КӘСІПОРЫННЫҢ БАҒА САЯСАТЫ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..................................................................................................................3
КӘСІПОРЫННЫҢ БАҒА САЯСАТЫ...................................................4
Баға саясатының мақсаттарын анықтау.....................................................5
Бағаны құрайтын факторларды талдау.....................................................7
Бағаны құрау тәсілдерін таңдау..................................................................9
Баға стратегиясын таңдау, соңғы бағаны бекіту....................................10
«ҚазТрансГаз» акционерлік қоғамының баға саясатын талдау....12
2.1 «ҚазТрансГаз» акционерлік қоғамы компаниясы туралы.....................12
2.2 «ҚазТрансГаз» АҚ компаниялар тобы қызметінің өндірістік
2.3 Қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есеп............................15
КӘСІПОРЫНДА БАҒА БЕЛГІЛЕУ ӘДІСІ.........................................21
Бағаны жеңілдікпен және сынақпен орнату............................................21
Баға саясатын құру ………………………................................................23
ҚОРЫТЫНДЫ…………………………………………………………………25
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ………………………………….26
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Нарықтық механизмнің негізгі элементтерінің бірі – баға. Нарықтық
Баға құрудың негізгі міндеттері: өндіріс, тауарды өткізу, құнның
Сондай-ақ экспорт және импорт тауарлары мен қызмет көрсету
Жұмыстың негізгі мақсаты:Қазақстан Республикасындағы тауарларға баға қалыптастыру саласын
Жұмыстың негізгі міндеттері:
- маркетинг жүйесіндегі қызмет көрсету мен тауарлардың алға
- маркетингтегі баға саясатының тауар мен қызмет көрсетудің
- маркетинг жүйесіндегі тауар мен қызмет көрсетудің қалыпты
1 КӘСІПОРЫННЫҢ БАҒА САЯСАТЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Баға саясатының мақсаттарын анықтау
Ұйымның баға саясатын қалыптастыру: кезеңдік басшылық
Кәсіпорын баға саясатының барлық кезеңдерін қалыптастыра отырып, шығарылатын
Дұрыс қалыптасқан баға саясаты - нарықта өнім
Кәсіпорынның баға саясатын қалыптастыру 1-ші кестеде ұсынылған
1 кесте
Ұйымның (кәсіпорынның) баға саясатының кезеңдері
№ п/п Кезең атаулары Жүзеге асыру нұсқалары
1 Баға саясатының мақсаттарын анықтау
1.1. нарықта аман қалу стратегиясы;
1.2. пайданы максимизациялау шарттарын орындау ;
1.3. нарықтағы үлес көрсеткіштері бойынша көшбасшылық және
1.4. нарықта баға бегілеуде көшбасшылық;
1.5. жаңалықтар енгізуде көшбасшылық.
2 Баға құрайтын факторларды талдау
2.1. сұранысты талдау (бағалық және бағалық емес құрамдар);
2.2. сұраныс икемділігін талдау;
2.3. ұсынысты талдау ( бағалық және бағалық емес
2.4. ұсыныс икемділігін талдау;
2.5. өндіріс шығындарын бағалау;
2.6. бәсекелестер шығаратын өнімдер мен олардың
3 Баға құрайтын тәсілді таңдау
3.1. өнімнің өзіндік құнына үстеме баға;
3.2. шығынсыздық қағидаты;
3.3. тұтынушылар сұранысының төлеу қабілеттілігіне бейімделу;
3.4. нарықтағы бағалар қарқынына бейімделу;
3.5. бәсекелестердің баға ұсынысын күтуіне бейімделу.
4 Баға стратегиясын таңдау, соңғы бағаны бекіту
4.1. жаңа нарыққа ену —бағаны құрайтын
4.2. нарықтағы позициялардың тұрақталуы — тілекке сәйкес
4.3. нарықты және оның сегментациясын дамыту —
Кәсіпорынның баға саясатының мәнін барынша толығырақ қарастырайық.
1.1 Баға саясатының мақсаттарын анықтау
Ұйым (кәсіпорын) мақсаттарының бірнеше деңгейде жүзеге асырылатын құрамдас
Стратегиялық мақсаттар —ғаламдық мәселе қоюға бағытталады және
Тактикалық мақсаттар — орта мерзімдік нәтижелерге қол
Операциялық мақсаттар — жергілікті сипатқа ие, қысқа мерзімді
Мәселен, кәсіпорын баға саясаты аясында – нарықта жаңалықтар
1.2 Бағаны құрайтын факторларды талдау.
Мұндай талдау кәсіпорынның баға саясатында сатып
1.3 Бағаны құрау тәсілдерін таңдау
Бұл кезеңде ұйым(кәсіпорын) тауарға баға белгілеу тәсілін
өндіруші-сатушыларға сұраныс пен оған әсер ететін факторлард
нарықтағы бәсекелестердің көбі баға белгілеудің дәл сондай саясатын
өзіндік құнға үстеме баға, әдетте, ақылға сыйымды өлшемде
Алайда нарықтағы сұраныстың төлем қабілеттілігі қарқынын қадағалай алмау
1.4 Баға саясатын таңдау, соңғы бағаны белгілеу
Кәсіпорын бұл кезеңде бағаны құрау тәсілін таңдап,
Кәсіпорынның нарықта пайда болуы кезеңінде, оның алдында
Кәсіпорын көп жағдайда баға белгілеуде «бірінші цифр» тактикасын
Түтынушы психологиясын естерудің тағы бір нұсқасы
Үшінші нұсқа — баға тауар мерейінің көрінісі ретінде
Кәсіпорынның даму кезеңінде пайданы максимизациялау және кәсіпорынды жедел
Тұрақтылық кезеңінде кәсіпорын нарықтағы өз позиицияларын
Уақыт өте келе, нарықта ҒТП-тен қалыспай келе жатқан
Қайта жаңару кезеңінде кәсіпорын өз қызметін жаңартуға және
Осылайша, баға саясатын қалыптастырудың барлық кезеңдерінен өткен
2. «ҚазТрансГаз» акционерлік қоғамының баға саясатын талдау
2.1«ҚазТрансГаз» акционерлік қоғамы компаниясы туралы
Қазақстан Республикасының газ саласы одан әрі дамуы үшін
2.2 «ҚазТрансГаз» АҚ компаниялар тобы қызметінің өндірістік
2011 жылғы жағдай
«Бейнеу-Шымкент» МГҚ құрылысының басталуы: газ құбырының маршруты Маңғыстау,
ҚР өңірлерін газдандыру жобаларын іске асырудың басталуы (100%-ға
Маңғыстау облысын газбен жабдықтау нарығына кіру: облыстың коммуналдық
КОЛОН (Оңтүстік Корея) комапниясымен бірлесіп Алматы қаласында 5
Құрылымдық бөлімшелер бөлігіндегі негізгі өндірістік және қаржылық көрсеткіштер
«ҚазТрансГаз» АҚ
ӨНДІРІСТІК КӨРСЕТКІШТЕР
2009 2010 2011 в % к 2010
Газ өндіру, млн.м3 354 344 326 95%
конденсатты өндіру, тонн 26015 24145 21941 91%
табиғи газды сату, млн.текше.м 674 3239 3893
ішкі нарық 674 489 1048
экспорт
2751 2845
(топішілік операцияларды ескергенде)
«ҚазТрансГаз» АҚ-ның Корпоративтік орталығы бойынша 2011 жылы топішілік
ҚАРЖЫЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР
2009 2010 2011 в % к 2010
Өнімдерді сатудан және қызметтер
көрсетуден түсетін кіріс, млн.теңге 10 880 69 253
Жалпы пайда 7 208 41 447 37
Таза пайда 1 306 38 086 43
(топішілік операцияларды ескергенде)
2.3 Қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есеп
АҚШАЛАЙ ЕМЕС ОПЕРАЦИЯЛАР – АҚПАРАТТЫ ҚОСЫМША АШЫП КӨРСЕТУ:
Төменде сипатталғандарды қоса алғанда, ақшалай емес операциялар ақша
Ұзақ мерзімді активтерді беру жөніндегі кредиторлық берешек
2011 жылы 2.838.123 мың теңге сомасына негізгі құралдардың
Ұзақ мерзімді активтер үшін берілген аванстар
2011 жылы 2.305.443 мың теңге сомасындағы негізгі құралдарға
Өтеусіз алынған негізгі құралдар
2011 жылы Топ 468.831 мың теңге сомасына негізгі
Тауарлық-материалдық запастарды көшіру
2011 жылы 2.579.973 мың теңге сомасындағы тауарлық-материалдық запастар
Құбыржолдарды беру
2011 жылы Топ өзінің тұтынушыларынан 261.384 мың теңге
Жалғыз акционерден алынған негізгі құралдар
2011 жылы Компания жалғыз акционерден жалпы сомасы 1.121.561
3 КӘСІПОРЫНДА БАҒА БЕЛГІЛЕУ ӘДІСІ
3.1 Бағаны жеңілдікпен және сынақпен орнату
Кəсіпорынды басқарудың экономикалық əдістері адамдардың экономикалық қатынастары мен
Экономикалық ынталандыру;
Экономикалық тетікті шаруашылық есепке көшіру;
Баға жəне баға белгілеу;\
Фирмалардың қаржылық саясаты жəне т.б. жатады.
Басқару тетігінің экономикалық тұтқаларының ішінен басты орынды фирманың
баға белгілеу зиялылығы: тұтынушылардың өмір сүру деңгейлеріне сай
кəсіпорынның қаржылық тəуелсіздігі немесе төлем қабілеттілігі: өнімді сату
өнім бағасының икемділігі: нарықтағы сұраныс пен ұсыныстың жəне
тұтынушыға психологиялық əсері: өнімнің тұтынушыға бəсекелік қабілет қорын
ынталандырушы бағалар: өнімнің тиімді өткізілуін қамтамасыз етуде бонустар,
Баға шаруашылық қызметтің түпкі нəтижелерінің қалыптасуы барысында негізгі
1. Белсенді маркетинг стратегиясы: жоғары баға мен өткізуді
2. Таңдап ену стратегиясы: жоғары баға мен өткізуді
3. Кең көлемде ену стратегиясы: төмен баға жəне
4. Баға бəсекесі стратегиясы: нарықтық сұраныс пен ұсынысқа
3.3 Баға саясатын құру
Əр кəсіпорын өзінің баға саясатын қалыптастыруда нарықтық ерекшеліктерді
- нарықтағы қалыптасқан нақты бағаларды зерттеу;
- бəсекелестердің баға саясатын зерттеу;
- мемлекеттік немесе жергілікті өкілдіктердің əсерінен бағаны реттеу
- баға саясатын қалыптастыруда тұтынушының бағаға көзқарасын зерттеу.
Сурет 1 - Кəсіпорынның баға саясатын қалыптастыру механизмі
Көп жағдайда өндірістік шығыны төмен кəсіпорын ұтыста болады.
1) өзіндік құн мен табыс негізінде;
2) сұраныс пен ұсыныс тепе-теңдігі негізінде;
3) нарықтағы бəсеке жағдайына байланысты.
Нарықтағы бағалық бəсеке өнім өндірушілерге өндірістік шығындарды төмендету
Қорытынды
Басқару тетігінің экономикалық тұтқаларының ішінен басты орынды фирманың
Ұйымның(кәсіпорынның) баға саясаты көбіне оның өз қызметін
Жетілген бәсекелестік нарығында баға өндірістің шектеулі шығындарына тең
Монополиялық бәсекелестік, олигополия және таза монополия нарығында
Баға саясатын қалыптастыру процесі бірқатар кезеңдерден өтеді: мақсаттарды
Баға саясаты нұсқасын таңдауға, атап айтқанда, баға саясатына
Баға саясаты құрамындағы баға стратегиясы бағаны белгілеудің
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасы 27.12. 1994 ж № 269-XIII Азаматтық
Қазақстан Республикасының 13.05.2003 ж № 415-ІІ «Акционерлік қоғамдар
Қазақстан Республикасының «Жеке кәсіпкерлік туралы» 2006 жылғы 31
Назарова В.Л., Фурсов Д.А., Фурсова С.Д. Басқару есебі
Мейірбеков А.Қ Қ, Әлімбетов «Кәсіпорын
Г.И. Абдікерімова «Кәсіпорын экономикасы»
Ниязбекова Р.Қ, Б.А. Рахметов, П.Т.Байнеева Кәсіпорын экономикасы
Т. Түсіпбеков, Г.Теңізбаева Кәсіпорын экономикасы//Астана, Фолиант баспасы 2008ж
Жакенова Б, Тәмпішева Қ, Мақсатова Л. Менеджмент негіздері,
Ж.Тоқбаев, Ж.Тасқынбай Маркетинг негіздері, Астана-Фолиант 2008
Крейнина М.Н. Анализ финансового состояния и инвестиционной привлекательности
Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Выбор инвестиций.
Кондратов В.П. Бухгалтерский учет, анализ хозяйственной деятельности и
Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиев Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық
Қосымша А
2011 жылғы 31 желтоқсанда
Мың теңгемен Еск. 2011 2010
Ұзақ мерзімді активтер
Материалдық емес активтер 4 2.111.140 2.348.954
Инвестициялық жылжымайтын мүлік
– 55.747
Негізгі құралдар 5 278.773.550 248.842.469
Газ активтері 6 17.395.105 18.088.948
Бірлескен кәсіпорындарға тартылатын инвестициялар 7 70.806.796 –
Ұзақ мерзімді активтер үшін берілген аванстар 8
Қысқа мерзімді бөлігін шегере отырып, байланысты тараптарға берілетін
30 18.350 25.430
Банктердегі салымдар 12 59.216 29.480
Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты және оның
баламалары 13 131.456 56.718
Өзге де ұзақ мерзімді активтер
167.527 167.527
531.114.394 497.747.256
Ағымдағы активтер
Тауарлық-материалдық запастар
9 24.562.977 33.024.535
Сауда және өзге дебиторлық берешек 10
27.990.673 30.153.129
Берілген аванстар 8
1.744.315 2.046.189
Өтеуге берілетін салықтар 11 6.993.712 3.893.140
Корпоративтік табыс салығы бойынша алдын ала төлем
6.639.856
679.642
Байланысты тараптарға берілетін пайызсыз қарыздар, қысқа мерзімді бөлік
45.000 –
Банктердегі салымдар 12 31.432.604
58.158.586
Ақша қаражаты және оның баламалары 13 56.223.493 93.462.475
155.632.630 221.417.696
АКТИВТЕР ЖИЫНЫ
531.114.394 497.747.256
КАПИТАЛ ЖӘНЕ МІНДЕТТЕМЕЛЕР
КАПИТАЛ
Жарғылық капитал 14 108.658.404 84.794.755
Қосымша ақы төленген капитал 14 3.279.340 2.684.333
Шетел валютасын қайта есептеуге арналған резерв
5.860 (321.443)
Бөлінген пайда
217.311.296 191.200.111
329.254.900 278.357.756
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Шығарылған борыштық бағалы қағаздар 15 79.505.683 78.871.555
Пайыздық қарыздар 16 8.620.705 12.405.593
Өзге де ұзақ мерзімді активтер 17 4.537.655
Резервтер 18 1.248.987 1.324.990
Кейінге қалдырылған корпоративтік табыс салығы бойынша міндеттемелер
109.669.192 109.091.679
АҒЫМДАҒЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Шығарылған борыштық бағалы қағаздар 15 652.774 27.252.969
Пайыздық қарыздар 16 9.336.695 8.091.032
Резервтер 18 2.915.101 2.295.531
Байланысты тараптардан алынған пайызсыз қарыздар
– 2.000.000
Сауда және өзге кредиторлық берешек 19 33.215.115
Табыс салығынан басқа салықтар
2.002.162 3.067.714
Төленетін корпоративтік табыс салығы
19.863 976.407
Алынған аванстар 20 38.629.902 36.869.124
Өзге ағымдағы міндеттемелер 21 5.418.690 4.310.134
92.190.302 110.297.821
Капитал мен міндеттемелер жиыны
531.114.394 497.747.256
жиынтық табыс туралы шоғырландырылған есеп
2011 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жылы
Өнімдерді өткізуден және қызметтерді көрсетуден алынған кірістер
Өткізілген өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құны 23
Жалпы пайда
79.606.119 119.420.538
Әкімшілік шығыстар 24 (20.799.342) (15.619.351)
Өткізу жөніндегі шығыстар 25 (3.839.438) (2.630.596)
Негізгі құралдар мен газ активтерінің құнсыздануы 5,
Қаржы активтерінің құнсыздануы 26 – (11.498.894)
Өзге де операциялық кірістер 27 4.282.760 2.333.472
Өзге де операциялық шығыстар 27 (2.095.526) (1.342.427)
Операциялық қызметтен алынатын кіріс
56.497.773 90.228.142
Қаржылық кірістер 28 4.112.936 6.032.730
Қаржылық шығындар 28 (9.583.796) (11.371.750)
Бірлескен кәсіпорындардың шығынындағы үлес 7 (522.593) (25.875)
(Теріс) / оң бағамдық айырма, нетто
(371.316) 551.843
Салық салуға дейінгі пайда
50.133.004 85.415.090
Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар 29 (10.182.453)
Бір жылғы пайда
39.950.551 63.556.912
Өзге жиынтық табыс
Шетел валюталарын қайта есептеу
327.303 (191.711)
Табыс салығын шегере отырып, бір жылғы жиынтық
табыстың жиыны
40.277.854 63.365.201
Ақша қаражатының қозғалысы туралы шоғырландырылған есеп
2011 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жылы
Мың теңгемен Еск. 2011 2010
Операциялық қызметтен алынған ақша ағыны
Салық салуға дейінгі пайда
50.133.004 85.415.090
Мыналарға түзету:
Тозу мен амортизацияға 4,5,6 19.520.759 16.582.554
Қаржылық шығындарға, нетто 28 5.470.860 5.339.020
Қаржы активтері бойынша құнсыздануға 26 – 11.498.894
Негізгі құралдар мен газ активтерінің құнсыздануына 5,
Күмәнді борыштар, берілген аванстар, өтелетін
салықтар және ескірген тауарлық-материалдық
запастар бойынша резервтегі өзгерістерге ч 24 278.722
Өтеусіз алынған активтерден түскен кіріске 27 (468.831)
Бірлескен кәсіпорындардың шығындарындағы үлеске 7 522.593 25.875
Негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің
шығып қалуынан болатын залалға 27 234.127 43.069
Іске асырылмаған теріс / (оң) бағамдық айырмаға,
нетто
416.302 (771.231)
Айналым капиталындағы өзгерістерге дейінгі
операциялық кіріс
76.764.336 118.484.815
Тауарлық-материалдық запастардағы өзгеріс
5.737.103 5.559.707
Сауда және өзге дебиторлық берешектегі және өзге
ағымдағы активтердегі өзгеріс
1.624.690 (11.956.262)
Қызметкерлерге сыйақы беру жөніндегі
міндеттемелердегі өзгеріс
606.118 –
Берілген аванстардағы өзгеріс
293.307 (1.834.561)
Өтелетін салықтардағы өзгеріс
(3.162.130) (692.459)
Сауда және өзге кредиторлық берешектегі өзгеріс
4.942.082 (1.708.716)
Төленетін салықтардағы өзгеріс
(1.065.552) 1.205.956
Алынған аванстардағы өзгеріс
4.498.968 1.964.487
Өзге ағымдағы міндеттемелердегі өзгеріс
648.796 (3.231)
Операциялық қызметтен алынған ақша
қаражатының түсуі
90.887.718 111.019.736
Төленген пайыздар
(8.569.331) (8.367.102)
Төленген корпоративтік табыс салығы
(14.827.372) (16.896.302)
Банктердегі салымдар бойынша алынған пайыздар
3.530.892 3.342.702
Операциялық қызметтен ақша қаражатының таза
түсімі
71.021.907 89.099.034
Инвестициялық қызметтен түскен ақша ағыны
Өтеу мерзімі үш айдан астам банктік салымдар
26.705.363 13.043.979
Байланысты тараптарға берілген пайызсыз қарыздар
(59.000) (21.000)
Байланысты тараптар өтеген пайызсыз қарыздар
21.080 –
Негізгі құралдар мен газ активтерін сатып алу
(42.125.758) (44.813.685)
Негізгі құралдарды сатудан түскен түсімдер
– 159.752
Материалдық емес активтерді сатып алу
(135.522) (235.312)
Материалдық емес активтерді сатудан түскен
түсімдер
12.390 –
Бірлескен кәсіпорындарға берілген инвестициялар
(71.329.389) –
Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты және оның
баламалары
(74.738) (5.179)
Еншілес ұйыммен бірге шығып қалған ақша қаражаты
502.152 –
Ұзақ мерзімді активтер үшін берілген аванстар
(1.609.780) (6.714.287)
Инвестициялық қызметтегі ақша қаражатының
таза жұмсалуы ч
(38.585.732) (38.585.732)
Қаржылық қызметтен түскен ақша ағыны
Банктік қарыз бойынша түсімдер
14.974.058 37.961.553
Банктік қарыздарды өтеу
(17.407.514) (50.818.847)
Байланысты тараптардан алынған пайызсыз
қарыздарды өтеу
(2.000.000) –
Акцияларды шығару
23.337.295 51.500.000
Шығарылған борыштық бағалы қағаздарды өтеу
(26.443.146) –
Өзге де ұзақ мерзімді міндеттемелер
1.210.986 (297.540)
Акционерге бөлу 14 (1.000.000) –
Төленген дивидендтер 14 (12.839.366) ч 14
Қаржылық қызметтегі ақша қаражатының таза
жұмсалуы/түсуі
(20.167.687) 21.345.166
Ақшалай қаражат пен оның баламасындағы таза
(азаю) / ұлғаю ч
71.858.468 71.858.468
Жыл басындағы ақшалай қаражат және оның
баламасы
93.462.475 21.604.007
Жыл аяғындағы ақшалай қаражат және оның
баламасы
56.223.493 93.462.475
1
Кәсіпорынның баға саясаты
Бәсекелестік ортадағы баға саясатының қалыптасуы
Баға саясаты және баға стратегиясы
Қаржы менеджментінің бәсекелестік жағдайдағы маңызы
Кәсіпорындағы қаржы менеджментінің бәсекелестік жағдайдағы маңызы
Кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін талдау
Қазақстандағы баға саясаты
Тауардың өмірлік циклындағы баға саясатының факторлар
Кәсіпорынның бәсекелестік нарықтағы жағдайы
Кәсіпорында маркетингтік қызметті ұйымдастыру