Дәлелдемелердің қайнар көздерінің ұғымы

Мазмұны
Кіріспе...................................................................................................................4
1 Қылмыстық процестегі дәлелдемелердің ұғымы
1.1 Дәлелдемелердің ұғымы, мәні және анықталуы........................................6
1.2 Дәлелдемелердің іске қатынасы мен іске пайдалану
1.3 Дәлелдемелерді топтастыру ......................................................................21
1.4 Жанама дәлелдемелердің түсінігі мен ол арқылы дәлелдеудің
2 Қылмыстық процесстегі дәлелдемелердің қайнар
2.1 Дәлелдемелердің қайнар көздерінің ұғымы............................................34
2.2 Заттай дәлелдемелер қылмыстық процесстегі дәлелдемелердің бір
түрі......................................................................................................................50
3 Дәлелдеу теориясы процесінің
3.1 Дәлелдемелерді жинау мен бекіту.............................................................54
3.2 Дәлелдемелерді бағалау және олардың арасындағы байланысты анықтау...............................................................................................................56
3.3 Қылмыстық іс бойынша дәлелдеуде
Қорытынды........................................................................................................60
Пайдаланылған әдебиеттер........................................................................ ......63
Кіріспе
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілгендей: Қазақстан
Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасындағы құқық реформасының мемлекеттік
Алдын ала тергеу, прокуратура және сот органдарының күрделі
Дәлелдемелер ұғымын қылмыстық іс бойынша былай сипаттаймыз: тергеуші,
Диплом жұмысының мақсаты дәлелдемелердің қылмысты ашудағы орның
Осы диплом жұмысының мақсатына жету үшін келесі міндеттерді
- дәлелдемелерді жан- жақты зерттеу;
- осы проблемаға байланысты ғалымдардың ой-пікірлерін сараптау;
- дәлелдемеге байланысты нормативті-құқықтық актілерді зерттеп сараптау,
- заттай дәлелдемелердің орның белгілеу.
Диплом жұмысының объектісі мен пәні – қылмыстық іс
Диплом жұмысының теориялық негізің қазақстан және ресей
Диплом жұмысының құрылымы кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды
1 Қылмыстық процесстегі дәлелдемелердің ұғымы мен түрлері
1.1 Дәлелдемелердің ұғымы, мәні және анықталуы
Дәлелдемелердің негізінде прокурор қылмысты айыпталушы жасағандығын соттың алдында
Анықтау, тергеу, сот прокуратура органдары қылмыстық істі тергеу,
Дәлелдемелер арқылы ақиқатқа жататын фактілер қалыптасады, ақиқатқа жатпайтын,
Қылмыстық істерді жүргізу кодексінің (ҚІЖК) 115-бабында дәлелдемелерге мынадай
Бұл деректер мыналармен анықталады: куәнің, жәбірленушінің, сезіктінің, айыпкердің
Дәлелдемелердің екі мағынасы бар: біріншіден, дәлелдемелер – фактілер,
Іс бойынша фактілер және дәледеу құралдары, яғни дәлелдеме
Дәлеледме фактісі – іс бойынша анықталуға жататын, басқа
Куә, жәбірленуші, сезікті, айыпкерлердің жауаптарында, тергеу, сот әрекеттерінің
Сонымен, анықтаушы, тергеушi, прокурор, сот қылмыстық іс
Қылмыстық iстi дұрыс шешу үшiн маңызы бар iс
Iс жүзiндегi деректер, егер олар қылмыстық іс жүргізу
1) қинау, күш қолдану, қорқыту, алдау, сонымен бiрге
2) оларға түсiндiрмеудiң, толық немесе дұрыс түсiндiрмеудiң салдарынан
3) iс жүргiзу iс-әрекетiн осы қылмыстық iс бойынша
4) iс жүргiзу iс-әрекетiне қарсылық бiлдiруге жататын адамның
5) iс жүргiзу iс-әрекетiн жүргiзудiң тәртiбiн айтарлықтай бұза
6) белгiсiз көзден, не сот отырысында анықтала алмайтын
7) дәлелдеу барысында осы заманғы ғылыми бiлiмге қайшы
Қылмыстық iс бойынша iс жүргiзу кезiнде iс жүзiндегi
Егер бұлар қылмыстық iс материалдарының түгендеу тiзiмiне кiргiзiлмесе,
Заңды бұзу арқылы алынған дәлелдемелер заңдық күшi жоқ
Жоғарыда аталған бұзушылықтармен алынған iс жүзiндегi деректер тиiстi
Қылмыстық сот өндірісінде ақиқатқа жету дәлелдеу арқылы жүзеге
Дәлелдеу - тергеуші мен соттың нақтылықпен толық сәйкестендіре
Бір топ авторлар, оның ішінде Шейфер С.А. дәлелдеу
Кез – келген саладағы таным процесі сияқты дәлелдеу
Қылмыстық іс жүргізуде ақиқатты анықтау шынайылықта қандай орын
Бірақ дәлелдеуді тек ақиқатты білім алуға бағытталған процесс
Ғылым мен қоғамдық тәжірибе оның барлық салаларында тек
Осылайша қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдеу екі мәселені шешеді:
Процессуалдық және криминалистикалық әдебиеттерде сот дәлелдемелерінің гносеологиялық болмысы
А.Я. Вышинский «сот дәлелдемелері – кәдімгі фактілер, күнделікті
Қылмыс арқылы өзгеріске ұшыраған қоршаған орта объектілері («қылмыс
Заң да осы аталғандарды негізге ала отырып дәлелдемелердің
Дәлелдеме деректер мен іс жүргізушілік қайнар көздердің бірлігін
Дәлелдемелердің ұғымын құрайтын белгілері бар. Мысалы,
- ҚР ҚІЖК ережелерін қатаң сақтай отырып алыну;
- Анықталатын мән – жайларға қатысы бар фактілер
- Фактілер жөніндегі деректерді жинауы және олардың негізінде
- Мұндай анықтау үшін құқықты тек оған құзыреті
- Оны жасады деп айып тағып отырған іс
Ал А.П. Рыжаков дәлелдемелердің белгілері ретінде келесілерді көрсеткен:
Дәлелдемелерде деректер болады.
2. Деректер дегеніміз – іс үшін маңызы
Деректер заңмен көзделген қайнар көздерден алынуы тиіс.
Деректер қылмыстық іс жүргізушілік дәлелдеуге заңмен белгіленген тәртіпте
Деректер – бұл дәлелдеменің мазмұны, тергелетін (қаралатын және
Мұндай деректер сезіктінің, айыпталушының, жәбірленушінің, куәнің айғақтарымен; сарапшының
Ресей Федерациясының Қылмыстық іс жүргізу кодексі бойынша бұл
Дәлелдемелер әр уақытта да объективті мазмұн (көрініс тапқан
Дәлелдеме оның мазмұны мен нысанына қойылатын екі талапқа
Дәлелдемеде болатын деректер мен анықталуға тиісті мән –
Дәлелдемелердің іске қолдануға болатындығы іске қатысы бар деректердің
Дәлелдемелердің іске қатыстылығы – дәлелдемелердің қылмыстық іс үшін
Дәлелдемелерді іске қолдануға болатындығы – нақты деректердің қайнар
Дәлелдемелерді іске қолдануға болатындығы келесі міндетті белгілерімен анықталады:
Дәлелдемені анықтауда дәлелдемелік ақпарат (оның мазмұны) пен іс
М.С. Строговичтің әділетті көрсетуі бойынша «бұл әр уақытта
Бірақ бұл анықтама «фактілік деректер» ұғымына әртүрлі мазмұн
Оны мына жолмен түсіндіруге болады: сенімді түрде және
Адам санасында және тілінде нақты фактілер мен олар
Сонымен қатар, нақты шынайылық оқиғалары туралы сенімді білімді
Фактілерді дәлелдеме ретінде қарастыру мүмкіндігін жоққа шығаратын тағы
Осы мәселе жөніндегі көзқарастардың айқын болмауы процессуалистер арасында
Фактілік деректер істің мән – жайын анықтау, тергеу
Осыған орай, егер осы фактілердің (қылмыстық іс жүргізу
Біздің пікіріміз бойынша олар дәлелдеуге жататын мән –
Аралық фактілердің болуын бірнеше дәлелдемелік ақпарат арқылы анықтау
Қылмыс оқиғасының болуы, айыпкердің кінәлілігі және өзге де
Дәлелдемелермен қатар дәлелдеу пәні (дәлелдеуге жататын мән-жайлар) де
Дәлелдеу пәнін дұрыс анықтау аса маңызды болып табылады.
Шынайы өмірдің кез – келген оқиғасы сияқты қылмыс
Бұл белгілердің кейбіреулерінің материалдық – құқықтық мәні болуы
Қылмыс белгілерінің бірінші тобы барлық қылмыстар үшін тұрақты
Дәлелдемелік мәні бар мән – жайлар жиынтығы дәлелдеу
Дәлелдеу пәні барлық қылмыстық істер үшін ортақ санатты
Қылмыстық іс жүргізу заңнамасы дәлелдеу пәніне анықталуы қылмыстық
Тергеліп жатқан қылмыс белгілері бар фактілер немесе жауапқа
Іс жүргізушілік әдебиеттерде дәлелдеу пәнімен «негізгі факт» ұғымы
Заңда дәлелдеу пәнінің көрсетілуі қылмыстық сот өндірісіне мақсатты
Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексінің 117-бабына сәйкес
Дәлелдеу процесінің ерекшеліктеріне байланысты қылмыстық іс бойынша танымға
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 117-бабына сәйкес
Нақты шынайылықтың кез – келген оқиғасы сияқты қылмыс
Екінші бір белгілерінің материалдық – құқықтық мәні болмайды.
Бірінші топтағы белгілер бұл түрдегі қылмыстардың барлығы үшін
Заң дәлелдеу пәніне оларды анықтау қылмыстық іс бойынша
Р.С.Белкиннің пікірі бойынша «жинақталған, зерттелген және бағаланған дәлелдемелер
Дәлелдеме – шындыққа қол жеткізудің құралы. Сонымен қатар
Қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдемелердің мәні туралы жалпы
Дәлелдеудің міндеттерін анықтаудың белгісі ретінде дәлелдеу пәнінің шектері
Кейбір авторлар аралық фактілерді дәлелдеу пәніне міндетті
Тергелетін қылмыс белгілерінен тұратын немесе жауапқа тартылған адамның
Іс жүргізу әдебиеттерінде дәлелдеу пәнімен негізгі фактіні жиі
Дәлелдемелердің мәні олардың іс жүргізушілік нысаны олардағы деректердің
Ақиқат – бұл объективті шынайылықтың өткенде орын алған
Ақиқаттың мазмұнына қатысты үш тұрғы қарастырылады:
Қылмыстық іс жүргізуде ақиқат тек зерттелетін оқиғаға ғана
Ақиқат тек білімдердің оқиға мән – жайларына сәйкес
Ақиқаттың мазмұны:
- білімдердің оқиға мән – жайларына сәйкестігінен;
- қылмысты саралаудың жасалған қылмыстық іс - әрекетке
- тағайындалған жазаның қылмыстың ауырлығына және кінәлінің жеке
Екінші бір авторлар «негізгі факт» ретінде «адамның іс
М.П.Шаламов «негізгі фактіні» жиынтығы қылмыс құрамының негізгі мазмұнын
М.С.Строгович «негізгі факт» ұғымына қылмыстық кодекстің ерекше бөлімінде
Келесі бір авторлар «негізгі факт» ретінде адамның қылмыс
Мұндай ұғымның нақты мазмұны болмағандықтан оны қолдануға болмайды
Дәлелдеуге жататын мән – жайлардың ішінде «негізгі фактілерді»
«Негізгі факт» ұғымын қолдану қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдеудің
С.В. Курылевтің «негізгі факт» ұғымын «қажетсіз» және бұл
Кейбір әдебиеттерде «негзігі факт» ұғымы заңнамаларда дәлелдеуге жататын
Заң іс үшін маңызы бар шын мәніндегі дерек
1.2 Дәлелдемелердің іске қатынасы мен іске пайдалану
Заңның дәлелдеме ретінде тек іске қатысы бар фактілерді
Дәлелдемелердің іске қатынасы туралы мәселенің екі жағы бар:
1) осы дәлелдеменің басты фактімен байланысы;
2) осы дәлелдеменің негізделіп отырған фактілермен байланысы.
Дәлелдемелер екі топқа бөлінеді:
1) басты фактімен объективті байланысты дәлелдемелер;
2) басты фактімен объективті байланысты емес дәлелдемелер.
Бірінші топтың дәлелдемелері мынадай фактілердің біреуімен байланысты болуы
а) қылмыс оқиғасының бар немесе жоқ болуымен;
б) айыпкердің қылмысты жасауымен немесе жасамауымен;
в) қылмысты қандай да бір басқа жақтың жасауымен.
Жоғарыда аталған басты фактімен қандай да бір объективті
Бұл топты да екіге бөлуге болады:
а) басты фактіні құрамайтын негізгі ізделіп отырған фактімен
б) іс бойынша негізгі фактімен обективті байланыста емес.
Бірінші кіші топқа, кінәні жеңілдететін және ауырлататын дәлелдемелер
Екінші кіші топқа іс бойынша басқа дәлелдемелерді бағалауға
Барлық дәлелдемелер, яғни сотта қарағанда тексерілетін болжамдарды бекітетін
Сотқа куә шақырып, қандай да бір дәлелдемені талап
Дәлелдемелерді іске қатынасына қарай бағалау іс жүргізудің әрбір
Алдын ала тергеуде дәлелдемелердің іске қатынасы тергеуші болжамдары
Сотқа беру сатысында да дәледемелерді іске қатынасына қарай
Сотта қарау сатысында сот дәледемелердің іске қатысы туралы
Сотта қарау сатысында дәледемелердің іске қатынасы болжамдармен анықталады.
Дәлелдемелердің іске қатынасы туралы мәсееле екінші инстанция сотында
Дәледемелердің іске пайдалану мүмкіншілігі заң жағынан алып қарағанда
Іс бойынша жиналатын фактілі мәліметтердің іске пайдалану мүмкіншілігінің
а) мәліметті берушінің белгілі болуы және мәліметті берушіні
б) мәліметті берушілердің және оны жинаушылардың хабардар болуы;
в) дәлелдеудің жалпы ережелерін сақтау;
г) дәледемелердің толық еместігі, бұрмалаудан кепілдендіретін дұрыс
д) істегі жиналған мәліметті бекітудің толықтығы мен дұрыстығын
е) Оған болжамдар мен жорамалдардың енуінен бас тарту.
Дәледемелердің іске пайдалану мүмкіншілігін реттейтін ережелерден мыналар шығады:
а) дәлелдемелер ретінде іс бойынша бекітілген және іс
б) оперативті мәлімет басқа да дұрыс мәліметтер сияқты
в) дәледемелер ретінде заң арқылы қаралған дәледемелердің сәйкес
г) заң дәлелдеудің белгілі бір әдісін қолданудың міндеттілігін
Сарапшының міндетті жүргізуді талап ететін мән-жайларға жататын дәлелдемелердің
д) заң дәлелдемелрді жинау, тексеру әдістерінің тура тізіменен
е) дәлелдемелердің - жауаптардың, хаттамалардың басқа да
Дәлелдемелердің іске қатыстылығы деп – қылмыстық істің материалдарындағы
Дәлелдемелерді қолдануға болатындығы. Дәлелдемелер іске қатысты деп танылғанымен,
Іске қатысты деп танылған дәлелдемелерді қолданудың басты шарты
ҚІЖК-нің 116-бабы бойынша мына көрсетілген жағдайларда алынған фактілі
1) қинау, күш қолдану, қорқыту, алдау, сондай-ақ өзге
2) қылмыстық процесске қатысушы адамдарға құқытары мен міндеттерін
3) процессуалдық әрекетті қылмыстық іс жүргізуден шығаруға жататын
4) процессуалдық әрекетке іс жүргізуден шығаруға жататын адам
5) процессуалдық әрекетті жүргізудің тәртібі елеулі бұзылған болса;
6) белгісіз қайнар көзден немесе анықтау мүмкін емес
7) дәлелдеу барысында осы заманғы ғылыми білімге
Осы аталған жағдайларды алынған фактілі деректерді дәлелдемелер ретінде
1.3 Дәлелдемелерді топтастыру
Дәлелдемелерді топтастыру деп - құқық сипаты және дұрыс
Тұтастай алғанда дәледемелерді топтастыру алты негіз бойынша құрылған:
1) Дәлелдемелерді жеке және айғақты деп бөлу. Бұл
Жеке дәлелдемелер хабарлар болып табылады. Жеке дәлелдемлердің бірінші
Жеке дәлелдемелеге сарапшы қорытындысы да жатады. Заттай деделдемелер
2) Дәлеледемелердің қайнар көздерінің түрлеріне байланысты бөлу. Бұл
3) Айғақты заттарды дәлелдеме пәнінің қылмыс оқиғасымен байланысының
Заңда көрсетілгендей айғақты заттар мынадай негізгі түрлерге бөлінеді:
қылмыс іздерін сақтаған объектілер (саусақ ізі қалдырылған стакан);
зардап бағытталған обектілер (ұрланған бағалы заттар);
қылмыс жолымен табылған ақшалар және бағалы заттар.
4) Дәлелдемелерді бастапқы және туынды деп бөлу. Бұл
Жеке және айғақты дәлелдемелердің құрылысындағы айырмашылықтарға байланысты бұл
Жеке бастапқы дәлелдемеге мысалы, қылмыс оқиғаны бақылаған және
Бастапқы дәлелдемеге құжатта айтылған оқиға туралы көрсеткен адамның
Туынды дәлелмеге құжаттың көшірмесі жатады.
Ғылыми әдебиеттерде туынды айғақ заттар ретінде құжаттардың фотографиялық,
5) Тікелей (бір сатылы) және жанама (көп сатылы)
Қылмыстың оқиғасына қатыстылығы бойынша дәлелдемелер тікелей және жанамалы
Тікелей дәлелдемелер дегеніміз – қылмыстың оқиғасын, оның қалай
Дәлелдемелердің көмегімен фактілерді тікелей анықтау – фактіні шындығында
Жанама дәлелдемелер дәлелденетін мән-жайларды тікелей негіздемейді, "аралық факт"
Жанама деделдемелер – күрделі, екі сатылы (кей жағдайда
6) Айыптау пәніне қатысты дәлелдемелер айыптау және ақтау
Айыптау дәлелдемелері дегеніміз қылмыстың оқиғасын, қылмысты кім жасағандығын,
Ақтау дәлелдемелеріне қылмыстың болмағандығын, қылмыстық жауапқа тартылған адамның
Дәлелдемелерді айыптаушы және ақтаушы деп бөлу олардың айыптау
Ақтаушы деделдемелерге мән-жайларды анықтайтын, кінәні немесе жауапкершілікті жоққа
Дәлелдемелердің айыптаушы және ақтаушы болуы кім арқылы ұсынылғанына
Дәлелдемелерді айыптаушы және ақтаушыға жатқызу іс бойынша дәлелдеу
Дәлелдемелердің қалыптасуы ретіне қарай, олар алғашқы және туында
Алғашқы дәлелдемелер деп іске маңызы бар мән-жайларды тікелей
Туынды дәлелдемелер деп тікелей өздері қабылдаудың негізінде емес,
Дәлелдемелерді топтастырудың түрлері бір-бірімен өзара байланысты. Олар дәлелдемелердің
1.4 Жанама дәлелдемелердің түсінігі мен ол арқылы дәлелдеудің
Дәлелдеу пәніне кіретін мән-жайлар екі жолмен анықталуы мүмкін.
Іс бойынша заттай айғақ болып табылатын куәлардың, жәбірленушілердің,
Кісі өлтіру туралы іс бойынша куәнің айыпталушының жәбірленушіге
Мұндай фактілердің дәлелдеу пәнімен объективті байланысы кішкене бөлшектің
Дәлелдеудің екінші жолы анағұрлым күрделірек. Бұл жерде тергеушіге
Мұндай дәлелдемелердің дәлелдеу пәнімен байланысы күрделі сипатта болады.
Мазмұны дәлелдеу пәніне кірмейтін, бірақ өзінің онымен объективті
Сонымен қатар, жанама дәлелдемелер деп олар арқылы дәлелденетін
Жанама дәлелдемелер дәлелденетін оқиғаның алдында, онымен бірге
Фактілер жөніндегі деректердің қайнар көздері ретіндегі дәлелдемелер тікелей
Жанама дәлелдемелер негізгі фактіні емес, дәлелдемелік фактіні анықтайды,
Жоғарыда біз әшкерелеуші сипаттағы тікелей және жанама дәлелдемелердің
Айыпталушының кінәсіздігін, оның жасаған іс - әрекеттерінде қылмыс
Ал айыпталушының кінәсіздігіне тікелей көрсетпейтін, бірақ айыптауды жоққа
Қылмысты тікелей жасауға айыпталушы адамға қатысты тікелей ақтаушы
Алиби (латынның тіліненен алынған) – «басқа жерде» деген
Сот тәжірибесінде алибидің анықталуына ерекше зор мән беріледі.
Қандай да болмасын жағдайда егер істе алибиге сілтемелер
Дәлелдемелерді тікелей және жанама деп бөлудің мәні неде?
Еш уақытта да тікелей дәлелдемелер жанама дәлелдемелерден жақсы
Дәлелдемелердің тікелей және жанама дәлелдемелерге бөлінуі жоғарыда айтылғандардан
Бастапқы алғышарт ретінде жанама дәлелдемелерді қолдану ерекшеліктері тікелей
Жанама дәлелдемелерді бірінші кезектегі алғышарт ретінде қолдану ерекшеліктерін
Қазіргі уақытта дәлелдемелерді тікелей және жанама дәлелдемелерге жіктеудің
Ең алдымен, дәлелдемелерді тікелей және жанама дәлелдемелерге бөліну
Жоғарыда «негізгі факт» термині дәлелдеу пәнінің ұғымын қайталайтын,
Егер кінәлілік ретінде нақты бір адамның қылмысқа қатыстылығы
Дәлелдеу пәнінің барлық элеменеттері туралы ақпараттары бар тікелей
Тікелей дәлелдемелермен тұтастай алғандағы «негізгі факт» емес, тек
М.С. Строгович пікірінше тек кінәлілік немесе кінәсіздікті анықтайтын
Дәлелдемелердің тікелей және жанамаларға бөлінуінің негізі ретінде олардың
Сонымен қатар «негізгі фактілерді» бір тұтастық ретінде қарастырып
Тікелей дәлелдеменің «негізгі фактіні» немесе «кінәлілікті» дұрыс анықтайтыны
Тікелей және жанама дәлелдемелерді деректері дәлелдеменің мазмұны болып
Бұл көзқарасқа қарсы пікірлер өз уақытында орын алған
Авторлардың тікелей және жанама дәлелдемелердің анықтамаларына көзқарастарының айырмашылықтарына
Дәлелдемелерді тікелей және жанамаларға бөлу олардың негізгі фактіні
Процессуалистер арасында С.В. Познышевтің «жанама дәлелдемелер арқылы жасалған
Тікелей дәлелдеменің «негізгі фактіні» немесе «кінәлілікті» дұрыс анықтайтыны
Біздің піріміз бойынша С.В. Курылевтың ұстанымы дұрыс сияқты.
Біздің ойымызша жанама дәлелдемелерді анықтауда осы дәлелдемеде мәліметтері
Жанама дәлелдеме анықтамасында тағы да бір маңызды сәті
Айтылғандардың негізінде жанама дәлелдемелерді материалдық-құқықтық мәні жоқ және
Тікелей және жанама дәлелдемелерді қолдану әдістері мен тәсілдері
Тікелей дәлелдемелерді қолданғанда мәселе осы дәлелдемені қайнар көзі
Жанама дәлелдемелерді қолдануда дәлелдемені бағалау процесі мүлдем басқаша
Авторлардың тікелей және жанама дәлелдемелердің анықтамаларына көзқарастарының айырмашылықтарына
Қылмыстық іс жүргізу теориясы жанама дәлелдемелерді іс бойынша
Ең алдымен, жанама дәлелдемелердің сот және тергеу тәжірибесінде
Кейде жанама дәлелдемелер қылмыстың мән-жайларын анықтаудың жалғыз ғана
Бірақ, іс бойынша тікелей дәлелдемелер жеткілікті болса да,
Жауап алуда жанама дәлелдемелерді шебер қолдану көп жағдайда
Қылмыстың субъективтік жағын анықтауда жанама дәлелдемелердің атқаратын ролі
Дәлелдеу – қылмыстық іс жүргізудің маңызды бөлігі, орталығы
Жанама дәлелдемелер арқылы дәлелдеу созылмалы процесс. Онда кем
Бірінші кезеңде аралық фактілер жөнінде айқын ілімге қол
М.М. Гродзинский былай деп жазған: «Соттың міндеті –
Дәлелдеудің бірінші кезеңінің міндеті болып табылатын аралық фактілерді
Осы жиынтықтың ішінде фактілер жөніндегі деректердің әрқайсысының осы
Сонымен, бірінші кезеңде дәлелдемелерді жинау мен тексеру, оларды
Дәлелдеудің екінші кезеңінде іс бойынша дәлелдеу пәнін құрайтын
Ұрлық мән-жайлары және ондағы Н. кінәсі келесі дәлелдемелермен
а) Куә А. жауап алуда Н-нің ұрлық жасалған
ә) Ұрлық жасалған үйден, заттай айғақтардан саусақ іздері
б) Сараптама қорытындысы бойынша бұл саусақ іздері Н-нің
в) Оқиға болған жерде аяқ киім іздері табылып,
г) Трасолог-сарапшы қорытындысымен бұл Н-нің аяқ киімінің іздері
ғ) Оқиға болған жерді қарауда есік бұзылған қару
д) Тінту кезінде Н-нен кішкене сүймен табылған.
е) Сарапатама қорытындысымен есікті бұзу іздері дәл осы
ж) Куә Б. жәбірленушіге тиесілі сағатты ол Н-нен
з) Куә Г. Н-нің LG маркалы музыкалық орталықты
и) Н-нің үйін тінту барысында LG маркалы
к) Жәбірленуші LG маркалы музыкалық орталықты, Б-ден алынып
Оқиға болған жерді қарау, куәлардан жауап алу, сараптаманы
Н. қылмыс жасалған жерде болған (а-г);
Н-де осы қылмыстың жасалу қаруы болған (ғ-е);
Н-де осы жасалған ұрлық барасында ұрланған заттар бар
Осы аралық фактілерді дұрыс анықтау дәлелдеудің бірінші кезеңінің
Тек осы әрекеттерден кейін ғана дәлелдеу келесі сатыға
Егер дәлелдеудің бұл кезеңінде тергеуші фактілердің арасындағы қарама-қайшылықтардың
Дәлелдеу кезеңдерін ажыратудың тәжірибелік мәні оның дәлелдеудегі қателіктерді
Бұл қателіктер бірінші сатыда да (куәлардың, жәбірленушілердің, айыпталушылардың
Дәлелдеудің бірінші кезеңіндегі қателіктер әдетте «ақпараттық» сипатта болады
Бірінші кезеңде қателердің алдын алу немесе түзеу жаңа
Айғақтармен дәлелдеудегі ең көп тараған қателердің бірі –
Мұндай қателіктердің алдын алу тек жаңа аралық фактілерді
Екінші сатыдағы дәлелдеудегі келесі қателік - жеткілікті аралық
2 Қылмыстық процестегі дәлелдемелердің қайнар көздері және олардың
2.1 Дәлелдемелердің қайнар көздерінің ұғымы және түрлері
Дәлелдемелер, фактілер, іске маңызы бар мән-жайлар заң тәрібімен
Қылмыстық процесте деделдемелердің қайнар көзі дегеніміз – дәлелдемелер
ҚІЖК-нің 119-123 және 115-бабының 2-бөлігінде дәлелдемелер болып табылатын
Осыған байланысты куәлардың, жәбірленушілердің, сезіктілердің, жауаптары, сарапшының қорытындысы,
Дәлелдемелердің көрсетілген әрбір қайнар көздерінің өзгерістеріне тән, бір-біріне
Дәлелдемелердің қайнар көздері ең алдымен, олардың прцеске қатысушы
Процесске қатысушы жақтардан шығатын дәлелдемелердің қайнар көздері бір-біріннен
Дәлелдемелерді алу тәртібін игеру үшін дәлелдемелрді әр түрлі
Куәнің жауабы дәлелдемелердің қайнар көзі, іс бойынша фактілі
Куәнің жауабы дегеніміз – алдын ала тергеу (анықтау)
Куә - іске алдын ала тергеу, сот органдары
Жақ қылмыстық істер жүргізуде алдын ала тергеу,
ҚІЖК-нің 119-бабында былай делінген: "Осы іс бойынша анықталуға
Егер куәлардан жауаптары басқа адамардың хабарына негізделген болса,
Қайдан шыққаны мәлімсіз деректерге негізделген жауаптар дәледме болып
Куә жауабының дәлелдемелрдің қанар көзі ретінде жәбірленуші, сезікті,
Куә жауабының ерекшелігі іс бойынша сол немесе басқа
Егер куә үшін жауап беру міндет болса, ал
ҚІЖК-нің 82-бабы бойынша куә ретінде мыналарлан жауап алуға
1) іс бойынша айыпкердің қорғаушысы;
2) физикалық және психикалқ кемшіліктеріне байланысты іске маңызы
Бірақ егер қорғаушыға өзінің қорғаушысынан дайындалып жатқан немесе
Заңға байланысты куәге процессте мынандай құқықтар берілген:
1) куәнің ең алдымен заң талаптарына сай күштеуден
Істі тергеу, қорғау кезінде тергеу, сот органдары куәні
Егер тергеуші арқылы құқықтар шектелсе тергеушінің үстінен шағым
2) куә ретінде тергеушіге, сотқа шақырылған әрбір жақ
Куәлардың еңбек жалақысы жұмыс орны бойынша сақталады, сондай-ақ
3) куәнің өзінің жауабын қолымен жазып беру құқығы
4) құлағы естімейтін немесе тергеушіге түсінікті емес
Сонымен бірге куәге мынандай міндеттер жүктеледі:
1) куә алдын ала тергеу және сот органдарының
2) куә іс бойынша өзіне белгілі бір мәліметтерді
Куәлардың жауап беруі олардың азаматтық міндеті болып табылады.
3) куә дұрыс, ақиқатқа сай жауап беруге міндетті.
4) куә процессуалдық тәртіпті сақтауға міндетті және сот
Куәнің жауабын бағалау кезінде мынандай мән-жайларға көңіл аудару
1) куә оқиғаны дұрыс қабылдай ала ма, ол
Куәлардың жауабын бағалау, әсіресе олар сот мәжілісіне бірнеше
Сондықтан осы мән-жайларды тексеру теорияда объективті дұрыстықты тексеру
Объективті тексерумен қатар куәнің жауабының дұрыстығына әсер ететін
Мұндай мән-жайларға куәнің жеке өзінің іске көз қарасы
Куә айыпкер немесе басқа да процеске қатысушылармен әртүрлі
Сондықтан тергеуші, сот куәдан жауап ала отырып, ең
2) куәнің жауабын бағалауда жауап алудың процессуалдық тәртібінің
Бұл мән-жайлар куәнің жауабының қалыптасуына үлкен әсер етпесе
3) куәнің жауабын бағалау басқа дәлелдемелер сияқты дәлелдемлер
Сонымен, куәнің жауабы – сот дәлелдемелерінің жүйесі жоқ.
Куәнің жауабы – жасалған қылмыстың құпиясын шешудің маңызды
Жәбірленушінің жауабы дәлелдемелердің қайнар көзі, істің фактілі мән-жайларын
Жәбірленушіден қылмыстық іс бойынша дәлелденуге тиіс мән-жайлар
Жәбірленушінің жауабы дегеніміз – жәбірленуші деп табылатын жақтың
ҚІЖК-нің 119-бабының 5-бөлігінде былай деп көрсетілген: "Осы іс
Қайдан шыққаны мәлімсіз деректерге негізделген жауаптар дәлелдеме болып
Жәбірленуші - қылмыс арқылы моральдық, физикалық немесе
Қылмыс арқылы моральдық, физикалық немесе мүліктік зиян келген
Қылмыстан жәбірленуші деп табылған азаматтың мынадай құқытары бар:
Жәбірленушінің жауабы айыпкердің жауабымен ұқсастығына
Жәбірленушінің іске қатынасын анықтайтын ниеттері әртүрлі. Бұл ниеттер
Жәбірленушінің жауабын бағалағанда мынандай екі кезенге көңіл
1) жәбірленушінің объективті емес түрде берген
Бұл ең алдымен жәбірленушінің айыпкерді аса кінәлауға, айыпкер
2) жәбірленушінің жауабын бағалауда оның іс бойынша аяқталған
Іс материалдарымен танысу жәбірленушінің жауабының қалыптасуына әсер етуі
Айыпкердің жауабы дәлелдемелердің қайнар көздерінің бірі болып табылады.
Дәлелдемелрдің қайнар көзі ретінде айыпкердің жауабының ерекше
Дәлелдемлердің қайнар көздері ретінде айыпкердің жауабының өзгешелігі,
Айыпкердің жауабының ерекшелігі куә жауаптарымен салыстырғанда процессуалдық табиғатымен
Сондықтан айыпкерге өзіне тағылған айып бойынша жауап
ҚІЖК-нің 119-бабында былай делінген: "Айыпкердің өзіне тағылған айып
Айыпкердің өз айыбын мойындауы іс бойынша бар дәлелдемелердің
Прокурор сот алдында айыптауды қолдай отырып, сотқа қылмыстық
Қазақста Республикасы Конституциясының 77-бабында былай деп көрсетілген: "Соттан
Айыпталушы өзінің кінәсіздігін дәлелдеуге міндетті емес. Айыпталушының
Айыпкер жауабы куә жауабынан субъектісі бойынша да ажыратылады.
Сондықтан айыпкер басқаларға қарағанда тергелетін қылмысқа кінәлі, кінәлі
Сондай-ақ, оның білетін мәліметтері шектеулі, кей жағдайда іске
Екіншіден, айыпкер істің барысына толық араласуға ұмтылады, себебі
Үшіншіден, айыпкерге қарағанда құқық берілген және өзінің процессуалдық
Айыпкердің куәдан ерекшелігі жауап беруден бас тартқаны
Айыпкердің жауабының дәлелдемелердің қайнар көзі ретінде куә жауабымен
Айыпкердің жауабының мазмұнын, ең алдымен, оның әрекетімен, кінә
Айыпкердің жауабының өзгешелік белгілерінен, сондай-ақ оның жәбірленуші жауабынан
Айыпкердің жауабы қылмыстық жауапкершілікке тартылатын, іс боцынша тағдыры
Айыпкердің жауабына қасиеттері, дәлелдемелердің қайнар көзі жағынан сезіктінің
Заң сезіктіге түсінік беру, өтініш беру, анықтама жүргізуші,
Сезіктінің процессуалдық бейнесі тек анықтама жүргізу мен алдын
Осыған байланысты сезікті дәлелдемелрдің қайнар көзі ретінде тек
Айыпкерлің жауабын оның мазмұнына байланысты мынандай түрлерге бөлуге
1) айыпкердің өз кінәсін мойындауы;
2) айыпкердің өз кінәсін бекерге мойындауы;
3) жала.
1) Айыпкердің өз кінәсін мойындауы – айыпкердің өзіне
Бұл жағдайда айыпкер өзіне тағылған айыптың мәнін, заңды
Айыпкердің өз кінәсін мойындауы, айыпкердің өзі жасаған әрекетке
Айыпкердің өз кінәсін мойындауы барлық жағдайда мұқият тексерілуі,
Сот, тергеу органдары айыкердің жауабын басқа дәлелдемелерден
Басқа дәлелдемеермен салыстыра отырып, тергеуші айыпкердің жауабына көңіл
2) Айыпкердің өз кінәсін бекерге шығаруы айыпкердің өзіне
Айыпкердің өз кінәсін бекерге шығаруы айыпкердің шынайы қылмысты
Кінәні бекерге шығару басқа ниеттермен де байланысты болуы
Айыпкердің жауабының мұндай бекерге шығарылуы айыпкердің өзін қорғауға
Сот және тергеу практикасында айыпкердің өзінің кінәсін жарым-жартылай
Мұндай жағдайда процесуалдық құжаттарды айыпкердің жарым-жартылай мойындауына жалпы
3) Айыпкер өзін кінәлі деп мойындай немесе мойындамай
«Жала» терминінің мағынасын анықтағанда мыналардан шығу керек:
а) жала деп - айыпкердің тек бірге
б) Жала деп «жала» сөзінің термонологиялық мағынасына сай
в) іс бойынша бірге айып тағылған айыпкерлерге жала
Жоғарыдағылады қорыта кегенде, жала дегеніміз бір айыпкердің басқа
Сезіктінің жауабы дәлелдемелердің қайнар көзінің дербес түрі болып
1) дәледемелердің түрі ретінде;
2) сезіктінің өз мүдделерін қорғауы үшін.
Сезікті – тергеу және анықтама жүргізу органдарының күдігі
ҚІЖК-нің 68-бабында былай делінген: "Өзін ұстауға немесе қамауға
Қылмысты істеуде сезіктеліп ұсталған жақтардан жауап алу қылмысты
Қылмысты істеуге байланысты сезіктеліп ұсталғандардан айыпкер ретінде жауап
Сезіктілер ретінде мыналар саналады:
1) қылмыс істеді деген күдік бойынша ұсталғандар, бас
2) қылмыс істеді деп сезіктелгендерге айып тағылғанға дейін
Жақтан сезікті ретінде алдын ала тергеде ғана жауап
Сезіктінің жауабының мазмұны сезіктінің процессуалдық жағдайымен анықталады.
Заң бұл жақтарға мынадай құқықтар берген: «анықтама жүргізуші
Сондықтан сезіктінің жауабы қылмыс істеді деген сезіктен қорғану
Сезікті үшін жауабы қорғану құралы болатындықтан сезікті жауап
Сезіктіден жауап алу ұсталған кеден бастап 24 сағат
Сезіктінің жауабының тағдыры іс барысымен анықталады: егер іс
Егер сезік бекітілмесе және жақ процесстен шығып қалса,
Сезікті жауабы істегі басқа дәлелдемелермен байланысты болып бағалануы
Сарапшының қорытындысы істі қарағанда көбіне дәлелдемелердің қайнар көзі
Сарапшының қорытындысы деп – ғылыми мәліметтерге негізделетін ғылым,
ҚІЖК-нің 129-бабында былай делінген: "Ғылым мен техника саласында
Сот-медицина және сот-психиатрия сараптамасын денсаулық сақтау органдарының тиісті
Криминалистика сараптамасын – криминалистикалық сараптама мекемелерінің ғылыми қызметкерлері
Іс бойынша қажет болған реттерде бірнеше сарапшы тағайындалуы
Сарапшыны шақыру туралы анықтама жүргізуші адамның, тергеушінің және
Сарапшының қорытындысы іс бойынша дәлелдеме, ал сараптама қылмыстық
Сот сараптамасын алдын ала тергеу және сот тергеуін
ҚІЖК-нің 83-бабы бойынша: сарапшы қорытындысын өз атынан береді
Іс бойынша бірнеше сарапшы тағайындалған күнде олар өзара
Сарапшылар алдын ала тергеу немесе істі қайта қарауда
Сарапшыны шақыру дене жарақатының сипатын, өлім себебін, сот
Сараптама куәнің физикалық жағдайын, жәбірленушінің 14 пен 16
Әрбір дәлелдеме біріншіден, іске маңызы бар және зерттелуге
Бірінші жағдайда, дәлелдеме фактілер туралы мәліметтердің қайнар көзі
Әрбір дәлелдемені екі өзара байланысты элементтерден тұратын ұғым
а) дәлелдеу жүргізілетін дәлелдемелік факт туралы мәліметтердің қайнар
б) дәлелдемелер болып табылатын фактінің өзі.
Сарапшының қорытындысы факт туралы мәліметтердің қайнар көзі болып
Сараптама қорытындысының дұрыстығын дәлелдеме ретінде анықтау тек сараптама
Бұл анализ факт туралы мәліметтердің қайнар көзі
Сарапшының қортындысы дәлелдемелердің ерекше түрі болып табылады. Сарапшы
Сарапшының қортындысының дәлелдемелік мағынасы бар, ала куә айыпкердің
Сараптаманың мәні сарапшының өзіне берілген объектілерге тергеушінің тапсырмасымен
Сарапшы тергеу мен сотқа зерттеудің нәтижесінде өзіне белгілі
Сарапшының зерттеуі тергеуші қаулысымен немесе сот ұйғарумен сарапшы
Сарапшының қортындысы дәлелдемелердің ерекше түрі ретінде сарапшының ғылыми
Сарапшының қорытындысы дәлелдеме ретінде тек мынандай жағдайда берілсе
а) қалыптасқан процессуалдық тәртіпте;
б) арнайы білім негізінде;
в) сәйкес формада.
Бұл дәлелдеменің формасы – сарапшы актісі, онда сарапшы
Дәлелдемелердің қайнар көзі бола отырып, сарапшы процеске қатысушы
ҚІЖК-нің 82-бабында: Сарапшы міндеттері мен құқықтары былай көрсетілген:
Сарапшы дәлелсіз себеппен келмей қалса, ол еріксіз келтірілуі
Арнаулы сараптамалық мекемелердің сарапшылары өздерінің қызметтері жөнінен-ақ бұл
Егер сарапшы дәлелсіз себептермен қорытынды беруден бас тартса,
Сарапшының мыналарға құқы бар:
1) сарапшы затына қатысты іс материалдарымен танысуға;
2) қорытынды беру үшін қажетті қосымша материалдар берілуі
3) өзіне ұсынылған материалдар жеткіліксіз болғандықтан немесе оған
4) анықтама жүргізуші адамның, тергеушінің, прокурордың немесе соттың
Сарапшының мыналарға құқы бар:
1) Сараптама затына қатыстты іс материалдарымен танысуға;
2) Қорытынды беру үшін қажетті қосымша материалдар берілуі
3) Өзіне ұсынылған материалдар жеткіліксіз болғандықтан немесе
4) анықтама жүргізуші адамның, тергеушінің, прокурордың немесе соттың
жүргізген кезде ішінде болып, жауап алынып отырған адамға
Сарапшының процессуалдық жағдайын айтқанда, куәдан ерекшелігі – сот
Сарапшы қорытындысын бағалағанда мынандай жағдайларды еске алу керек:
1) сарапшының қортьындысын бағалағанда сарапшының жеке юасын зерттеу
2) сарапшы қорытындысын бағалай отырып, сарапшының қорытынды беруге
3) сондай-ақ сарапшының зерттеуге дұрыс әдіс қолданғанын тексеру
4) сарапшының қорытыдысын бағалағанда, сараптаманы дұрыс жүргізудің процессуалдық
5) сарапшының қорытындысын істің басқа мән-жайларға қайшы келсе,
ҚІЖК-нің 122-бабына сәйкес көрсетілген бұл хаттамаларды үш топқа
1) тергеу әрекеттірінң хаттамалары;
2) сот отырысының хаттамасы;
3) басқа процессуалдық әрекеттердің хаттамалары.
122-баптың 1-бөлігіне сәйкес, мына аталған тергеу әрекеттерінің хаттмаларында
ҚІЖК-нің 122-бабының 2-тармағында былай делінген: қылмыс туралы ауызша
Сол сияқты, қылмыс жасаған адамның кінәсін мойындап ерікті
Сот отырысының хаттамасында сот тергеуі кезінде зерттелген дәлелдемелер
Дәлелдемелердің қайнар көздеріне тергеу және сот әрекеттерінің хаттамлары
Дәлелдемелердің қайнар көздері ретінде хаттамаларға заң бойынша барлық
ҚІЖК-нің осы процессуалдық актілердің хаттамалары толтырылатын іс жүргізу
Тергеу және сот әрекеттерінің хаттамаларына мынандай сипаттама беруге
а) тергеу және сот әрекеттерінің хаттамалары – тергеу,
б) хаттамалар анықтама жргізуші, сот, тергеуші, прокурор қызметтерінің
в) хаттамаларды толтыру процессуалдық сипат алады және анықтама
Құжаттар тергеу және сот әрекеттерінің хаттамалары сияқты нақты
ҚІЖК-нің 123-бабында былай деп көрсетілген: «Құжаттарды лауазымды адамдар
Басқа құжаттардың тергеу және сот әрекеттерінің хаттмамаларынан айырмашылығы,
ҚР ҚІЖК-нің 123-баптың негізінде өзге құжаттарды мынадай түрлерге
1) жалпы құжаттар;
2) компьютерлік мәліметтерді қамтитын материалдар, фото және киносуреттер,
3) тергеу жүргізу басталғанға дейінгі тексерудің материалдары
Бірінші топқа жататын құжаттар қолдан жазылған немесе теріліп
Екінші топқа жататын құжаттардың жалпы сипаттамасы олардың техникалық
Үшінші топқа қылмыстық істі қозғауға дейін болатын қылмыстар
Айғақты заттар болып табылатын құжаттар мен айғақты заттар
Егер құжат дара, ауыспайтын зат ретінде дәлелдеме болса,
Егер құжат дара, ауыспайтын зат ретінде дәлелдемелік мағынаға
Мұндай құжаттар жоғалған жағдайда, олардың дубликаттары немесе
Айғақты заттар болып табылатын құжаттар толық мазмұндалуы, тергеуші
Айғақты заттар болып табылмайтын болып табылмайтын құжаттар үшін
Бірақ құжаттар қандай болса да тексеру, бағалаудың, дәлелдемелердің
Қылмыстық іс жүргізу кезінде өзге құжаттарды жинаудың және
- олар әртүрлі тергеу әрекеттерін жүргізу кезінде табылулары
- олар қажет болған жағдайларда қылмыстық іс жүргізу
- ондай құжаттарды қылмыстық процесске қатысушылар немесе өзге
Өзге құжаттарды іске тіркеу қажет болған жағдайда қылмыстық
2.2 Заттай дәлелдемелер қылмыстық процесстегі дәлелдемелердің бір түрі
Қылмыс істеудің құралы болған, қылмыстық әрекеттердің объектісі болған
Материалдық объекті де арнаулы аспаптармен жасырын тыңдалған сөздердің
Сонымен, айғақты заттар – іс бойынша дәлелдемелік фактілердің
Айғақты заттар ретінде заңда мыналар көрсетілген:
1) қылмыс жасаудың құралы болған заттар;
2) қылмыс іздерін сақтаған заттар;
3) қылмыс әрекетінің бұрынғы объектілері болған заттар;
4) қылмыс жолымен алынған ақшалар
5) бағалы заттар.
Қылмысты және кінәлілерді табуға немесе айыпты бекерге шығаруға
1) Қылмыс жасаудың құралы болған заттар (мысалы, адамның
2) Үстінде қылмыстың өздерін сақтаған заттар. Бұл топқа
Осындай іздерді қолдану арқылы қылымыс жасаған адамдаржы табу
3) Қылмыстық әрееттің объектісі болған заттар. Заттай дәлелдемелердің
4) Ақша және өзге де бағалы нәрселер. Зататй
5) Басқа заттар. Бұл топқа қылмысты ашу, оның
Құжаттар. Егер құжаттар қылмыстық әрекеттің объектісі болған немесе
Айғақты заттардың кез келген қылмысты тергеудегі үлкен аңызын
Қылмыс құралдары деп – қылмыс жасауға арналып, бейімделген
Бұл – кісі өлтіру, ауыр дене жарақаттарын салу,
Айғақты заттар ретінде қылмыскерлердің қолы, аяғы, тісінің іздерін,
Қылмыстың және қылмыскерлердің іздерінен басқа айғақты заттар ретінде
Көлемді іздердің мүсіндік үлгілері мен із таңбалары туында
Қылмыс жолымен табылған бағалы заттарға пайдалы қасиеттері бар
Айғақты заттарға жататын заттардың барлығын атау мүмкін емес.
Құжаттар процессуалдық қатынаста қылмыскер және қылмыс туралы мәліметтердің
Дәлелдеу құрамының екі топқа тек жазбаша ғана емес,
Егер құжаттар қылмысқа тергеу жүргізу мақсатында орындалса, олар
Заттар айғақты заттар ретінде қылмыс оқиғасымен байланыста болады.
Сонымен айғақ заттардың 4 белгісін көрсетуге болады:
1) айғақтық сипат, объектінің материалдығы. Бұл ұғым тек
2) тергелетін жағдаймен тікелей немес жанама байланыста болады;
3) заттың қылмыс құрамының қандай да бір элементін
4) іске айғақты зат ретінде затты тергеуші қаулысы
Айғақты заттар іс бойынша бар басқа дәлелдемелермен қатар
Айғақты заттарды пайдалана отырып, мыналарды еске алу керек.
1) Іске маңызы бар заттар мұқият қаралуы, айғақты
Бұл процессуалыдқ тәртіпті сақтау айғақты заттардың дұрыстығын қамтамасыз
2) Айғақты заттар іс бойынша бар басқа дәлелдемелерден
3) Айғакты заттар басқа дәлелдемелер сияқты алдын ала
ҚІЖК-нің 121-бабы бойынша айғақты заттардың тағдыры іс алдын
1) қылмыс құралдары тәркіленеді;
2) тұтынудан алынған заттар тиісті мекемелерге беріледі;
3) бағалы емес заттар жойылады немесе мүдделі адамдар
4) басқа заттар заңды иелеріне беріледі, заңды иелері
5) құжат түріндегі айғақты заттар істе қала береді
6) тез бұзылатын, соның салдарынан орнына пайдалану үшін
иесіне заттай қайтарылады немесе қолданылып жүрген мемлекеттік баға
Айғақты заттар үкім заң күшіне енгенге дейін немесе
3 Дәлелдеу теориясы процесінің
3.1 Дәлелдемелерді жинау мен бекіту
Дәлелдеу iстi заңды, негiзделген және әдiл шешу үшiн
Айыпталушының қылмыстық жауаптылығы мен кiнәсiнiң бар екендiгiнiң негiзiн
Дәлелдемелерді жинау Қылмыстық іс жүргізу кодексінде көзделген тергеу
Тараптардың өтініштері бойынша немесе өз бастамашылығы бойынша қылмыстық
Қылмыстық іс жүргізу кодексінде белгіленген тәртіппен іске қатысуға
Сезікті, айыпталушы, қорғаушы, жеке айыптаушы, жәбірленуші, азаматтық талапкер,
Іс жүзіндегі деректер олар, іс жүргізу іс-әрекеттерінің хаттамаларында
Анықтау және алдын ала тергеу барысында хаттамаларды жүргізу
Тергеу және сот іс-әрекеттеріне қатысушыларға, сондай-ақ тараптарға сот
Ауызша айтылған толықтырулар, түзетулер, ескертулер, қарсылық білдірулер, өтінімдер
Тергеу іс-әрекетінің хаттамасымен танысқанадамдар хаттаманың әр бетіндегі мәтінінің
Заңдарда көзделген жағдайларда процеске қатысушылардың біреуі немесе басқа
Сот отырысының хаттамасында жазылған соттың іс-әрекеті туралы жазбаларға
Хаттамаға қол қоюдан бас тартқан адам бас тартуының
Дәлелдемелерді бекіту үшін хаттамалар жасаумен қатар дыбыс жазу,
Фонограммалар, бенежазбалар, кинофильмдер, фотосуреттер, құмайлар, таңбалар, жоспарлар, кестелер
Iс бойынша жиналған дәлелдемелер жан-жақты және объективтi зерттеуге
3.2 Дәлелдемелерді бағалау және олардың арасындағы байланысты анықтау
Дәлелдеу теориясы – ғылым бөлімі ретінде қылмыстық
Дәлелдеу қызметінің жлпы ережелері ҚІЖК-нің 124-130-баптарында көрсетілген. Бірақ
Тергеушінің, соттың нақты қылмыстық жағдайларын тануы екі кезеңнен
ҚІЖК-нің 128-бабында былай деп көрсетілген:
"Сот, прокурор, тергеуші және анықтау жүргізуші адам дәлелдемелерді
Дәлелдемелерді бағалаудың негізгі принципі – ішкі сенім.
Заң ішкі сенімнің іс жағдайларының, фактілерінің жан-жақты, толық
Ішкі сенімнің қалыптасуы кезінде танушы субъект пен танылатын
Істің фактілі жағдайлары, дұрыс анықталған дәлелдемелердің жиынтығы –
Фактілі материалға бағалау жүргізетін жақтың қатынасы – ішкі
Сондықтан ішкі сенімнің дұрыс қалыптасуына тергеуші, судьяның жеке
Тек кейбір кезеңдерде жеке жағдайлар тергеу, сот сараптамасымен
Қалған кезде тексеру бағалауда жасалатын лоикалық қорытындыларды салыстырудан
Дәлелдемелерді бағалаудың негізгі элементі – олардың арасындағы
Дәлелдемелердің арасындағы байланыс екі түрлі болуы мүмкін: себепті-салдарлы
Дәлелдемелер тергелетін қылмыспен себепті-салдарлы байланыста болады. Мысалы, кісі
Дәлелдемелер бір дәлелдемелердің себебі және екінші салдары
Бір-бірімен себепті-салдарлы қатынаста байланысқан дәледмелерді каузальды дәлеледемелік қатар
Каузальды дәлелдемелік қатардың құрылысы әртүрлі: қылмыс оқиғасы басында,
Дәлелдемелер жүйесінде бір іс бойынша бір емес, біренеше
Әрбір каузальды дәлелдемелік қатар уақыт пен кеңстікте өмір
Үйлесу байланысының кездейсоқ және қажетті сипты болуы мүмкін.
Қылмыстық процестi жүргiзушi орган дәлелдемелердi жинау, зерттеу және
Қылмыстық процестi жүргiзушi органның ғылыми-техникалық құралдарды пайдалануы кезiнде
Ғылыми-техникалық құралдарды қолдануға, егер олар:
1) заңда тiкелей көзделсе немесе оның нормалары мен
2) ғылыми жағынан маңызды болса;
3) қылмыстық iс бойынша iс жүргiзудiң тиiмдiлiгiн қамтамасыз
4) қауiпсiз болса, жол беруге болады деп танылады.
Қылмыстық процестi жүргiзушi органның ғылыми-техникалық құралдарды пайдалануы ғылыми-техникалық
3.3 Қылмыстық іс бойынша дәлелдеуде
«Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасы заңның ережелеріне сәйкес
Жеке өмірге, тұрғын үйге қол сұғылмауы, жазысқан хаттарының,
Алдын ала тергеу барысында жедел іздестіру іс-шараларын өткізуге,
Прокурордың санкциясынсыз жедел-іздестіру іс-шараларының нәтижесінде алынған материалдар, кейінге
Осы ретте де, прокурордың санкциясынсыз жедел-іздестіру іс-шараларын өткізу
Егер материалдар прокурордан санкцияны іс жүзінде алу мүмкін
Қылмыстық іс қозғалғанға дейін жедел-іздестіру шараларын өткізудің нәтижесінде
Қылмыстық процесті жүргізетін орган іс бойынша дәлелдемелерді бағалау
Жоғарыда айтылғандай ҚІЖК-нің 130-бабында қылмыстық іс бойынша дәлелдеуде
Біріншіден, ол қызметтің нәтижелерін дәлелдемелер ретінде қолданудың басты
Екіншіден, ҚІЖК 130-бабының 2-бөлігіне сәйкес, жедел-іздестіру қызметін жүзеге
Үшіншіден, жедел-іздестіру қызметінің материалдары қылмыстық іс жүргізу органына
Қорытынды
Қылмыстық процестегі дәлелдемелердің ұғымы мен түрлері мәселені қарай
Дәлелдемелер – анықтау жүргізушінің, тергеушінің, соттың қоғамға қауіпті
Заңның дәлелдеме ретінде тек іске қатысы бар
Дәлелдемелердің іске пайдалану мүмкіншілігі заң жағынан алып қарағанда
Дәлелдемелердің іске қатынасы мен іске пайдалану мүмкіншілігі өзара
Дәлелдеу пәніне кіретін мән-жайлар екі жолмен анықталуы мүмкін.
Іс бойынша заттай айғақ болып табылатын куәлардың, жәбірленушілердің,
Кісі өлтіру туралы іс бойынша куәнің айыпталушының жәбірленушіге
Мұндай фактілердің дәлелдеу пәнімен объективті байланысы кішкене бөлшектің
Дәлелдеудің екінші жолы анағұрлым күрделірек. Бұл жерде тергеушіге
Қылмыс істеудің құралы болған, қылмыстық әрекеттердің объектісі болған
Материалдық объекті де арнаулы аспаптармен жасырын тыңдалған сөздердің
Сонымен, айғақты заттар – іс бойынша дәлелдемелік фактілердің
Айғақты заттар ретінде заңда мыналар көрсетілген:
1) қылмыс жасаудың құралы болған заттар;
2) қылмыс іздерін сақтаған заттар;
3) қылмыс әрекетінің бұрынғы объектілері болған заттар;
4) қылмыс жолымен алынған ақшалар
5) бағалы заттар.
Заттар айғақты заттар ретінде қылмыс оқиғасымен байланыста болады.
Сонымен айғақ заттардың төрт белгісін көрсетуге болады:
1) айғақтық сипат, объектінің материалдығы. Бұл ұғым тек
2) тергелетін жағдаймен тікелей немес жанама байланыста болады;
3) заттың қылмыс құрамының қандай да бір элементін
4) іске айғақты зат ретінде затты тергеуші қаулысы
Айғақты заттарды пайдалана отырып, мыналарды еске алу керек.
1) Іске маңызы бар заттар мұқият қаралуы, айғақты
Бұл процессуалыдқ тәртіпті сақтау айғақты заттардың дұрыстығын қамтамасыз
2) Айғақты заттар іс бойынша бар басқа дәлелдемелерден
3) Айғакты заттар басқа дәлелдемелер сияқты алдын ала
Дәлелдемелерді бағалау тергеу, сот органдарының қызметінің мақсатты бағытталуының
Дәлелдемелрді бағалау – тергеуші, сот, прокурор танымының ғылыми
Дәлелдемелердің түрлері дәлелдемелерді топтастыру негізінде анықталып, зерттеледі. Дәлелдемелрді
1) Дәлелдемелрді жеке және айғақты деп бөлу;
2) Дәлелдемелерді қайнар көздерінің түрлеріне байланысты бөлу;
3) Айғақты заттарды дәлелдеме пәнінің қылмыс оқиғаасының байланысының
4) Дәлелдемелерді бастапқы және туында деп бөлу;
5) Дәлелдемелерді тікелей (бір сатылы) және жанама
6) Дәлелдемелерді айыптаушы және ақтаушы деп бөлу.
Дәлелдемелерді топтастырудың түрлері бір-бірімен өзара байланысты. Олар дәлелдемелердің
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1 Қазақстан Республикасының Конституциясы. - Алматы, 2008
2 Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі.- Алматы,
3 Қазақстан Республикасындағы құқық реформасын мемлекеттік бағдарламасы (негізгі
4 Б.Х.Толеубекова «Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу
5 Соловьев А.Б. Доказывание по уголовно-процессуальному кодексу
6 С.С. Алексеев. Проблемы теории права: Курс лекций.-
Е.Ерешев. Қылмыстық іс жүргізу. Жалпы бөлім. Оқулық. –
8 С.А. Шейфер. Собирание доказательств в советском уголовном
9 Уголовный процесс. Под ред. В.И. Радченко.,- М.,
10 Трусов А.И. Основы теории судебных доказательств.
11 А.Я. Вышинский. Теория судебных доказательств в советском
12 Б.Х. Төлеубекова. Уголовно – процессуальное право Республики
13 А.П. Рыжаков. Уголовный процесс. Учебник для ВУЗов.
14 Комментарий к УПК РФ. Изд. 3. Отв.
15 Научно – практический комментарий к УПК РФ.
16 Трусов А.И. Основы теории судебных доказательств.
17 М.С. Строгович. Уголовоно – процессуальный закон и
18 Белкин Р.С. Собирание, исследование и оценка доказательств.-
19 Банин В.А. Структура предмета доказывания в советском
20 Эйсман А.А. Структура и язык описания предмета
21 М.П.Шаламов. Теория улик. -М. Госюриздат, 1960. С.
22 Алексеев Н.С. Доказывание и его предмет в
23 Банин В.А. Гносеологическая и правовая природа предмета
П. Рыжаков. Краткий курс уголовного процесса.- М. ПРИОР.
25 Строгович М.С. Курс советского уголовного процесса. Т.І.
26 Гродзинский М.М. Некоторые проблемы теории косвенных доказательств.-
27 Михайловская И.Б. Относимость доказательств в советском уголовном
28 Курылев С.В. Основы теории доказывания в советском
29 Т.Сарсенбаев Уголовно-процессуальное право РК. - Астана,
30 Е.Алауханов Уголовный процесс РК .- А.
31 Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсіндірме
32 Исаева Л.М. Специальные познания в уголовном судопроизводстве.-
33 Треушников М.К. Судебные доказательства. - Москва, 2004.С.
34 С.В. Познышев. Доказательства в уголовном процессе. -
35 В.Новик. Криминалистические аспекты доказывания в процессе уголвного
36 М.Л.Якуб, Показание свидетелей и потерпевших, -
37 С.Ф.Бычкова., А.Я. Гинзбург Следственные действия-краткий комментарий к
38 С.Е.Еркенов Тергеу әрекеттерінің тактикасы. - А. Данекер,
39 А.Р.Белкин Теория доказования.- М., 1999. С.25.
40 Орлов Ю.К. Структура судебного доказывания и
4

Ұқсас жұмыстар

Дәлелдемелердің сипаты

Дәлелдемелер теориясындағы дәлелдемелер және дәлелдемелердің қайнар көздерінің түсініктемелерінің ара қатынасы

Қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдемелер туралы

Қылмыстық іс жүргізу

Азаматтық істер бойынша жазбаша дәлелдемелер –дәлелдемелердің бір түрі ретінде

Қылмыстық процестегі дәлелдемелер

Қылмыстық іс жүргізудегі жанама дәлелдемелер

Куәнің жауаптары

Қылмыстық процестегі дәлелдемелердің ұғымы мен маңызы