Қаржылық жағдайды талдау әдістері

Мазмұны
Кіріспе..................................................................................................................... 3-6
1-бөлім. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың теориялық негіздері...................................................................................................................... 7
1.1. Қаржылық жағдайдың мәні және оны талдаудың мақсаты....................... 7-16
1.2. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың
ақпараттық негізі................................................................................................. 17-31
13. Қаржылық жағдайды талдау әдістері......................................................... 32-38
2-бөлім. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын жетілдірудің негізгі бағыттары........................................................................................................... 39-43
2.1. Кәсіпорынның активтерінің өтімділігі мен
төлем қабілеттілігін арттыру.............................................................................. 44-47
2.2 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы мен
іскерлік белсенділігін арттыру.......................................................................... 48-51
2.3. Кәсіпорынның табыстылығын арттыру..................................................... 52-55
Қорытынды........................................................................................................ 56-58
Қолданылған әдебиеттер тізімі....................................................................... 69-74
1-бөлім. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың теориялық негіздері.
1.1. Қаржылық жағдайдың мәні және оны талдаудың мақсаты.
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорыннын қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау жөніндегі сұрақтарды қарастыр-мас бұрын, "қаржылық
Профессор Н.А Русак [3] бұл ұғымды былайша анықтайды: «Кәсіпорынның
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты өндірістік, ком-мерциялық және басқа
Кәсіпорынның уақтылы төлеу мүмкіндігі оның қаржылық жағдайының жақ-сылығын көрсетеді.
В.М. Радионова мен М.А. Федотова кәсіпорынның қаржылық жағдайы "қар-жы
М. Н. Крейнина [5], А.И. Ковалев және В.П. Привалов
Профессор И.Т. Балабанов "Шаруашылық субъектісінің қаржылық жағдайы, бұл оның
С.А. Стуков осы ұғым бойынша өзінің көзқарасын келесі сөздермен
Жоғарыда берілген анықтамалар қарастырылып отырған ұғым мәнін жеткі-лікті дәрежеде
Біздің көзқарасымыз бойынша, сенімділік кәсіпорын жұмысының үздіксізді-гін және оның
Осы берілген түсініктерге сүйене отырып, біз бұл ұғымды былай
Кәсіпорынның қаржы жағдайы осы кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі қар-жылық
Ал кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы нені білдіреді? Бұл сұрақ та
Бұл ұғымды А.Д. Шеремет пен Р.С. Сайфуллин өте ықшам
В.М. Родионова мен М.А. Федотова бұл ұғымды келесідей түсіндіреді:
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы - бұл тәуекелділіктің мүмкін бола-тын деңгейінде
В.Г. Артеменко мен М.В. Беллендир бұл ұғымды былай түсіндіреді:
Сондықтан да қаржылық тұрақтылық барлық өндіріс-шаруашылық қызметі процесінде қалыптасады
Айта біз олардын кейінгі шешімдерімен келісе алмаймыз. "Қаржылық тұрақтылықтың
Біздің ойымызша бұл ұғымды А.Д.Шеремет мен В.С.Сайфуллин дәлірек және
Э.А.Маркарьян мен Г.П.Герасименко да дәл осындай көзқараста [10]. "Кәсіпорынның
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылық жағдайына көптеген факторлар әсер етеді, оларды
2) нәтижесінің маңыздылығына байланысты-негізгі және негізгі емес;
3) құрылысы бойынша - қарапайым және күрделі;
4) әрекет ету уақыты бойынша-тұрақты
Ішкі факторлар кәсіпорынның өзінің жұмысын ұйымдастыруына байланыс-ты болады, ал
Негізгі ішкі факторларды қарастырайық. Кәсіпорынның тұрақтылығы ең бірінші өндіріс
Кәсіпорынның өндірілетін өнім және өндіріс технологиясымен тығыз байла-нысқан қаржылық
Қаржылық тұрақтылықтың ішкі, маңызды факторларының бірі - бұл қаржы
Сонымен бірге тек таза табыстың көлемі ғана емес, сонымен
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына қарыздық капиталдар нарығында-ғы қосымша жұмылдырушы (мобилизацияланушы)
Кәсіпорын ақша қаражаттарын қаншалықты көп тартатын болса, оның қар-жылық
Жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, кәсіпорынның қаржылық тұрақты-лығына әсер ететін
•кәсіпорынның салалық топқа жатуы;
•шығарылатын өнімнің (жұмыс, қызмет) құрылымы және оның жалпы төлем
•төленген жарғылық капиталдьщ мөлшері;
•шығындардың көлемі, олардың ақшалай табыспен салыстырғандағы динами-касы;
• қорлар мен резервтерді, олардың құрамы мен құрылымын қоса
•кәсіпорындарды басқару тиімділігі.
Сыртқы факторларға шаруашылық жүргізудің экономикалық жағдайының әсері, қоғамда үстемдік
Кәсіпорынның тұрақты қаржылық жағдайын қалыптастыруда оның өз кон-трагенттерімен (салық
Осылайша, қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін және оның іскерлік
Кәсіпорынның қаржылық жағдайының объективті дұрыс бағасын алудың ең жақсы
Кәсіпорын осы мерзімге дейінгі уақытта қаржы ресурстарын қаншалықты дұрыс
дамуға кедергі жасап, басы артық қорлармен және резервтермен кәсіпорын
Нарықтық экономика жағдайында жұмыс істеуші кәсіпорындардың қаржы-лық жағдайын талдаудың
•активтер мен олардың қалыптасу көздері арасындағы сәйкестікті, оларды тара-тудағы
•айналым капиталының көлемін, оның өсуін (кемуін) және ағымдағы міндетте-мелермен
•қаржы-есептік және несие ережесін сақтау;
•кәсіпорын активтері және оның міндеттемелерінің құрылымын зерттеу;
•ағымдағы активтердің айналымдылық есебі, оның ішінде дебиторлық борыш
және қорлар есебі;
•баланстың өтімділігін, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының және төлеу қабілеттілігінің абсолюттік
• кәсіпорын табыстылығын бағалау;
• кәсіпорын табысының салыстырмалы көрсеткіштерін, сондай-ақ олардың дең-гейінің өзгеруіне
• кәсіпорынның іскерлік белсенділігін анықтау;
• кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын ұзақ және қысқа мерзім-ді
Қаржылық жағдайды талдау кәсіпорынның, шаруашылық қызметін талдау-дың қор
жабдықтау, өндіріс және өткізу; бұлардың жиынтығы коммерциялық, өндірістік және
Жоғары сапалы өнімді үздіксіз өндіру және өткізу кәсіпорынның қаржылық
Шығындар көлемі өндіріс процесінің тиімділік деңгейімен анықталады. Олардың тиімділігі
Соңғы айтылған көрсеткіштің көлемі кәсіпорының өзіндік қаражаттарының көлемін өзгерте
Кәсіпорынның қаржылық қызметінің қалыпты болуы әсіресе өз кезеңіндегі қойылған
Біздің ойымызша, қаржылық жағдайды талдауды қаржылық тұрақтылықтан
бастаған жөн және оған мыналар жатады:
• кәсіпорын активтерінің құрылымдық және құрамдық динамикасын талдау;
• кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштерін
• баланс өтімділігін талдау;
• кәсіпорынның төлем қабілеттілігін және
1.2. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негізі.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негізі қаржылық есеп беру
ҚР Президентінің 1995 жылғы 26 желтоқсандағы №2732 "Бухгалтерлік есеп
1) бухгалтерлік баланс;
2) қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп;
3) ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп.
Онда сонымен қатар түсіндірме хат болады, сондай-ақ қаржылық есеп
Субъектілерге қаржылық есепті бухгалтерлік есеп стандартында анықталған жеңілдетілген түрде
1) зейнетақыны, жәрдем ақша және басқа әлеуметтік төлемдерді есептеу,
3) активтердің жалпы құны 60000 еселік есептік көрсеткіштен аспайды.
ҚР-да бухгалтерлік есепті реформалау процесі барысында есеп беруді құру
Нарықтық экономика жағдайында қаржылық есеп шаруашылық субъектіле-рінің қызметі жөнінде
Баланс - есепті жылдың басындағы және соңындағы кәсіпорынның қаржы-лық
Баланс ақпараттары негізінде сыртқы қолданушылар берілген кәсіпорынмен өзінің серіктесі
Бухгалтерлік баланс қаржылық есептің негізгі түрі бола отырып, ол
1997 жылға дейін бухгалтерлік баланс екі бөліктен: актив және
Мүліктің түрлері және олардың қалыптасу көздері сапалық біркелкі белгіле-рі
Баланстың актив бөлімінің құрылымына сай ерекшелік - бұл яғни
Баланс пассивінің бөлімдері мен баптары төлем мерзімінің жеделдік дәреже-сіне
Бухгалтерлік стандарттың іске қосылуынан бастап бухгалтерлік баланс жа-ңаша анықталады
Олардың түсіндірмесі нарықтық экономикасы дамыған елдердің бухгалтер-лік есеп және
Осыған орай ағылшын тілінен орыс тіліне аударылған оқулықтардың және
Жоғары оқу орындарында экономикалық мамандық алатын студенттерге, бизнес мектептер
Активтер дегеніміз бұл кәсіпорын нені иеленеді және ол нені
Ағылшын ғалымдары шығарған "Бухгалтерлік іске кіріспе" деген оқу құра-лында
Әрі қарай олар баланстың негізгі элементтерін келесідей сипаттайды: Актив-тер-бұл
Капитал - пассивтердің арнайы түрі.
Капитал алғашқы капитал мен қызметте қалдырылған табысты қоса алғанда-ғы
Әлемдік банк өңдеп шығарған "Қаржылық есеп, аудит, есеп беру
Аталған оқулықта бухгалтерлік баланстың бөлімдері (жақтары) мен эле-менттері келесідей
«Актив дегеніміз - бұл өткен жағдайлардың нәтижесінде кәсіпорынмен ба-қыланатын
Пассив - бұл өткен жағдайлардан пайда болған кәсіпорынның ағымдағы
Оны өтеу экономикалық табыс алумен байланысты кәсіпорын ресурстары-ның шығынына
Капитал - бұл пассивтерді активтерден алып тастағандағы кәсіпорынның өзіндік
Көріп отырғанымыздай, бухгалтерлік баланс және оның элементтері туралы бұл
«Активтер - бұл құндық бағасы бар кәсіпорыннын мүлкі, мүліктік,
Міндеттеме - бұл тұлғаның (қарыз адамның) белгілі бір әрекетті
Меншіктік капитал - бұл субъектінің өз міндеттемелерін шегеріп тастаған-нан
Баланс бухгалтерлік есептің "Бухгалтерлік баланс және қаржылық есеп беру-дегі
Баланста ұзақ мерзімді және ағымдағы міндеттемелердің жиынтық сомасы анықталады.
Пайдаланушылар үшін қаржылық есептің өте пайдалы екендігіне БЕС–2-нің 7-пунктінде
БЕС-2 және қаржылық есепті жасаудың әдістемелік нұсқаулары негізінде құрастырылған
Алайда айта кеткен жөн, балансты құрудың түрін таңдау (көлденең,
Баланс активі мен пассивін құру принциптері бұрынғы қалпында қалып
Тікелей түрде құрастырылған баланс 5 бөлімнен тұрады:
1) ұзақ мерзімді активтер;
2) ағымдағы активтер;
3) меншікті капитал;
4) ұзақ мерзімді міндеттемелер;
5) ағымдағы міндеттемелер.
Баланс қаржылық есеп беруде үш элементті сипаттайды: активтер, меншікті
Қаржылық жағдайды талдау барысында тек бухгалтерлік баланс мәліметте-ріне ғана
1.Баланс табиғаты жағынан тарихи сипатта болады. Баланста келтірілген мә-ліметтер
2.Баланс кәсіпорын қаржысында және міндеттемелеріңде статус-квоны си-паттайды, яғни пайдаланылып
3.Баланста салыстырмалы шаруашылық аралық талдау жүргізу үшін қажетті база
4. Баланста кәсіпорынның қаражаттарының айналымы туралы мәлімет жоқ. Баланстың
5.Баланс есепті кезеңнің басы мен соңындағы мезгілдік мәліметтердің жиын-тығы
операцияларының жиынтығы жазылып отырады. Ол кәсіпорынның есепті кезең ішіндегі
кесте-1
БЕС - 2 негізінде құрастырылған бухгалтерлік баланс.
Мысалы, жыл соңында қолда бар өнім қорларының үлес салмағының
6.Баланста кәсіпорынның активтерін сатып алуда тарихи бағаны коддану принципі
Баланс жиыны кәсіпорын активтері мен оны жабу көздерінің есептік
7.Баланс және қаржылық есеп берудің басқа да нысандары шаруашылық
Осы шектеулерге қарамастан, бухгалтерлік баланс кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдауды
Алайда кәсіпорынның қаржылық жағдайына талдау жүргізгенде баланс көр-сеткіштерімен қатар
Субъект қызметінің қаржылық нәтижесі туралы есеп бухгалтерлік есептің №3
Сондай-ақ стандарт, негізгі қызметтен алынған табыс пен шығынды, төтен-ше
Табыстар мен шығындар баптарының арасын ажырату да субъектінің жұмы-сының
Бұл есептің жасалуы №3 бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес келесідей
Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп
Бұрынғыға қарағанда бұл едәуір оңайлатылған. Мұнда табысты пайдалану-ды, бюджетке
Есепті кезеңде табылған табыстар мен шығындардың барлық баптары есепті
Табыстар мен шығындар баптарынын арасына койылған шектеулер тәжіри-беде жалпы
№3 "Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есебі" ҚР шаруашылық субъектілерінің
Ақша қаражаттары - бұл кассадағы және банк шоттарындағы қолма-қол
Операциялық қызмет деп субъектің табыс алу жөніндегі негізгі қызметін,
Инвестициялық қызмет дегеніміз - бұл ұзақ мерзімді активтерді сатып
Қаржылық қызмет, бұл нәтижесінде меншікті капитал мен қарыз қаражатта-рының
Сонымен, кәсіпорынның қаржы жағдайын талдаған кезде тек бухгалтерлік баланс
Қаржылық есеп берудің жаңа түрі, кәсіпорынның коммерциялық құпиясы болып
1.3. Қаржылық жағдайды талдау әдістері.
Нарықтық қатынастың қалыптасуы шаруашылық қызметін біртұтас кешенді талдауды ішкі
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, есеп берудің екі түрі бар: Акционерлерді,
Соңғы кездері мерзімді баспасөздерде, сондай-ақ жеке басылымдарда қар-жылық талдауды
Бұл еңбектің авторлары кәсіпорынның қаржылық жағдайын және оның же-келей
Ондаған жылдар бойы барлық басқару деңгейлерінде және кәсіпорынның өзінде
Жаңа қаржылық есептің маңызды ерекшеліктерінің бірі - онда жоспарлық
Нарық жағдайында қаржылық жоспарлау кәсіпорынға оның қызметі жөнінде көптеген
Қаржылық талдаудың тәжірибесі қаржылық есепті оқудың негізгі ережеле-рін қалыптастырды.
1) көлденең талдау;
2) тікелей талдау;
3) трендтік талдау;
4) салыстырмалы талдау;
5) факторлық талдау;
6) қаржылық коэффициенттер әдісі.
Көлденең (уақытша) талдау - есеп берудің әрбір позициясын өткен
Тікалей (кұрылымдық) талдау - әрбір есеп позициясының жалпы нәтижеге
Тікелей және көлденең талдаулар бірін-бірі толықтырып отырады. Сондық-тан да
Трендтік талдау барлық көрсеткіштер 100% деп алынатын базистік жыл
Қаржылық талдаудың нарықтық экономика жағдайындағы көбірек тарал-ған
Коэффициенттер салыстырмалы шамалар болып табылады, оларды есептеу кезінде шамалардың
Шешімдер қабылдау үшін сәйкес коэффициенттерді талдаудың пайдалылы-ғы оларды дұрыс
Қатынастарды үлкен байыптылықпен талдау кажет, өйткені тек бір ғана
Қатынасты талдаудың ролін асыра бағалаудың да кажеті жоқ, себебі
Сондай-ақ, өткен жылдардағы нақты қол жеткізілген деңгейдің қолайсыз бо-луы
Қаржылық талдауды салыстырмалы көрсеткіштер негізінде жүргізудің ше-телдік тәжірибесін механикалық
Салыстырмалы (кеңістіктік) талдау - бұл фирмалардың, еншілес фирма-лардың, бөлімшелердің
Факторлық талдау - бұл жекелеген факторлардың (себептердің) қорытынды көрсеткішке
Жоғарыда керсетілген әдістермен қатар, қаржылық жағдайды талдауда эко-номикалық (элиминирлеу,
Айта кеткен жөн, кәсіпорынның қаржылық жағдайына талдау жүргізудің дәйектілігі
Жалпы редакциясын В.И.Стражева басқарған, Беларусь Республикасының Мемлекттік экономикалық университетінің
О.В.Ефимов өзінің "Қаржылық жағдайды қалай талдау керек" деген еңбегін-де
И.М.Лоханина мен 3.К.Золкина [19] алдымен есеп беруді құрастырудың са-пасын
Кәсіпорынның қаржы жағдайын талдаудың соңғы (ерекше) әдістемесін А.Д.Шеремет пен
қаржылық жағдайдың жалпы бағасы және есепті кезеңдегі оның өзгерісі;
Қаржылық жағдайды және оның есепті кезеңде өзгерісін салыстырмалы аналитикалық
В.А. Андреев [20] және В.В. Ковалев [21] кәсіпорынның қаржы
Тереңдетіліп нақтыланған талдау экспресс-талдаудың бөлек тәртібін кеңейтеді, толықтырады және
3-бөлім. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын жетілдірудің негізгі бағыттары.
Кәіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың логикалық жалғасы – кәсіпо-рын қызметінің
Жағымсыз жағдайлардың ауқымына байланысты кәсіпорын жағдайын же-тілдіруге қажетті іс-әрекеттер
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын тұрақтандырудың ішкі механизмдері ең алдымен кәсіпорынның
сурет–2 Қаржылық сауықтырудың негізгі бағыттары.
Кәсіпорын меншікті айналым қаражаттарының жетіспеушілігін азайту мақ-сатында жаңа акциялар
Кәсіпорынның банкроттығының алдын алу жолдарының бірі ол – акциялар
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын сауықтырутырудың маңызды көзі – факторинг, яғни
Кәсіпорынның материалдық техникалық базасын жаңартудың ең тиімді жол-дарының бірі
Кәсіпорынға үлкен табыс әкелетін тиімді жобаларды іске асыру мақсатымен
Меншікті капиталдың жетіспеушілігін азайтудың бір жолы ол –
Меншікті қаржы ресурстарынының көлемін арттыру жолдары:
-тұрақты шығындар сомасын азайту
-айнымалы шығындар сомасын азайту
-жедел амортизацияны пайдалану
-пайдаланылмайтын мүліктерді сату
-сыртқы әлеуметтік және тағы да басқа бағдарламалардан бас тарту,
Кәсіпорынды қаржылық сауықтырудың негізгі бағыттарыныың бірі өндіріс табыстылығын арттыратын
Тәжірибеде кәсіпорынның қаржылық жағдайына әсер ететін негізгі үш про-блема
-Төлемқабілеттіліктің төмен болуы, яғни ақша қаражаттарының жетіспеушілігі. Бұған кәсіпорынның
-Меншік иелерінің мүдделерін толық қанағаттандырмау. Бұған меншік иелері алатын
-Қаржылық тәуелсіздігінің немесе қаржылық тұрақтылығының төмендеуі. Тәжірибеде қаржылық тұрақтылықтың
Кәсіпорынның төменгі төлемқабілеттілігі мен рентабельділігін талдау кезін-де ұзақ мерзімді
Сонымен кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсартудың бірнеше жолда-рын атап көрсетуге
Негізгі көзі меншікті капитал болып табылатын капитал салымдарын азайту
Капитал салымдарын белгілі бір уақытқа дейін қысқарту пайда алуға
Жоғарыда айтылғандарға қосымша кәсіпорынның өндірістік қуаттылығына талдау жасау, олардың
3.1. Кәсіпорынның активтерінің өтімділігі мен төлем қабілеттілігін арттыру.
Біз 2.2. “Кәсіпорынның активтерінің өтімділігі мен төлем қабілеттілігін тал-дау”
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы, өтімділігі мен рентабельділігі ең алды-мен ағымдағы
Активтердің өтімділігі туралы мәліметтерге сүйене отырып біз айналым ак-тивтерінің
Осылайша кәсіпорынның өз жабдықтаушылары мен кредиторлар алдындағы қысқа мерзімді
М.А.Федотов өзінің “Кәсіпорынның табысын талдау” атты еңбегінде өтімді-лікті арттырудың
а)жарғылық капиталды арттыру;
ә)ұзақ мерзімді заемдар алу;
б)міндеттемелерді қайта құрылымдау;
в)қысқа мерзімді несиелер (депозиттер) тарту;
г)ұзақ мерзімді несиелер (депозиттер) тарту;
д)активтерді қайта құрылымдау, сонымен қатар активтердің кейбір бөлігін сату;
е)шығындар мөлшерін азайту, соның ішінде басқару шығындарын (жұмысшы-лардың жалақысын
Мен бұл дипломдық жұмыста активтердің өтімділігін арттырудың келесі әдістерін
1) Қысқа мерзімді қарыздарды ұзақ мерзімді қарыздарға қайта құрылымдау.
2) Тауарлы материалдық қорлардың мөлшерін азайта отырып, ақша қаражатта-рының
Жоғарыдағы айтылған жолдардың бірінші нұсқасы тиімді және іске
Қысқа мерзімді қарыздарды ұзақ мерзімді қарыздарға қайта құрылымдау қо-сымша
Осы іс-шараларды іске асыру барысында 2008 жылдың аяғына дейін
Бірінші әдіс 25 млн. теңгені қысқа мерзімді міндеттемелерден
Сонда жүргізілген іс-шараның нәтижесін төмендегі 7-кестеден көруге бола-ды:
Кесте-7
Қысқа мерзімді міндеттемелерді ұзақ мерзімді міндеттемелерге қайта құрылымдау нәтижесіндегі
Көрсеткіштер Өзгеріске дейін Өзгерістен кейін Өзгеріс
Меншікті айналым қаражаттары 52 625 67 625 +15000
Ағымдағы өтімділік коэффициенті 2,2 3,7 +1,5
Аралық өтімділік коэффициенті 0,98 1,68 +0,7
Абсолюттік өтімділік коэффициенті 0,1 0,2 +0,1
Жалпы осы есептеулерден кейін 25 млн. теңге қысқа мерзімді
Екінші әдіс тауарлы-материалдық қорлардың көлемін 25 млн. теңгеге азай-тып,
Жіргізіліп отырған іс-шаралардың тиімділігі төмендегі 8-кестеден көруге бо-лады.
Кесте-8
Тауарлы-материалдық қорлардың көлемін азайту нәтижесіндегі кәсіпорынның өтіділігі мен төлем
Көрсеткіштер Өзгеріске дейін Өзгерістен кейін Өзгеріс
Меншікті айналым қаражаттары 52 625 52 625 0
Ағымдағы өтімділік коэффициенті 2,2 2,2 0
Аралық өтімділік коэффициенті 0,98 1,4 +0,42
Абсолюттік өтімділік коэффициенті 0,1 0,5 +0,4
Кестеден көріп отырғанымыздай тауарлы-материалдық қорлардың көлемін азайту және оларды
Сондықтан бұл әдісті басқа әдістермен біріктіріп пайдалану ұсынылады.
Мен бірінші және екінші әдістерді біріктіріп пайдалануды ұсынамын.
Екі әдісті бірге пайдалану кезіндегі кәсіпорын өтімділігінің артуын төменде-гі
Кесте-9
Екі әдісті қатар пайдаланудың нәтижесіндегі кәсіпорынның өтіділігі мен төлем
Көрсеткіштер Өзгеріске дейін Өзгерістен кейін Өзгеріс
Меншікті айналым қаражаттары 52 625 67 625 +15000
Ағымдағы өтімділік коэффициенті 2,2 3,7 +1,5
Аралық өтімділік коэффициенті 0,98 2,4 +1,42
Абсолюттік өтімділік коэффициенті 0,1 0,9 +0,8
Кесте мәліметтерін қорытындай келе екі әдісті қатар пайдалану кәсіпорын-ның
3.2 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы мен іскерлік белсенділігін арттыру.
Біз 2.3. “Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын талдау” параграфында кәсіпорынның жалпы
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы - бұл тәуекелділіктің мүмкін болатын деңгейінде
Ішкі факторлар кәсіпорынның өзінің жұмысын ұйымдастыруына байланысты болады, ал
Кәсіпорынның өндірілетін өнім және өндіріс технологиясымен тығыз байланысқан қаржылық
Қаржылық тұрақтылықтың ішкі, маңызды факторларының бірі - бұл қаржы
Сонымен бірге тек таза табыстың көлемі ғана емес, сонымен
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына қарыздық капиталдар нарығында-ғы тигізеді. Кәсіпорын ақша
Және де бұл жерде кәсіпорынның төлеу қабілеттілігінің қаржылық кепілінің
Жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, кәсіпорынның қаржылық тұрақты-лығына әсер ететін
•кәсіпорынның салалық топқа жатуы;
•шығарылатын өнімнің (жұмыс, қызмет) құрылымы және оның жалпы төлем
•төленген жарғылық капиталдың мөлшері;
•шығындардың көлемі, олардың ақшалай табыспен салыстырғандағы динами-касы;
•қорлар мен резервтерді, олардың құрамы мен құрылымын қоса алғандағы
•кәсіпорындарды басқару тиімділігі.
Сыртқы факторларға шаруашылық жүргізудің экономикалық жағдайының әсері, қоғамда үстемдік
Кәсіпорын басшылығына қаржылық тұрақтылықты жетілдіру бойынша мы-найдай ұсыныстар жасауға
Айта кеткен жөн, қажылық тұрақтылықты қалыпты жағдайда ұстап тұру
Меншікті капиталдың рентабельділігін арттыру мақсатында қарыз қаражат-тарын тарту қажет.
Стртегиямен байланысты шешімдер қабылдағанда мыналарды ескерген жөн: стратегияның кәсіпорынның
Кәсіпорынның стратегиясы қаржы ресурстарын оның қызметінің тиімділігі мен қаржылық
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін талдау оның өз ресурстарын тиімді
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі қаржылық жағдайында ең алдымен оның қаражат
И.А.Бланк өз еңбегінде іскерлік белсенділікті арттырудың мынадай жолда-рын атап
1. Айналымдағы табыстың үлесін арттыру, яғни бұл негізінен шығындарды
2. Активтердің айналымдылық жылдамдылығын арттыру, яғни кәсіпорын қызметінің рентабельділігін
3.3. Кәсіпорынның табыстылығын арттыру.
Жүргізген талдау қорытындылары кәсіпорын қызметінің рентабельсіз екенін анықтады .
Кәсіпорын активтері рентабельді болуы үшін ең бірінші табыс табуы
Сонымен қатар кәсіпорын:
-өнімнің өзіндік құнының құрылымын қайта қарап, шығындардың артуының себептерін
-баға саясатын өзгертуі қажет, яғни өнім бағасына қосылатын рентабельділіктің
Өнімнің өзіндік құны-кәсіпорын қызметінің маңызды көрсеткіші болып та-былады.
Соңғы жылдары өнімді өндіру мен сату шығындарының өсуі байқалады.
Кәсіпорын қызметінің тиімділігін арттырудың ең бір маңызды жолы -
Өнім өндірудің қандай көлемінде, өткізуден түскен табыс өнімнің толық
Оның негізгі мақсаттары:
- Өндірістің қаупі көлемін анықтау;
- Өнім өткізуден түскен табыстың қаупті көлемін анықтау;
- Тұрақты шығындардың қаупті деңгейін есептеу;
- Өткізудің қаупті бағасын есептеу болып табылады.
“Рентабельділік шегі” – кәсіпорынның қаржылық жағдайын оңтайландыру-дың маңызды бағыттарының
Осылайша, бұл іс-шараны жүргізу біздің кәсіпорын үшін өндірістің қаупті
Қорытынды.
Бұл дипломдық жұмыста кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау және оны
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау нәтижелері бойынша кәсіпорын-
да қалыптасқан жағымды және жағымсыз құбылыстар туралы, кәсіпорын қыз-метінің
дықтаушылар, инвесторлар, кредиторлар және тағы басқалар) де қызығушылық білдіреді.
Аяқтай келе істелінген жұмыстар бойынша қорытындылар жасау қажет. Дипломдық
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорыннын қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негізі қаржылық есеп беру
Қаржылық талдаудың тәжірибесі қаржылық есепті оқудың негізгі ережеле-рін қалыптастырды.
ды:
1) көлденең талдау;
2) тікелей талдау;
3) трендтік талдау;
4) салыстырмалы талдау;
5) факторлық талдау;
6) қаржылық коэффициенттер әдісі.
Екінші бөлімде мен «Халлибуртон Интернэшнл Инк.» компаниясының қар-
жылық жағдайына талдау жүргізілді. Яғни кәсіпорынның мүліктік жағдайына, төлем
Кәсіпорынның мүліктік жағдайы тұрақсыз, яғни ол жыл соңына 3%-ға
Кәсіпорынның негізгі проблемаларының бірі - төменгі төлем қабілеттілік пен
Қаржылық тұрақтығы жағынан кәсіпорын сыртқы қарыз көздерінен тәуелсіз. Оған
Кәсіпорынның тағы бір негізгі проблемаларының бірі – оның рентабельсіз
дігі. Ағымдағы жылы сатуан түскен түсім артқанына қарамастан кәсіпорын
Үшінші бөлімде кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту жөнінен ұсы-ныстар жасадық.
терін ағымдағы деңгейде сақтау және кәсіпорынды қызметінің рентабельділігін арттыру.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың логикалық жалғасы оның қызметінің тиімділігін
Сыртқы көздерге жаңа акциялар мен облигациялар шығару, дәрменсіз кә-сіпорындардың
Талдау нәтижелері кәсіпорында негізгі проблеманы анықтады: төлем қабілетсіздік және
Осы проблеманы шешуде мен екі әдісті ұсындым:
Бірінші әдіс 25 млн. теңгені қысқа мерзімді міндеттемелерден
лік коэффициентінің 0,1 пунктке өсуіне алып келді.
Екінші әдіс тауарлы-материалдық қорлардың көлемін 25 млн. теңгеге азай-тып,
Екі әдісті қатар пайдалану меншікті айналым қаражаттарының 15000 мың
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық
2. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. -
3. Русак Н.А. Анализ финансового положения предприятия. В учебнике
4. Радионова В.М., Федотова М.А. Финансовая устойчивость предприятия в
5. Крейнина М.Н. Анализ финансового состояния и инвестиционной привлекательности
6. Ковалев А.И., Привалов В.П. Анализ финансового состояния предприятия.
7. Балабанов И.Т. Анализ и планирование финансов хозяйствующего субъекта:
8. Бухгалтерско-аудиторский портфель. ( Книга предпринимателя. Книга бухгалтера. Книга
9. Артеменко В.Г., Беллендир М.В. Финансовый анализ: Учебное пособие.
10. Маркарьян Э.А., Герасименко Г.П. Финансовый анализ -М.: «ПРИОР»,
11. О бухгалтерском учете. Указ Президента Республики Казахстан, имеющий
12. Стандарты бухгалтерского учета. Национальная комиссия Республики Казахстан. -
13. Бухгалтерский анализ: Пер. с англ. - К.:Торгово-издательское бюро
14. Введение в бухгалтерское дело: Пер. с англ.: —
15. Руководство по финансовому учету, отчетности и аудиту. Первая
16. Методические рекомендации по составлению финансовой отчетности. Утверждены директором
17. Анализ хозяйственной деятельности в промышленности: Учебник ІИ.А. Богдановская,
18. Ефимова О.В. Как анализировать финансовое положение предприятия (практическое
19. Лоханина И.М., Золкина З.К. Основы анализа финансового состояния
20. Андреев В.А. Практический аудит. /Справочное пособие/.- М.: Экономика,
21. Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Вы-бор инвестиций.
22. Финансовый менеджмент: теория и практика: Учебник /под. ред.
23. Чечета А.П. Анализ финансового состояния предприятия. /Бухгалтерский учет.
24. Ковалев В.В. «Практикум по анализу и финансовому менеджменту».
Москва, Финансы и статистика, 2006.
25.Кубышкин И. «Использование финансового анализа для управления компанией».// Финансовый
26. Попова М. «Как вывести предприятие из финансового кризиса».//
27.Румянцева Е.Е «Новая экономическая энциклопедия».-Москва, Инфра-М, 2006.
28.Савицкая Г.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия». - Москва, Инфра-М,
29.Трохина С.Д., Ильина В.А., Морозова Т.Ф. «Управление финансовым состоянием
30.Финансовый менеджмент./ Под. ред. Стояновой Е.С. - М.: Перспектива,
31.Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа». - Москва, Инфра-М, 2006.
Артеменко В.Г., Беллендир М.В. Финансовый анализ: Учебное пособие. —
Трохина С.Д., Ильина В.А., Морозова Т.Ф. «Управление финансовым состоянием
Савицкая Г.В. «Экономический анализ». - Москва, Новое знание, 2005.
Финансовый менеджмент./ Под. ред. Стояновой Е.С. - М.: Перспектива,
- 3 -

Ұқсас жұмыстар

Қаржылық жағдайды басқару

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын болжау әдістері

Кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын талдау

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау туралы ақпарат

Қаржылық жағдайды талдау түсінігі

Коммерциялық банктердің қаржылық жағдайының теориялық негіздері

Экономикалық талдау жүйесіндегі кәсіпорын қызметін талдау

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың теориялық негізі

Ұйымның қаржылық жағдайын талдау. Қаржылық жағдайдың мәні және оны талдау мақсаты