Қазақ КСР

 МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 1939-1979 жж. аралығындағы Қазақстанның ауыл-
село тұрғындарының саны мен құрамындағы
өзгерістер
1.1 Тұрғындар саны. Ұлттық құрамы
1.2 Жас аралық деңгейі, білім дәрежесі
1.3 Территориялық орналасуы
2 Ауыл-село тұрғындарының әлеуметтік-
мәдени дамуы
2.1 Ауыл шаруашылығы өндірісі мамандарының
әлеуметтік дамуы
2.2 Медициналық және тұрмыстық қызмет көрсету
2.3 Тұрғын үймен қамтамасыз етілуі
2.4 Мәдени құрылыс
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Қосымша
КІРІСПЕ
Мәселенің өзектілігі. Бүгінгі күні республика тәуелсіздікті нығайту жағдайында
Тарихи демография тұрғын хылықтың өткенін зерттейді, ал демография тұрғындардың
Этнодемографиялық - әлеуметтік құрылымды талдау қоғамдағы әртүрлі топтарды қолдауға
ХІХ ғасырдың басынан басталған патша үкіметінің қоныс аудару саясаты
ХХ ғасырда өткен демографиялық процестердің ауқымының кеңдігі мен күрделілігі
Кеңес үкіметінің жүргізген демографиялық саясатының дағдарысқа тіреліп отырғанын біз
Ресми түрде келесі кезекті санақ жүргізілген уақыт 1939 жыл.
1939-1979 жж. аралығының өн бойында жергілікті ұлт өкілдері үлесі
1960-жылдардың басынан табиғи өсім байқалды. Механикалық өсімге қарағанда табиғи
Демографиялық дамуда жетістіктерге жету мемлекеттің әлеуметтік саясатына байланысты. Әрине,
Халықтың әлеуметтік дамуы оның экономикалық жағдайымен байланысты. Әлеуметтік топтар
Халықтың әлеуметтік-демографиялық дамуына сипаттама беру үшін, халықтың сан жағынан
Кеңес үкіметі жылдары ауыл-селодағы әлеуметтік саланы дамыту партиялық –
60-жылдардағы экономикалық реформалар, 70-80 жылдары белгіленген әлеуметтік сипаттағы шараларды
Бүгінгі мемлекетіміз тәуелсіздікті нығайту жолында Кеңестік мемлекеттік саясаттан бас
Қазақстан Республикасы тәуелсіздікті нығайту жолында жеке әлеуметтік саясатын белгілеп,
Мәселенің зерттелу деңгейі. Кеңес өкіметі өмір сүріп тұрған
Демография саласын белсенді зерттеп жүрген ғалымдарымыз бар. М.Б. Тәтімов,
А.Н. Алексеенко «Население Казахстана 1920 – 1990 гг.» атты
М. Қойгелдиев, Т. Омарбеков еңбектерінде қазақ халқының демографиялық жағдайларына
М.Х. Асылбеков, А.Б. Галиев еңбектерінде Қазақстандағы әлеуметтік-демографиялық процестер: тұрғындардың
М.Х. Асылбеков, А.И. Құдайбергенова бірігіп жазылған монографияда Қазақстандағы 1939
Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В. Ерофеева, А.Н. Алексеенко, Г.С.
К. Джаркимбеков, Қ. Меңдаяхова, О.К. Джылысбаев, А.Э. Городецкий, С.
Сонымен қатар А.Б. Тұрсынбаев, Б.А. Төлепбаев, Г.Ф. Дахшлейгер, А.Н.
Бірқатар тарихшы-экономистер К.А. Әліқұлов, С.А. Байтілен, А. Уржанов, Л.Х.
Қазақстан территориясының жекелеген аймақтарының әлеуметтік -демографиялық тарихын зерттеген ғылыми
Ғылыми жұмыстарда XX ғасырдағы Қазақстан халқының демографиялық даму ерекшелігіне
Әлеуметтік мәселелерді тарихшылармен қатар экономистер, философ, қоғамтанушы, саясаттанушылар да
Әлеуметтік – демографиялық мәселелерді зерттеуге өз үлестерін қосқан көптеген
Ауыл-село тұрғындарының этнодемографиялық, әлеуметтік мәселелерін қатар зерттеген және біздің
XX ғасырдың 80-жылдарының соңы 90-жылдарының басына дейінгі жазылған жұмыстарда
Мәселенің зерттелу деңгейінен өзіміз көріп отырғанымыздай ауыл-село тұрғындарының этнодемографиялық
Зерттеудің алдына қойған мақсаты мен міндеттері. 1939-1979 жж. Қазақстан
Қазақстан Республикасындағы халықтардың этнодемографиялық даму жолын зерттей отырып, алдағы
Міне, осындай жағдайларға байланысты алдымызға төмендегідей міндеттер қойдық:
─ Одақ көлеміндегі болған оқиғалардың Қазақстан халқының саны мен
─ Тұрғындар санағының жарық көрген мәліметтері мен мұрағат деректерін,
─ Қазақстан халқының демографиялық өзгеріске ұшырауы оның территориялық орналасуына
─ Кеңес өкіметінің әлеуметтік саладағы жүргізген саясатының мәнін ашып,
─ Кеңес өкіметінің ауыл-село халқын тұрғын үймен, мәдени-тұрмыстық нысандармен
─ Жергілікті өкімет органдарының әлеуметтік саланы басқаруды ұйымдастырудағы әкімшіл-әміршіл
1939 жылғы санақтың өзінде Қазақстанда жергілікті ұлт өкілдері барлық
1950-1960 жж. бақылаусыз миграцияның нәтижесінде Қазақстан тұрғындарының этникалық құрылымында
Тарихшылардың «демографиялық жарылыс» деп атап жүрген жергілікті ұлт өкілдерінің
Бүгінгі күнгі тарих ғылымында басты назар тарихты жасаушы адам
Зерттеудің хронологиялық шеңбері XX ғасырдың 39-79 жж. аралығындағы кезеңді
Соғыс аяқталғаннан кейін майданға және майданға жақын жерлердегі тыл
Біз қарастырып отырған кезеңдегі үлкен мәселенің бірі ─ бүгінгі
Одан кейінгі жылдары дүние жүзілік үрдіске байланысты отбасын жоспарлау
Бұған дейінгі көптеген зерттеулер соғыстан кейінгі, яғни 1946- жылдардан
Бүгінгі күні демографиялық даму заңдары мәселесіне туудың төмендеуі, бала
Зерттеудің методологиялық негізі тарихи демографияның алдындағы міндеттерді жаңа көзқараспен
Жұмыста халықтың өз дамуында қол жеткен жетістіктерді объективті тұрғыдан
Алдымызға қойылған мақсаттар мен міндеттерді шешу үшін оъективтілік, тарихи
Зерттеудің объектісі: Қазақ КСР ауыл-село тұрғындарының қоныстануы, 1939-1979 жж.
Халықтың өсуінің негізгі компоненттері:
1 өлім-жітімнің азаюы
2 туудың өсуі
3 некеге тұрудың көбеюі
4 ажырасу фактілерінің азаюы
5 көші-қон потенциалының жоғарылауы
Сонымен қатар, Кеңес үкіметі кезеңіндегі әкімшіл-әміршіл жүйе арқылы жүргізілген
Зерттеудің деректемелік негіздері. Диссертация негізінен мұрағат деректеріне және ағымдағы
1481, 1721, 1479-қорлардан халықтың жас аралық деңгейі, білім дәрежесіне
Жоғарыда аталған деректерде жергілікті өкімет органдары болып саналған Кеңестердің
Дерек көздерінің ішінде статистикалық жинақтар арнаулы статистикалық басылымдар маңызды
Статистикалық және мерзімді басылымдардың, негізінен әкімшіл-әміршіл жүйенің идеологиясына қызмет
Осындай дерек көздерін пайдалана отырып, Қазақ КСР-індегі 1939-1979 жж.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы және қолданбалық маңызы алға қойылған міндеттің
Тұрғындардың санақ мәліметтерін түпдерек ретінде пайдалана отырып зерттеу тақырыбын
Тарихи демографияның негізі басқа ғылымдар сияқты оның объективтілігінде екенін
Ғылыми жұмыста Кеңес үкіметінің және оның жергілікті үкімет органдарының
Зерттеліп отырған кезеңге байланысты айтылған ойлар, жасалынған тұжырымдар мен
Диссертацияның материалдарын Қазақстан тарихындағы Кеңес дәуірінің тарихын қорытатын іргелі
Қорғауға ұсынылған негізгі тұжырымдар. Зерттеу барысында алдыңғы қатарға мына
─1939 жыл мен 1970-жылдардың ортасына дейін республикада ауыл тұрғындары
─КСРО-дағы сонымен байланысты республикадағы болған оқиғалар, мысалы, депортация, Ұлы
─1939-1979 жж. өн бойында жергілікті ұлт өкілдерінің саны мен
─1939-1979 жж. аралығында Қазақстан халқының құрамын реттеуге және жергілікті
─Тұрғындарды медициналық, тұрмыстық қызметпен, тұрғын үймен қамтамасыз ету деңгейі
─Жергілікті өкімет органдары әлеуметтік саланы басқаруды әкімшіл-әміршіл тәсілдермен жүзеге
─Ауыл-село тұрғындарының жағдайы мемлекеттің әлеуметтік саясатына тікелей байланысты болды.
Зерттеу жұмысының сыннан өтуі. Диссертацияның әр тарауындағы мәселелерге байланысты
1 1939-1979 ЖЖ. АРАЛЫҒЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАННЫҢ АУЫЛ-
СЕЛО ТҰРҒЫНДАР САНЫ МЕН ҚҰРАМЫНДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР
1. 1 Тұрғындар саны. Ұлттық құрамы
Демография ғылым ретінде қоғамның ең өміршең және бастапқы қажет
1939 жылы КСРО-да санақ жүргізілгені тарихтан жақсы мәлім. Санақ
1939 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы: [21,
Қазақтар – 2327652; 38,8%
орыстар – 2458687; 40,0%
немістер – 92571;
украиндар – 658319; 10,7%
өзбектер – 120655; 2,0%
татарлар – 108127;
белорустар – 31614; 0,5%
ұйғырлар – 35409;
азербайжандар – 12996; 0,2%
корейлер – 96453;
1939 жылғы санақ қорытындысы бойынша халқының саны ең көп
1939 жылғы Бүкілодақтық санақ бұған дейінгі санақтан он үш
20-жылдардың аяғынан бастап елдің демографиялық дамуында келеңсіздік бел ала
1937 жылғы жүргізілген санақ демографиялық дамудағы келеңсіз, жекелеген аймақтарда
1926 жылы жүргізілген халық санағы бойынша барлық тұрғындар саны
қазақтар - 3627612
орыстар – 1275654
немістер – 51094
украиндар – 860201 13,9%
өзбектер – 129399
татарлар – 79758
белорустар – 25584
ұйғырлар – 62313
азербайжандар – 46
корейлер – 42
1926 жылғы санақ мәліметтері бойынша қалалы қоныстарда тұратындар –
1926 жылғы санақ қорытындысы бойынша халқының саны ең көп
1926 жылғы санақ қорытындысы бойынша қазақ ұлтының жүз мыңға
1926 және 1939 жж. санақтың мәліметтерін салыстырар болсақ, екі
Бұл БК (б) П ХV съезінің 1927 жылы ауыл
Осы ашаршылық жылдары демограф М. Тәтімовтың айтуынша 2,5 миллион
КСРО кезеңінде қазақ халқына байланысты жүргізілген саясат мақсатты бағытталған
Бұл аштыққа 1925 – 1933 жж. Қазақстан өлкелік партия
Қазақ жеріндегі 1931 – 1933 жылдардағы ашаршылық бұл бүкіл
Аштықты тоқтатуға немесе ең болмаса ашығып жатқан адамдарға көмектесуге
Көштің ең апатты нәтижесі қазақ тұрғындарының ашығуымен 1932 жылдың
КСРО-да келесі жүргізілген шара ол репрессия науқаны болды. 1939
Кеңес үкіметінің, Коммунистік партиясының жүргізген осындай шараларының нәтижесінде 1926
Бұл 1939 жылдың қарсаңындағы жергілікті ұлт өкілдерінің этнодемографиялық жағдайы
Қазақстан тұрғындарының құрылымына үлкен әсер еткен КСРО тарихында Ұлы
Ұлы Отан соғысына Қазақстаннан 1200 мыңға жуық адам майданға,
Мүмкіндігі бар және мүмкін емес жоспарлардың енгізілуі жұмыс күнін
Қазақстан ұжымшарлары мемлекетке міндетті түрде ет өткізуге тиіс болды.
Ұжымшарлардың қоры күннен-күнге азая берді. Еңбекақының орнына кейде астықпен
1942 жылдың 1 қаңтарында республика еңбекшілері қорғаныс қорына 318
Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстан ауыл-селолары азық-түлік дайындаудың негізгі
Ауыл-село тұрғындары өз еңбектері үшін ең аз мөлшерде еңбекақы
1939 жылғы санақ нәтижесі бойынша жоғарыда көрсетілгендей 6,2 млн.
2-ші дүние жүзілік соғыс жылдары ауыл-село тұрғындарының құрылымына үлкен
1939 жылы Батыс Украина мен Батыс Белоруссия КСРО-ның құрамына
1942 жылы мамырда Краснодар аймағынан, Ростов облысы, Қырым АКСР,
1941 ж. 22 маусымда Германия әскерлері шабуыл жарияламастан Кеңес
Қазақстан Республикасы Орталық Мемлекеттік Мұрағатының деректерінде былай деп көрсетілген:
Ақмола облысына – 6000 шаруашылық
Павлодар облысына – 5000 шаруашылық
Семей облысына –1000 шаруашылық
Қостанай облысына – 5000 шаруашылық
Солтүстік Қазақстан облысына – 6500 шаруашылық
Шығыс Қазақстан облысына – 2500 шаруашылық
2. Республиканың Оңтүстік облыстарына – 3000
1.
2.
3.
Бұл іс-шаралар жергілікті халықпен келісілмей жоғарыдан шешілді. 1941 жылы
КСР Одағындағы Халық Комиссарлар Кеңесінің жанындағы Қоныс аудару
1.Украин КСР-інен 1425 шаруашылық
2. Курск облысынан 2088 шаруашылық
3. Воронеж облысынан 3035 шаруашылық
4. Мордва АКСР-інен 365 шаруашылық
5. Тамбовь облысынан 1086 шаруашылық
6. Рязань облысынан 2180 шаруашылық
7. Чуваш АКСР-інен 1401 шаруашылық
8. Татар АКСР-інен 2756 шаруашылық
9. Басқа облыстардан 200 шаруашылық
10. Өз күштерімен көшіп келгендер – 5214 шаруашылық.
аталған аймақтардан қоныс аударушылар жоғарыда көрсетілген Қазақстан жерлеріне, әсіресе,
Бізге тарихтан белгілі болып отырғанындай депортацияланғандармен қатар эвакуацияланғандар бар.
Кесте 1 – 1943 жылдың 1 қаңтарындағы эвакуацияланған тұрғындардың
Эвакуацияланған тұрғындардың
шыққан республикалары мен
облыстарының атауы. Эвакуацияланғандар-
дың саны. % есебі-
мен
1
1. Беларусс КСР
2. Украин КСР
3. Молдова КСР
4. Литва КСР
5. Латвия КСР
6. Эстон КСР
7. Корело – фин АКСР
8. Ленинград қаласы
9. Ленинград облысы
10. Мурманск облысы
11. Калинин облысы 24687
155206
10431
1729
1984
707
2711
16632
11651
2880
3451 5,1
32,2
2,2
0,4
0,4
0,1
0,6
3,5
2,6
0,6
0,7
1- кестенің жалғасы
12. Смоленск облысы
13. Москва қаласы
14. Москва облысы
15. Тула облысы
16. Орлов облысы
17. Курск облысы
18. Воронеж облысы
19. Ростов облысы
20. Қырым АКСР
21. Басқа облыстар
Барлығы 5228
32638
14302
7498
5161
9050
9898
9089
9477
149739
484149 1,1
6,7
3,0
1,5
1,0
1,8
2,0
1,8
2,0
30,9
100,0
Біз бұл кестеден ең көп эвакуацияланған тұрғындар Украин КСР
Кесте 2 – Қаз. КСР – іне эвакуацияланған тұрғындардың
Облыстар
атауы
1941 жылдың
15/х
келгендер
1941 жылдың 15/х-нен 1942 жылдың 1/Іне дейін 1942
1/І.
келгендер кеткендер
1
1. Алма-Ата*
2. Ақмола
3. Ақтөбе
4. Шығыс Қаз.
5. Гурьев
6. Джамбул
7. Батыс Қаз.
8. Қарағанды
9. Қостанай
6620
6626
8567
5338
1596
7676
7838
1226
13931
47823
14088
10827
11121
7619
30481
29315
20769
10825
-
-
-
54443
20714
19394
16509
9215
38157
37153
21995
24756
2-кестенің жалғасы
1
10. Қызылорда
11. Павлодар
12. Солтүс.Қаз.
13. Семей
14. Оңтүс. Қаз.
15. Алматы қал.
Қаз. КСР
бойынша
барлығы 6413
3956
3934
6359
14550
3016
97696
30194
9407
14191
19283
32004
849
288796 -
-
-
-
-
-
-
36607
13363
18125
25642
46554
3865
386492
Ескерту - * Сол кезде осылай аталған.
1941 жылдың 15 қазанына дейін эвако-тұрғындардың ең көп келген
Алма - Ата облысы, екінші көп келген облысы Оңтүстік
қоныстанған жері – Гурьев облысы болып тұр. 1942 жылдың
Міне, Қазақстанға арнайы қоныс аударылғандар мен эвакуацияланғандар осылай қоныстандырылды.
Зерттеуші, ғалым-демографтар М.Б. Тәтімов пен Ж.Ә. Әлиев өз еңбектерінде:
А.К. Акышев, М.Х. Асылбеков, К.М. Байпақов, Ж.Қ. Қасымбаев, М.Қ.
Ауылдар мен селоларға осынша әр түрлі ұлттардың орналастырылуы оның
Жалпы, Ұлы Отан соғысы жылдары тұрғындар арасында туу азайып,
1939 ж. туылғандар – 254995, осының ішінде ерлер –
1940 ж. туылғандар – 256790, осының ішінде ерлер –
1941 ж. туылғандар – 227186, осының ішінде ер балалар
1942 ж. туылғандар – 173043, осының ішінде ер адамдар
1943 ж. туылғандар – 102382, осының ішінде ер балалар
1944 ж. туылғандар – 83870, осының ішінде ер балалар
1945 ж. туылғандар – 104978, осының ішінде ер балалар
1946 ж. туылғандар – 178097, осының ішінде ер балалар
1947 ж. туылғандар – 236251, осының ішінде
1948 ж. туылғандар – 236251, осының ішінде
1949 ж. туылғандар – 236835, осының ішінде
1950 ж. туылғандар – 252219, осының ішінде
1951 ж. туылғандар – 270321, осының ішінде
1952 ж. туылғандар – 263077, осының ішінде
1953 ж. туылғандар – 260756, осының ішінде
1954 ж. туылғандар – 276185, осының ішінде
Осы жоғарыда көрсетілген 16 жыл ішінде дүниеге келген сәбилердің
Табиғаттың өзінің бергеніндей жаратылыста ер балалар қыз балаларға қарағанда
Ұлы Отан соғысы жылдары ауыл халқының саны азайып, қалалықтар
Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстанның әр аймағында өсудің біршама
Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В. Ерофеева, А.Н. Алексеенко, Г.
Кесте 3 – 1959 жылдың 1 қаңтарына тұрғындардың механикалық
жылдар
Механикалық өсім
жылдар
Механикалық өсім
1
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
1946
1947
1948
1949 34631
26735
37100
20372
15370
-7078
12947
31012
31701
-3090
-2250
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
13231
16010
961
2860
16648
47797
38482
48422
42351
41641
Бұл 3-кестеден көріп отырғанымыздай 1944 жылдан бастап кері өсім
Ұлы Отан соғысы және одан кейінгі жылдары Қазақстан
1943 жылы барлық ауыл тұрғындарының саны – 4479858, 1944
Халық санының өсуіне демографиялық және әлеуметтік-экономикалық факторлар әсер
Жылдар
барлығы қалалықтар ауылдықтар
1951ж.1 қаңтар
1952ж.1 қаңтар
1953ж.1 қаңтар
1954ж.1 қаңтар
1955ж.1 қаңтар
1956ж.1 қаңтар 6952,6
7220,4
7328,9
7497,3
7832,6
8422,2
2850,1
2973,6
3094,7
3212,9
3390,8
4253,7
4370,3
4355,3
4402,6
4619,7
5031,4
Кесте 4 – Қазақ КСР халқының 1950 жылдардан
4-кестеден 1951ж. 1 қаңтарда ауыл халқының саны қалалықтарға қарағанда
Осы 1950-жылдардың басында Ұлы Отан соғысы жылдары қайтыс болған
Кеңес үкіметі тұсында 20-жылдары қалыптасқан әміршіл-әкімшіл жүйе 50-жылдардың басында
Қазақстанның Қостанай, Целиноград, Солтүстік Қазақстан, Павлодар, Көкшетау облыстарының жерлері
1954 жылдан бастап Қазақстанда тың жерлер игерілетін болды. Осы
1954-1958 жж. тың аймағында бидай өсіретін кеңшарлар құрылды, Қазақстанда
Тың игеру жылдары Көкшетау облысының тұрғындарының саны ─ 49%,
5-кестеден көріп отырғанымыздай Қазақстанның әр аймақтарында халық саны әр
Халқының саны ең аз облыс 1939 жылы – Павлодар
Кесте 5 – Қала және ауыл тұрғындарының өсімі Қазақстанның
1939 жыл
1959 жыл 1939 жылға қарағанда 1959 ж. % есебімен
Қалалық тұрғындардың үлес салмағы
Барлық
тұрғын-дар Соның ішінде: Барлық
тұрғын-дар
Соның ішінде: Барлық
Тұрғын-дар
қала-
лықтар
ауыл-
дықтар 1939 1959
қалалық-тар ауылдық-тар
қала-
лық-
тар ауыл-
дық-
тар
Қазақ КСР
облыстар:
Алматы (Алматы қаласын қоспағанда)
Ақмола
Ақтөбе
Шығыс Қазақстан
Гурьев*
Жамбыл
Батыс Қазақстан
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Семей
Оңтүстік Қазақстан
Алматы қаласы 6093507
573874
322779
338196
536885
287218
355040
379947
402807
328067
331463
371751
221707
362996
408429
648161
224187 1689450
75062
39556
88823
134397
93211
94392
67575
235053
94593
50061
48885
33809
91660
153768
167036
221569 4404057
498812
283223
249373
402488
194007
260648
312372
167754
233474
281402
322866
187898
271336
254661
481125
2618 9309847
944916
637115
401049
734924
287803
561546
381181
1018661
327323
493319
710690
455013
456999
520229
921370
457709 4088601
220710
257699
173257
394396
161766
201670
113381
794470
152227
122688
187776
131547
156426
228194
334685
457709 5221246
724206
379416
227792
340528
126037
359876
267800
224191
175096
370631
522914
323466
300573
292035
586685
─ 153
165
197
119
137
100
158
100
253
100
149
191
205
126
127
142
204 242
294
651
195
293
174
214
168
338
161
245
384
389
171
148
200
207
119
145
134
91
85
65
138
86
134
75
132
162
172
111
115
122
─ 28
13
12
26
25
32
27
18
58
29
15
13
15
25
38
26
99
44
23
40
43
54
56
36
30
78
47
25
26
29
34
44
36
100
1954-1962 жж. тың және тыңайған жерлерді игеру үшін Қазақстанға
1959 жылғы санақ бойынша Қазақстан халқының саны – 9288,3
1959 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы
Барлығы
Қазақтар
Орыстар
Немістер
Украиндар
Өзбектер
Татарлар
Белорустар
Ұйғырлар
Азербайжандар 38362
Жоғарыдағы мәліметтен көріп отырғанымыздай 1959 жылғы саны жағынан көбірек
Қазақстанға халықтарды күштеп қоныстандыру, эвакуация және тың игеру т.б.
Әрине, халықтың сапасының өсуі оның санына байланысты екенін тарихшылар
Қазақстан Республикасының мемлекеттік мұрағат деректерінде тұрғындар санының есебіне түсініктемеде
1958-1965 жж. тұрғындардың өсімі миграцияны қоса есептегенде 3,58-2,71%, ал
Кесте 6 – Қазақ КСР тұрғындарының 1956-1960 жж. табиғи
жылдар
Жалпы өсім Осының ішінде: табиғи өсім
барлығы
осының ішінде барлығы
осының ішінде
қала село
қала село
1956
1957
1958
1959
302,9
355,5
389,6
422,8
147,5
188,9
215,1
241,6 155,4
166,6
174,5
181,5
240,6
258,7
273,3
280,2
85,2
92,1
98,8
99,0
155,4
166,6
174,5
181,2
6-кестеден көріп отырғанымыздай механикалық өсім, мысалы 1956 жылғы өсімнің
Тарихшы ғалымдар М.Х. Асылбеков, В.В. Козина 50-жылдардың аяғынан бастап
1950-жылдардың аяғы 60-жылдардың басындағы әлеуметтік-экономикалық қайта құрулардың барысында ауыл
Кесте 7 – Қазақ КСР-індегі 1959 жылғы тұрғындардың табиғи
Есебі Барлығы Қала Село
Туылғаны
өлгені
есепке енгені
өсім 351,0
69,0
281,1
282 132,1
32,9
99,2
99 218,0
37,0
181,9
183
Кеңес өкіметі өз дәрежесінде өмір сүріп тұрған жылдары Қазақ
Алайда 70-жылдардың аяғы, 80-жылдардың басында урбандалу үрдісі жаңа қарқынмен
Кесте 8 – Қазақ КСР-індегі 1959-1981 жж. механикалық және
Жылдар
Барлық халық саны Соның ішінде
қалалықтар ауылдықтар
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981 9310
9775
10204
10603
10981
11353
11728
12107
12449
12793
13127
13473
13835
14197
14571
14955
15347
15743
16137
16520
16911
17310
17718 4067
4356
4529
4694
4872
5068
5282
5505
5723
5954
6176
6415
6664
6915
7175
7438
7707
7969
8230
8481
8741
9010
9284 5243
5419
5675
5909
6109
6285
6446
6602
6726
6839
6951
7058
7171
7282
7396
7517
7640
7774
7907
8039
8170
8300
8434
Жоғарыдағы кестеден көріп отырғанымыздай 1974 жылдың өзінде ауыл тұрғындары
Жоғарыда айтып өткендей 1939-1959 жж. аралығындағы өсім негізінен миграциялық
Әр түрлі этностардың ошағы болғандықтан өлкеде идеологиялық жұмыс жоғары
1897-1926 жж. Қазақстан халқының 1/5 бөлігі табиғи өсім арқылы
Урбандалу процесінде этностар арасында ерекшелік байқалды. Біршама үлесі жоғары
Осылай болғанмен бұл жылдары дағдарыстың нышандары көріне бастады, халықты
1960-жылдары коммунистік әкімшіл-әміршіл жүйе өзінің барлық ішкі дамуын тауысты.
Жоғарыда айтылғандай кемшіліктер болғанымен 1960-жылдарға дейінгі кезеңмен салыстырғанда бұл
Әрине, біз 1960-жылдардағы ауыл-село тұрғындарының жағдайын сол кезеңдегі дамыған
Жоғарыда айтып өткендей ХХ ғасырдың 60-жылдарынан миграциялық көші-қон азайып,
Кесте 9 – 1959 – 1989 жж. Қазақстан ауыл
Экономикалық аудандар 1959
1970
1979
1989
1959ж.
қарағанда
1970ж. % 1970ж.
қарағанда
1979ж. % 1979ж. қарағанда
1989ж. %
1 2 3
Оңтүстік
Солтүстік
Орталық
Батыс
Шығыс
Қазақстан 1822
1896
225
621
633
5226*
2424
2155
298
828
758
6471*
2753
2107
288
873
743
6764
3023
2091
313
908
736
7071 133,0
113,7
132,4
133,3
119,7
123,8
113,6
97,8
96,6
105,4
98,0
104,5
109,8
99,2
108,7
104,0
99,1
104,5
Алматы қаласын қоспағанда.
Кестенің мәліметтері көрсетіп отырғандай 1959-1970жж. санақ аралығындағы кезеңде ауыл
Бұл кезеңдегі ауыл-село тұрғындарының өсу қарқынының төмендеуі олардың қалаға
1970 жылғы 15 қаңтардағы Қазақ КСР тұрғындарының саны, барлығы
Осы санақ бойынша Қазақ КСР тұрғындарының ұлттық құрамы: [70]
қазақтар – 4234166
орыстар – 5521917
немістер – 858077
украиндар – 933461
өзбектер – 216340
татарлар – 285689
белорустар – 198275
ұйғырлар – 20881
азербайжандар – 57699
корейлер – 81598
1959 жылғы санақпен салыстырғанда 1970 жылы барлық тұрғындар –
Кесте 10 – 1959 жылдан – 1970 жылға дейінгі
Барлық тұрғындар Соның ішінде, қазақ ұлты
1970 1959 % өсімі 1970 1959 % өсімі
Қазақ КСР 12850 9153 140,4 4037
2723
148,3
(жалғасы, санақ мәліметтері бойынша, мың адам есебімен)
Осының і ш і н д е
Қалалық қоныстарда
Ауылдық қоныстарда
Барлық тұрғындар Осының ішінде қазақ
тұрғындар Барлық тұрғындар
Осының ішінде қазақ тұрғындар
1
2
3
4
5
1970
1959
% өсімі 1970
1959
% өсімі
1970
1959
% өсімі
1970
1959
% өсімі
Қазақ
КСР
Екі санақ аралығында өсім бар екенін, жергілікті ұлт өкілдері
“Тілдік ортаға келер болсақ 1959, 1970, 1979жж. санақтың мағлұматтары
Кесте 11 – Қазақ КСР-індегі 1970 жылғы 15 қаңтардағы
тұрғындардың санақ мәліметтері тұрғындардың өсімі
1970ж
соның ішінде қазақ тұрғын-дар
барлық тұрғын-дар соның ішінде қазақ тұрғын-дар тұрғын-дардың
жалпы санынан
алғанда-ғы қазақ-
тардың үлесі,% есебімен барлық тұрғын-дар соның ішінде қазақ тұрғын-дар
жалпы санынан
алғанда-ғы қазақ-
тардың үлесі,% есебімен
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Қазақ КСР
облыстар:
Ақтөбе
Алматы
Шығыс
Қазақстан
Гурьев
Жамбыл
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Семей
Талдықорған
Орал
Целиноград
Шымкент
Алматы
қаласы
128550000
550000
713000
846000
499000
795000
1552000
492000
590000
985000
697000
557000
712000
610000
513000
881000
1128000
730000 4036908
258287
249443
188943
306629
309160
279497
341734
131587
183770
171473
80365
289645
247378
246705
145805
522021
84466 31,4
47,0
35,0
22,3
61,4
38,9
18,0
69,5
22,3
18,7
24,6
14,4
40,7
40,6
48,1
16,5
46,3
11,6 9152774
401049
439972
734924
287803
559937
1018714
327323
491536
699221
455013
469194
515650
484992
381181
637115
765354
483796 2723220
173245
147480
139179
208143
219375
194912
235873
90636
131060
116444
58471
184801
158668
175333
115513
334677
39410 29,8
43,2
33,5
18,5
72,3
39,2
19,1
72,1
18,4
18,7
25,6
12,5
35,8
32,7
46,0
18,1
43,7
8,1 3697226
148951
273028
111076
211197
235063
533286
164677
98464
285779
241987
87806
196350
125008
131819
243885
362646
246204 1313688
85042
101963
49764
98486
89785
84585
105861
40951
52710
55029
21894
104844
88710
71372
30292
187344
45056
Кестеден көріп отырғанымыздай 1959 жылғы және 1970 жылғы да
Кесте 12 – Халық саны
Республика мен аймақ бойынша тұрақты халық саны (мың адам)
Қазақ КСР бойынша барлығы қала халқы
ауыл халқы 1959 1970 1979
9295
4067
5228
13009
6537
6471
14684
7920
6764
Кестедегі мәліметтерден қала халқының ауыл халқынан жыл санап басым
Сонымен қатар, ауыл тұрғындарының қалаға көшіп-қонуға ұмтылысын туғызған ауылдық
Кесте 13 – Қазақ КСР-індегі 1959 жылғы санақ мәліметтерімен
1970ж
1959ж тұрғындардың өсуі
барлық тұрғын-дар
соның ішінде қазақ тұрғын-дар
барлық тұрғын-дар соның ішінде қазақ тұрғын-дар тұрғын-дардың
жалпы санынан
алғанда-ғы қазақ-
тардың үлесі,% есебімен барлық тұрғын-дар соның ішінде қазақ тұрғын-дар
жалпы санынан
алғанда-ғы қазақ-
тардың үлесі,% есебімен
1 2
Қазақ КСР
6351000
2977917
46,9
5115726
2049776
40,1
1235274
928141
13-кестенің жалғасы
1
облыстар:
Ақтөбе
Алматы
Шығыс
Қазақстан
Гурьев
Жамбыл
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Павлодар
Солтүстік Қаз.
Семей
Талдықорған
Орал
Целиноград
Шымкент
Алматы
қаласы
302000
582000
361000
169000
474000
293000
224000
411000
602000
358000
345000
395000
373000
355000
440000
667000
195850
234779
153143
154044
255217
144211
205302
109834
163084
133879
69655
217069
208330
229034
94476
410010
64,9
40,3
42,4
91,2
53,8
49,2
91,7
26,7
27,1
37,4
20,2
55,0
55,9
64,5
21,5
61,5
226623
403090
340528
126037
358267
221322
175096
368848
511445
323466
312768
292035
319391
267800
379416
462279
27315
131364
142223
114411
114824
185147
93184
153078
77310
119129
95157
50542
129810
135709
165371
75528
266989
58,0
35,3
33,6
91,1
51,7
42,1
87,4
21,0
23,3
29,4
16,2
44,5
42,5
61,8
19,9
57,8
75377
178910
20472
42963
115733
71678
48904
42152
90555
34534
32232
102965
53609
87200
60584
204721
27315
64486
92556
38732
39220
70070
51027
52224
32524
43955
38722
19113
87259
72621
63663
18948
143021
Кестеден көріп отырғанымыздай 1959-1970 жж. аралығы демографиялық жарылыс кезеңін
Кесте 14 – Қазақстан республикасындағы халықтың этникалық құрамы [76].
Қаз.КСР 1959 1970 1979
1 2
Барлығы
қазақтар
орыстар
қала халқы
қазақтар
орыстар
басқа ұлттар 9294741
2787309
3972042
4067224
678531
2343282
516921 13008726
4234166
5521917
6538652
1115299
3818295
6683
14684283
5289349
5991205
7855220
1634796
4426517
7100
14-кестенің жалғасы
1 2
ауыл халқы
қазақтар
орыстар
басқа ұлттар
5227517
2108778
1628760
822077 6470074
3118867
1703622
2956 6829063
3654553
1564688
3533
Кестеден көріп отырғанымыздай 1959ж. жергілікті ұлт өкілдерінің санының төмен
Қазақ ұлтының өз дәрежесінде тілін, дәстүр-салтын сақтап қалуы оның
60-жылдардың аяғы 70-жылдардың басында қазақ отбасыларында бала санына байланысты
70- жылдардың аяғына қарай іс жүзінде қазақ отбасыларындағы бала
Этнодемографиялық дамудағы маңызды өзгеріс заңды сипатта болды. Бұл белгілі
Ажырасудың өсуі байқалды және ажырасқан отбасыларының үлес салмағы көбейді,
Жалпы Қазақстан ауыл тұрғындарының санына 1960-жылдары, 60- жылдардың аяғына
1979 жылғы санақтың қорытындысы бойынша Қазақ КСР-індегі барлық халықтың
1979 жылғы санақ мәліметтеріндегі Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы [78,
барлығы
қазақтар
орыстар
немістер
украиндар
өзбектер
татарлар
беларустар
ұйғырлар
азербайжандар
корейлер
Жоғарыдағы Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы туралы мәліметтен көріп отырғанымыздай
1970 жылғы санақ деректеріне қарағанда қазақтар – 1055183, орыстар
Жалпы, барлық ұлттармен салыстырғанда біршама жоғары өсімге қол жеткізіп
Ал, Қазақстан республикасы тұрғындарының жынысына байланысты өзгерістерді төмендегі кестеден
Кесте 15 – Санақ жүргізілген жылдардағы тұрғындар санындағы жынысына
жылдар
Қазақ КСР бойышна барлығы 100 тұрғынға шаққанда % 100
ерлер әйелдер ерлер әйелдер
1939
1959
1970
1979
3162
4414
6263
7084
2920
4881
6746
7550
52
47
48
49
48
53
52
51
92
111
108
107
15-кестеден көріп отырғанымыздай Ұлы Отан соғысына дейін
Біз қарастырып отырған кезеңнің соңғы жылдарында механикалық қозғалыс өсті.
Республиканың әр облысында көші-қон әр түрлі дәрежеде болды. Кейбір
1960-жылдардан бастап миграциялық өсім баяулап, жергілікті тұрғындардың табиғи өсімі
Қазақстан тұрғындарының санының тепе-теңдігінде анықтаушы рөл атқарған факторлардың бірі
Біз қарастырып отырған кезеңнің соңғы жылдарында миграциялық кері өсім
1980 жылдың 1 қаңтарына Қазақ КСР тұрғындарының саны 14857,8
Қазақстан Республикасындағы экологиялық жағдайдың да этнодемографиялық дамуға әсері болды,
Ауыл шаруашылық өндірісін механикаландыру деңгейінің жоғарылауына, өнеркәсіп орындарының дамуының
1964-1980 жж. аралығында қалалық қоныстар ауылдық тұрғындар есебінен механикалық
1959-1979 жж. аралығында тұрғындардың механикалық қозғалысының нәтижесінде басқа республикалардан
Сонымен, біз қарастырып отырған кезеңде яғни, 1939-1979 жж. аралығында
Қазақстандағы жалпы тұрғындар 238%, қалалықтар 364%, ауылдық тұрғындар 52%
Қазақстанның әр аймағында әр ұлттың демографиялық өсімі әр түрлі
Солтүстік Қазақстан облысы тұрғындарының арасында 1939 жылдың өзінде ең
Батыс Қазақстан облысында 1939-1979 жж. саны жағынан ең көп
Шығыс Қазақстан облысында қарастырып отырған кезеңнің өн бойында ең
Орталық Қазақстан аймағында 1939-1979 жж. саны жағынан ең көп
Қандай мемлекет болмасын ұзақ мерзімді кезеңдерге, халық шаруашылығын дамытуға
Қорыта отырып айтарымыз, 1939-1979 жылдардағы Қазақстан ауыл-село тұрғындарының саны
Жергілікті ұлт өкілдерінің 1939-1979 жж. аралығында Қазақстан бойынша азшылықты
1.2 Жас аралық деңгейі, білім дәрежесі
1939-1979 жж. аралығындағы ауыл-село тұрғындарының жас аралық деңгейі мен
Сондай-ақ ауыл тұрғындарының үлесіндегі дүниеге келген қыз балалар: 1955
Жоғарыдағы мәліметтерге қарайтын болсақ дүниеге келген сәбилердің ең азайған
1939 – 1979 жж. Қазақстан тарихында республиканың этнодемографиялық дамуына
Әрине, соғыс республика халқының тіршілігін мүлдем өзгертті. Бұрын ауыл
Кесте 16 – 1940-1945 жж. ауыл халқының саны мен
Ауыл халқы
1940
1941
1942 1943 1944 1945
ерлер
әйелдер
жас өспірімдер 567700
514200
мәлімет
жоқ 508600
586700
280509 257925
649082
254889 244786
659350
─ 210900
608000
337200 242384
609952
230828
16-кестеден 1940 жылмен салыстырғанда 1944-1945 жж. ер адамдардың жартысына
Бұл процесс 1944 жылға дейін үздіксіз орын алған, әсіресе
Халықтың кейбір топтары санының қысқаруымен байланысты ауыл-село тұрғындарының жас
Соғыс жылдарында эвакуацияланған өндіріс орындарының Қазақстанға орналастырылуы, мұндағы бұрын
Ұлы Отан соғысы Қазақстан тарихына да ауыр із қалдырды.
Ұлы Отан соғысының қарсаңында 1939 жылы жүргізілген санақ мәліметтері
1939 және 1959 жж. Бүкілодақтық тұрғындар санағында миграция туралы
Ауыл тұрғындарының құрамында жергілікті ұлт өкілдерінің үлесі жоғары. 1926
1939-1979 жж. аралығындағы кезеңде Қазақстандағы ауыл тұрғындарының санының өсуі
1946-1948 жж. Қазақстанда 1000 адамға шаққанда бір жылда туу
1939 жылғы санақтың мәліметтеріне қарағанда тұрғындардың жас аралық деңгейіне
1930-1933 жж. қарағанда 1933-1939 жж. туылғандар көбірек. 1939 жылы
дүниеге келген сәбилер саны 186707, осының ішінде қазақтар 84486,
Ұлы Отан соғысына аттанғандардың неғұрлым жас бөлігі 1923 –
1946 жылғы мұрағат көздеріне қарағанда Қазақ КСР-інде барлығы 16
1947 жылғы ұжымшарлардағы жылдық есеп мәліметтеріне қарағанда ат күшімен
Кесте 17 – 1946 - 1947 жж. Қазақстан бойынша
Ауыл шаруашылығындағы кадрлар реті
1/І 1947 ж. ұжымшарларда ұжымшарда осы қызметте істейді
барлығы оның ішінде әйел 1 жылға
дейін 1 жылдан
3 жылға
дейін 3 жылдан
артық
1 2
Ұ 1. Ұжымшар төрағалары.
2. жоғары және орта дәрежелі маман білімі бар агрономдар.
есепшілер.
егіс бригадирлері.
5. жоғары және орта
мал фермаларының басшылары
7. мал дәрігерлері
ұжымшар төрағаларының орынбасарлары, басқарма мүшелері, шаруашылық меңгерушілері, кәсіпорындардың басшылары
хат тасушылар, күзетшілер, қызмет көрсетушілер. 6714
311
8435
13439
222
13607
3050
12264
17146
80
80
1655
666
52
1340
527
2264
8290
2226
117
2857
5243
115
5148
1166
х
х
1865
88
2712
4696
71
4691
900
х
х
2623
106
2866
3500
36
3768
984
х
х
17-кестенің жалғасы
1 2
мәдени ағарту орындарының
қызметкерлері
Барлығы. 3452
89981 2084
21189 х
16872
х
15023 х
13883
17-кестеде көрсетілгендей жоғары білімді ауыл шаруашылығы мамандары ─
Маман кадрлардің жетіспеушілігі, жоқтығы жұмысты алға бастыруға теріс ықпалын
Ауыл-село еңбеккерлерінің қоғамдық құрылыспен, уақытпен санаспай еңбек етуі, оның
Мұндағы себептер ауыл шаруашылық өнімдерінің бағасы төмен болды және
Жалпы социалистік құрылысқа тән нәрсе даму оның ішінен туындамаған,
Министрлер Кеңесі мен БК (б) П Орталық Комитеті ауыл
1949 жылы ұжымшар басқармаларының 19,3% жоғары және орта арнаулы
1953 жылғы 1 қыркүйекте ауыл-селолардағы агрономдардың 16,3% жоғары, 83,7%
1947 жылдың 1 қаңтарында ұжымшарлар меншігіндегі шаруашылық машиналар мен
Халық санының, әсіресе қалалар мен өндіріс орталықтарының өсуі жағдайында
1947 жылы республикада 205 аудандық мал шаруашылық бөлімдер құрылды,
жоғары білімді – 7
аяқталмаған жоғары – 6
орта ─ 71
аяқталмаған орта – 56
1 жылдық ауыл шаруашылық мектептерін бітіргендер – 7
Білімі төмен, яғни бастауышты бітіргендер – 56 [102].
Бұл аудандық көлемдегі мал шаруашылық бөлімдер, бірақ соның өзінде
Сонымен қатар осы жылы республикадағы 16 облыста, 16 облыстық
Республикадағы облыстық мал шаруашылығы бөлімінде 16 басшының 4 ғана
Кесте 18 – 1946–1947 оқу жылында республикада 143 мал
Мамандық атаулары
талап етілді қолдағы бары жетіспей-
тіні қамтамасыз
етілгені %
тракторшылар
трактор бригадаларының бригадирлері комбайншылар
комбайншылардың
көмекшілері
жүргізушілер
механиктер
жөндеуші жұмысшылар
барлығы: 1974
225
498
480
370
133
1025
4705 1584
164
437
430
367
107
709
3798 390
61
61
50
3
26
316
907 80,2
73,1
87,7
89,5
99,0
30,4
69,1
81,1
18-кестеден көріп отырғанымыздай мал шаруашылық кеңшарларда шаруашылыққа қажетті мамандар
1946 жылғы 5 ақпанда Қазақ КСР Халық Комиссариаты №129
Кесте 19 – Тізім бойынша республика облыстарындағы мамандар төмендегідей
№
Облыстар атауы
Мамандар аумағы
барлығы
мал дәрігерлік бөлім жұмысшылары МТС ғылыми қызметкерлер
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16 Алма-ата
Ақмола
Ақтөбе
Шығыс Қазақстан
Гурьев
Жамбыл
Батыс Қазақстан Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Семей
Талдықорған
Оңтүстік Қазақстан
Республикада барлығы 177
249
157
255
120
193
252
196
128
172
155
175
279
221
174
397
3300 118
139
30
157
112
133
161
140
95
108
80
104
159
132
101
216
2030 45
100
71
93
5
56
73
46
33
68
68
71
120
75
70
156
1150
14
10
6
5
3
4
18
10
-
1
7
-
-
14
3
25
120
Бұл жалпы Қазақстан бойынша ауылды жерлерде қоныстанған жоғары және
Соғыстан кейінгі жылдар ауыр жылдар болып есептелгенмен, қалай болса
Соғыстан кейінгі жылдарда да ауыл-село тұрғындары қалалы жерлерге қоныс
Біз қарастырып отырған жылдары ауыл шаруашылығы өнімдерінің бағасының арзан
Қазақстан ауыл шаруашылығының мұндай жағдайы аса маңызды сала бойынша
Өнеркәсіп орындарының ұжымдары ауыл шаруашылық техникасын шығаруды ұлғайтты.
1954 жылы КОКП Орталық Комитеті ақпан-наурыз пленумдарында елімізде азық-түлік
Қазақстанның тың көтерілген облыстарында басқа аймақтарға қарағанда өсім
1950 жылдың 1 қаңтарына Қазақ КСР ауыл тұрғындарының жас
1. Алматы облысында 139766 ер адам, оның ішінде 7
2. Ақмола облысында, ер адамдар 114288, осының ішінде оқымайтындар
3. Ақтөбе облысында, ер адамдардың барлық саны 77800, оқымайтындары
4. Шығыс Қазақстан облысында, ер адамдар 135781, оқымайтындар 3176,
5. Гурьев облысында, ер адамдар 50800, оқымайтындары 1503, барлық
6. Жамбыл облысында, барлық ер адамдар 114433, осының ішінде
7. Батыс Қазақстан облысында ер адамдар 90326, оқымайтыны 2870,
8. Қарағанды облысында, ер адамдар 71885, оқымайтыны 2140, әйелдер
9. Қызылорда облысында, ерлер 72603, осының ішінде оқымайтындары 1235,
10. Көкшетау облысында, ерлер 103189, оқымайтындары 4368, әйелдер 131725,
11. Қостанай облысында барлық ер адамдар саны 135702, осының
12. Павлодар облысында ерлер 108656, оқымайтындары 4369, әйелдер 136056,
13. Солтүстік Қазақстан облысында барлық ерлер 101079, оқымайтындар 3357,
14. Семей облысында барлық ерлер 95752, оқымайтындары 3670, барлық
15. Талдықорған облысында барлық ерлер 117019, оқымайтындары 3104, әйелдер145419,
16. Оңтүстік Қазақстан облысында барлық ерлер 231216, оқымайтындары 5812,
Бұл жоғарыда келтірілген мәліметтерден барлық облыстарда ер адамдарға қарағанда
1959 жылғы 1 қаңтардағы ауыл тұрғындарының ішінде ер адамдар
1959 жылғы 1 қаңтардағы ауыл тұрғындарының ішінде әйел адамдар
Сонымен, ерлер мен әйелдердің 7 жас пен 15 жасты
1954 жылдың 1 қаңтарындағы мәлімет бойынша 8 жас пен
Кесте 20 – Қазақ КСР бойынша (Бостандық ауданын қоспағанда).*
Сауатсыз ер адамдардың саны.
Туылған жылдары.
Сауатсыз әйел адамдардың саны.
1
389
168
133
165
168
215
247
429
369
485
555
527
1893
1449
4384
13371
24947 1945
1944
1943
1942
1941
1940
1939
1938
1937
1936
1935
1934
1929 – 1933
1924 – 1928
1914 – 1923
1904 - 1913
барлығы 549
248
198
318
315
510
578
771
758
1026
1049
1216
5660
5806
27412
61801
108215
*Бостандық ауданы Өзбек КСР-іне берілген
20-кестеде көрсетілгендей 1945 жылы туылғандардың санының сәл көбірек
Қазақстандағы тың игерілген жылдары ауыл-село механизатор кадрлары өсті. Осы
Қазақстанның ауыл шаруашылығының материалдық-техникалық негізі едәуір нығайды. Кеңшарлар мен
механизаторлар жұмыс істеді [112].
50-жылдардың екінші жартысында МТС-тер жойылды, олардың қарамағында болып келген
МТС-терді тарату ауыл-село тұрғындарының экономикалық жағдайын нашарлатты. Бұл
Бұл жылдары тың игерілген аудандарда көптеген жаңа мектептер ашылып,
Дегенмен, бұл жылдары жоғарыда атап өткеніміздей, Қазақстанда, әсіресе, Солтүстік
1951 жылдан 1955 жылға дейін республикада 8 жаңа жоғары
Миллиондаған гектар тың жердің игерілуі еліміздің астық балансына айтарлықтай
1959-1970 жж. Қазақстан тұрғындарының жыныстық-жастық құрылымына келер болсақ неке
1959 ж. 0-4 жастағылар 15,4% болса 11 жылдан кейін
1959 жылы 0-4 жастағылар 1955-1959 жж. туылғандар, 5-9 жастағылар
1970 – 1976 жж. аралығындағы Қазақстан республикасындағы еңбекке қабілетті
Кесте 21– Тұрғындар есебі
жылдар тұрғындар
қалалықтар ауылдықтар
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976 6423
6620
6823
7028
7250
7471
7723 3730
3886
4043
4204
4369
4547
4744 2693
2734
2780
2824
2881
2924
2979
Жоғарыдағы 21-кестеден көріп отырғанымыздай ауыл-село тұрғындарының арасында еңбекке қабілетті
1971 жылғы 1 қаңтардағы Қазақ КСР-індегі 14 пен 19
ерлер, барлық оқитындары 284684, осының ішінде мемлекеттік және кооперативтік
барлық оқымайтындары 95625, осының ішінде мемлекеттік және кооперативтік өнеркәсіптерде,
әйелдер, барлық оқитындары 276420, осының ішінде мемлекеттік және кооперативтік
барлық оқымайтындар 106483, осының ішінде мемлекеттік және кооперативтік өнеркәсіптерде,
1971 жылғы 1 қаңтардағы ауыл тұрғындарының жыныстық және жас
осының ішінде 7 жас пен 15 жас (қоса есептегенде)
осының ішінде мүгедектер мен жасы ұлғайған жәрдемақы алатын адамдар
Ауыл тұрғындарының құрамындағы барлық әйелдер 3375695, осының ішінде 7
7 жас пен 15 жас (қоса есептегенде) аралығындағы оқымайтындар
1956 жылғы ауыл тұрғындарының ішіндегі ер адамдар саны жоғарыда
Сондай-ақ 1956 жылғы 1 қаңтардағы ауыл тұрғындарының ішінде әйел
1950 – 1955 жж. бастап туу көрсеткіші біршама бұрынғы
1961 – 1970 жж. аралығында некелесу деңгейі төмендеді, себебі
1939-1979 жж. аралығында Қазақстан ауыл тұрғындарының жас аралық деңгейіне
1950-жылдардың аяғы 60-жылдардың басында тарихшылар, демографтар атап көрсеткендей демографиялық
Ауыл шаруашылығының маман кадрлармен қамтамасыз етілу деңгейі біз қарастырып
1953ж. ұжымшар басқармаларының 20%-дан көбі жоғары немесе аяқталмаған жоғары
1959 – 1979 жылдардағы қазақ тұрғындарының қарқынды демографиялық дамуы
Ұлы Отан соғысының қарсаңындағы Қазақстанға арнайы қоныстандырылғандар саны миллионға
Кесте 22 – 1941 жылдың 1 қарашасында Қазақстанға эвакуацияланған
Қоныстандырылатын облыстар.
Бір жолғы эвакуацияланған
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Алма – Ата
Ақтөбе
Ақмола
Шығыс Қазақстан
Гурьев
Жамбыл
Батыс Қазақстан
Қарағанды
Қостанай
Қызылорда
Павлодар
Семей
Солтүстік Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан
Барлығы
25,1
32,0
23,7
8,8
18,2
20,9
29,5
34,7
16,2
29,1
19,4
32,9
31,1
348,0
Кестеден көріп отырғанымыздай эвако-тұрғындардың ең көп қоныстанған аймағы Қостанай
Біз 1939 – 1979 жж. санақтар аралығында Қазақстандағы көп
Кесте 23 – 1939 – 1959жж. Солтүстік Қазақстан
Ұлттық құрамы
тұрғындар саны (мың адам)
тұрғындар саны (мың адам)
Барлық тұрғындар
қазақтар
орыстар
украиндар
белорустар
басқа ұлттар 1619
446
690
305
8
170 100
27,5
42,6
18,9
0,5
10,5 2764
564
1248
398
65
489 100
20,4
45,2
14,4
2,3
17,7
Кестеден көріп отырғанымыздай Солтүстік Қазақстан тұрғындарының ішінде 1939 жылы
Кесте 24 – 1939 – 1959 жж. Шығыс Қазақстан
Ұлттық құрамы 1939ж.
тұрғындар саны (мың адам)
тұрғындар саны
(мың адам)
Барлық тұрғындар
қазақтар
орыстар
украиндар
белорустар
басқа ұлттар 917
253
556
56
8
44 100
27,6
60,6
6,1
0,9
4,8
1255
326
756
35
66
72 100
25,9
60,2
2,8
5,3
5,8
24-кестеден көріп отырғанымыздай Шығыс Қазақстан аймағында тұрғын халықтың жартысынан
1939-1959 жж. аралығында өсудің төмен қарқынында болған Батыс Қазақстан
Кесте 25 – 1939-1959 жж. аралығындағы Батыс Қазақстан тұрғындарының
Ұлттық құрамы
тұрғындар саны (мың адам)
тұрғындар саны (мың адам)
Барлық тұрғындар
қазақтар
орыстар
украиндар
немістер
татарлар
басқа ұлттар 1003
556
286
102
4
21
34 100
55,4
28,5
10,2
0,4
2,1
3,4 1070
557
323
98
30
26
36 100
52,1
30,2
9,2
2,8
2,4
2,3
Батыс Қазақстан аймағында халықтың жартысынан көбі жергілікті ұлт өкілдері.
Қарағанды және Жезқазған облыстарын қамтыған Орталық Қазақстан тұрғындарының өсімі
Ұлттық құрамы.
тұрғындар
саны
(мың адам) тұрғындар
құрамындағы
үлесі % тұрғындар
саны
(мың адам ) тұрғындар
құрамындағы
үлесі %
Барлық тұрғындар
қазақтар
орыстар
украиндар
немістер
431
137
201
42
15
36 100
31,8
46,6
9,7
3,5
8,3 1022
196
484
98
111
133 100
19,1
47,3
9,6
10,9
13,1
Кесте 26 – 1939 – 1959 жж. аралығындағы Орталық
Аймақтағы ең көп этнос орыстар болып отыр. Саны жағынан
Орталық аймақта индрустрия белсенді түрде жоғары қарқынмен дамығандықтан жұмыс
Басқа аймақтарға қарағанда Оңтүстік Қазақстанда демографиялық өзгерістердің ерекшелігі болды.
Кесте 27 – 1939 – 1959 жж. аралығындағы Оңтүстік
Ұлттық құрамы
тұрғындар
саны (мың
адам) тұрғындар құрамындағы үлесі %
саны (мың
адам) тұрғындар құрамындағы үлесі %
Барлық тұрғындар
қазақтар
орыстар
украиндар өзбектер
басқа ұлттар 2424
936
904
171
115
298 100
38,6
37,3
7,0
4,8
12,3 2757
1156
807
111
130
553 100
41,9
29,3
4,0
4,7
20,1
Оңтүстік аймақта ең көп ұлт жергілікті ұлт өкілдері. 1939
Бірақ 1939 – 1959 жж. аралығында жоғарыда айтып өткендей
1959 – 1979 жж. аралығында қарқынды өсім берген жергілікті
Кесте 28 – 1959 – 1979 жж. Қазақстан тұрғындарының
Көрсеткіш 1959 жыл 1970 жыл
саны
мың
адам үлесі
%
саны
мың
адам үлесі
%
саны
мың
адам үлесі
%
1 2
Барлық тұрғындар
қазақтар
орыстар
9294,7
2787,3
3972,0
100,0
30,0
42,7
13008,7
4234,1
5521,9
100,0
32,5
42,4
14684,3
5289,3
5991,2
100,0
36,0
40,8
28-кестенің жалғасы
1 2
украиндар
немістер
басқа ұлттар 761,4
659,7
1114,3 8,2
7,1
12,0
933,4
858,1
1461,2 7,2
6,6
11,3 898,0
900,2
1605,6 6,1
6,1
11,0
Кесте 29 – 1959 – 1979 жж. аралығындағы Оңтүстік
орналасуы [128, -403 б.].
Көрсеткіш.
1959 жыл 1970 жыл 1979 жыл
саны
мың
адам
үлесі
%
саны
мың
адам
үлесі
%
саны
мың
адам
үлесі
%
Барлық тұрғындар
қазақтар
орыстар өзбектер
украиндар
немістер
өзге ұлттар 2756,6
1155,5
807,3
129,9
111,4
116,2
436,3 100,0
41,9
29,3
4,7
4,0
4,2
15,9 3874,5
1774,3
1121,3
197,3
114,3
202,0
465,4 100,0
45,8
28,9
5,1
2,9
5,2
12,0 4552,3
2255,0
1195,2
252,4
111,5
218,2
520,0 100,0
49,5
26,2
5,5
2,5
4,8
11,4
29-кестеден көріп отырғанымыздай, Қазақстанның басқа аймақтарына қарағанда аграрлы Оңтүстік
көрсеткіш 1959 жыл 1970 жыл 1979 жыл
саны
мың
адам үлесі
% саны
мың
адам үлесі
% саны
мың адам үлесі
%
барлық тұрғындар
қазақтар
орыстар
украиндар
немістер
татарлар
өзге ұлттар 1700,0
556,7
323,1
98,5
30,1
25,9
23,7 100,0
52,1
30,2
9,2
2,8
2,4
3,3 1563,2
826,8
489,0
122,6
38,1
35,6
51,1 100,0
52,9
31,3
7,8
2,4
2,3
3,3 1838,4
1013,4
543,9
120,4
37,6
38,1
85,0
100,0
55,1
29,6
6,5
2,1
2,1
4,6
Кесте 30 – 1959 – 1979 жж. аралығындағы Батыс
Батыс Қазақстан Оңтүстік Қазақстан сияқты жергілікті ұлт өкілдерінің басым
Кесте 31 – 1959 – 1979 жж. аралығындағы Орталық
[130, -406 б.]
көрсеткіш 1959 жыл 1970 жыл 1979 жыл
саны
мың
адам үлесі
% саны
мың адам үлесі
% саны мың адам үлесі
%
Барлық тұрғындар қазақтар орыстар украиндар немістер өзге ұлттар
195,6
484,1
98,3
111,0
133,2 100,0
19,1
47,3
9,6
10,9
13,1 1557,2
296,0
787,3
153,1
146,3
174,5 100,0
19,0
50,5
9,8
9,4
11,2 1709,4
370,3
859,1
143,5
154,6
181,9 100,0
21,7
50,2
8,4
9,1
10,6
1959 – 1970 жж. тұрғындардың ең жоғары өсу қарқыны
Тұрғындардың жалпы санының өсуінде орыс ұлтының үлесі жоғары болды.
Кесте 32 – 1959 ─ 1979 жж. аралығындағы Солтүстік
Көрсеткіш 1959 жыл
саны
мың
адам үлесі
% саны
мың
адам үлесі
% саны
мың
адам үлесі
%
Барлық тұрғындар қазақтар
орыстар украиндар белорустар
немістер
өзге ұлттар 2763,5
563,9
1248,4
397,8
64,6
334,4
154,9 100,0
20,4
45,2
14,4
2,3
12,1
5,6 3709,0
743,1
1732,6
477,8
115,9
338,3
301,3 100,0
20,0
46,7
12,9
3,1
9,1
8,1 4019,0
897,0
1894,0
451,0
102,0
398,0
277,0 100,0
22,3
47,1
11,2
2,5
9,9
6,9
Солтүстік Қазақстанда сан жағынан ең көп қоныстанған ұлт
Қазақстанның Шығыс аймағында ең көп тұратын ұлт орыстар болып,
Шығыс Қазақстан аймағында Қазақстанның басқа аймақтарына қарағанда өсім төмен.
Жоғарыдағы бөлімдерде айтып өткендей Қазақстанда 1939-1979 жж. санақтар аралығында
көрсеткіш
1959 жыл 1970 жыл
саны
мың
адам
үлесі
% саны
мың адам үлесі
% саны мың адам үлесі
%
барлық тұрғындар
қазақтар
орыстар украиндар белорустар немістер
өзге ұлттар
2763,5
563,9
1248,4
397,8
64,6
334,4
154,9
100,0
20,4
45,2
14,4
2,3
12,1
5,6
3709,0
743,1
1732,6
477,8
115,9
338,3
301,3
100,0
20,0
46,7
12,9
3,1
9,1
8,1
4019,0
897,0
1894,0
451,0
102,0
398,0
277,0
100,0
22,3
47,1
11,2
2,5
9,9
6,9
Кесте 33 – 1959-1979 жж. аралығындағы Шығыс Қазақстан тұрғындарының
Шығыс Қазақстанда орыстар біз қарастырып отырған кезеңде абсолютті басымдықты
Орталық Қазақстанда да 1939-1979 жж. абсолютті басымдыққа жеткен (26,31-кестелер).
Ал, Батыс және Оңтүстік Қазақстан аймақтарында көрсеткіштер басқаша. Батыс
Оңтүстік Қазақстанда ең көп қоныстанған ұлт ─ жергілікті ұлт
Аталған аймақтарда орыстардың басымдықты құрауы миграциялық көші-қонның нәтижесі және
Ал төменде келтірілген 34-кестеден көріп отырғанымыздай 1959 жылы ауыл
Кесте 34 – 1959 жылғы санақ бойынша Қазақстан территориясындағы
облыстар атауы
1959 жыл
барлық тұрғындар
соның ішінде
қазақ тұрғындар
барлық тұрғындар есебінен алғанда қазақ тұрғындары-ның үлес салмағы %
барлық ауыл тұрғындары
Ақтөбе
Алма-Ата
Шығыс Қазақстан
Гурьев
Жамбыл
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Семей
Талдықоған
Орал
Целиноград
Шымкент
Алма-Ата қаласы 5115726
226623
403090
340528
126037
358267
221322
175096
368848
511445
323466
312768
292035
319391
267800
379416
462279
27315
2049776
131364
142223
114411
114824
185147
93184
153078
77310
119129
95157
50542
129810
135709
165371
75528
266989
40,1
58,0
35,3
33,6
91,1
51,7
42,1
87,4
21,0
23,3
29,4
16,2
44,5
42,5
61,8
19,9
57,8
Мұнда ауыл тұрғындарының саны жөнінен жоғары көрсеткіш көрсетіп
Ал, енді жергілікті ұлт өкілдерінің көп шоғырланған аймақтары
Ауыл тұрғындарының ішіндегі жергілікті ұлт өкілдері аз шоғырланған аймақтар,
Ауыл тұрғындарының саны ең аз облыс сол кездегі Гурьев
Кесте 35 – 1970 жылғы санақ бойынша Қазақстан территориясындағы
Облыстар
атауы.
барлық тұрғындар
соның ішінде
қазақ тұрғындар барлық тұрғындар есебінен алғанда қазақ тұрғындардың үлесі
Барлық ауыл тұрғындары
Ақтөбе
Алматы
Шығыс Қазақстан
Гурьев
Жамбыл
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Семей
Талдықорған
Орал
Целиноград
Шымкент
6351000
302000
582000
361000
169000
474000
293000
224000
411000
602000
358000
345000
395000
373000
355000
440000 667000 2977917
195850
234779
153143
154044
255217
144211
205302
109834
163084
133879
69655
217069
208330
229034
94476
410010 46,9
64,9
40,3
42,4
91,2
53,8
49,2
91,7
26,7
27,1
37,4
20,2
55,0
55,9
64,5
21,5
61,5
35-кестеден көріп отырғанымыздай 1970 жылы ауыл халқының саны көп
Осы облыстардың ішінде жергілікті ұлт өкілдерінің көп шоғырланған аймағы
Кесте 36 – 1970 жылғы 1 қаңтардағы ауыл
Облыстар атауы
барлық тұрғындар
соның ішінде еңбекке қабілетті
жастағы тұрғындар
Барлық ауыл тұрғындары
Ақтөбе
Алма – Ата
Шығыс Қазақстан
Гурьев
Жамбыл
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Семей
Талдықорған
Орал
Целиноград
Шымкент 6 351 000
302 000
582 000
361 000
169 000
474 000
293 000
224 000
411 000
602 000
358 000
345 000
395 000
373 000
355 000
440 000
667 000
2 693,7
125,5
258,1
162,7
65,5
194,6
122,2
83,1
182,2
276,2
155,7
155,6
160,5
151,4
150,3
197,8
252,3
36-кестеден көріп отырғанымыздай республика облыстарының ішінде еңбекке қабілетті
Ресми идеологияда Кеңес өкіметінің негізгі мақсаттарының бірі─ халықтың санын
Жалпы, Кеңес үкіметі тұсындағы ауыл шаруашылығы және ондағы халық
Ауыл шаруашылығы саласын басқаруда И.В. Сталинның жеке басына табынудың
Ауыл құрылысында шаруашылық байланыс төмен болды. Табиғи өсім әлеуметтік
Сонымен 1939, 1950, 1959, 1970, 1979 жж. санақ мәліметтері
1939-1979 жж. санақ аралығындағы жылдарда орыс этносының өсу қарқыны
1970-жылдардың соңынан басталған тұрғындардың кері көшінің нәтижесінде, 80-жылдардың аяғында
Халықтардың урбандалу деңгейі әртүрлі болды. 70-жылдары этностардың урбандалу
1939 ─ 1979 жж. Қазақстан тарихында Кеңестік жүйедегі күрделі
Қазақстан территориясындағы демографиялық өзгерістер байырғы ұлт өкілдерінің психологиясына ерекше
Қазақстанның егемендігінің қалпына келуі және жеке мемлекет болып қалыптасуы
2 АУЫЛ-СЕЛО ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-МӘДЕНИ
ДАМУЫ
2.1 Ауыл шаруашылығы өндірісі мамандарының әлеуметтік дамуы
Халықтың экономикалық дамуы ─ оның әлеуметтік жағдайына әсер етеді.
Қазақ ауылдарындағы көп санды өндірістік-техникалық зиялы қауым өкілдеріне жататындар
Ауылдық жерлерге арналып даярланған зиялы қауымды қалыптастыру негізінен 30-жылдардың
1940-1945 жылдары Қазақстан ауыл тұрғындары 72,2%-дан 62,8%-ға төмендеді, қалалар
Біз қарастырып отырған кезеңге дейінгі жылдармен салыстырғанда, бұл жылдардың
Біз қарастырып отырған кезеңнің алғашқы жартысында ауыл шаруашылығы өндірісі
Ауыл-cело тұрғындарының әлеуметтік дамуына екінші дүниежүзілік соғыс көп әсер
Соғыс алдында Қазақстандағы жұмысшылардың саны өсіп, 1940 жылы 634
Республикаға келген жүздеген мың адам халық шаруашылығында жұмыс істеді.
Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстан халқының әлеуметтік жағдайындағы өзгерістер
Соғыстың аяғына қарай және соғыстан кейінгі жылдары ауыл шаруашылығы
Ұжымшарлар ірілендірілгеннен кейін Қазақстанның барлық жерлерінде ұжымшар мүшелері еңбекақымен
Ұжымшарларды кеңшарларға айналдыру кезінде шаруалардың саны азайды. Олардың жұмысшылар
50 – жылдары басталған ұжымшарларды ірілендіру және оларды кеңшарларға
Ұжымшарларды ірілендіру процесі ондағы әйел адамдардың үлесіне де әсер
Ұжымшарларды ірілендіру, ұжымшарларды кеңшарларға айналдыру әрекеттері, ұжымшарлықтардың арнайы, механикаланған
Біз қарастырып отырған кезеңнің алғашқы санақтарында әлеуметтік құрылымға байланысты
Біз бір мәселені ашық көрсетуіміз керек, ол – ауыл-село
Ауыл шаруашылығы өндірісі мамандары әлеуметтік құрылымы жағынан әр түрлі
Біз қарастырып отырған кезеңде республикадағы ірі оқиғалардың бірі тың
Тың игеру, оның басқа зардаптарын айтпағанда, үлкен әлеуметтік кереғарлыққа
Сонымен қатар, тың игеру жылдары жаңадан құрылған тың жерлердегі
1955 жылы 25 мамырда “О мерах по дальнейшему укреплению
Әлеуметтік-экономикалық дамуда баяу болса да алға жылжулар болғаны рас.
Қоғамдық шаруашылықтардың дамуы 1956 жылы республика ұжымшарларына жыл сайын
60-жылдардың екінші жартысынан бастап, ұжымшардың қоғамдық шаруашылықтары дамығаннан кейін
Ұжымшар тұрғындарының материалдық жағдайларының жақсаруына әсер еткен қоғамдық қорлардан
Ұжымшар артельдеріне әлеуметтік-тұрмыстық және ұжымшарлықтардың рухани қажеттіліктері үшін қаржы
Әлеуметтік жағдайды жақсартудың бір шарасы ұжымшарлықтардың өз демалыстарын дұрыс
1966 жылы Семей облысының Үржар ауданында Ленин атындағы ұжымшарда
Сонымен қатар ұжымшарлықтардың материалдық жағдайының жақсарғанын олардың сатып алу
Ұжымшарлықтардың материалдық жағдайының жақсарғанын олардың ақшадай салымдарының өсуінен байқауға
Ауыл-селолардағы зиялы қауым өкілдерінің де саны артты. 60-жылдардың басында
1950-жылдардың екінші жартысында ұжымшар шаруашылықтары мен ұжымшарлықтар саны өсті.
1959 жылғы санақ деректерінен осыған дейінгі санақтарға қарағанда Қазақстан
1959 жылы болған Бүкілодақтық халық санағының қорытындысы бойынша Қазақстан
1959-жылғы халық санағында алыстағы мал шаруашылығымен айналысатын халықтардың саны
Шешендер Алматы облысының Балқаш ауданында 317 адам, Шелек және
1970-жылдары КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер Кеңесінің “Село
«Ауыл-селоның мәдениеті мен тұрмысын одан әрі
Ауыл шаруашылығы еңбеккерлерінің әлеуметтік дамуы олардың өмірінің сан саласын
Қазақстанда ауыл шаруашылық саласында 60 ─ 70 жылдары азық-түлік
Тың игеру басталған кезден Қазақстан жыл сайын миллиард пұт
Республиканың селолық жерлеріндегі, негізінен байырғы халықтың бір миллионға жуық
Ауыл шаруашылығына қажетті мөлшерде қаражаттар орталықтан бөлінді. Бірақ, қалалар
Ауыл шаруашылығы өндірісіне, оның материалдық-техникалық базасын нығайтуға үкімет тарапынан
Кесте 37 – Республика ауыл шаруашылығының негізгі
Жылдар: 1965 1970
Барлық негізгі қаржы:
/Малды қоса/
30034
46742
70717
98737
Кестеден көріп отырғанымыздай мемлекет ауыл шаруашылығының материалдық-техникалық базасын нығайтуға
Ауыл-село тұрғындарының еңбегінің нәтижесінде, біршама табыстарға қол жеткізілгені рас.
1970 жылғы есеп бойынша республикада село тұрғындарының 1,2% қала
Бірақ, Кеңес үкіметі жылдары Кеңес және партия қайраткерлері буржуазиялық
Кеңес үкіметі жылдары ауыл шаруашылығына орасан үлкен мөлшерде
Бүгінгі күні ауыл шаруашылығы өндірісі мамандарының әлеуметтік жағдайын жақсарту
Үш жылдық ауыл жылы бағдарламасы мемлекеттің ауылға арнайы назар
Қазіргі кезге дейін кейбір ауылдарда шешілмей келген мәселе —
Қазақстанның тәуелсіздік алуы мен жеке мемлекет ретінде дамуы –
2.2 Медициналық және тұрмыстық қызмет көрсету
Халықтың тұрмыс жағдайын жақсартудың бір көрінісі ─ әлеуметтік инфрақұрылымда
Бізге белгілі КСРО өмір сүріп тұрған барлық кезеңде республикадағы
Шешімдер мен бұйрықтардың көпшілігі тек сөз жүзінде қалды, себебі
Медициналық қажетті құралдармен жабдықтау баяу жүргізілді. Қалдық қаржы негізінде
Бірақ, осы жағдайларға қарамастан соғыстан кейінгі жылдары бірте-бірте республикада
1946 жылы 3322 дәрігер және медициналық орта білімді мамандар,
Республика тұрғындарының денсаулығын сақтауға бөлінетін қаржы көбейді. Осының нәтижесінде
Бірақ, Республиканың аймақтарындағы медициналық даму бірқалыпты болмады, тың және
Біз Кеңес үкіметі жылдары медициналық қызмет көрсетуде, білім беруде
Ұжымшарларға қажетті жағдайдың бірі тұрғындарды медициналық қызмет көрсету жағынан
1950-жылдардың аяғында Қазақстанда 4 медициналық институт жұмыс істеді. Бірақ,
Сегізінші бесжылдық жылдарында Қазақстанның ауылдық жерлеріне 8 мың дәрігерлер
Дегенмен, жылдар өткен сайын денсаулық сақтау саласына бөлінетін мемлекеттік
Кесте 38 – Ауруханалар мен ондағы төсектер саны [178].
1950 ж. 1955 ж. 1959 ж.
Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан ауруханалық мекемелер, ондағы төсектер саны
ауруханалық мекемелер, ондағы төсектер саны 832
35461
165
7291 1479
55351
229
9881 1699
76901
284
13581
Жоғарыдағы кестеден көріп отырғанымыздай медициналық кадрлар саны өсіп отырғанымен
Мысалы, 1959 – 1962 жж. тұрғын үй және тұрмыстық
Ауыл-селоларда профилактикалық – емдеу жұмыстарының бір түрі қалалық ауруханалардан
Алыс мал шаруашылығындағы малшыларға медициналық қызмет көрсету сол бұрынғы
Қазақстан республикасы бойынша селолық жерлерде 1966 – 1970 жылдары
Бірақ, 1970-жылдары селодағы ауруханалар диагностика аппараттарымен жақсы жабдықталған жоқ.
1970-жылдары село еңбеккерлеріне медициналық қызмет көрсету дәрежесі қаламен салыстырғанда
Кеңес үкіметі кезінде аудан орталықтарына тұтас комплексті аурухана қалашықтарын
Сонымен, қалаға қарағанда ауыл-село тұрғындары медициналық кадрлармен нашар қамтамасыз
Ауыл-село тұрғындарына жылжымалы медициналық қызмет көрсету 1965 жылғы наурыз
1939-1979 жж. аралығында Қазақстандағы медициналық қызмет көрсету шаралары жақсарып,
Тұрмыстық қызмет көрсету. Селодағы тұрмыстық қызмет көрсету жүйесінің міндеті
Партиялық қаулылар мен шешімдерде сол кездегі әлеуметтік міндеттердің бірі
Әсіресе, соғыс және соғыстан кейінгі жылдар ауыр уақыт еді.
Тұрмыстық техникаларды жөндейтін, химиялық әдіспен киім, үйде тұтынатын заттарды
Соғыстан кейінгі жылдары халыққа тұрмыстық қызмет көрсетудің жалпы жүйесінде
1950-жылдары Қазақстан ауыл шаруашылығына байланысты /1953; 1958 жж./реформалар жүргізілді.
1957 жылы 692 ұжымшар 188 кеңшарға айналдырылып, біріктірілді, ал
1950-жылдары ұжымшарлардағы жұмыс күштерін толық пайдалануға мүмкіндік бермеген жағдай
Сонымен қатар, ауылдық жерлерде қоғамдық тамақтандыру орындары да қажет
1950-жылдардың екінші жартысына қарай ауыл-село тұрғындарына тұрмыстық қызмет көрсету
1960-жылдардың екінші жартысынан бастап, ауыл тұрғындарына тұрмыстық қызмет көрсету
Бірақ, Қазақстан Компартиясының Орталық Комитеті мен республика Министрлер
Осындай шаралардың жүзеге асырылуына байланысты ауылдық тұрмыстық қызмет көрсету
Ұжымшарлардың материалдық жағдайларының жақсарып табыстарының өсуіне қарай, олар бала
Ауылдық жерлерде тез дамыған қоғамдық тамақтандыру орындарын салу болды.
1971 жылғы қазанда КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер
Дегенмен, ол жылдары тауарлардың түрін, қызметін тұтынушыларға түсіндіру немесе
Қалай десекте, біз қарастырып отырған кезеңнің соңғы он жылдығында
Әсіресе, осы жылдары тың және тыңайған аймақтардағы тұрғындар
Сонымен қатар, Шымкент облысының Сайрам ауданы да жоспарды артығымен
Біз Кеңес үкіметінің тарихына көз жіберетін болсақ, Кеңес үкіметі
Ауыл-село халқының мәдени-тұрмыстық тауарлармен, құрылыс материалдарымен қамтамасыз етілуі қанағаттанғысыз
Орталық тұтыну одағы 1968 жылы 34 мың ауылдық отбасының
Село халқының тілек-талғамын ескере отырып, құрылыс материалдарымен, үй жиһаздарымен,
Ауыл-село тұрғындарына тұрмыстық қызмет көрсетуде кездескен қиындықтар Қазақстан территориясының
Елді мекендердегі тұрғындар саны 200-ден кем болса ол жерлерде
Селолық елді мекендерде ресторандар, кафелер, қонақ үйлер, ауыл жастарына
ХХ ғасырдың 70-жылдарының аяғы, әсіресе, 80-жылдардың ІІ жартысында тауар
Сонымен, 1939-1979 жж. аралығында жалпы Қазақстан тұрғындарына тұрмыстық қызмет
Қазақстан ауыл-село тұрғындары соғыс және одан кейінгі жылдары жан
Кеңес үкіметі жылдары мемлекеттік мекемелерге жеке меншік мекемелердің бәсекелестігі
Бүгінгі күні кейбір ауылдардың шешілмей келе жатқан мәселесі –
Дегенмен соңғы жылдары халықтың әлеуметтік жағдайын көтеру мақсатында көптеген
2.3 Тұрғын үймен қамтамасыз етілуі
Халықтың әлеуметтік жағдайы оның өмір сүру деңгейіне, яғни инфрақұрылымының
Тұрғындардың әлеуметтік өмірінде негізгі орын алатын тұрғын үй мәселесі
Малшылар қауымын айтпағанның өзінде, ауыл-село тұрғындарының 1950-жылдары жер кепелер
1950-жылдары ұсақ елді мекендердің ірілендірілуі тұрғын үй мәселесіне байланысты
Ал, кеңшар тұрғындары 1950 жылдың 1 қаңтарында жеркепелер мен
1950 жылы 18 маусымда КСРО Министрлер Кеңесі "Министрлік кеңшарларындағы
1950 жылы Қазақ КСР-іне тұрғын үй құрылысына 13500,0 мың
Осы жылы күрделі құрылыс жұмыстары төмендегідей жоспарланды:
а). 1428 тұрғын үйді, 47,3 мың шаршы метр
ә). Қаржының жетіспеуіне байланысты мәдени-тұрмыстық мекемелер көлемі аз: ─
Жоспардың орындалуына орман-ағаш материалдарының, цементтің т. б. жетіспеуі. Сонымен
1950-жылдардан бастап халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесі қолға
1950-жылдардың ортасынан бастап ұжымшарлардың экономикалық жағдайларының жақсаруымен бірге, ұжымшар
Жылдан-жылға Қазақстан тұрғындарының санының өсуіне байланысты мемлекеттік және кооперативтік
60-жылдары Қазақстандағы құрылыс салу саласының материалдық-техникалық базасы төмен болғандықтан,
Ауылдық-селолық жерлердегі елді мекендерді сәулеттендіру мен көріктендіру міндеттері жергілікті
Қазақстан Компартиясы Орталық Комитеті мен Қазақ КСР Министрлер Кеңесі
1960-жылдардың аяғынан бастап ұжымшарлар мен кеңшарлардың орналасатын жерін, оларда
Ауылды жерлерде құрылыс жұмыстарының қарқынды жүруі құрылыс материалдарының жеткіліктілігіне,
Екінші топқа алыс болашақта аса дамымайтын, бірақ адамдар әлі
Үшінші топқа ұсақ қоныстар жатқызылды. Олар келешекте дамытылмайды, ондағы
Алайда бас жоспары болса да, басшылыққа алынбай, нысандарды қалаған
Үй маңындағы жер телімінің көлемі де Республика Министрлер Кеңесінің
Республиканың ғылыми-жобалау мекемелері 50-90 орынды, кейінірек мөлшерін екі есе
Қазақстанда көбіне 1200 – 1500, сондай-ақ 600 – 700
Біз қарастырып отырған кезеңнің соңғы онжылдықтарында орта мектептер шамамен
Бірақ, бұл шаралар Қазақстанның барлық облыстарында бірдей жүргізілмеді. Алматы
1951 – 1970 жж. ұжымшарлықтар, кеңшарлықтар, ауылдағы зиялы қауым
60-жылдардың екінші жартысынан бастап үйдің ішіндегі тұрмысқа қолайлы қажеттіліктерді
Үй құрылыстарын салу Қазақстанның әр аймағында әртүрлі дәрежеде жүрді.
Кесте 39 – Қазақстан мен Оңтүстік Қазақстандағы тұрғын үй
Аймақ атауы 1953 1955 1959
Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан 823
140 2052
197 3475
394
Осы кестеден көріп отырғанымыздай Қазақстан ауыл-селоларында салынған тұрғын үйлер
1970- жылдардың басынан алыстағы мал шаруашылығымен айналысатын малшыларға арналып
Дегенмен, Қазақстанның ауылдық жерлеріндегі халық санының өсуіне байланысты тұрғын
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Президиумында, Қазақ КСР Жоғарғы
Село құрылысын қарқынды жүргізуге архитектор, инженер-техник кадрлардың жеткіліксіздігі бөгет
1968 жылы қараша айында КОКП Орталық Комитеті мен КСРО
Селолы жерлерде тұрғын үй-коммуналдық, мәдени-тұрмыс құрылысын жүргізуде жергілікті Кеңестердің
Кеңес өкіметі тұсында қабылданған қаулылар мен жоспарлар әрдайым орындалды
Біз қарастырып отырған кезеңнің соңғы онжылдықтарында Қазақстанның көптеген ауыл-селоларында
Тұрғын үй және әлеуметтік-мәдени объектілерді салу мәселесі облыстық, аудандық
Біз қарастырып отырған кезеңнің соңғы онжылдығында селодағы тұрғын үй
1969 жылы шілдеде Қазақстан Компартиясының Орталық Комитеті және
1960 – 1970 жж. Қазақстанда жетпістен аса жобалау және
1960-жылдардың ІІ жартысынан бастап жиналмалы (полносборное) панель құрылыс материалынан
Тоғызыншы бесжылдық республика селоларын дамытуда жаңа шешімдер іздестіру, құрылыс
Сонымен бірге, кейбір поселоктарда құрылыстың сынау-байқау түрлері жүргізілді. 1978
Кеңес үкіметі тұсындағы ауыл мен қала арасындағы айырмашылықты жою
Қазақстанның ауылдық-селолық жерлерінде жүргізілген тұрғын үй, мәдени-тұрмыстық нысандарды салуға
Халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесін мемлекет негізінен өз
Құрылысшыларды құрылыс материалдарымен қамтамасыз ету мәселесі шешілмегеніне қарамастан, құрылыс
Сонымен қатар, Кеңес өкіметі тұсында науқаншылдық, жоспар орындау қажеттілігінен
Ауыл-селоларда өмір сүру жағдайының, коммуналдық-тұрмыстық қызметтердің төмендігінен ауылды жерлерде
Кеңес мемлекетінің ауыл-село халқын тұрғын үй, мәдени-тұрмыстық нысандармен қамтамасыз
Сонымен, Кеңес үкіметі өмір сүріп тұрған жылдары қала тұрғындары
1960-жылдары салынған қаладағы, поселоктардағы (Хрущевский) ауылды жерлердегі (коммуналкалар) тұрғын
2.4 Мәдени құрылыс
Кеңес кезеңіндегі Қазақстан мәдениетінің тарихы бойынша деректердің жалпы жиынында
Әлеуметтік дамудың негізгі белгілерінің бірі ─ тұрғындардың мәдени деңгейі
Соғыстан кейінгі жылдары ауыл-селолардың мәдени дамуын дұрыс жолға қоятын
Тың және тыңайған жерлерді игеру тұсында Қазақстанға Одақтас республикалардан
Әрине, соғыстан кейінгі жылдары Халықшаруашылығының басқа салалары сияқты мәдениеттің
1940-жылдардың екінші жартысы 1950-жылдары селолық зиялы қауым өкілдері мәдени
Ұлы Отан соғысы аяқталғаннан кейін Қазақстандағы халықтың, соның ішінде,
Соғыс жылдарында республикада 1621 мәдени-ағарту мекемелері жабылып қалды, мектептер
Мәдени-ағартудың жағдайы ауыл-селоларда осындай дәрежеге жеткендіктен мемлекет бірнеше шешімдер
Кеңес өкіметі өмір сүріп тұрған кезеңде міндетті түрде қаулылар
1949 жылдың басында Алматы облысының ұжымшар мүшелері, МТС, кеңшар
1954 жылы Қостанай облысының Таран ауданындағы ұжымшарлықтар, МТС пен
Соғыстан кейінгі жылдары Қазақстанның аймақтарында мәдени қызмет көрсету шаралары
Көп жағдайда ауыл-селоларда кітапхана меңгерушілері, клуб қызметкерлері, оқу үйінің
Қазақстанның басқа аймақтарына қарағанда тың және тыңайған жерлерді игеретін
Ауыл-селолардағы зиялы қауым өкілдері 1950-жылдардың екінші жартысында пайда болған
1958 жылы республика мәдениет министрлігі жүйесінде бір консерватория, 16
Ауылдық жерлердегі маман кадрлардың жетіспеуі ─ бір жағынан арнайы
Ауыл-село тұрғындарының мәдени-рухани өмірінің орталығы мұражайлар, кітапханалар, клуб, мәдениет
1960-жылдары ауылдық жерлердегі қоғамдық шаруашылықтардың дамуымен қатар мәдени құрылыстар
Ауыл-селоларда қажеттілікке байланысты мәдени құрылыстар салынғанымен, жылдар өткен
Кітапханалар мен клубтар жұмысын орталықтандыру 70-жылдардан бастап жүзеге асырыла
1960-жылдары Қазақстанның барлық ауылды жерлерінде клуб үйлері, тұрғындардың қажеттілігін
Дегенмен, 70-жылдары осыған дейінгі онжылдықтарға қарағанда ауылдық жерлердегі мәдени-ағарту
Ауыл-селодағы мәдени жұмыстарда ерекше роль атқаратын зиялы қауым өкілдері
Зиялы қауым өкілдерінің еңбектері мәдени мекемелерде, халыққа білім беру
Халық шаруашылығының басқа салалары сияқты мәдениет қызметкерлері арасында да
Ауылдық жерлердегі кітапханалардың жұмысын жақсарту бағытында КОКП Орталық
Ауылдар арасындағы мәдени шараларды жүзеге асыруды жақсарту үшін, пікір
1960-жылдардан бастап ауыл тұрғындарының мәдени қызмет саласына қажеттіліктері өсіп,
Ондаған және жүздеген мың ауылдық зиялы қауым өкілдері қайта
1970-1977 жылдар аралығында білім көтеру жүйесі арқылы ауыл шаруашылығының
Білім. Білім саласында ауыл-село тұрғындары біршама жетістіктерге қол жеткізгенімен
Соғыстан кейінгі жылдары ауыл еңбеккерлерінің білімін көтеруге көңіл бөлінді.
Соғыстан кейінгі жылдары жұмысшы жастар мектептері болды, онда жас
Бұл кезеңде мектептер бастауыш, жеті жылдық және орта мектеп
1948-1949 оқу жылында Алматы қаласындағы студенттер арасындағы жергілікті ұлт
Ауыл шаруашылық білімі – халыққа білім беру жүйесінің негізгі
Ауыл шаруашылығының еңбеккерлері кейбір жағдайларда өздері ауыр қол еңбегін
Соғыстан кейінгі жылдармен салыстырғанда халықтың жағдайы біршама жақсарды деп
Кеңес үкіметі тұсында мектептердегі оқу бағдарламалары партияның саясатына байланысты
Ауылдық жерлерде мектеп оқушыларын жұмысқа тарту оларды дене еңбегіне
1979 – 1980 оқу жылында 2051 ауылдық мектептерде еңбекке
Кеңес өкіметі тұсында қазақ халқының мәдениеті біржақты дамыды десек
1939-1979 жылдар аралығында ауыл-селодағы мәдени дамуға елеулі көңіл бөлінді.Тұрғындардың
Сонымен қатар, кемшіліктер де болды. Әлеуметтік инфрақұрылым қалалық жерлерге
Түрі ұлттық, мазмұны социалистік мәдениет насихатталды. 50-жылдарға дейін селодағы
Сонымен қатар және ең негізгісі Кеңес үкіметі жылдары орыстандыру
ҚОРЫТЫНДЫ
Ұлы Отан соғысының қарсаңы мен соғыс жылдары Қазақстан ауыл-село
И.В.Сталиннің Қазақстан территориясына өзге аз санды ұлт өкілдерін депортациялау
Соғыстың қарсаңындағы депортация, соғыс басталғаннан кейінгі жүргізілген эвакуация Қазақстан
Ұлы Отан соғысы жылдары ауыл халқының саны азайып, қалалықтар
Қазақстан тұрғындарының құрамының тарихын екі негізгі кезеңге бөлуге болады:
1954 – 1962 жж. тың және тыңайған жерлерді игеру
Депортация, эвакуация, Ұлы Отан соғысы, тың игеру т.б. жағдайларға
Кеңес өкіметі өз дәрежесінде өмір сүріп тұрған жылдары Қазақ
1950-жылдардың аяғы 60-жылдардың басында урбандалу процесі басталды.
Сонымен қатар, 1960-жылдардың басы республикадағы жергілікті тұрғындар үшін “демографиялық
1970-жылдардың басында басқа әлемдегі сияқты отбасын жоспарлау үрдісі Қазақстан
1939, 1959, 1970, 1979жж. санақ аралығындағы кезеңдерде Қазақстандағы сан
Ауыл тұрғындарының қалаға көшіп-қонуға ұмтылысын туғызған ауылдық жерлердегі тұрғын
1939-1979 жж. аралығында жалпы Қазақтандағы тұрғындар саны 8538 мың,
Жергілікте ұлт өкілдері 1939 жылғы 2327 мыңнан 1979 жылы
1939-1979жж. аралығында Қазақстанда саны жағынан көп ұлт орыстар, ІІ
1939-1979 жж. аралығында Шығыс Қазақстанда, Орталық Қазақтанда, Солтүстік Қазақстан
Батыс және Оңтүстік Қазақстан аймақтарында көрсеткіштер басқаша. Бұл аймақтарда
Шығыс, Орталық, Солтүстік Қазақстан аймақтарындағы орыстардың басымдықты құрауы миграциялық
Ауыл-селолардағы маман кадрлардың жетіспеушілігі жұмысты алға бастыруға теріс ықпалын
Ауыл-село еңбеккерлері қоғамдық құрылыспен, уақытпен санаспай еңбек етті. Оның
Ауыл шаруашылығының артта қалуының басты себебі де, сол кезде
50-жылдардың екінші жартысында МТС-тер жойылды, олардың қарамағында болып келген
МТС-терді тарату ауыл-село тұрғындарының экономикалық жағдайын нашарлатты. Бұл әсіресе
Кеңес үкіметі тұсындағы ауыл шаруашылығы және ондағы халық санының
Ауыл құрылысында шаруашылық байланыс төмен болды. Табиғи өсім әлеуметтік
1950-жылдардың екінші жартысынан бастап Республикада қазақ мектептері азая бастады.
Кеңес өкіметінің әлеуметтік саясаты жартыкештік сипат алып, аяқталмай қалып
Республикада халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесі шешілмей қалды.
Республика бұрынғы КСРО-ға кірген одақтас республикалар ішінде тұрғын үймен
Мәдени-тұрмыстық нысандарды салу үшін күрделі қаржының жылдан-жылға аз бөлінуі,
Халықтың денсаулығын сақтау, медициналық қызмет көрсетудің дәрежесі мен сапасы
Бюджет жағынан Қазақстан орталыққа, ал жергілікті Кеңестер республикалық орталыққа
Бұл жүйеге сәйкес, барлық жергілікті бюджеттер КСРО мемлекеттік бюджетінің
Жергілікті Кеңестердің бюджеті көлемінің 28,2% оның ішінде ауылдық және
Бюджетті қалыптастырудың қатаң орталықтандырылған принципі, ауыл-селодағы халықтың тұрмысын жақсартуға
Сөйтіп, Кеңес өкіметінің бұл бағытта жүргізілген саясаты толық жүзеге
Село халқының дәрігерлермен қамтамасыз етілуі қала халқынан 4,2 есе,
Кеңес өкіметінің ауыл-селодағы әлеуметтік саясатының толық жүзеге аспауының себептері
− Қатаң орталықтанған – директивалық жоспарлы экономиканың, нарықты экономикаға
− Адам меншіктен, халық мемлекеттен шеттетілді; Нәтижесінде іскерлік пен
─ Әкімшілдік-әміршілдік жүйенің салдарынан, жергілікті өкімет органдарының жұмысында енжарлық
− Мемлекет тарапынан қаржының аз бөлінуіне, оның талан-таражға салынуына
− Тұтыну кооперациясы мемлекеттендірілді. Бағаға мемлекеттік бақылау жасау
─ Халыққа жаппай тегін медициналық қызмет көрсетуді мемлекет өз
Таяудағы онжылдықта бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына қосылу міндеті,
Осы мәселелерді шешу үшін өткен тарихымызды саралай отырып, Қазақстанның
─ Ауыл шаруашылығының жағдайын көтеру мақсатында, арнайы бағытталған бағдарламалар
─ Ауыл-селолардағы орта және шағын
─ Бөлінген қаржылардың бағытталған нысандарға жетуін қадағалау,
─ Президенттік үш жылдық ауылды көтеру бағдарламасын одан
─ Ауыл шаруашылығын қажетті озат, жаңа технологиялармен
─ Демографиялық мәселелерді шешуде жанұяларға мемлекет тарапынан қолдау
─ Ауыл-село, аудан орталықтарында жеке меншік тұрмыстық қызмет көрсету
─ Ауыл-село халқына медициналық қызмет көрсететін отбасылық
─ Ауыл-селолардағы мәдени мұраларды қалпына келтіруге мемлекеттік, қоғамдық қамқорлықты
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1 Н.Ә. Назарбаев Тарих толқынында. Алматы
2 М.-А. Асылбеков, А.И. Құдайбергенова Қазақстан
3 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 102-іс.
4 Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В. Ерофеева,
5 Н. Ә. Назарбаев.
11 қазан.
6 М.Б. Тәтімов Қазақ әлемі (Қазақтың
М.Б. Тәтімов Халықнама немесе Сан мен Сана. Алматы «Жазушы»
М.Б. Тәтімов Ж.Ә. Әлиев Дербестігіміз – демографияда. Алматы «Жеті
7 А.Н. Алексеенко Население
8 М. Қойгелдиев, Т. Омарбеков
тілі», 1993.
9 М.Х. Асылбеков А.Б.
в Казахстане (1917 – 1980) Алма-Ата «Ғылым», 1991.
10 М.Х. Асылбеков, А.И. Құдайбергенова Қазақстан
- демографиялық жағдайы (1939 – 1959 жылдар) Алматы, «Өркениет»
11 Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В.
12 К. Джаркимбеков Деятельность партийных организаций
13 А.Б. Тұрсынбаев Колхозное крестьянство Казахстана.
14 К.А. Әліқұлов Қазақстан ауылдары мен
15 М.Н. Сдыков История населения Западного
16 А. Айымбетов, М. Баймаханов, М. Имашев Проблемы
17 М.Х. Асылбеков А.И. Құдайбергенова
18 Б.Г. Аяғанов 1970-1990 жылдар аралығында
19 М.К. Тулекова Жетісу өңірі халқының әлеуметтік-демографиялық дамуы.
20 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 102-іс.
21 Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В. Ерофеева,
22 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 102-іс.
23 Ш.Д. Батырбаева Достоверны ли показатели численности
24 ҚРОММ, 698- қор, 14-
25 Н.Э. Масанов Ж.Б. Абылхожин И.В Ерофеева,
26 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 102-іс
27 М.Б. Тәтімов Қазақ әлемі
28 Н.Э Масанов, Ж.Б. Абылхожин И.В Ерофеева,
29 К.Р. Аманжолов Қазақстан тарихының дәрістер
30 Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге
31 Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В. Ерофеева,
32 Казахстан в период Великой Отечественной
33 Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге
34 Казахстан в период Великой Отечественной
35 А.Н. Алексеенко Население Казахстана 1920
36 Бұл да сонда. -С.24.
37 ҚРОММ, 1987-қор, 1-тізбе, 13-іс.
38 ҚРОММ, 1987-қор, 1-тізбе, 13-іс.
39 ҚРОММ, 1987-қор, 1-тізбе, 14-іс. 28-п.
40 ҚРОММ, 1987-қор, 1-тізбе, 17-іс, 11-п.
41 ҚРОММ, 1987-қор, 1-тізбе, 17-іс, 4-п.
42 А.Н. Алексеенко Население Казахстана 1920
43 М. Тәтімов, Ж. Әлиев Дербестігіміз – демографияда.
44 Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге
45 ҚРОММ ,698-қор, 14-тізбе,
46 М.Х Асылбеков, А.И. Құдайбергенова Қазақстан
47 М.Н. Сдыков История население
48 ҚРОММ ,698-қор ,14-тізбе ,508-іс,127-байлам .
49 ҚРОММ ,698-қор ,14-тізбе ,459а-іс .
50 ҚРОММ ,698-қор ,14-тізбе 459а-іс
51 М.К. Төлекова Жетісу өңірі халқының әлеуметтік-демографиялық
52 М.Х. Асылбеков, А.Б. Галиев, Социально
53 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 531-іс, 131-байлам.
54 Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге
55 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 510-іс, 128-п.
56 Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В.
57 М.Б. Тәтімов Қазақ әлемі. Алматы
58 М.Х. Асылбеков, А.Б. Галиев Социально-демографические процессы
59 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 510-іс, 238-п.
60 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 531-іс, 44-п.
61 В.В. Козина, М.Х. Асылбеков, Демографические процессы
62 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 531-іс, 131-байлам,
63 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 531-іс.
64 Итоги Всесоюзной переписи населения 1959 года
65 М.Б. Тәтімов Демография – халықтану
66 Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В.
67 А.Н. Алексеенко Население Казахстана 1920
68 Демографический ежегодник СССР, 1990, -44
69 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 732-іс, 171-байлам.
70 Статистический сборник по отдельным показателям всесоюзных переписей населения.
71 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 775-іс, -10
72 М. Тәтімов, Ж. Әлиев Дербестігіміз – демографияда.
73 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 775-іс, -7 п.
74 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 1-іс, 90-байлам, -10
75 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 775-іс, -9 п.
76 Об основных показателях всесоюзных переписей населения.
77 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 1-іс, 90-байлам,
78 Статистический сборник по отдельным показателям всесоюзных переписей
79 Об основных показателях всесоюзных переписей
80 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 1021-іс, 38-парақ.
81 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 1021-іс, 38-парақ.
82 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 531-іс, 58-парақ.
83 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 1-іс, 90-байлам,
84 Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В. Ерофеева,
85 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 359а-іс, 5-парақ.
86 «Ақиқат», 1995, №4, 90-бет
87 ҚРОММ, 1481-қор, 16-тізбе, 3583-іс, 14-16
88 ҚРОММ, 1481-қор, 15-тізбе, 74-іс, 23-25
89 А.Б. Тұрсынбаев Колхозное крестьянство Казахстана.
90 А.Н. Алексеенко Население Казахстана 1920
91 М.Б. Тәтімов Демография – халықтану
92 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 219-іс, 49-парақ.
93 М.Х. Асылбеков, А.И. Құдайбергенова Қазақстан
94 ҚРОММ, 1481-қор, 16-тізбе, 2021-іс.
95 ҚРОММ, 1481-қор, 16-тізбе, 2021-іс, 4-5
96 ҚРОММ, 1481-қор, 16-тізбе, 2021-іс, 6-парақ.
97 ҚРОММ, 1481-қор, 16-тізбе, 2021-іс, 2-парақ.
98 ҚРОММ, 1481-қор, 16-тізбе, 2021-іс,
99 ҚРОММ, 1481-қор, 16-тізбе, 2021-іс.
100 ҚРОММ, 1481-қор, 32-тізбе, 124-іс.
101 ҚРОММ, 1481-қор, 16-тізбе, 2021-іс.
102 ҚРОММ, 1721-қор, 1-тізбе, 9-іс, 2-байлам,
103 ҚРОММ, 1721-қор, 1-тізбе, 9-іс, 2-байлам,
104 ҚРОММ, 1721-қор, 1-тізбе, 9-іс, 2-байлам,
105 ҚРОММ, 1481-қор, 15-тізбе, 70-іс, 163-парақ.
106 ҚРОММ, 1479-қор, 5-тізбе, 363-іс, 1-парақ.
107 ҚРОММ, 530-қор, 1-тізбе, 508-іс, 33-парақ.
108 М.Х. Асылбеков, А.Б. Галиев, Социально
109 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 353-іс, 96-байлам.
110 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 359а-іс, 4-парақ.
111 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 359а-іс, 5-парақ.
112 ҚРОММ, 1481-қор, 15-тізбе, 8-іс,
113 Народное хозяйство Казахстана. Статистический ежегодник.
114 Народное хозяйство Казахстана. Статистический ежегодник.
115 А.Н. Құдайбергенов Дәулетке сәулет сай
116 М.Х. Асылбеков, А.Б. Галиев Социально
117 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 732-іс, 197-парақ.
118 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 748-іс, 28-парақ.
119 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 748-іс, 2-парақ.
120 А.Н. Алексеенко Население Казахстана 1920 –
121 ҚРОММ, 1987-қор, 1-тізбе, 14-іс, 34-парақ.
122 А.Н. Алексеенко Население Казахстана 1920 –
123 Бұл да сонда, - 29 б.
124 Бұл да сонда, - 29 б.
125 Бұл да сонда, - 30
126 Бұл да сонда, - 31
127 Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В. Ерофеева,
128 Бұл да сонда, - 403
129 Бұл да сонда, -
130 Бұл да сонда, -
131 Бұл да сонда, -
132 Бұл да сонда, - 408
133 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 775-іс, 9-парақ.
134 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 775-іс,
135 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 775-іс,181-байлам,
136 Бұл да сонда, 3-парақ.
137 Коллективизация сельского хозяйства Казахстана /1926 –
138 Итоги Всесоюзной переписи населения 1959 года (Казахская
139 М.А. Асылбеков, А.И. Құдайбергенова Қазақстан халқының әлеуметтік-демографиялық
140 Ш.Ю. Тастанов Советский опыт формирования и развития интеллигенции
141 Н.Э. Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В. Ерофеева,
142 М.Қ. Қозыбаев Өркениет және ұлт.
143 ҚРОММ., 698-қор, 8-тізбе, 75-іс,
144 ҚРОММ., 698-қор, 14-тізбе, 299
145 А.Б. Галиев К истории миграции
146 Боздақтар. Жинақтама том. Алматы,
147 КПСС в резолюциях и решениях съездов,
148 Т.Б. Балакаев Колхозное крестянство Казахстана в годы
149 И.Ш. Шамшатов Большевик Казахстана. -С.75.
150 ҚРОММ., 698-қор, 14-тізбе, 293 А-іс,
151 ҚРОММ., 698-қор, 21-тізбе, 225-іс, 507-515
152 Ж. Искаков Деятельность Коммунистической партии Казахстана по
153 КПСС в резолюциях и решениях съездов, конференции
154 Народное хозяйство Казахстана в 1980 году:
155 Народное хозяйство Казахстана в 1980 году: Стат.
156 Сводные годовые отчеты колхозов Казахской ССР
157 И.Ш. Шамшатов Колхозы Казахстана: развитие общественного хозяйства и
158 Народное хозяйство Казахстана в 1980 году:
159 Народное хозяйство Казахстана в 1968 году:
160 М.Қ. Қозыбаев Өркениет және ұлт.
161 ҚРОММ, 1692-қор, 1-тізбе, 621-іс, -27-28
162 ҚРОММ, 1109-қор, 5-тізбе, 1158-іс, -1
163 ҚРОММ, 1109-қор, 5-тізбе, 1158-іс, -26
164 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 466-іс, -135-137
165 О. Керімбеков Мәдени мекен. Алматы,
166 С.А. Байтілен Қазақстан ауыл шаруашылығындағы тоқырау
167 А.Н. Құдайбергенов Дәулетке сәулет сай
168 С.А. Байтілен Қазақстан ауыл шаруашылығындағы тоқырау
169 ҚРПМ; 708-қор, 42-тізбе, 179-іс, 23,
170 Народное хозяйство Казахстана в 1987 году:
171 Ө. Шеденов М. Есқалиев Бүгінгі ауыл
172 С.А. Байтілен Қазақстан ауыл шаруашылығындағы тоқырау (1965
173 ҚРОММ, 1473-қор, 1-тізбе, 561-іс, -67
174 ҚРОММ, 134-қор, 1-тізбе, 140 а-іс,
175 Народное хозяйство Казахстана за 60
176 АОММ, 851-қор, 1-тізбе, 15-іс, -7
177 И.Ш. Шамшатов Колхозы Казахстана: развитие общественного хозяйства и
178 ҚРОММ, 1473-қор, 1-тізбе, 526-іс, -9 п.
179 А.Э. Городецкий Социальное развитие села
180 ҚРОММ, 1473-қор, 1-тізбе, 526-іс, -9
181 Ө. Шеденов, М. Есқалиев Бүгінгі
182 Бұл да сонда, -89 б.
183 А.Н. Құдайбергенов Дәулетке сәулет
184 К.Р. Аманжолов Қазақстан тарихының дәрістер
185 А.Б. Тұрсынбаев Колхозное крестьянство Казахстана.
-121 б.
186 ҚРОММ, 1481-қор, 16-тізбе, 3583-іс, -1,
187 Народное хозяйство Казахстана. Ст. сб.
188 Народное хозяйство Казахстана в 1976 году.
189 А.Э. Городецкий Социальное развитие села в
190 Народное хозяйство Казахской ССР в
191 Народное хозяйство Казахстана за 60
192 А.Н. Құдайбергенов Дәулетке сәулет сай
193 Народное хозяйство Казахстана в 1980 году:
194 Народное хозяйство Казахстана в 1976 году:
195 Ө. Шеденов, М. Есқалиев Бүгінгі
196 бұл да сонда, -90 б.
197 бұл да сонда, -90 б.
198 бұл да сонда, -93 б.
199 бұл да сонда, -95 б.
200 ҚРОММ, 1721-қор, 1-тізбе, 96-іс, 2 парақ.
201 Народное хозяйство Каз ССР в 1960
202 ҚРОММ, 1137-қор, 17-тізбе, 504-іс, 147-парақ.
203 ҚРОММ, 1137-қор, 17-тізбе, 504-іс, 148-парақ.
204 ҚРОММ, 1479-қор, 6-тізбе, 357-іс, 49-парақ.
205 Алматы ОМА, 685-қор, 8-тізбе, 978-іс, 34-парақ.
206 А. Уржанов Қазақстанның ауыл-селоларындағы әлеуметтік саладағы мемлекеттік
207 ҚРПМ, 708-қор, 42-тізбе, 179-іс, 60-парақ.
208 Ө. Шеденов, М. Есқалиев Бүгінгі ауыл
209 ҚРПМ. 708-қор, 48-тізбе, 541-іс, 12-п.
210 Народное хозяйство Казахстана за 60 лет:
-С. 160.
211 Социалистік Қазақстан, 1964 ж., 27 июнь;
212 Народное хозяйство Каз ССР в 1960
213 Народное хозяйство Казахстана за 60 лет:
214 Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесінің ведомствосы. 1986, №9.
215 Ә. Құдайбергенов Дәулетке сәулет сай болсын,
216 О.К. Жылысбаев. Деятельность компартии Казахстана по
218 бұл да сонда.
219 бұл да сонда.
220 ҚРОММ, 1137-қор, 25-тізбе, 536-іс, 35-36 пп.
221 ҚРОММ, 1137-қор, 25-тізбе, 138-іс, 25-26 пп.
222 ҚРОММ, 1137-қор, 25-тізбе, 6-іс, 10-11 пп.
223 А. Уржанов Қазақстанның ауыл-селоларындағы әлеуметтік саладағы мемлекеттік
224 Қазақ ССР Үкіметінің қаулылар жинағы //
225 ХVI съезд КП Казахстана – Алма-Ата:
226 Р.М. Жұмашев Историография становления и развития культуры Казахстана.
227 Х. Әбжанов Қазақстанның село интеллигенциясы: кеше, бүгін,
228 ҚРОММ, 1876-қор, 1-тізбе, 15-іс, -1 п.
229 ҚРОММ, 1876-қор, 1-тізбе, 3-іс, -216
230 ҚРОММ, 1876-қор, 1-тізбе, 14-іс, -209 п.;
231 ҚРОММ, 1876-қор, 1-тізбе, 32-іс,-81-90 пп.
232 ҚРОММ, 1876-қор, 1-тізбе, 13-іс, -77-81 пп.
233 Казахстанская правда, 1950, 17 мая.
234 Народное образование, наука и культура в
235 ҚРОММ, 1876-қор, 1-тізбе, 40-іс, -1-3 пп.
236 Народное движение за освоение целинных земель в
237 Казахстанская правда, 1947, 14 мая.
238 Х. Әбжанов Қазақстанның село интеллигенциясы: кеше, бүгін,
239 Х. Әбжанов Қазақстанның село интеллигенциясы: кеше, бүгін,
240 ҚРОММ, 1890-қор, 1-тізбе, 2016-іс,-7 п.
241 ҚРОММ, 1890-қор, 1-тізбе, 868-іс, -43-44 пп.
242 Х. Әбжанов Қазақстанның село интеллигенциясы: кеше, бүгін,
243 Народное хозяйство Казахстана в 1980 году:
244 Народное хозяйство Казахстана в 1980 году: Стат.
1981. -С. 274; -С. 278.
245 КПСС о культуре, просвещений и науке: Сб.
246 Х. Әбжанов Сельская интеллигенция Казахстана в условиях совершенствования
247 ҚРОММ, 1481-қор, 29-тізбе, 133-іс, -5 п.
248 Вестник сельскохозяйственной науки Казахстана, 1982, №12. -С.
249 ҚРОММ, 1650-қор, 3-тізбе, 599-іс, -131 п.
250 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 358-іс, -8-11 пп.
251 Қазақ – совет энциклопедиясы, 1 том, -590
252 Н.З. Такижбаева Изменение социальной и национальной структуры
253 И.Ш. Шамшатов. Колхозы Казахстана: развитие общественного хозяйства
254 Народное хозяйство Казахстана за 60 лет.
255 Қазақ совет энциклопедиясы. Алматы 1974. -46
256 Қазақ совет энциклопедиясы. Алматы 1974. 5-том,
257 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 102-іс.
258 Н.Э.Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В. Ерофеева, А.Н. Алексеенко,
259 Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінгі күнге
260 Н.Э. Масанов, Ж.Б.Абылхожин, И.В. Ерофеева, А.Н. Алексеенко,
261 ҚРОММ, 698-қор, 14-тізбе, 1-іс, 90-байлам, -10
262 ҚРОММ, 1481-қор, 16-тізбе, 2021-іс, -6 п.
263 бұл да сонда.
264 Народное хозяйство Казахстана за 70 лет: Стат.
265 А. Уржанов Қазақстанның жергілікті Советтері және селодағы
266 На пороге кризиса: нарастание застойных явлений в
267 Народное хозяйство Казахстана за 70 лет: Стат.
268 Народное хозяйство Казахстана за 70 лет: Стат.
269 Съезд народных депутатов СССР. Выступление депутата Н.А.
270 Доклад Председателя Комитета Верховного Совета СССР по
271 Халықтық өкімет билігінің нағыз органдары болайық //
272 Н.Ә. Назарбаев Республикада КПСС-тің осы заманғы аграрлық саясатын
273 Н.Э.Масанов, Ж.Б. Абылхожин, И.В. Ерофеева, А.Н. Алексеенко,
274 Бұл да сонда, -С.590-591.
275 Бұл да сонда, -С.592-593.
276 Бұл да сонда, -С.594-595.
Қосымша А
облыстар Барлық тұрғындар қазақтар орыстар немістер украиндар өзбектер татарлар
жандар
тұрғын-дар саны үлесі
% саны үле
сі
% саны үлесі
% саны үле
сі
% саны үлесі
% саны үле
сі
% саны үле
сі
% саны үле
сі
% саны үлесі
% саны үле
сі
%
Қазақстан
Ақтөбе
Алматы
Шығыс Қазақстан
Гурьев
Жамбыл
Қарағанды
Қызылор
Қостанай
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Семей
Батыс Қазақстан
Ақмола
Оңтүстік Қазақстан
Алматы қаласы 6151102
339069
568215
538245
268104
321650
418316
328067
367852
251257
541527
378621
395625
458509
745542
230503 100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0 2327652
165856
211720
1160871
183409
149561
136541
200009
117246
101399
106696
136990
206541
120480
349489
25601 37,8
48,9
37,3
21,6
68,4
46,5
32,6
61,0
31,9
40,4
19,7
36,2
52,2
26,3
46,9
11,1 2458687
82005
235901
369796
65449
97586
190017
67497
118074
86425
277294
185808
138709
207882
169805
166439 40,0
24,2
41,5
68,7
24,4
30,3
45,4
20,6
32,1
34,4
51,2
49,1
35,1
45,3
22,8
72,2 92571
1617
6288
4041
465
2688
14814
588
9794
6553
22696
4079
1707
10104
6089
766
1,5
0,5
1,1
0,8
0,2
0,8
3,5
0,2
2,7
2,6
4,2
1,1
0,4
2,2
0,8
0,3 658319
68417
38986
27253
6004
31127
40177
10282
104036
45441
73955
29022
27606
81819
57519
16675 10,7
20,2
6,9
5,1
2,2
9,7
9,6
3,1
28,3
18,1
13,7
7,7
7,0
17,8
7,7
7,2
120655
570
1698
853
320
8918
847
1441
595
373
695
729
450
1074
100770
1322
2,0
0,2
0,3
0,2
0,1
2,8
0,2
0,4
0,2
0,1
0,1
0,2
0,1
0,2
13,5
0,6 108127
7541
7417
5400
3397
4670
5824
4648
4972
3228
13917
11750
9964
5894
13507
5998
1,8
2,2
1,3
1,0
1,3
1,4
1,4
1,4
1,3
1,3
2,6
3,1
2,5
1,3
1,8
2,6 31614
1305
2978
3122
931
1499
4240
1253
1534
1265
2367
1454
1835
3101
3284
1446 0,5
0,4
0,5
0,6
0,3
0,5
1,0
0,4
0,4
0,5
0,4
0,4
0,5
0,7
0,4
0,6 35409
61
29392
102
52
382
82
74
75
51
67
104
110
147
382
4328 0,6
0,0
5,2
0,0
0,0
0,1
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,1
1,9 12996
396
1740
400
184
3227
273
328
300
144
401
207
309
255
4832
─ 0,2
0,1
0,2
0,1
0,1
1,0
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,6
─
1939 жылғы Бүкілодақтық санақ мәліметтері бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық
Қосымша Б
1959 жылғы Бүкілодақтық санақ мәліметтері бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық
облыстар Барлық тұрғындар қазақтар орыстар немістер украиндар өзбектер татарлар
Тұрғын-
дар саны үлесі % саны
үлесі % саны үлесі % саны үлесі % саны
сі % саны үлесі % саны үлесі % саны
Қазақстан
Ақтөбе
Алматы
Шығыс Қазақстан
Гурьев
Жамбыл
Жезқазған
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Маңғыстау
Павлодар
Солтүстік
Қазақстан
Семей
Талдықор.
Торғай
Орал
Целиногра
Шымкент
Алматы қаласы 9294741
401049
433026
734924
252019
558560
278985
743209
327948
491536
654222
35784
455013
469194
520229
480413
126927
381181
551707
906696
492119 100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
2787309
173245
145027
139179
192505
218892
53382
142235
236446
90636
101281
15638
116444
58471
186481
156988
44395
175333
100192
398193
42346 30,0
43,2
33,5
18,9
76,4
39,2
19,1
19,1
72,1
18,4
15,1
43,7
25,6
12,5
35,8
32,7
35,0
46,0
18,2
43,9
8,6
3972042
105232
152917
521100
45287
175046
132202
351866
50201
204920
275884
14413
178760
301812
234976
221696
42561
158157
236711
207426
361413
42,7
26,2
35,3
70,9
18,0
31,3
47,4
47,3
15,3
41,7
42,2
40,3
39,3
64,3
45,2
46,1
33,5
41,5
42,9
22,9
73,4 659751
28127
43344
22737
1816
37772
30414
80630
2892
67681
78709
160
55100
35246
43011
─
─
2252
96562
28320
3851 7,1
7,0
10,0
3,1
0,7
6,8
10,9
10,8
0,9
13,8
12,0
0,4
12,1
7,6
8,3
─
─
0,6
17,5
3,1
0,8 761432
67669
14336
17199
1624
36390
6823
71482
4470
60156
144978
1340
65888
44620
17335
15910
20481
27857
59207
40344
23251 8,2
16,9
3,3
2,3
0,6
6,5
9,6
9,6
1,4
12,2
22,2
3,7
14,5
9,5
3,3
3,3
16,1
7,3
10,7
4,4
4,7 135932
368
917
309
30
10754
333
884
1372
231
271
103
331
132
522
684
69
90
588
116159
1785 1,5
0,1
0,2
0,0
0,0
1,9
0,1
0,2
0,4
0,1
0,0
0,3
0,1
0,0
0,1
0,1
0,1
0,0
0,1
12,8
0,4 191690
10360
5614
8471
4240
9778
6967
18543
5089
7773
11710
680
7218
1937
15500
8184
─
10116
11407
25250
12566
2,1
2,6
1,3
1,1
1,7
1,7
2,5
2,6
1,6
1,6
1,8
1,9
1,6
2,5
3,0
1,7
─
2,6
2,1
2,8
2,5
107348
2749
1628
4785
676
2171
5220
13955
530
15791
18023
214
6957
5250
2079
1305
─
2257
18545
2873
2642
1,1
0,7
0,4
0,6
0,3
0,4
1,9
1,9
0,2
3,2
2,7
0,6
1,5
1,1
0,4
0,3
─
0,6
3,4
0,3
0,5
59840
─
49725
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
7974 0,6
─
11,5
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
─
1,6 38362
─
13845
578
─
8432
─
─
─
─
504
─
─
162
─
─
─
─
─
11510
─ 0,4
─
3,2
0,1
─
1,5
─
─
─
─
0,1
─
─
0,0
─
─
─
─
─
1,3
─
Қосымша В
1970 жылғы Бүкілодақтық санақ мәліметтері бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық
облыстар
Барлық тұрғандар қазақтар орыстар немістер украиндар
Тұрғын-
дар саны
үлесі % саны
үлесі % саны
үлесі % саны
үлесі % саны
үлесі
% саны
үлесі
% саны
үлесі
% саны
үлесі
% саны
үлесі
% саны
үлесі %
Қазақстан
Ақтөбе
Алматы
Шығыс Қазақстан Гурьев
Жамбыл
Жезқазған
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Маңғыстау
Павлодар
Солтүстік
Қазақстан
Семей
Талдықорғ
Торғай
Орал
Целиноград
Шымкент
Алматы
қаласы 13008726
550582
696653
845251
340343
792321
411358
1145824
494352
589204
889621
159234
697947
555830
717592
606281
221441
513077
754955
1284859
747127 100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0 4234166
261632
249913
195912
239972
322762
145153
144678
346362
133701
137606
72106
175691
83101
313037
250361
71902
253127
141086
609446
92402
32,5
47,5
35,9
23,2
70,5
40,7
35,3
12,6
70,1
22,7
15,5
45,3
25,2
14,9
43,6
41,3
32,5
49,3
18,7
47,1
12,4 5521917
145218
243053
587491
76316
256227
166574
620774
91797
237962
408130
60008
310004
352741
294050
247641
74570
197171
349232
282553
522181 42,4
26,4
34,9
69,5
22,4
32,3
40,5
54,2
18,6
40,4
45,9
37,7
44,4
63,5
41,0
40,8
33,7
38,4
46,3
22,0
69,9
858077
31473
51506
21727
1872
66356
24364
122115
3116
75485
90357
618
73614
37566
47367
34603
11476
4135
99812
46382
15079 6,6
5,7
7,4
2,6
0,5
8,4
5,9
10,7
0,6
12,8
10,2
0,4
10,5
6,8
6,6
5,7
5,2
0,8
13,2
3,6
2,0 933461
77090
16822
15879
5960
36454
37686
115415
11032
64712
169535
7525
85839
44908
18992
12579
33596
32018
79197
37364
31412 7,2
14,0
2,4
1,9
1,8
4,6
9,2
10,1
2,2
11,0
19,1
4,7
12,3
8,1
2,6
2,1
15,2
6,2
10,5
2,9
4,2
216340
619
1553
829
197
14323
569
3386
3974
202
343
2799
366
246
3021
1654
1790
169
1481
175711
3110
1,7
0,1
0,2
0,1
0,1
1,8
0,1
0,3
0,8
0,0
0,0
1,8
0,1
0,0
0,4
0,3
0,8
0,0
0,2
13,7
0,4 285689
14749
7416
8949
5252
14214
9495
38346
7159
10555
18568
3170
13972
14718
19003
9414
5315
12454
18174
34426
19931
2,2
2,7
1,1
1,1
1,5
1,8
2,3
3,3
1,4
1,8
2,1
2,0
2,0
2,6
2,6
1,5
2,4
2,4
2,4
2,7
2,7
198275
4312
2561
5166
1711
4046
8417
1563
2615
23979
34241
1471
12618
8563
4721
1860
10432
6030
26064
3775
4348
1,5
0,8
0,4
0,6
0,5
0,5
2,0
2,7
0,5
4,1
3,8
0,9
1,8
1,5
0,7
0,3
4,7
1,2
3,5
0,3
0,6 20881
─
71358
131
─
2388
184
261
─
─
─
60
101
─
1394
21488
─
─
─
2440
20439
0,9
─
10,2
0,0
─
0,3
0,0
0,0
─
─
─
0,0
0,0
─
0,2
3,5
─
─
─
0,2
2,7
57699
449
17898
262
243
8995
519
1359
162
204
504
1279
596
195
679
973
443
263
928
18176
2701 0,4
0,1
2,6
0,0
0,1
1,1
0,1
0,1
0,2
0,0
0,1
0,8
0,1
0,0
0,1
0,2
0,2
0,1
0,1
1,4
0,4
Қосымша Г
1979 жылғы Бүкілодақтық санақ мәліметтері бойынша Қазақстан тұрғындарының
облыстар Барлық тұрғындар қазақтар орыстар немістер украиндар өзбектер татарлар
жандар
тұрғын-дар саны үлесі
% саны үле
сі
% саны үлесі
% саны үле
сі
% саны үлесі
% саны үле
сі
% саны үлес
% саны үле
сі
% саны үлесі
% саны үле
сі
%
Қазақстан
Ақтөбе
Алматы
Шығыс Қазақстан
Гурьев
Жамбыл
Жезқазған
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Маңғыстау
Павлодар
Солтүстік Қазақстан ТалдықорғанТорғай
Орал Целиноград
ШымкентАлматы 14684283
630383
836069
878881
373706
929983
449153
1260273
562191
616106
942938
248842
807224
572709
659115
270185
585501
809369
1564957
915034
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
5289349
328392
315352
223269
285081
409997
184293
186046
428042
161789
156239
108290
216113
95265
303768
99469
301622
167775
797834
152554
36,0
52,1
37,7
25,4
76,3
44,1
41,0
14,8
76,1
26,3
16,6
43,5
26,8
16,6
46,1
36,8
51,5
20,7
51,0
16,7 5991205
158298
281622
594702
67957
282403
172897
686156
86084
249100
444316
99923
370916
363142
244800
85933
217743
380560
300365
600372 40,8
25,1
33,7
67,7
18,2
30,4
38,5
54,4
15,3
40,4
47,1
40,2
45,9
63,4
37,1
31,8
37,2
47,0
19,2
65,6 900207
30084
60179
21418
1694
69427
23729
130891
2236
76438
94584
1081
81487
37634
35570
─
4722
102654
50742
18640
6,1
4,8
7,2
2,4
0,4
7,5
5,3
10,4
0,,4
12,4
10,0
0,4
10,1
6,6
5,4
─
08
12,7
3,2
2,0 897964
74794
17054
15881
3913
36003
30983
112503
12603
58465
162242
9348
83185
39939
11049
35003
32141
726334
34830
35247 6,1
11,9
2,0
1,8
1,0
3,9
6,9
8,9
2,2
9,5
17,2 3,9
10,3
7,0
1,7
13,0
5,5
9,0
2,2
3,8
263295
553
1617
792
251
18110
717
1588
1547
283
─
1641
883
249
930
─
254
─
227205
3743
1,8
0,1
0,2
0,1
0,1
1,9
0,2
0,1
0,3
0,1
─
0,7
0,1
0,0
0,1
─
0,0
─
14,5
0,4
312626
15567
9842
8782
4979
15998
10122
42343
6087
11022
20463
4706
16801
15594
9655
8653
12854
19544
37039
24118 2,1
2,5
1,2
1,0
1,3
1,7
2,2
3,4
1,1
1,8
2,2
1,9
2,1
2,7
1,5
3,2
2,2
2,4
2,4
2,6
181491
4376
2664
4768
1127
4539
6992
30564
2954
18588
30865
1547
11511
7235
1732
10145
5805
23441
3362
5082 1,2
0,7
0,3
0,5
0,3
0,4
1,6
2,4
0,5
3,0
3,3
0,6
1,4
1,3
0,3
3,7
1,0
2,9
0,2
0,6
147943
─
86624
146
─
2403
217
340
─
─
─
85
106
─
24788
─
─
─
3176
28309 1,0
─
10,4
0,0
─
0,3
0,0
0,0
─
─
─
0,0
0,0
─
3,8
─
─
─
0,2
3,1
73345
719
20117
414
324
12212
805
1707
319
304
─
2526
939
404
1071
─
313
─
24118
3792 0,5
0,1
2,4
0,1
0,1
1,3
0,2
0,1
0,1
0,1
─
1,0
0,1
0,1
0,2
─
0,1
─
1,5
0,4
28
76
29




Ұқсас жұмыстар

---

Қазақ КСР

---

Қазақстан Республикасының Президенті

---

Қазақ КСР Президенті қызметін тағайындау

---

Қазіргі таңдағы Қазақстан Республикасын Президентті сайлау тәртібі мен оны тіркеу

---

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЫ ТУРАЛЫ

---

Президент мемлекет басшысы ретінде қалыптасқан институтын қарастыра отырып, оның негізгі қызметі мен конституциялық құқықтық мәртебесін ашу

---

Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының төрағалары

---

Қазақстан Республикасында Президенттік институтын қалыптастыру және оның тарихи-құқықтық маңызы

---

Конституцияға тарихи, саяси-әлеуметтік және құқықтық сипаттама

---

Қазақ - өзбек шекара мәселесі

---