Қазақшетсақтандыру компаниясының қысқа мерзімді қаржы салымдары аудитінің нәтижесі
Мазмұны
Кіріспе..................................5
1 Қысқа мерзімді қаржылық салымдар мен ақша құралдарының теориялық
1.1 Қысқа мерзімді қаржылық салымдар, олардың мәні, мағынасы, есебі
1.2 Ақша құралдарының мәні, мағынасы және есебі мен аудитінің
2 Қысқа мерзімді қаржылық салымдар мен ақша құралдарының аудиті..................................19
2.1 «Қазақшетсақтандыру» компаниясының шаруашылық қызметіне және есеп саясатына сипаттама.........................19
2.2 «Қазақшетсақтандыру» компаниясының ақша қаражаттары мен инвестициясының бухгалтерлік есебі
2.3 «Қазақшетсақтандыру» компаниясының қысқа мерзімді қаржылық салымдары мен ақша
3 Аудиторлық қызметті жетілдіру...................36
3.1 Қаржы шаруашылық ұйымдары есебінің аудитін жетілдіруді арттыру...............................36
Қорытынды......................39
Пайдаланған ақпарлар...........................41
Кіріспе
Бүгiнгi күнi Қазақстанның әрбiр азаматына оның экономикасының нарықтық жолға
Экономиканың нарықтық қатынастарға көшуі, кәсіпкерлік қызметтің дамуы, тауар мен
Нарықтық экономика ресурстың барлық материалдық, еңбек және қаржылық түрлерін
Қаржылық сипаттағы тиімді экономикалық шешімдер қабылдау бухгалтерлік есеп жүйесінде
Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың шаруашылықты жүргізуші
Атап айтқанда, ішкі және сыртқы нарықта білікті серікті таңдауға
Кәсіпорындар бұрынғыдай жоғары жақтың жөн сілтеуімен емес, контрагенттерді (жабдықтаушы,
Бүгінгі күні нарықтық қатынаста бәсекеге қабілетті кез келген кәсіпорынның
Әр жылдың аудиторлық қорытындысы бойынша қаржы шаруашылық орындарының ақша
Курстық жұмысымның тақырыбы- «Қысқа мерзімді қаржы салымдары мен ақша
Курстық жұмыстың өзектілігі- қысқа мерзімді қаржы салымдары мен ақша
Курстық жұмыстың мақсаты- қысқа мерзімді қаржы салымдары мен
Курстық жұмыстың мазмұны негізгі үш бөлімнен тұрады:
1 Қысқа мерзімді қаржылық салымдар мен ақша құралдарының теориялық
1.1 Қысқа мерзімді қаржылық салымдар, олардың мәні, мағынасы,есебі және
1.2 Ақша құралдарының мәні, мағынасы және есебі мен аудитінің
2 Қысқа мерзімді қаржылық салымдар мен ақша құралдарының аудиті
2.1 «Қазақшетсақтандыру» компаниясының шаруашылық қызметіне және есеп саясатына сипаттама
2.2 «Қазақшетсақтандыру» компаниясының ақша қаражаттары мен инвестициясының бухгалтерлік есебі
2.3 «Қазақшетсақтандыру» компаниясының қысқа мерзімді қаржылық салымдары мен ақша
3 Аудиторлық қызметті жетілдіру
3.1 Қаржы шаруашылық ұйымдары есебінің аудитін жетілдіруді арттыру.
Бірінші бөлімде ақша құралдары және қысқа мерзімді қаржы салымдары
1 Қысқа мерзімді қаржылық салымдар мен ақша құралдарының теориялық
1.1 Қысқа мерзімді қаржылық салымдар, олардың мәні, мағынасы, есебі
Кәсіпкерлік табысты, капитал өсімін немесе пайызын алу мақсатында әр
Басқа жақтағы тысқары ұйымдардың құнды қағаздарға, мемлекеттік және жергілікті
Қаржы салымдары жұмсау мерзімі бойынша төмендегідей бөлінеді:
қысқа мерзімді;
ұзақ мерзімді;
мерзімсіз қаржы салымдары.
Қысқа мерзімді қаржы салымдары- бір жылға дейін иемдену мерзімі,
Қаржы салымына (қаржылық инвестиция) кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды
Өздерінен алынатын табысқа байланысты құнды қағаздар мынадай екі топқа
қарыздық құнды (бағалы) қағаздар;
инвестициялық құнды (бағалы) қағаздар.
Қарыздық құнды қағаздар — құнды қағаздың бұл түрі бойынша
Инвестициялық құнды қағаздар — құңды қағаздың бұл түрі иемденушіге
Қысқа мерзімді қаржы салымдарын нормативтік реттеу. Барлық ұйымдардағы бухгалтерлік
Халықаралық және отандық стандарт бойынша қаржы салымдарының бухгалтерлік және
Кәсіпорындар мен ұйымдардың
а) пайыз, дивидендт және роялти түріндегі табыстар;
ә) қаржы салымына жұмсалған қаржы көлемінде капиталдың артуы;
б) инвестордың басқа да табыстары.
Кәсіпорындар мен ұйымдар қысқа мерзімді қаржы салымдарын өзінің бухгалтерлік
Қысқа мерзімді қаржы салымдарын өзінің бухгалтерлік балансында сатып алу
а) баланстық құнды тұтастай жиынтық портфель негізінде анықтау;
ә) баланстық құнды жиынтық портфель негізінде инвестиция түрлері бойынша,
б) баланстық құнды жеке
Айналымдық қаражат функционалдық аудитінің құрамдас бөлігі болып бағалы қағаздарға
Қысқа мерзімді қаржы инвестициялардың функционалдық аудит бағдарламасына келесі жағдайлармен
бухгалтерлік баланста қысқа мерзімді қаржылық салымдарды көрсетуін;
қысқа мерзімді қаржы салымдарды бағалау мен қайта бағалауын;
бағалы қағаздарды алу жөніндегі бухгалтерлік жазбалар жүргізілуін;
бағалы қағаздардың сатып алу мен номиналды бағасы арасындағы айырманы
есепте қысқа мерзімді қаржы салымдарының істен (есептен) шығуын көрсетуін;
бағалы қағаздардың синтетикалық есебі мәліметтерінің аналитикалық есепке сәйкестігін.
Егер қысқа мерзімді қаржы салымдар сатып алу мен ағымдағы
Облигациялар аудитінде облигациялар шығару сәтінде эмиссия жобасында жарияланған олар
қарыздың барлық мерзімі бойы пайыз төлейтін облигацияны айналымға шығарарда
тартымдылығы мен тәуекелдік дәрежесі бойынша шығарымның ұқсас шарттары бар
Облигацияның әрбір эмиссия жүргізуші мекемесі ылғи да айналымға шығару
Ұзақ мерзімді қаржы салымдарын қысқа мерзімді салымына ауыстыру келесі
егер қысқа мерзімді қаржылық салымдар сату құны мен ағымдағы
баланстық құнмен, егер қысқа мерзімді қаржылық салымдар ағымдағы құнмен
1.2 Ақша құралдарының мәні, мағынасы және есебі мен аудиті
Ақша құралдары тауарларды айырбастау құрал ретінде әрекет етеді, ол
Ақша қаражаттарының мәні ақша жинақтарын қалыптастырудың механизмдерін құру және
Ақша құралдары тауарларды, қызметтерді, тауарлық-материалдық құндылықтарды шаруашылық-қаржылық қызмет нәтижелерін
Ақша қаражаттарының нарықтық экономикадағы ролі еңбекақы, сыйақы түрінде еңбек
Ақша құралдарын нормативтік реттеу. Халықаралық және отандық стандарт бойынша
Қай саладағы кәсіпорындар мен ұйымдар болмасын өз қызметі барысында
ақшалар арқылы есеп айырысу операцияларын толық және уақтылы дер
кәсіпорындар мен ұйымдардағы ақшалардың түгелділігін және олардың тиімді пайдаланылуын
есеп айырысу, төлеу тәртібін бақылау, кәсіпорын ақшаларының кіріске алынуы
Ақшалар шоттарында тек қана жедел арада міндеттемелерді өтеу үшін
Транзиттік экономика жағдайында функционалды аудиттің өте өзекті бағыты- ағымдағы
Ақшалай мен кассалық-банктік операцияларды жүргізу заңнамалық, жалпы мемлекеттік, ведомствалық
Дегенмен, жалпы аудитте ақшалай операцияларды тексеру тәсілдерінің өзіндік ерекшеліктері
Ақшалай ағымның төлем мен қозғалысы циклі функционалды аудитінде экономикалық
Операциондық аударма төлем мен ақша қозғалысы циклінің жергілікті аудитін
касса- банк құжаттарын жасап, өңдейтін адамдардың сапалы және сандық
бұл жұмыс учаскесі қызметкерлері кімге есеп береді;
касса-банк және басқа ақшалай операциялардың дұрыстығын кім, қашан және
Кәсіпорында кассадағы ақшаның бар-жоғын кенеттен тексеруді жүйелі жүргізуге арналған
Бұл бұйрық орындала ма, кассаны кенеттен тексеру актілері бар
Аналитикалық және синтетикалық есеп, шаруашылық бақылау мен ақшалай операцияларды
Ақша құралдарымен, әсіресе оның жылжымалы бөлігі- қолма-қол ақшамен (еңбекақы
Іс-тәжірибе кездесетін, жасалу тәсілдері бойынша касса-банк операцияларының атқарылуы мен
ресімделген құжаттармен және қолхаттармен жасырылған және ештеңемен жасырылмаған ақшалай
банктен, әр түрлі тұлғалар мен ұйымдардан кірістік ордерлер бойынша,
кассадағы ақшаны есептеп шығару, бір құжатты қайтадан пайдалану, кассалық
ақшаның жалған құжаттар бойынша негізсіз есептен шығару сомасын көбейтіп,
әртүрлі тұлғалар мен ұйымдарға заңды есептелген соманы сіңіріп кету,
контрагенттермен және халықпен дайын өнім, тауар үшін қолма-қол ақшамен
Мұндай бұрмалаулар мен теріс пайдаланулар кассирді дұрыс іріктемеу, кассаны
Төлем циклінің функционалды аудитінің күрделі учаскелерінің бірі- кассалық операцияларды
Жол-жөнекей ақша есебі аудитінде бухгалтерлік есепке саналатын сомалардың шынайылығын,
Бұрмалаулар мен теріс пайдаланулардың алдын алу үшін мыналар талап
банктегі есепшот бойынша жазбаларды көшірмелерге тіркелген негіздемелермен үнемі салыстыру;
жабдықтаушылармен құжаттарды қарама-қарсы тексеру өткізіп, құжаттарды ресімдеуге талапты арттыру;
дебиторлармен және кридиторлармен, қызметкерлермен және басқа контрагенттермен есеп айырысуларды
Төлем циклін аудиторлық тексеру мен шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметін
ақшаның есеп шот бойынша қозғалысын төлеу циклін тексеру үшін
сол уақытта қолма-қол емес ақшалай қаражаттың қозғалысы бойынша операцияларды
тағы бір өрескел қате ақшаны кәсіпорын кассасына кіріске алмау.
тексерудің жеке объектісі- нақты мақсаттарға, сонымен бірге еңбекақы төлеуге,
Кассалық тәртіпті сақтау мен төлем циклі функционалды аудит бағдарламасын
Мұндайда төлеу циклі мен ақша басқарудың тиімділігін бағалаудың балдық,
Кәсіпорынның кассадағы ақша қозғалысын ішкі бақылаудың болмауы немесе жеткіліксіздігін
кассадағы ақшаны толықтай парақтап, қайта санау мен басқа құндылықтарды
кәсіпорында тексерудің мерзімділігін белгілейтін басшы бұйрығының жоқтығы;
кассаға ревизияны немқұрайды өткізудің болуы- ревизия өткізетін комиссияға тұрақты
кәсіпорынның басшысы өкімінде көрсетілмеген бас бухгалтер мен кәсіпорын басшысын
кассир ауысқанда кассаға ревизияны сырт көзге ғана өткізу;
штатта кассирдің болмауы, бұл функциялар кәсіпорын басшысының жазбаша өкімінсіз
кассирмен толық материалдық жауапкершілік туралы шарттың жоқтығы;
мұндай процедура болу үшін әдеттегідей екендігін дәлелдейтін кассирдің кассаны
Касса мен кассалық операциялардың аудиті негізінде 3 бағыт бойынша
Жалпы алғанда касса мен кассалық операцияларды тексергенде мына әдіснаманы
Касса тексеруді жүзеге асырғанда аудитор мынандай шарттарды сақтауға міндетті:
Кассаны тексеру мүмкін болмағанда немесе бірнеше касса болғанда олардың
Кассир түгендеу комиссиясының қатысуымен соңғы күндердегі кассалық операциялар жөнінде
Касса есебіне бас бухгалтер қол қояды және тиісті шоттар
Кассадағы бар ақшаға жекелеген түрде немесе банктік орауда тұрғанына
Мұндай міндетті процедура кассаға сақталатын, ақшалай құндылықтар мен басқа
Ақша мен құндылықтар екі мәрте саналады: алдымен кассир, сосын
Ақшалай құжаттар аудитінде мыналарды: бұл құжаттар іс жүзінде бар
Түгендеу жүргізу кезеңінде кассада ішінара төленген тізімдемелері болуы мүмкін.
Тиісті тәртіппен ресімделмеген кассалық шығыс ордерлері мен ведомстары, сондай-ақ
Тиісті тәртіппен ресімделмеген кассалық шығыс ордерлері мен ведомостары, сондай-ақ
Ақша құралдары мен құндылықтарды санау аяқталған соң алынған сома
Ақшалай қаражатты тексеру жасайтын аудитор бір мезгілде касса бөлмесі
Іс жүзінде ақшаның және олардың баламалары бар болуын тексеру
Кем шығу табылған жағдайда аудитор кассирден кем шығудың пайда
Ақшаны жалған құжатсыз тікелей ұрлау ісі кассаны тексергенде кассадағы
Ақшаны касса бойынша кіріске алмау алынған соманы тікелей шығыстарға
Аудитор банктен чек бойынша алынған ақшаны кіріске алудың толықтығы
Көрсетілген қызметті өтеу, борыштың орнын жабу, материалдарға төлем, пәтер
Басқа кәсіпорындардан алынған ақшаны иемденуді болдырмау ең алдымен, барлық
Кассалық тәртіпті бұрмалау жағдайлары байқалғанда ол міндетті түрде тексерілуі
Басқа кәсіпорындардан ақшалай сома алуға арналған сенімхаттарды тіркеуді және
Ақшалай қаражат аудитінде банктік операцияларын тексеру көп назар аударуды
2 Қысқа мерзімді қаржылық салымдар мен ақша құралдарының аудиті
2.1 «Қазақшетсақтандыру» компаниясының шаруашылық қызметіне және есеп саясатына сипаттама
«Қазақшетсақтандыру» шетелдік сақтандыру компаниясы Акционерлік Қоғамы (АҚ) Қазақстан Республикасының
«Қазақшетсақтандыру» АҚ қазақстандық сақтандыру нарығында көпжылдық мінсіз жұмыс тәжірибесіне
Құрылған сәтінен бастап, «Қазақшетсақтандыру» АҚ алдыңғы қатарлы сақтандыру
«Қазақшетсақтандыру» АҚ экономиканың энергетикалық, мұнай-газдық және көліктік секторларының ең
«Қазақшетсақтандыру» шетелдік компаниясы АҚ-ның Атырау облысы бойынша филиалы Қазақстан
Филиал қызметінің мәні сақтандыру қызметін іске асыру болып табылады.
Филиал заңды тұлға болып табылмайды, Қоғам орналасқан жерден тысқары
Филиалдың мүлкі мен қаражаттары Қоғамның жалпы балансында есепке алынады.
Компанияның стратегиясы
«Қазақшетсақтандыру» - «Халық» тобының даму стратегиясындағы маңызды буын;
«Казақшетсақтандыру» - жоғары іскерлік беделі бар, өзінің капиталы мен
«Казақшетсақтандыру» - ҚР-ның әмбебап некэптивтік сақтандыру компанияларының арасындағы көшбасшы.
Есептік саясаты. Есеп саясатын құру маңызды процедура болып табылады
Есептік саясатты жүргізу барысында бухгалтерлік есеп стандартына сүйенеді. Бірдей
Міне, осы таңдаулар арқылы бірнеше әдістер пайда болады. «Қазақшетсақтандыру»
а) есептік саясаттың жалпы жағдайы;
б) есептік саясаттың нормативтік құқықтық базасы;
в) есептік саясаттың таратылатын есептік кезеңдері;
г) бағалау әдістері және қаржылық активтері мен міндеттемелерді тану;
д) сақтандыру қызметінің табыстары мен шығыстарын тану тәртібі
е) сақтандыру ұйымдарының қолданатын есеп түрі (орталықтандырылған немесе орталықтандырылмаған);
ж) қаржылық есеп беру консолидацияланған тәсілдері (егер,
з) компанияда қолданатын бухгалтерлік есеп принциптерін ұйымдастыру, оларды әрбір
Егер де ағымдағы кезеңде есептік саясатта өзгеріс болса, оның
Бұл есеп саясатынан басқа компанияда өз ішкі ережелері
«Қазақшетсақтандыру» шетелдік компаниясы АҚ-ның сақтандыру қызметінің есебі Қазақстан Республикасының
«Қазақшетсақтандыру» шетелдік компаниясы АҚ-ның сақтандыру қызметінен түскен табысы
Сақтандырушының табысы келесілерден құралады: сақтандыру, қайта сақтандыру келісім–шарттарына сақтандыру
Сақтандыру қызметінен түсетін басқалай түсімдерге келесілер жатады: сақтандыру резервтері
Сақтандыру операцияларымен қатысы жоқ басқалай қызметтен түскен табыстарға: негізгі
Тараптар үшін сақтандыру шарты егер шартта немесе заңда міндетті
Бірінші болған сақтандыру оқиғасы бойынша сақтандырудың орнын толтыру төлемін
Сақтандыру мерзімі сақтандыру шартында көрсетілген уақытпен дәл келеді. Егер
Сақтандыру шарты бойынша келісімде аталған төлеу жағдайына байланысты жүргізеді.
Қазіргі күші бар сақтандыру келісім – шарты бойынша:
-кейіннен келетін сақтандыру жарнасы (сыйақы)-табыс шоттарында оларды сақтандыру шартында
-сақтандыру шартында көрсетілген жағдайға сәйкес өз уақытында төленген төлем
«Қазақшетсақтандыру» шетелдік компаниясы АҚ-ның Атырау облысы бойынша филиалындағы сақтандыру
6110 – сақтандыру қызметінен алынған табыс
6110. 41- сақтандырудан түскен табыс
6110. 42- сақтандыру төлемдерін қайтарумен байланысты табыс
6110. 43- қайта сақтандыру келісім шарты бойынша комиссиялық табыс
6110. 44- регресс тәуекелділігінен түскен табыс
6110. 411- қайта сақтандыруға қабылданудан түскен табыс
6110. 412- қайта сақтандыруға беруден алынған табыс.
6110 бөлімшеге ашылған шоттардың кредитіндегі қалдық сақтандыру сыйақыларының алынған
Шығыстарды есепке алу үшін мына шоттар қолданылады:
7010.41- еңбек сіңірілмеген сыйлықақылардың резервін қалыптастыру
бойынша шығыстар
7010.42- орын алған, бірақ мəлімделмеген шығындардың резервін
қалыптастыру бойынша шығыстар
7010.45- мəлімделген, бірақ реттелмеген шығындардың резервін
қалыптастыру бойынша шығыстар
7010.46- қосымша резервтерді қалыптастыру бойынша шығыстар
7010.47- сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру бойынша шығыстар
7010.48- қайта сақтандыруға беру бойынша сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру
7010.49- шағым талапты реттеу бойынша шығыстар
7010.50- қайта сақтандыруға қабылдау бойынша комиссиялық жарнаны төлеу бойынша
7010.481- қайта сақтандыруға қабылдау бойынша сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру
7210.01- еңбек ақы бойынша шығысдар
7210.02- қызметтік іссапар шығысдары
7210.03- өкілеттік шығыстар
7210.04- инкассациялық шығыстар
7210.05- жарнама шығыстары
7210.06- аудиттік шығыстар
7210.07- жал бойынша шығыстар
7210.08- жөндеу шығыстары
7210.09- көлікпен қызмет көрсету бойынша шығыстар
7210.10- негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің амортизациясы
7210.11- әлеуметтік салық бойынша шығыстар
7210.12- жер салығы бойынша шығыстар
7210.13- мүлік салығы бойынша шығыстар
7210.14- көлік құралдарына салық бойынша шығыстар
7210.15- басқалай салықтар бойынша шығыстар
7210.16- бағалы қағаздар бойынша провизия резервін қалыптастыру бойынша шығыстар
7210.17- салымды орналастыру бойынша провизия резервін қалыптастыру бойынша шығыстар
7210.18- басқалай дебиторлық берешектер бойынша провизия резервін қалыптастыру бойынша
7210.41- қайта сақтандыру бойынша комиссиялық сыйақы төлеу бойынша шығыстар
7210.42- кепілдік сақтандыру төлемі қорына міндетті жарнаны төлеу бойынша
7210.44- сақтандыру брокерлерінің қызметін төлеу бойынша шығыстар
7210.45- актуар қызметін төлеу бойынша шығыстар
7210.46- басқалай шығыстар
7010, 7210-бөлімше шоттарының дебетінде сақтандыру оқиғалары нәтижесінде төленетін сақтандыру
Жыл аяғында 7010, 7210-бөлімше шоттарының бөлімшесінің шоттары жабылып, қалдығы
Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша тиесілі сақтандыру сыйлықақысының сомасы
Дт 1280 41 «Сақтанушылардан алынатын сақтандыру сыйлықақылары»,
Кт 6280 41 «Сақтандыру сыйлықақылары түріндегі кірістер».
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы есептелген сақтандыру сыйлықақысын нақты алған
Дт 1010 «Кассадағы ақша қаражаты», 1030 «Ағымдағы шоттардағы ақша
Кт 1280 41 «Сақтанушылардан алынатын сақтандыру сыйлықақылары», 1280 42
Сақтандыру ұйымдары сақтандыру агенттері мен сақтандыру брокерлерінен алған қызмет
комиссиялық сыйақы төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сақтандыру агентіне немесе сақтандыру брокеріне алдын ала комиссиялық
Дт 1610 01 «Берілген қысқа мерзімді аванстар» (жеке қосалқы
Кт 1010 «Кассадағы ақша қаражаты», 1030 «Ағымдағы шоттардағы ақша
комиссиялық сыйақыны шығыстар шоттарына жатқызу кезінде, есептелген шығыстар сомасына:
Дт 7010 48 «Сақтандыру брокерлерінің қызметтеріне ақы төлеу
бойынша шығыстар» (жеке қосалқы шот)
Кт 1610 01 «Берілген қысқа мерзімді аванстар» (жеке қосалқы
2) сақтандыру агенті мен сақтандыру брокерінің қызметі үшін комиссиялық
есептелген комиссиялық сыйақы сомасы:
Дт 7470 48 «Сақтандыру брокерлерінің қызметтеріне ақы төлеу
бойынша шығыстар» (жеке қосалқы шот)
Кт 3390 41 «Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша
делдалдармен есеп айырысу»;
комиссиялық сыйақыны нақты төлеу жүзеге асырылған кезде:
Дт 3390 41 «Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша
делдалдармен есеп айырысу»
Кт 1010 «Кассадағы ақша қаражаты», 1030 «Ағымдағы шоттардағы ақша
Жоғарыдағы жүргізілген операцияларға байланысты кірістер мен шығыстардың негізінде
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары табыстар мен шығыстар жөніндегі есептемесінде
сақтандырушыларға (қайта сақтандырушыларға) төленген немесе төленуге жататын сомаларды шегеріп
сақтандырушылардан (қайта сақтандырушылардан) алынған немесе алынуға тиіс орнын толтыру
сақтандырушылардан (қайта сақтандырушылардан) алынған немесе алынатын комиссиялық соманы шегергеннен
сақтандырушылардың (қайта сақтандырушылардың) сақтандыру резервіндегі үлес сомасын шегергеннен кейінгі
Сақтанушылардың негізгі қаржылық қызметі сақтандыру төлемдері (сыйақы) болып табылады.
Жаңадан жасалынған сақтандыру келісім шарты бойынша сақтандыру сыйақысы:
бір жолғы сақтандыру төлемдері (сыйақы);
бастапқы сақтандыру жарнасы (сыйақы) түрінде сақтандыру келісім
шарты жасалған күннен бастап табыс ретінде күшіне енеді.
Сақтандыру компаниялары сақтандырудан басқа әкімшілік– шаруашылық операцияларын және инвестициялық
Инвестициялық табыстарға мыналар кіруі керек:
сыйақы және дивиденд түріндегі табыс;
активтердің құны қайтымсыз төмендеуіне байланысты шығыстарды
қоса есептегендегі жүзеге аспаған табыс;
жүзеге асқан табыс және/немесе шығыс.
Комиссиондық – бұл сақтандыру ұйымдарының сақтандыру келісім шарттарын жүзеге
2.2 «Қазақшетсақтандыру» компаниясының ақша қаражаттары мен инвестициясының бухгалтерлік есебі
Компанияның қысқа мерзімді қаржы салымдарына тексеру жүргізу төмендегі бағдарлама
Әрбір шаруашылық субъект есеп саясатында инвестицияларды қайта бағалау мерзімділігі
Д-т 1120 «Қысқа мерзімді қаржы активтер», 1130 «Қысқа мерзімді
Д-т 5320 «Қайта бағалау бойынша резервтер» К-т 1120 «Қысқа
Қысқа мерзімді инвестициялардың ағымдағы құнның өзгерісінен пайда болатын табыс
Сонымен қатар, қайта бағалаудан түсетін табыстар сомасы өзіндік капиталды
Бағалы қағаздардың есептен шығарылғанда қайта бағалау сомасы 5320 «Қайта
Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялардың есептен шығарылу барысында сатудан алынған
1-кесте
Инвестицияны аудиторлық тексеру бағдарламасы
Аудит процедуралары
Инвестиция баланста көрсетудің дұрыстығын тексеру Баланс, Бас кітап
Инвестицияның аналитикалық және синтетикалық есеп мәліметтерінің сәйкестігін тексеру Бас
Қаржылық инвестицияларды жіктеудің дұрыстығын тексеру Бастапқы құжаттар
Бағалы қағаздардың бар екендігі мен сақталу орнын анықтау Бағалы
Инвестиция құнын бағалау дұрыстығын тексеру Келісімшарттар, сатып алу актілері,
Бағалы қағаздар алу жөніндегі бухгалтерлік жазулардың дұрыстығын тексеру 1,2,3,4,6,7,8
Бағалы қағаздарды сату мен номиналды құны арасындағы айырманы есептен
Қаржылық инвестициялардың істен шығуын есепте көрсетудің дұрыстығын тексеру 12
Басқа заңды тұлғаларға кәсіпорынның қарыз беру заңдылығын тексеру Келісімшарттар,
Кәсіпорынның кассадағы ақша қозғалысын анықтап, оларды кіріске және шығысқа
2-кесте
Операциялар
№ күні сома Шоттың
Д-ті Шоттың
К-ті Шоттың
Д-ті
К-ті
1 2 3
Ақша құралдары мен олардың баламаларының төлемі мен қозғалыс циклі
3-кесте
Шаруашылық субъектісінің төлем мен ақша құралдарының аудиті циклінің бағдарламасы
Аудит процедуралары Ақпарат көздері, бағалаудың критерийлері мен тәсілдері
1
Ақшалай операцияларды атқаратын (кассир, бухгалтер және т.б.) құрамын зерттеу
Ақша алу, сақтау және қолдану үшін әдістемелік, нормативті және
Операцияларды құжаттық ресімдеу мен ақшаны басқару жағдайын алдын ала
Ақша қозғалысы жөніндегі операцияларды көрсетудің дұрыстығын, толықтығын, дәлдігін тексеру
Касса мен кассалық операцияларды, ақшаны, құнды қағаздарды және қатаң
Кәсіпорын басшысының тұрақты жұмыс істейтін комиссия мен кассирді тағайындау
Ақшаның сақталуы мен мақсатты пайдаланылуын тексеру
Касса-банк операцияларын атқару мен есеп сақтау шарттарын айқындау үшін
Банк операцияларын, құжаттардың түгелдігі мен анықтығын тексеру
Ақшаны есептен шығару, кассалық және қаржылық тәртіпті сақтауды тексеру
Инкассо қолданудағы, есеп айырысудың аккредитивтік және чектік түрлерінің, құрылымдық
3-кестенің жалғасы
Жолдағы ақша сомасының шынайылығы, өнімді және басқа іс-әрекетті, жұмысты
Баланс көрсеткіштерінің Бас кітап мәліметтеріне сәйкестігін тексеру Баланс, шоттар
Ақша қозғалысының синтетикалық және аналитикалық есебін жүргізу дұрыстығын тексеру
Қысқа мерзімді инвестициялар бойынша операциялардың дұрыстығын тексеру Акциялар, облигациялар,
2.3 «Қазақшетсақтандыру» компаниясының қысқа мерзімді қаржылық салымдары мен ақша
«Қазақшетсақтандыру» компаниясының аудитiн Қазақстан Республикасының аудиторлық қызмет туралы заңнамасына
«Қазақшетсақтандыру» компаниясы өз қызметiнiң аудитiн қатарынан жетi жылдан астам
Аудиторлық ұйым жүргiзiлген аудит туралы аудиторлық есептiң көшiрмесiн, уәкiлеттi
Сақтандыру компаниясының мiндеттi аудитiн жүргiзу кезiнде аудиторлық ұйым өзiне
1) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзуына
2) пруденциялық нормативтердi және сақтауға мiндеттi өзге де нормалар
3) қаржылық есептiлiктiң кейбiр немесе барлық баптарын растаудан бас
Компанияның өз құрылымында iшкi аудит қызметi (аудиторы) болуы мiндеттi,
қаржылық нәтижеге аудиторлық тексеру әдістемесін пайдалана отырып, «Қазақшетсақтандыру» АҚ-на
2009 жылы сәуірде «Қазақшетсақтандыру» АҚ-ның ұсынылған қаржылық есептемесіне «Делойт»
Ол 2008 жылғы 31 желтоқсандағы жағдайы бойынша бухгалтерлік балансты,
Компания басшылығы осы қаржылық есептемені дайындауға және оның қаржылық
Аудит қаржылық есептемедегі сандық көрсеткіштерге және ескертулерге қатысты аудиторлық
Iшкi аудит жүргiзу тәртiбi уәкiлеттi мемлекеттiк органның нормативтiк
Қаржы жылының қорытындылары бойынша аудит жүргiзу ұйымының дауыс беретiн
Компания аудиторлық есептi алғаннан кейiн он күн iшiнде оның
«Қазақшетсақтандыру» компаниясының шоғырландырылған жылдық қаржылық есептiлiгiн аудиторлық ұйым растады.
Аудит барысында сақтандырушыларды жалпы мәселе ретінде тек сақтану мекемелері
Сақтандырушыға ұсынылған негізгі талаптарды ескере отырып, бірінші кезекте компанияның
Аудит барысында сақтандыру шарттары есебі мен заңды дайындау, құрастырудың
Сақтандырудың спецификасы сақтандыру мекемелерінде арнаулы резервтердің құрылу қажеттігіне сүйенді.
Сақтандыру заңдарымен сақтандырудың төлемқабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен қамту бойынша
Қолданыстағы заңдарға сәйкес сақтандыру және қайта сақтандырушы компаниялар кейбір
Сақтандырушылар кірістері мына үш элементтен құрастырылады: қолма-қол ақшалар, сақтандыру
Қолма-қол ақшаны анықтау кезінде жоғарыда көрсетілген кірістер сақтандыру төлемдерінің
Қолма-қол ақшаны қалыптастыратын кірістер тізбегінің арасында негізгі орынды әдетте,
Сақтандыру қызметінен аталған түсімдердің ішінен жетекші орынды сақтандырушылардың қаражаттарын
Инвестициялық кірістер көрінісінің толық көрінуінен басқа олардан төленетін салықтардың
«Қазақшетсақтандыру» компаниясының қаржылық есептемесіне «Делойт» ЖШС-мен жүргізілген аудит нәтижесінде
4-кесте
«Қазақшетсақтандыру» компаниясының бухгалтерлік балансы (мың,теңге)
Активтер ескертулер 2007 жыл 2008жыл өзгерісі,
(+, -)
Ақшалар құралдары 5 127 799 190 167 62 368
Міндетті резервтер 6 55 106
Кіріс және шығыс есебінің әділ құнын бағалаудағы қаржылық активтер
Несие құралдары 8 2 049 6 207
Қысқа мерзімді қаржы салымдары 9 123 339 139
Клиентердің займдары 10 596 216 780 372
Негізгі құралдар және материалдық емес активтер
21 215 23 370
Сақтандыру активтері 12 5 626 4 983
Басқа да активтер 13 6 993 15 597
Барлық активтер
991 359 1 286 951
Міндеттеме және капитал
Міндеттеме
Клиенттер құралдары 15 597 935 612 006
Несие құралдары 16 118 719 271 880
Шығарылған бағалы қағаздар 17 134 413 236 826
4-кестенің жалғасы
Резервтер 11 3 021 1 911
Салық міндеттемелері 14 2 530 3 376
Сақтандыру міндеттемелері 12 7 535 7 651
Басқа да міндеттемелер 18 6 579 12 144
Барлық міндеттемелер
870 732 1 145 794
Капитал
Жарғылық капитал 19 60 684
Акция бойынша сыйақы резерві
2 183 2 183
Сатып алынған меншікті акция 19 (38)
Анықталмаған кіріс және басқа да резервтер
56 736 73 862
119 565 140 127
Төмен үлесі
1 062 1 030
Барлық капитал
120 627 141 157
Барлық міндеттеме және капитал
991 359 1 286 951
Компанияның ақшалай құралдары 2007 жылы 127 799 мың теңгені
Ал қысқа мерзімді қаржы салымдары 2007 жылы 123 339
Төмендегі 5-кестеден компания ақша құралдарының аудитінің нәтижесін көре аламыз.
5-кесте
«Қазақшетсақтандыру» компаниясының ақша құралдары аудитінің нәтижесі
Операциялық тұлғалардағы ақша құралдары 2007 жыл 2008 жыл
Салық салынғанға дейінгі кіріс 12 944 29 266
Соның ішінде:
Провизия 7 625 5 062
Амортизация 1 122 1 540
Негізгі құралдар шығыны 191 30
Резервтегі шығын өзгерісі және алынбаған сыйақы резервінің өзгерісі -
Әділ құнды қайта бағалау 1 155 68
Ассоциацияланған компанияның шығындар үлесі 12 15
Бағам айырмасының кірісі (зиян) 498 (1 961)
Операциялық активтер өзгерісіне дейінгі операциялық кіріс 23 547 35
Операциялық активтердің өсімі (төмендеуі):
5-кестенің жалғасы
Міндетті резервтер 3 066 (19 317)
Кіріс және шығыс есебінің әділ құнын бағалаудағы қаржылық активтер
Несие бөлімшелерінің құралдары 1 307 (4 126)
Несие алушылар 37 995 (190 114)
Сақтандыру активтері - 643
Басқа да активтер 102 (6 743)
Операциялық міндеттемелердің өсімі (төмендеуі):
Қаржылық институттар алдындағы қарыз (15 268) 153 161
Жеке тұлғалардың депозиттері 143 539 14 071
Сақтандыру міндеттемелері - (980)
Басқа да міндеттемелер (1 153) 5 565
Операциялық тұлғалардағы қаржы құралдары 52 034 (11 771)
Төленген кіріс салығы 2 622 (6 875)
Операциялық тұлғалардағы қаржы құралдары 49 412 (18 646)
Ал мына 6-кестеде қысқа мерзімді қаржы салымдарының аудиті көрсетілген.
6-кесте
«Қазақшетсақтандыру» компаниясының қысқа мерзімді қаржы салымдары аудитінің нәтижесі
Қысқа мерзімді қаржы салымдары 2007 жыл 2008 жыл
Негізгі құралдарды иелену (3 319) (3 981)
Негізгі құралдардың түсімі (191) 256
Қолма қол сатуға арналған бағалы қағаздарды иелену (1 273)
Өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздарды иелену - (156)
Инвестициялық тұлғалардағы ақша құралдары (4 783) (20 533)
Тексеру кезінде компанияның инвестициялық рентабельділік коэффициентін де анықтады.
Инвестицияның рентабельділік коэффициенті баланстық пайданың барлық инвестициялық капиталға қатынасы
РКи=Рб/И
Мұндағы, Рб- баланстық пайда
И - инвестициялық активтердің орташа құны
Оның нәтижесі 7-кестеде көрініс алған.
7-кесте
«Қазақшетсақтандыру» компаниясының 2007-2008 жылдарға инвестициясының рентабельділік көрсеткіші
Көрсеткіш атауы (мың, теңге) Есептеу
2007 жыл 2008 жыл
Баланстық пайда Пб 34 534 47544
Инвестиция И 123 339 139 837
Инвестицияның рентабельділік коэф. РКи=Пб/И 0,28 0,34
Бұл кесте бойынша талдау жасайтын болсақ, инвестицияның рентабельділік коэффициенті
2009 жылы сәуірде жүргізілген аудит нәтижесінде «Қазақшетсақтандыру» компаниясы
3 Аудиторлық қызметті жетілдіру
3.1 Қаржы шаруашылық ұйымдары есебінің аудитін жетілдіруді арттыру
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде қаржылық бақылау мемлекеттік, ведомстволық, аудиторлық-
Аудит- салыстырмалы түрде біздің еліміздің акционерлік қоғамдардың, серіктестіктер мен
Аудит қаржылық көрсеткіштердің анықтығын бақылаудан басқа, ғылыми негізде рационалды
Аудиторлық бақылау әлемдік практикада кең қолданылады. Мұндай бақылаудың негізгі
Нарықтық қатынастардың алға қарай дамуы, меншік түрлерінің көптігі, шаруашылық
Қазақстан Республикасында аудиторлық қызметтің жетілдіруіне Ант берген бухгалтерлердің американ
Сонымен бірге басқарушылық аудит пен басқа да сыртқы бақылау
Нарық экономикасы шарттарына сәйкес, шаруашылық қызмет ақша өлшеуішін, яғни
Макроэкономика саласында мемлекеттік қаржылы-экономикалық бақылауды Президент немесе Парламент қарамағындағы
Бақылау-ревизиялық ақпараттарды жүзеге асыратын қаржылы-шаруашылық бақылауды микроэкономикалық деңгейде мемлекеттік
ТМД елдері аймағында тәуелсіз аудит институтын құрудың төртінші әрекеті
Халықаралық тәжірибеге назар аударатын болсақ, аудитордың қызметі арнайы екі
мемлекеттің заңды актілеріне, ең алдымен, аудиторлық қызмет туралы заңға;
аудиторлық стандарттар мен этикалық нормаларға.
Бұл тәжірибені еліміздің аудиторлық ұйымдары мен аудиторлары қолдану арқылы
Дамыған елдерде аудиторлық бақылау сыртқы қаржылық бақылаудың алдыңғы нысаны
Біздің еліміздегі аудиторлық қызметті жетілдіру мақсатында көптеген қоғамдық істер
мемлекеттік қаржылық бақылаудың жоғарғы органы парламент немесе прзидентке бағынатын-
мемлекеттік кіріс бөлімін қадағалайтын, үкімет немесе министрлікке бағынатын- салық
бюджет арқылы қаржыландырылатын министрліктер мен ведомстволардағы соған сәйкес министрге
есеп беру мәліметтерінің, баланстардың анықтығын, жүргізілетін операциялардың заңдылығын тексерумен
Аудиторлықтан басқа да сыртқы бақылау мен басқа нысандар ведомстволық
Қорытынды
Өнеркәсібі дамыған батыс елдерінің халықаралық іс-тәжірибесі экономиканың тепе-теңдігін қамтамасыз
Белгіленген мақсатқа жету- бизнестің тиімділігін арттыру- транзиттік экономикалық жағдайда
Нарықтық экономикасы бар жетекші елдердің озық халықаралық іс-тәжірибесінің теориялық
ұлттық экономиканы басқарудағы нарықтық механизмнің тәсілдерін, тетіктерін және құралдарын
ғылыми-техникалық прогрестің, озық техниканы және өнім дайындау, жұмыс орындау
менеджментті, бухгалтерлік есепті, экономикалық талдауды, ішкі бақылауды және клиент
бизнестің ұйымдастырушылық, диагностикалық, функционалдық және арнайы аудитінің құқықтық және
шаруашылық жүргізуші субъектілердің экономикалық байланыстарын оңтайландыру, табыстылықты және қаржылық
Қысқа мерзімді қаржылық салымдар мен ақша құралдары тақырыбын талдай
Қысқа мерзімді қаржы салымдары- бір жылға дейін иемдену мерзімі,
Кәсіпорындар мен ұйымдар қысқа мерзімді қаржы салымдарын өзінің бухгалтерлік
Қысқа мерзімді қаржы инвестициялардың функционалдық аудит бағдарламасына келесі жағдайлармен
бухгалтерлік баланста қысқа мерзімді қаржылық салымдарды көрсетуін;
қысқа мерзімді қаржы салымдарды бағалау мен қайта бағалауын;
бағалы қағаздарды алу жөніндегі бухгалтерлік жазбалар жүргізілуін;
бағалы қағаздардың сатып алу мен номиналды бағасы арасындағы айырманы
есепте қысқа мерзімді қаржы салымдарының істен (есептен) шығуын көрсетуін;
бағалы қағаздардың синтетикалық есебі мәліметтерінің аналитикалық есепке сәйкестігін.
Ақша құралдары тауарларды айырбастау құрал ретінде әрекет етеді, ол
Кәсіпорындар мен ұйымдарда ақшалар арқылы есеп айырысу операцияларының бухгалтерлік
ақшалар арқылы есеп айырысу операцияларын толық және уақтылы дер
кәсіпорындар мен ұйымдардағы ақшалардың түгелділігін және олардың тиімді пайдаланылуын
есеп айырысу, төлеу тәртібін бақылау, кәсіпорын ақшаларының кіріске алынуы
Транзиттік экономика жағдайында функционалды аудиттің өте өзекті бағыты- ағымдағы
Пайдаланған ақпарлар
Қазақстан Республикасы «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» 1995
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы «Аудиторлық қызмет туралы» 1998 жылғы
Қазақстан Республикасының «Акционерлік қоғамдар туралы» 1998 ж. 10.07 №281
Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігі. Бухгалтерлік есеп әдістемесі және аудит
Халықаралық аудит стандарттары (2006 жыл түзетулер мен толықтырулар);
Сақтандыру қызметтерінің өзгерістері туралы заңнама;
Абленов Д.О.\\ «Аудит негіздері»\\ оқулық, Алматы, «Экономика», 2005 ж;
Абленов Д.О.\\ «Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы,
Әбдішүкіров Р.С.\\ «Кәсіпкерлік қызметте бухгалтерлік қызметті ұйымдастыру»\\ оқу құралы,
Әбдішүкіров Р.С.\\ «Бухгалтерлік есеп»\\ оқу құралы, Алматы, 2008 ж;
Баймұханова С.Б.\\ «Қаржылық есеп»\\ оқулық, Алматы, «Экономика», 2007 ж;
Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г.\\ «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын
Кеулімжаев Қ.К., Құдайбергенов Қ.А.\\ «Бухгалтерлік есеп теориясы, негіздері»\\ Алматы,
Мырзалиев Б.С., Сәтмырзаев А.А.\\ «Бухгалтерлік есеп теориясы»\\, Алматы, 2008
Сейітқасымов Ғ.С.\\ «Ақша, несие, банктер»\\ Алматы, «Экономика», 2005 ж;
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің бухгалтерлік есепті жүргізудің типтік шоттар жоспары;
«Қазақшетсақтандыру» компаниясынан алынған ақпараттар, 2007-2008 жылдық есебінің мәліметтері;
Интернет желісінен алынған мәліметтер.
41
Жұмыс тақырыбы «Қысқа мерзімді қаржылық салымдар мен ақша құралдарын
Қысқа мерзімді қаржылық салымдар мен ақша құралдарының аудиті
Сақтандыру курсына кіріспе
Кәсіпкерлік теориясы: мазмұны, қағидалары және даму шарттары
Коммерциялық банктердің активтерінің теориялық негіздері
Банк қызметтерін тиімді ұйымдастыру
Банк менеджменті, оның мазмұны және ерекшеліктері
Банктің пайдасын басқаруды ұйымдастыру
Банктік менеджмент және оның ерекшеліктері
Центркредит банкі
Сақтандыру қатынастарының объектілері мен субъектілері