Тұтыну несиесінің түрлері

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Тұтыну несиесі және қасиеті.
Орындаған:
Қабылдаған:
ЖОСПАР
Кіріспе………………………………………………………………….3-4
I ТАРАУ.
Тұтыну несиесі және оның әлеуметтік-экономикалық маңызы……………………………………….5-16
Тұтыну несиесі туралы түсінік және оның мәні………………....………………………………………………...5-8
Тұтыну несиесінің түрлері…………………………………...........9-16
II ТАРАУ.
Коммерциялық банктерде тұтыну несиелерін беру тәртібі………………………………………………………………..….17-29
2.1.Жеке тұлғалардың несиелік қабілеті және оны бағалау әдісі.......………………………………………………………………...…..17-23
2.2.Тұтыну несиесін уақытында қайтаруды қамтамасыз ету формалары………………………………………………………...…….…24-31
Қорытынды..……...…………………….……………………….…32-34
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.………......….........35
КІРІСПЕ
Қазіргі кездегі банктер банктік операцияларды ең жаңа технологияларды
Нарықты экономика дамыған сайын несие түрлері де көбеюде.
Несиенің бұл түрі қымбат және ұзақ мерзімге тұтынатын
Тұтыну несиесі тауар формасында және ақшалай берілуі мүмкін.
Жалпы тұтыну несиесінің көлемі халықтың тұрмыс жағдайын көрсетеді
Дамыған елдерде тұтыну несиесі үлкен роль атқарады. Ол
Қазіргі уақытта Қазақстандағы тұтыну несиесі де, оның бір
Курстық жұмысындағы зерттеулердің объектісі - тұтыну несиесін беру,
Тұтыну несиесінің экономикалық мәнін, жеке тұлғалардың тұтыну несиелерін
Статистикалық мәліметтерді қарастыру;
Оларға талдау жасау;
Тұтыну несиелерінің түрлеріне зерттеулер жүргізу;
Жеке тұлғалардың несиелік қабілетін бағалау әдістеріне сипаттама беру;
Несиені уақытында қайтаруды қамтамасыз ету формаларын талдау;
Шет елдік тәжірбиелерді қарастыру.
I ТАРАУ.
Тұтыну несиесі және оның әлеуметтік-экономикалық маңызы.
Тұтыну несиесі туралы түсінік және оның мәні.
Тұтыну несиесі - бұл, жеке тұлғаларға тұтыну тауарларын
Коммерциялық банктер төмендегідей қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсаттарына тұтыну несиесін
Ұзақ мерзім қолданатын тауарларды сатып алу мақсатына. Мысалы:
Кейін сатылатын немесе лизингке берілетін құралдарды, тауарларды жалға
Тұрғын үйлерді салуға және сатып алуға берілетін несиелер;
Несиелік карточка бойынша сатып алынған тауарлардың төлем мерзімін
Қозғалмайтын мүлік, автокөлік және ұзақ мерзім қолданылатын тауарларды
Экономикалық мазмұны жағынан тұтыну несиесі банктік несиенің бір
Тұтыну несиесінің негізгі мақсаты - халыққа тұтыну товарларын
Несиенің бұл түрі қымбат және ұзақ мерзімге пайдаланылатын
Тұтыну несиесі көптеген елдер экономикасында үлкен роль атқаратындықтан,
Бұл реттеулерді екіге бөлуге болады: несиені беру деңгейіндегі
Экономиканың құлдырауы, сұраныстың азаюы кезіндегі мемлекеттің саясаты -
Ал, экономикада ақша инфляциясының күшеюі кезінде алдағы айтылған
Дамыған елдерде тұтыну несиесі үлкен роль атқарады, тауарларға
Әр елдегі тұтыну несиесінің даму дәрежесін салыстыратын болсақ,
Соңғы зерттеулерге сәйкес, көбінесе тұтыну несиесі банктермен берілетін
Сонымен, халыққа берілетін несиелер тұтыну несиесі деп аталады.
Ресейде тұтыну несиесіне халыққа берілетін кез-келген несиелерді, соның
Ал батыстағы банктік тәжірбиеде тұтыну несиелерінің мағынасы Ресейден
Тұтыну несиесінің негізгі ерекшеліктеріне келетін болсақ, мүлік құнының
Тұтыну қажеттіліктеріне арналған несиені алу үшін несие алушы
1.2. Тұтыну несиесінің түрлері.
Тұтыну несиелерінің бірнеше түрлері бар және дамыған елдерде
Дамыған батыс елдерінде несиелеу объектілеріне қарай тұтыну несиесі
Тұтыну несиелері төмендегідей түрлері бар:
Несиелік мәміленің субъектілеріне байланысты (кредитор мен қарыз алушы
Банктік тұтыну несиелері;
Сауда ұйымдарымен халыққа берілетін қарыздар;
Банктік емес типтегі несие мекемелерімен берілетін тұтыну несиелері
Жеке тұлғалармен берілетін, жеке тұтыну несиелері;
Қарыз алушы жұмыс істейтін кәсіпорындардан, ұйымдардан тікелей алынған
Несиелеудің мерзіміне қарай тұтыну несиелері былай жіктеледі: қысқа
Отандық банктер тәжірбиесінде банктік несиелердің пайдалану мерзіміне қарай
Қысқа мерзімді (1 жылға дейін);
Орта мерзімді (1 жылдан 3 жылға дейін);
Ұзақ мерзімді (3 жылдан жоғары).
Талап еткенге дейінгі несиелерді онкольдік деп те атайды.
Қазақстан Республикасында тұтыну несиесінің ауқымды даму тенденциялары туралы
Кесте №1
Қазақстан банктері берген тұтыну несиелерінің қөлемі.
Мерзім бойынша несиелер түрлері 2001 жыл 2002 жыл
Млн. тенге Млн. тенге Млн. тенге
I. Барлығы (KZT)
Соның ішінде: 20 822 42 249 100 635
Қысқа мерзімді 9 209 14 058 17 731
Ұзақ мерзімді 11 613 28 191 82 904
Тұтыну несиесін беру тәсіліне байланысты мақсатты және мақсатсыз
Қарыздардың қамтамасыз етілуіне байланысты қамтамасыз етілген (сақтандырылған немесе
Банктік несиені:
меншікті кепілге алу арқылы;
кепілдеме, кепілдік (гарантия, поручительство) арқылы;
үшінші тұлғаға клиенттің дебиторлық шоттары мен талаптарын, келісім
клиенттің несие бойынша жауапкершілігін сақтандыру келісім шарты арқылы;
бағалы қағаздармен, тауарлы және жолдық құжаттармен қамтамасыз етуге;
вексельдермен қамтамасыз етуге;
өмірді сақтандыру полюстерімен қамтамасыз етуге болады.
Өтеу әдісіне байланысты:
бөліп қайтарылатын;
мерзім соңында толық қайтарылатын болып бөлінеді;
Мерзім соңында толық қайтарылатын несиенің ерекшелігі, негізгі қарыз
Бөліп қайтарылатын несиелерге: қарызды тұрақты кезеңдер бойнша өтеу
Пайыздарды төлеу әдістеріне байланысты несиелер:
Пайыздар несиені беру уақытында төленетін несиелер;
Пайыздары несиені өтеу уақытында төленетін несиелер;
Несиені пайдалану мерзімі бойынша пайыздар бірдей бөліктер арқылы
Қаражаттардың айналымы сипатына байланысты несиелер:
Біржолғы несиелер;
2. Жаңартылған (револьверлі, роллеверлі) болып бөлінеді. Револьверді несиелер
Оған мысал ретінде АҚШ-тың тәжірбиесін келтіруге болады. АҚШ
Бөліп қайтарылатын несиелер;
Револьверлі несиелер;
Бөліп қайтарылмайтын несиелер деп бөледі.
Бөліп қайтарылатын несиелер шартты пайыздарды және қарызды белгілі
АҚШ-та бөліп қайтарылатын несиелерді өтеу мерзімі 2-5 жыл
Револьверді несиелерге қарағанда, бөліп қайтарылатын несиелердің қамтамасыз етілу
Бөліп қайтарылатын несиелер банктік несиенің тікелей және жанама
Біздің елімізде сауда ұйымдары арқылы халықты несиелеу дамуда.
Ипотекалық несие - бұл қозғалмайтын мүліктерді кепілге ала
Классикалық түсінікте, ипотека - бұл тек несие беру
Ипотекалық несиелеу процессі екі түрде жүзеге асырылуы мүмкін:
тұрғын үй құрылысын несиелеу;
халықтың тұрғын үй сатып алуына ұзақ мерзімді несие
АҚШ-та 20 ғасыр басында жылжымайтын мүлік нарығын дамыту
Ал, ФРГ-де тұрғын үйлерді салуды кешенді қаржыландыру үшін
Ресей Федерациясында ипотекалық жүйені дамыту үшін заңды негіз
Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастарға өтуі ипотеканың дамуына әсерін
Қазіргі уақытта, орташа қазақстандық отбасының жылдық шығындарының нақты
Ипотека - дамыған елдердегі қаржылық операциялардың кең тараған
Несие алушының келесі қадамы несие сомасы шегіне сәйкес
Ал, ипотеканың неміс схемасы американдықпен салыстырғанда икемсіз болып
Классикалық неміс схемасы бойынша пәтерді сатып алу үшін
II ТАРАУ.
Коммерциялық банктерде тұтыну несиелерін беру тәртібі.
2.1. Жеке тұлғалардың несиелік қабілеті және оны бағалау
Екінші деңгейдегі коммерциялық банктер клиентінің несиелік қабілеті -
Жеке тұлғалардың несиелік қабілетін бағалау талап етілетін сомамен
Коммерциялық банк несие алушының өткен жылдардағы қаржылық жағдайына
Бұл жерде банкпен жүргізілетін: төлем қабілеттілікті бағалауға, несие
Несие қабілеттілікке сараптама жүргізу әрбір банкте кеңінен қолдануда,
Өкінішке орай, екінші деңгейдегі банктер жеке тұлғалармен қарым-қатынаста,
Жеке несие алушының несие қабілеттіне сараптама жүргізу мақсаты
Сондықтан банк несие бере отырып, тәуекелге әкелетін барлық
Жеке тұлғаның несиелік қарызды қайтаруын қарастырғанда, тек оның
Қазақстан банктері Батыс елдер тәжірбиесінде кеңінен қолданылатын «несиелік
«Несиелік Скоринг» әдісін 1940 жылы американдық Д.Дюран экономисті
Оның көзқарасы бойынша, төмендегі факторлар тобы тұтыну несиесін
Жасы: 20 жастан асқан әрбір жылға -
Жынысы: әйелдерге -0,40 балл, ерлерге - 0 балл;
Тұрығылықты жерде өмір сүру мерзімі: берілген жерде тұрған
Мамандығы: тәуекелі төмен мамандық үшін -0,55балл, тәуекелі жоғары
Салаға байланысты: егер мемлекеттік мекеме, банк және брокерлік
Жұмыс бастылығына байланысты (занятось): берілген кәсіпорындарда жұмыс істеген
7.-9. Қаржылық көрсеткіштер: банктік шоты болса -
Осы коэффициенттерді қолдана отырып, Д.Дюран «жақсы» және «жаман»
Германия, Франция, АҚШ елдердегі коммерциялық банктердің қолданатын Скоринг
Клиенттің несиелік қабілеттілігін талдаудың негізгі мақсаты оның өткен
Несиелеу процесі келісілген мерзімде қарызды қайтармаумен байланысты көптеген
Банк несие бере отырып, қарызды өтемеуге әкелетін факторларды
1. Қарыз алушының сипаттамасы. Несиелік инспектордың несие алушының
Егер, несиелік инспектордың клиенттің барлық құжаттарын қарастырғаннан кейін,
2.Қаржыларды қарызға алу қабілеті. Несиелік инспекторлар несие алушының
Несие инспекторы несие алуға келген басшылардың немесе компаниялардың
3. Ақша қаражаттары. Несиелік өтінішті қарастырғанда қарыз алушының
а) қолма-қол ақша ағыны;
б) активтерді сату және жою (ликвидация);
в) қаржыларды тарту.
Аталған қайнар көздердің кез-келгені несиені өтеуге қажетті қаржылардың
Қолма-қол ақша ағыны = Таза пайда+Амортизация+Кредиторлық
қарыздардың көбеюі - Дебиторлық қарыз
дардың және тауарлы-материалдық
қорлардың көбеюі.
Бұл формуланың артықшылықтарының бірі оларды банктің несиелік инспекторы
4. Қамтамасыз ету. Несиелік инспектор несие алушының берілген
5. Жағдайлар. Несиелік инспектор қарыз алушының және сәйкес
6. Бақылау. Қарыз алушының несиелік қабілеттілігін бағалаудың соңғы
Тұтыну несиелері бойынша несиелік тәуекелді өтеудің адекватты мөлшерін
К*= Несиені өтеудегі төлемдердің минималды мөлшері
Клиенттің табыстары
К**= Несие бойынша мүмкін қарыздардың мөлшері
Клиенттің табысы
Бұл коэффициенттерді есептегенде банкир: несие алушының нақты табысының
2.2. Тұтыну несиесін уақытында қайтаруды қамтамасыз
Өтімділік деңгейіне қарай қамтамасыз етудің төмендегідей түрлері бар:
банктің филиалдарына кепіл берушінің салған ақшалай депозиттері;
кепілдеме беруге құқықтары бар ұйымдар мен кәсіпорындардың кепілдемесі;
өтімді қозғалмайтын және қозғалмалы меншік.
Несиені қамтамасыз ету ретінде несие алушының меншігі немесе
Меншіктің қамтамасыз етулер ипотека түрінде де, заклад түрінде
Банктік тәуекелдерді төмендету мақсатында несиенің қайтарылуын қамтамасыз етудің
Қозғалмайтын мүмліктерді бағалау келесі құжаттар негізінде жасалады:
бағаланатын объектілердің техникалық құжаттамалары (оригинал);
кепіл берушінің бағаланатын объектілерге меншік құқығын куәләндыратын құжаттар;
бағаланатын объект иесінің құрылтайшылық құжаттары және осы мүлікке
егер, бағаланып отырған сауда объектісі болса, жылдық, айлық
объектінің иесі болып табылатын кәсіпорынның балансы;
объектілерді бағалаған қызметкерлердің визуалды қарау нәтижелері.
Талдауды жүргізудің алдында банк пен клиент арасында қозғалмайтын
Банктің кепіл қызметі клиент тапсырған құжаттар негізінде кепілге
Несие алушы тапсырған құжаттарды талдау, бағаланатын объектіні визуалды
Бағалаудың келесі этапы - меншік құқын анықтау. Құнды
Қозғалмайтын мүліктің құнын бағалауда үш негізгі әдістер қолданылады:
шығынды әдіс;
табысты әдіс;
сатуларды тура салыстырмалы талдау әдісі.
Қозғалмайтын мүлікті бағалау бойынша қызмет арқылы түрле және
Қозғалмайтын мүлікті шығынды әдіспен бағалау.
Шығынды әдіс инвесторлардың қозғалмайтын мүлікті сатып алу мүмкіндігін
Қозғалмайтын мүлік нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігі болу
Шығындар әдісін қолданып, бағалау процедурасының негізгі этаптары:
иелігіндегі жерді пайдалану құқының құнын есептеу немесе бағалау
ұқсас ғимараттар мен құрылыстарды салу құнын есептеу, қалпына
ғимараттардың физикалық және моральдық тозу сомасын анықтау;
ғимараттың нақты құнын анықтау үшін қалпына келтіру бағасын
ғимараттың есептелген құнына жердің құнын қосу.
Ғимараттың құрылысының құнын есептеуге негіз болатын:
ағымдағы бағалардың мәліметтер базасы. Бұларға дайын үйлердің, офис
құрылыстар объектісін қабылдау туралы мемлекеттік актілердің болуы;
жобалық-сметалық құжаттамалар.
Эксплуатациялау процесінде ғимараттар және құрылыстар тозуға ұшырайды, яғни
Жалпы ғимараттың тозу пайызы келесі формуламен анықталады:
Uф=AI*GI/100
Uф - ғимараттың физикалық тозуы;
AI - ғимараттың констрактивті элементтерінің тозуы;
GI - ғимараттың құны ішіндегі конструктивті элемент құнының
Шығынды әдіс бойынша мемлекеттегі жалпы экономикалық жағдай есепке
Табысты әдіс.
Табысты әдіс күту қағидасына негізделген. Бұл қағида бойынша
табысты дисконттау әдісі;
тікелей капитализациялау әдісі.
Бұл универсалды әдістерді әртүрлі мүліктік кешендерге қолдануға болады.
Болашақтағы табыстарға төмендеілер кіреді:
Иелену мерзімінде объектілерді эксплуатациялаудан алатын кезеңдік табыстардың ақша
Иелену мерзімі аяғында объектілерді сатудан түскен ақшалай түсімдер,
Салынған капиталдар күрделі пайыздар ережесі бойынша өз-өзімен өседі.
Тікелей капитализациялау әдісінің формуласы:
S0= E/RK
S0 - объектінің ағымдағы құны;
RK - капитализациялау коэффициенті;
Бұл әдіспен объектінің ағымдағы құнын есептеу үшін үш
1. Жылдық таза табысты есептеу;
2. Капитализациялау коэффициентін таңдау;
Капитализациялау коэффициенті нарықтық инфляция негізінде де анықталуы мүмкін.
Бірақ, табыстылық әдісі қозғалмайтын мүлік объектілерінің нақты құнын
Сатуларды тікелей салыстырып талдау әдісі.
Бұл әдіс мына қағидаларға негізделген:
Алмастыру қағидасы - бойынша бірнеше ұқсас тауарлар, тұтыну
Сұраныс пен ұсыныс. Бағалар нарығындағы сатушы және сатып
Тепе-теңдік. Сұраныс пен ұсыныс нарықтың тепе-теңдігін орнатуға талпынады.
Сатуларды тікелей салыстырып талдау әдісін қолдану аясы шынайы
Үлкен табысты объектілерді сатудың экономикалық сипаттамалры және шарттары
Сатуларды тікелей салыстырып талдау әдісін қолданып, бағалау процедураларының
1-этап. Сәйкес нарықтарды зерттеу және бағалау объектілеріне ұқсас
2-этап. Ақпараттарды тексеру. Жасалған мәліметтерге байланысты, әртүрлі жағдайларға
3-этап. Бағаланатын объектіні ұқсас объектілердің әрқайсысымен салыстыру мен
4-этап. Салыстырмалы сипаттамаларды талдау жолымен бағаланатын объектілердің құнын
Сатуларды тікелей салыстырып талдау әдісі қозғалмайтын мүлік объектілерінің
Сәйкесінше, бұл әдістерді қолдану несие бергенде тиімді болады
Қабылданған оң шешімді жүзеге асырудың келесі сатысында банк
ҚОРЫТЫНДЫ
Бұл жұмыстың бірінші тарауында жалпы тұтыну несиесі және
Тұтыну несиесі деп халыққа тұтыну тауарларын сатып алу,
Несиенің бұл түрі қымбат өнімдерді сатып алу мақсатына,
Тұтыну несиесі көптеген елдер экономикасында үлкен роль атқаратындықтан,
Тұтыну несиенің негізгі ерекшеліктеріне, осы несие түрі берілген
Ақшалай формада тұтыну несиесі тұтыну тауарларын алумен, көрсетілген
Тұтыну несиесінің негізгі мақсаты - халықтың тұрмыс
Әр елдегі тұтыну несиесінің даму дәрежесін салыстыратын болсақ,
Соңғы зерттеулерге сәйкес тұтыну несиесі банктермен берілетін несиелердің
Екінші тарау жеке тұлғалардың несиелік қабілетін бағалауға және
Банк несиелік саясатын белгілегеннен кейін, осы саясаттың іске
Несиелік келісім шартта бекітілетін несиелеудің мүмкіндіктері мен шарттары
Сонымен, несиелік қабілеттілік дегеніміз- қарыз алушының уақытылы және
Коммерциялық банктер несие алушының өткен жылдардағы қаржылық жағдайына
Несие қабілеттіліке сараптама жүргізу әрбір банкте кеңінен қолдануда,
Қазақстан Республикасында жылжымайтын мүлікті кепілге ала отырып, банктік
Ипотекалық несиенің дамуы Қазақстанда баяу жүруде. Оның басты
Қазіргі кезде, коммерциялық банктер арасындағы бәсекелестікке байланысты несие
Қазақстандағы несиелік жүйе Батыс елдерінің несиелік және жалпы
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
«Правила ведения документации по кредитованию банками вотрого уровня»
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі.
«Казкоммерцбанк»АҚ-ның жылдық қаржылық есебі (2003 жыл).
«Статистическое обозрение Казахстана», №1, 2003.
«Социально-экономическое развитие Казахстана», 4/2003 (январь-апрель).
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкісінің статистикалық бюллетені - 2004
Давлетова М.Т. «Кредитная деятельность банков в Казахстане», А.,
Джозеф Ф. Синки. «Управление финансами в коммерческих банках»,
Калиева Г.Т. «Кредитное дело». А., 1998.
Кудрявцева В.А., Кудрявцева Е.В. «Основы организации ипотечного кердитования».
Лаврушин О.И. «Банковское дело». М., 2001.
Ольшаный А.И. «Банковское кредитование», М., 1998.
Панова Г.С. «Кредитная политика коммерческого банка». м., 1997.
Питер С. Роуз «Банковский менеджмент», М., 1997.
Сейткасымов Г.С. «ДКБ». А., 1999.
«Банки Казахстана». Досымов Б.С. «Современные проблемы ипотеки», 8/2001.
«Континент», Татишева Е., «Рынок становится чище», №25, 2001
35

Ұқсас жұмыстар

Тұтыну несиесінің экономикалық мәні мен теориялық негізіне жан-жақты зерттеулер жүргізіп, несиелеудің бұл түрінің “Еуразиялық банк” ақ-ның қызметіндегі жүзеге асырылу ерекшеліктерін қарастыру

Қысқа мерзімді несие

Тұтыну несиесінің экономикалық мәні

Несиелік тәуекелді анықтау

Тұтыну несиесі жайлы

Қазақстандағы тұтыну несиесінің қазіргі жағдайы және оны талдау

Нарық жағдайына сай коммерциялық банктердегі тұтыну несиесін беруді ұйымдастыру жағдайына талдау жасай отырып, ондағы орын алатын мәселелерді шешу жолдарын іздестіру

Қазақстандағы рыноктық несие жүйесі қатынастарының қалыптасуы

Тұтыну мақсатына берілетін несиелер