Жаңа мектеп
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.......................................................................................................................2
1 Бөлім. Қазақстанда шағын жинақталған мектептердің қалыптасуы (тарихи-теориялық
2 Бөлім. Қазіргі кезеңде шағын жинақталған мектептердегі тәрбиелік
3 Бөлім. Шалғайдағы шағын жинақталған мектептерде музыкалық-тәрбие жұмыстарын
4 Бөлім. Ауылдық шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие
ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................................28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі........................................................................29
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі.Бүгінгі кезеңде республиканың қоғамдық-саяси өміріндегі болып
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында шағын жинақталған мектептер
Еліміз егемендігін алғаннан кейінгі ұлтымыздың жаңа заманға қадам
Әлеуметтік-экономикалық жағдай, қала халқының күрт өсуі, миграция, балалардың
Зерттеу жұмыстардың мәлеметтеріне қарағанда шағын жинақталған
Себебі шағын жинақталған мектептерде жас ерекшелігіне қарамастан бірнеше
Осы мәселенің жалғасы ретінде шағын жинақталған мектептерде жүргізіліп
Зерттеу барысында байқағанымыз – бұл проблема Қазақстанда кәзірге
Шағын жинақталған мектеп оқушыларына музыкалық тәрбие жұмыстарын
Қазақстан Республикасында жалпы орта білім беру мектептерінің 77%-ы
- шағын жинақталған мектептерде қазіргі заманға сай оқытуды
- заман талабына сай қаржының бөлінбеуі;
- негативті тенденцияларға сәйкес, демографиялық дамудың күрт азаюы;
- ауыл мектептерінің азайып, сонымен қатар республикада шағын
- музыкалық тәрбие әдістемесінің әлсіз болуы.
Ауылдық мектептерде тарихи аспектілердің, соның ішінде шағын жинақталған
Жоғарыда айтылғандардың бәрін де ескере отырып, шағын жинақталған
Зерттеу жұмысының мақсаты: шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие
Зерттеу жұмысының нысаны:шағын жинақталған мектептерде оқу-тәрбие процесі.
Зерттеу жұмысының пәні:шағын жинақталған мектептерде музыкалық оқу-тәрбие жұмыстары.
Зерттеу міндеттері:
1. Шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие жұмыстарын жүргізудің
2. Шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие жұмыстарын жүргізудің
3. Шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие жұмыстарды жүргізу
Зерттеу жұмысының ғылыми болжамы: егер шағын жинақталған мектептерде
Қорыта келе, мектепте тәрбиенің алар орны аса
Аталған зерттеу тақырыбы шешілмеген проблемаларын қоғам мен ғылым
1 Бөлім. Қазақстанда шағын жинақталған мектептердің қалыптасуы (тарихи-теориялық
Еліміздегі шағын жинақталған мектептердегі білім және тәрбие берудің
Әрбір саланың өз ерекшелігі мен тарихи даму
Қоғамда оқудың даму барысында шағын жинақталған мектептердің оқу
Жалпы мектептердің даму тарихын зерттеген ғалым-педагогтардан кейін ауыл
Қазақстандық ғалымдардың зерттеулерін атап өтер болсақ, оқу ағарту
Ауылдық шағын жинақталған мектептердің мәселелерін зерттеген ғалымдар К.Н.
Шағын жинақталған мектептердің тарихы ХІХ ғасырдың орта тұсынан
Ерте ғасырларда Қазақстан аумағындағы шағын жинақталған мектептер мұсылман
Негізінен, шағын жинақталған мектептердің пайда болуы К.Д. Ушинский,
«Атап өту керек, революцияға дейінгі орыс-қазақ мектептері 3-4
1918 жылы мектеп құрылымын анықтайтын, оған негіз болатын
1920-1921 жылдары бұрынғы ауыл мектептері қалпына келтірілді және
Еліміздегі шағын жинақталған мектептердің қалыптасуының цифрлық дәлеледемелермен көрсетсек.
1924-1925 оқу жылында бұл мектептер қарқынды өсу сатысында
Қазақстан Білім және Ғылым Министрлігінің нормативті құжаттары бойынша
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігінің статистикалық есебі
Курстық жұмыс тақырыбы шағын жинақталған мектепте музыкалық
2003-2004оқу жылының басында алынған статистикалық мәліметтерге сүйенер болсақ,
Шағын жинақталған мектептердің Қазақстанда қалыптасуының әлеуметтік-саяси және педагогикалық
Қоғамның ырғақты дамуы үшін қажетті алғышарттар сан алуан.
Осы тұстағы мақсатын жүзеге асыруда, Қазақстанда В.В. Григорьев
Осы тұста қазақ балаларын оқулықпен қамтамасыз етуге қазақтың
Ы. Алтынсариннің сабақ бағдарламасы мынадай болды:
1) Аудармасын түсіндірумен орысша кітаптар оқу.
2) Әртүрлі пәндер бойынша орысша атауларын меңгеру.
3) Орысша әңгімелесу.
4) Грамматикалық талдау мен жеке фразалардың бірігуі мен
5) Таза жазу.
6) Арифметика: қосу, алу, көбейту, бөлу.
7) Жер шары туралы кейбір мәліметтер.
8) Әлемнің бөлшектері және Европа мемлекеттерінің басты қалалары.
9) Қалалар туралы мәліметтер.
10) Татар тілі (жазу мен оқу).
Бұдан басқа Ыбырай Алтынсарин өзінің ұстаздық қызметінің бастамасында,
1919 жылы «Білім беру жұмыстарына арналған материалдар» атты
1920 жылы 8 қазанда Қазақ АССР Халық Ағарту
Ұйымдастырушылық-педагогикалық алғышарттар мектептерді халыққа жақындату мақсатында олар қыстаулар
Білім алу кезіндегі ортаның әсері де, жағдайының дұрыс
1930 жылы Қазақстанға Россиядан 250 мәдени бригада оңтүстік,
1931 жылы бастауыш білім берудің тәжірибесі оң нәтижелер
1 – кезең 1930-1940 ж.ж. Осы жылдар аралығында
2 – кезең 1941-1945 ж.ж. аралығында жүрді. Ұлы
3 – кезеңді 1946-1960 жылдар аралығын қамтиды. Осы
Осы үш кезеңдердегі мектептердің, оның ішінде ауыл мектептерінің
Кесте1. 1930-1960 жылдар аралығындағы мектеп жүйесінің даму динамикасы
Жылдары
Мектеп 1930 1940 1950 1960
Барлық мектептер
оның ішінде ауылдық 3927
3601 7790
6967 9087
7887 9592
7899
Бастауыш мектеп
оның ішінде ауылдық 3747
3516 5289
4950 5971
5399 5212
4528
Толық емес орта
оның ішінде ауылдық 122
73 1770
1596 2446
2111 3054
2609
Орта мектеп
оның ішінде ауылдық 47
11 698
419 659
376 1310
758
Қазақстан Республикасында 1960 жылдан кейін мектептер қарқынды қалыптасып,
Шағын жинақталған мектептер қалыптасып, саны арта келе өзекті
2 Бөлім. Қазіргі кезеңде шағын жинақталған мектептердегі тәрбиелік
Өскелең ұрпақ бойында көркем мінез-құлық беру арқылы тәрбиелеу
Қазақтың ағартушы-педагогтары Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев, М.Жұмабаев, Ш.Құдайбердиев, А.Байтұрсынов,
Осы тұста шағын жинақталған мектептердегі тәрбиелік жұмыстардың, оның
-шағын жинақталған мектептерде қазіргі заманға сай оқытуды қамтамасыз
- заманның талабына сай қаржының бөлінбегендігінен, шағын жинақталған
- кадрлардың тапшы болу себебінен шағын жинақталған мектептер
- музыка сабағы 5-7 сағаттан аспайды, ал мұндай
- мәдениет үйлерінің аз болып, сыныптан тыс тәрбие
- ауыл балалары мен олардың отбасыларының әлеуметтік жағынан
Шағын жинақталған мектептердің проблемалары тек Қазақстанда ғана емес,
Біздің елімізде дешағын жинақталған мектептер туралы мәселелер өте
Қазақстан Республикасында шағын жинақталған мектептерді дамытудың 2010-2020 жылдарға
1. Оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру;
2. Кадрлық қамтамасыз ету;
3. Нормативтік-құқықтық және бағдарламалық-әдістемелік қолдау;
4.Материалдық-техникалық жағдай.
Осы негізгі мәселелерді тарқатып көрсететін болсақ:
1. Оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру:
- аз толтырылған сыныптарда оқытудың дәстүрлі әдістемелерінің артық
- гипербақылауға және нәтижесінде білім алушының мазасыздануына алып
- ақпараттық-коммуникациялық технологияларды нашар пайдалану;
- білім алушылар санының аздығына байланысты сапалы бейінді
- қосымша білім беру ұйымдарының және мәдени орталықтардың
2 Кадрлық қамтамасыз ету:
- педагогтердің, пән оқытушыларының толық оқу жүктемесімен қамтамасыз
- педагогтерді даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін
- шағын жинақталған мектеп мұғалімдерінің бірнеше пән бойынша
3 Нормативтік-құқықтық және бағдарламалық-әдістемелік қолдау:
- шағын жинақталған мектептердің қызметін реттейтін нормативтік-құқықтық базаның
- шағын жинақталған мектептерге арналған үлгілік оқу жоспарының
- шағын жинақталған мектептің оқу жоспарының вариативті және
- мұғалім үшін қазақстандық білімді дамытудың үрдістері мен
4 Материалдық-техникалық жағдайы:
- шағын жинақталған мектептердің жартысынан көбінің ыңғайластырылған ғимараттарға
- 90 мектептің апаттық жағдайы;
- 786 мектеп ғимаратының күрделі жөндеуге қажеттілігі;
- арнайы оқу зертханалары мен шығармашылық шеберханалардың, қазіргі
- телекоммуникациялардың ескірген инфрақұрылымы; кең жолақты Интернетке 10,3%
Осылайша, шағын жинақталған мектеп оқушыларының сапалы білім алуына
Шағын жинақталған мектептердегі оқу-тәрбие жұмысын жақсарту мүмкіндігі шағын
Ауылдық шалғайда орналасқан елді мекендердегі шағын жинақталған мектептерде
Кесте 2. Отбасы татулығы бағдарламасы. [38]
«Жалпы білім беретін мектептер жүйесі қоғамда орын алып
Бүгінгі күні жалпы білім беретін мектептер саны бойынша
Шағын жинақталған мектептердегі үлкен кедергілердің бірі – профильді
Бұл мәселенің шешімін табу мақсатында ұсынылатын әдіс, ол
3 Бөлім. Шалғайдағы шағын жинақталған мектептерде музыкалық-тәрбие жұмыстарын
Шалғайдағы шағын жинақталған мектептердің басты ерекшеліктері, ол сыныптағы
«Сыныптағы балалар санының аз болуы балалар үшін де
Зерттеу нәтижелеріне қарағанда бір оқушыдан бір оқу күнінде
Жалпы музыкалық білім беру арқылы шағын жинақталған мектеп
-мектеп оқушыларына музыкалық тәбиенің ғылыми –педагогикалық және
- мектеп оқушыларын музыка өнері негізінде музыкалық тәрбиенің
- оқу тәрбие үрдісінде мектеп оқушыларына музыка өнері
- музыкалық тәрбие мазмұны құрылып, тәжірибелік-педагогиалық тексерістен өткізіліп,
Тәрбие ісі адамзаттың бүкіл даму тарихымен қатар жүріп
Бүгінгі заман талабы – еліміздегі болып жатқан
Тәрбие қоғамдық үрдіс, қоғам мен жеке тұлғаның ара-қатынасын
Тәрбиенің негізгі міндеті – қоғамның қажетті талаптарының әрбір
Музыкалық тәрбие – жеке тұлғаның ақыл-ойы мен дене
Басқа өркениетті елдермен тереземіз тең болу үшін терең
Бала болашағы – бір отбасының ғана емес, бүкіл
Әр отбасында дүниеге келген сәби, өсіп жатқан жас
Тәрбие – жастарды әлеуметтік өмірге және еңбекке даярлап,
Қазақстандың ағартушы-ғалымдардан айтатын болсақ, алдымен Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов
Тәрбие мен құндылықтардың тұлға дамуына ықпалын қарастырар болсақ,
Білім беру міндетінде қарым-қатынас оқытушының оқушылармен шынайы психологиялық
Тәрбиелеу – қарым-қатынас міндетінің көмегімен тәрбиелеушілік және педагогикалық
Дамытушылық міндетінде қарым-қатынас арқылы психологиялық мәселелерді шешу, өз
-қарым-қатынас процесінде тұлға дамуын тежейтін әлеуметтік психологиялық факторлары
- тәрбиеленушінің индивидуалды психологиялық ерекшеліктерін көрсетуге мүмкіндік берді;
- тұлғаның негізгі қасиеттерінің қалыптасуымен әлеуметтік психологиялық дамуы
Ауылдық-селолық, шалғайдағы жерлерде балаларға музыкалық тәрбие беру ісі
А.Қ. Жұбанов тәрбие, шалғайдағы мектептер жайлы, оның ішінде
Білім беру саласында оқушылардың эстетикалық , этикалық және
Эстетикалық тәрбиенің маңызды бөлігі – музыкалық тәрбие болып
Эстетикалық тәрбие өнер құралдарымен (музыкада – дыбыс, суретте
Музыканың әсер етушілік қабілеті музыкалық, шығарманың жазылу сапасына,
1. Музыкалық шығарманың жазылу сапасы – оның қабылдауға
2. Әлеуметтік жағдай – оқушының қоршаған ортадағы қарым-қатынас
Ахмет Жқбанов: Осы кездегі әрбір қалалардағы, колхоздардағы, өндірістердегі
Мұғалімнің шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие жүргізу мүмкіндіктерін
адамдармен жұмыс жасауға қызығушылық, олармен тез тіл табысып
қарым-қатынас жасай білу сапасы;
эмпатиялық-эмоционалдық қабілетпен адамдарды түсіне білу сапасы;
икемді, шұғыл шығармашылық ойлау мәдениеті, күтпеген
жағдайдағы қарым-қатынасты тез және дұрыс бағдарлау, жеке тұлғаның
қарым-қатынаста кері байланысты түсіну және қолдана білу сапасы;
өзін-өзін басқара білу және өзгенің психологиялық жағдайы мен
тұлғасын, дауыс ырғағын сезімін, ойлау әрекетін басқар білу
өзінің нәтижесінде ықпал етіп, педагогикалық жағдаятты болжау
сапасы;
жақсы вербалды қабілеттерге: мәдениет, дамыған тіл байлығы, бай
лексикалық қор, дұрыс әдіс-тәсілді таңдау сапасы;
күйзелісті шеберлік мәдениетімен игеру;
шеберлікпен сөйлеу – ұстаздың музыкалық тәрбие берудегі
қабілеттілік сапалары деп көрсетуге болады. [51]
Көрнекті психолог Б.М. Теплов: Музыка жаңа фактілер мен
Мұғалім қызметінің табысты болуы оның өз қызметінің мәнін
4 Бөлім. Ауылдық шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие
Шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие жүргізу түрлерінің маңызды
Мектептегi музыкалық тәрбие аптасына бiр сабақтың шеңберлерімен шектеліп
Музыка бойынша сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырғанда келесі ережелер
Музыкалық тәрбие бойыншакөптеген жұмыстың жетiстiгi балалар қаншалықты музыкалық
Музыкалық үйірмелер. Хор үйірмесінде оқушыларды жас шамалары бойынша
Хорға, әдетте, 40—50 оқушыларды қабылдайды. Ал, ауылдық шағын
Орта және сегіз жылдық мектептерді төменгі класс оқушыларының
Музыка мұғаліміне музыкалық ән салу дағдылары мен қабілеттілікті
Хор үйірмесінің тәжірибесінде көптеген жаттығулар бар. Жаттығулардың кейбіреулері
Хор үйірмесінде шығарманы жаттау түрлері әр түрлі болады,
Аспапта ойнау үйірмелері (фортепиано, баян, аккордеон) соңғы он
Қазіргі уақытта, қабілетіне қарамастан аспапта ойнауды дұрыс бағытта
Алғашқы сабақтан бастап ансамбльдерде ойнауды машықтандыру керек. Мұғалім
Соңғы кездері балалар фольклорлық ансамблі назарға түсіп жүр.
Балалар музыканы тыңдау мәдениетінен, музыкалық талғамды қалыптастырудан, концерттерге
Фольклорлық ансамбльмен жұмыс жасау мұғалімнен әннің немесе шығарманың
Музыкалық тәрбиені мектепте сыныптан тыс уақытта жүргізуде ансамбльдер
Шағын жинақталған мектептердегі сыныптан тыс жұмыстардың бірі вокалды-аспаптық
Жасөспірімдердің вокалды-аспаптық ансамбльдерге қызығушылығы көптеген себептермен түсіндіріледі. Ең
Музыкалық балалар театры үйірмесіне оқушылардың кең көлемді бөлігін
Мұғалімге, ең алдымен қойылымға балалар спектаклін таңдап,
Мұғалімнің спектакльді дайындау барысындағы міндетті жан-жақты болып келеді.
Жұмыстың соғңы бөлімдерінің дайындығы кезінде көреремендер назарына афишалар
Балалар келесі опералық спектакльге қызығушылықпен қайта кірісіп, шығармашылығын
Мейрамдар мен демалыс кештері. Мектептегі мейрамдар сыныптан тыс
Кесте 3. Бастауыш сынып оқушыларының мінез-құлық мәдениетін тәрбиелеуде
«Ауыл мектебі-оқушыға білім беретін орын ғана емес, ауылдың
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмысымызды қорыта келе біз мынандай нәтижелерге жеттік:
1. Шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие жұмыстарын жүргізудің
2. Шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие жұмыстарын жүргізудің
- мектеп оқушыларына музыкалық тәбиенің ғылыми –педагогикалық
- мектеп оқушыларын музыка өнері негізінде музыкалық тәрбиенің
- оқу тәрбие үрдісінде мектеп оқушыларына музыка өнері
- музыкалық тәрбие мазмұны құрылып, тәжірибелік-педагогиалық тексерістен өткізіліп,
3. Шағын жинақталған мектептерде музыкалық тәрбие жұмыстарын жүргізу
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы, 1-бап, 23
2. Балтабаев М.Х. Проблемы теории и воспитания –
3. Керимов Л.К. Қиын жеткіншектерді қайта тәрбиелеуді даярлаудың
4. Шыныбекова Э.И. Нравственное воспитание личности: вопросы теории,
5. Королев Ф.Ф. Очерки по истории советской школы
6. Медынский Е.Н. История педагогики. Москва, Учпедгиз, 1947.
7. Обидов И.О. История развития народного образования в
8. Паначин Ф.Г. Школа и общественный прогресс –
9. Равкин З.И. Советская школа в период восстановления
10. Эфиров А.Ф. К истории нерусской советскойшколы (первые
11. Костяшкин Э.Г. Сельская школа полного дня –
12. Жильцов П.А. Воспитательная работа в сельской школе.
13. Кондратенков А.Е. Труд и талант учителя. –
14. Суворова Г.Ф. Совершенсвование учебного процесса в малокомплектной
15. Буравихин В.А. Школа-внешкольные учреждения. Москва, 1984. –
16. Жбанкова Н.С. Учитель на селе. Москва, 1981.
17. Чалов А.П. Специфика учебной деятельности на уроках
18. Ягофарова Д.С. Единый учебно-воспитательный комплекс. Москва, 1972.
19. Асқарбаева А. Шағын комплектілі мектептегі оқытудың мазмұны
20. Беркімбаева Ш.К. Жалпы білім беретін қазақ мектебіндегі
21. Сейталиев Қ.Б. Қазақстандағы жоғары педагогикалық білім берудің
22. Мамырова К.Н. Малокомплектная школа-крупный план. Учитель Казахстана
23. Сизоненко А.И. О работе республиканского учебно-методического объединения
24. Әділғазинов Г.З. Подготовка будущего учителя к управлению
25. Алдамжаров З.А. Совершенствование работы малокомплетных сельских школ.
26. Сәдуақасов Ә. Қазақстандағы шағын жинақталған мектептердің әлеуметтік
27. Струмилин С.Г. Хозяйственное значение народного образования. М.,
28. Жаңа мектеп. Алматы, 1930. – б 80
29. Шұғаева Г.Қ. Қазақстанда ауылдық шағын комплектiлi мектептердiң
30. Константинов Н.А., Медынский Е.Н. Очерки по истории
31. Атырау облыстық мұрағаты, 334 қор,4 тізбе,375 іс,
32. Сембаев А.И. Қазақ кеңес мектебінің тарихының очерктері.
33. Дружбой Великой сильны. Алма-Ата, 1972. – с.261-262.
34. Шұғаева Г.Қ. Қазақстанда ауылдық шағын комплектiлi мектептердiң
35. Қуанышбаева З.Б. Бастауыш сынып оқушыларының мінез-құлық мәдениетін
36. Қазақстан Республикасында шағын жинақталған мектептерді дамытудың 2010-2020
37. Сәдуақасов Ә. Қазақстандағы шағын жинақталған мектептердің әлеуметтік
39. Әбілмәжінов Т.Т. Шағын жинақты мектеп: мәселелері және
40. Крамаренко Н.Е. Проблемы МКШ и Пути их
41. Залғаринова А.И. Шағын жинақталған мектеп: проблемалар және
43. Ізтаева Ж.М. Музыкалық тәрбие берудің маңызы мен
44. Жағыпарова М. Тәрбие беруде және оқытуда педагогиканың
45. Бәшірова Ж.Р., Әлқожаева Н.С. Тәрбие мен құндылықтардың
46. Байділдаев Ө. Эстетикалық тәрбиені де ұмытпайық.//Музыкальное образование
47. Жұбанов А.Қ. Эстетикалық тәрбиенің басты саласы.//Ән-күй сапары.
48. Ізтаева Ж.М. Музыкалық тәрбие берудің маңызы мен
49. Сағынтаев П., Шәкірбаева А. Музыкалық тәрбие берудің
50. Жұбанов А.Қ. жас буынға эстетикалық тәрбие берейік.//Ән-күй
51. Бәшірова Ж.Р., Әлқожаева Н.С. Қарым-қатынас жасауға қажетті
52. Қуанышбаева З.Б. Бастауыш сынып оқушыларының мінез-құлық мәдениетін
53. Өтебаева Ә.Т. Ауыл мектебі оқушыларын рухани-адамгершілікке тәрбиелеудің
2
Бастауыш сынып оқушыларының мінез-құлық мәдениетін тәрбиелеуде сыныптан тыс
Тұрғылықты мекен жайы бойынша оқушылар ұйымын ұйымдастыру
Мақсаты: Оқушының саналы тәртібі мен мінез-құлық мәдениетін қалыптастыру,
Тәрбие процесін ұйымдастырудың сыныптан тыс түрі
Тұрғылықты мекен жайы бойынша оқушылар ұйымын ұйымдастыру
- Клуб
- Үйдің ауласы
- Тұрғылықты көшелер ауласы
- Серуен
- Үйірме
- Еңбек практикасы
Білім мазмұнын жаңарту контекстіндегі мектеп кітапханалары қызметінің жағдайы мен мәселелері
Мектеп жасына дейінгі балаларда зерттеушілік әрекеттің дамуы жағдайындағы балалардың эксперименті
Кітап және кітап құндылығын насихаттау
Мектеп жасына дейінгі балалардың ойын арқылы шығармашылық белсенділігін қалыптастыру
Қазақстандағы сауатсыздықты жою мәселесі
Танымдық және зияткерлік дағдыларды дамыту
Бастауыш мектеп жастағы балалардың ойлауы және сөйлеуі
Шағын жинақталған мектеп жұмысы
Жалпы білім беретін мектепті басқарудың ғылыми-педагогикалық негіздері
Бастауыш сынып мұғалімінің кәсіби қызметін қалыптастырудың ғылыми- педагогикалық негізі