Құжаттамалық инкассо
Жоспар
Кіріспе 2
1 Халықаралық есеп айырысу. 3
1.1Есеп айырысу нысандарының мақсаты, түрлері, маңызы 3
1.2 Есеп айырысу нысандары: құжаттамалық аккредитив, инкассо, банктік
ІІ. Шетел валютасындағы операциялар 20
2.1 Инкассалық операцияларды жүзеге асыру, инкассо есебі 20
2.2 Банктік аударымдар және олардың есептегі көрінісі 22
Қорытынды 27
Қолданылған әдебиеттер 28
Кіріспе
Мен осы халықаралық есеп айырысу тақырыбын таңдап жазғандағы
Курстық жұмысымның І-ші бөлімінде мен экспорт-импорт операцияларының бір
Ал ІІ-ші бөлімнің тақырыбына тоқталсақ ол шетел валютасындағы
Халықаралық есеп айырысу, яғни экспорт-импорт операцияларын жүзеге
Құжаттамалық аккредитив;
Құжаттамалық инкассо;
Банктік аударым.
1 Халықаралық есеп айырысу.
1.1Есеп айырысу нысандарының мақсаты, түрлері, маңызы
Экспорт – импорт операцияларын жүзеге асыру кезінде халықаралық
құжаттамалық аккредитив;
құжаттамалық инкассо;
банктік аударым.
Құжаттамалық аккредитив – экспортшы (траттаны акцептеу) пайдасына төлемді
Құжатты аккредитив ол кезегінде банктің бенефициярға өзінің тапсырыс
Банк сатып алушы мен сатушының арасында делдал қызмет
Төлемді қамтамасыз етудің құралы ретінде аккредитив әсіресе сатып
Сатушы өзара шартта көрсетілген тауарды жеткізілімі үшін оған
Сатып алушы тауар жеткізілінбейінше ақша төлегісі келмейді. Құжаттамалық
Әлемде барлық елдермен операция жүргізу кезінде қамтамасыз ету
Сатушыға тиесілі соманы игілікпен билеу.
Төлем жағдайы қатынасындағы икемділік.
Қысқа мерзімді қаржыландыру қаражаты ретінде қолданылуы.
Сатушыға женілдікті қамтамасыз ету жағдайлары анықталған кезде мүмкіндік
Ерекше халықаралық құқыққа сенімділік.
Жоғарыда айтылғандай, аккредитив төлемді қамтамасыз ету қызметімен қатар
Аккредитивтің түрлері қамтамасыз ету көлемі туралы дағдаластықпен және
Аккредитивті қайтарып алу
Кез келген уақытта эмитент–банк өзгертуі немесе жоюы мүмкін,
Сонымен қайтарымды аккредитив бенефициарға жеткілікті қамтамасыз етуді ұсынбайды.
Бенефициарға жоғары деңгейлі сенімділік береді, егер ол аккредитив
Қайтарып алынбайтын аккредитивті ашу туралы бенефициарға корреспондент-банк хабарлайды.
Егер корреспондент-банк бенефициарға аккредитивті бекітсе, онда ол
Экспортшыға «Үй банкімен» расталған, яғни экспортшы еліндегі банктерге
Жоғарыда айтылғандай аккредитивтің нысандары бенефициар үшін қамтамасыз ету
Аккредитивтің негізгі түрлеріне келесілер жатады:
ұсыну бойынша төлемдер;
төлемді ұзарту бойынша;
бенефициардың траттаны акцептілеуін қарастыру;
бенефициардың тратталарды сатып алуын қарастыру;
«қызыл ескертпе»;
жаңартпалы;
«стенд бай» (резервтік аккредитив);
аудармалы.
Төлемді ұсыну бойынша аккредитив. Аккредитивтің кең қолданылатын түрі
Төлемді ұзарту бойынша аккредитив. Бенефициар төлемді құжатты берген
Тратта акцептімен аккредитив. Бенефициар сатып алушыға ұсынған тратта
Траттаны сатып алу аккредитиві. Негоциация түсінігінде бенефициардың траттаны
Авансты аккредитив. «Қызыл ескертпе» аккредитивін қолданған кезде сатушы
Жаңартпалы аккредитив. Егер сатып алушы тапсырыс тауарларының белгілі
Резервті аккредитив. «Стенд бай» аккредитивтері ең алдымен Құрама
Резервті аккредитивтер келесідей төлем және қызметтер арқылы кепілдендіріледі:
ұсыну бойынша төлемге жататын вексельдер бойынша төлем;
банктік несиелерді өтеу;
тауар жеткізімдерін төлеу;
келісімшарт бойынша тауарды жеткізу;
жұмысты орындау немесе мердігерлік шартты орындау.
Банкке аккредитив бойынша бұйрық берушунуң өз міндеттемесін орындамағаны
Аудармалы аккредитив. Халықаралық сауда қажеттілігіне негізделеді. Ол
аккредитив сомасы және тауар бірлігінің бағасы төмендетілуі мүмкін;
қызмет ету мерзімі қысқартылуы мүмкін;
құжатты ұсыну үшін соңғы мерзім қысқаруы мүмкін;
егер негізгі аккредитивте тауарды жіберу күні белгіленбесе, онда
сақтандыру өтеуінің пайыздық мөлшерлемесі негізгі аккредитив ұйғарымының орнын
сауда делдалы одан қалған қосымша құжаттарды талап етуі
Сонымен бірге сауда делдалына сауда маржасына көбейтілген жабдықтаушының
Негігі аккредитивтің қызмет ету мерзімі аудармалы аккредитивтің қызмет
Аудармалы аккредитивті тек бір рет қана аударады. Екінші
Алайда екінші бенефициардың бірінші бенефициарға «кері аударуды» жүргізуі
Аккредитивті аудару және тапсыру алдында бірінші бенефициар аударушы
Кей кезде сауда делдал аккредитив бойынша өз талабын
«бэк ту бэк» аккредитиві (өте мақылық);
Аккредитивтен түскен түсімге орын беру (цессия).
«Бэк ту бэк» аккредитиві. Коммерсант-делдалдың банкі жабдықтаушы пайдасына
1.2 Есеп айырысу нысандары: құжаттамалық аккредитив, инкассо, банктік
Аккредитивтен түскен түсімге орын беру (цессия). Бенефициар аккредитив
Құжаттарды тапсыру, аудармалы аккредитивке қарағанда бенефициардың ісі болып
Аккредитив ашу үшін ол белгіленген нысандағы банктік бланкіде
Аккредитив ашуға өтініште импортшы келесідей негізгі деректеме ұсынуға
аккредитив түрі (қайтарып алынатын, қайтарып алынбайтын, трансферабельді, басқа
импортшының атауы мен орналасқан жері;
бенефициардың атауы және толық мекен-жайы;
аккредитивті өтеу мерзімінің орны, күні, айы;
бенефициар банктің (авизолаушы банктің) атауы және мекен-жайы;
аккредитив сомасы және валютасы;
тауарды сипаттау, тиеу мерзімі (CIF, FOB және т.б.)
ішінара тиеу және жеткізу мүмкіндігі;
тауарды жеткізу мерзімі;
жабдықтаушылардың төлеуге ұсынатын құжаттар тізімі;
құжатты ұсыну мерзімі;
жабдықтаушы тиеуге ұсынатын құжаттардың тізімі;
төлем шарты: құжатты ұсыну немесе ұзарту мерзімі бойынша;
аккредитив бойынша қандай шығындар және кімдер алып жүреді.
Аккредитивтің қызмет ету мерзімі сатып алынатын тауарлардың санына
клиенттің валюталық шотында қаражаттардың болуы және қол немесе
өтініштің екінші данасы клиенттердің құжаттамасында орналастырады;
өтініштің үшінші данасы аккредитив ашу туралы тапсырманың орындалуын
Шетелдік қатынастар және операциялар бөлімі авизолаушы және растайтын
Дт 2203 «клиенттің ағымдағы есепшоттары» (валюталық шот)
Кт 2855 «құжаттамалық есеп айырысу бойынша кредиторлар».
Растайтын немесе авизолаушы банкке бағытталған аккредитив мәтінінде шетел
Дт 2855 «құжаттамалық есеп айырысу бойынша кредиторлар»
пайдаланған аккредитив сомасына
Кт 1052 «банктің басқа банктегі корреспонденттік есепшоттары»
Клиенттердің аккредитив ашу туралы өтініштері арнайы журналда тіркеледі.
Бенефициар мен келісу шарты кезінде клиентөтініші бойынша шетел
Аккредитив шартының өзгеруі туралы мерзімді ұзарту немесе қайтарып
Комиссиялық сияқының белгіленген бағасына сәйкес банк клиенттің шотынан
Аккредитив құжаттарды ұсыну немесе соңғы төлемнен кейінгі мерзім
Шетел банктерінен аккредитив бойынша келіп түскен құжаттар бойынша
Егер орындаушы аккредитивті ашқан банк (құжаттарды тексеретін) болса,
Егер құжатты тексеру кезінде қателіктер табылған жағдайда, құжаттардытөлеу
Экспортқа құжатты аккредитивтер бойынша есеп айырысуды жүзеге асыру
Шетел импортшыларының атынан қазақстандық экспортшылар пайдасына келетін кейбір
Дт 6010 «расталған өтелменген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін
Кт 6510 «расталған өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін
Әрбір аккредитивке дербес шот ретінде және шетел валютасында
Өкілетті банк эмитент-банкке авизолаушы банк есебі бойынша оның
Шетел банктерінен ақша қаражаттары түскеннен кейін келесі бухгалтерлік
Дт 1052 «банктің басқа банктердегі корреспондеттік есепшотары»
Кт 2203 «клиенттердің ағымдағы есепшоттары».
Және сол уақытта баланстан тыс шот есебінің шығынына
Дт 6510 «расталған өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін
міндеттемелер».
Кт 6010 «расталған өтелменген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін
талаптар».
Аккредитив бойынша құжаттамада төлем сомасын көрсетіп «төлем» жазуы
Дт 1052 «банктің басқа банктердегі корреспондеттік есепшотары»
Кт 2855 «құжаттамалық есеп айырысу бойынша кредиторлар».
Банктің төлемге қарсы жіберген тауарлы құжаттарды 7150 «шетел
Дт 2855 «құжаттамалық есеп айырысу бойынша кредиторлар»
Кт 2203 «клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
және шығыс 7150 «шетел операциялары бойынша инкассоға жіберілген
ІІ. Шетел валютасындағы операциялар
2.1 Инкассалық операцияларды жүзеге асыру, инкассо есебі
Құжаттамалық инкассо кезінде банк құжаттарды жіберуге қарсы сатушы
Сатушы тауарды тиеу уақытына дейін сатып алушының төлемді
сатушы іскерлік қатынастар негізінде сатып алушының төлем қабілеттілігін
импортшы әлінің саяси, экономикалық және құқықтық жағдайлары тұрақты
алушы елінде импорттық шектеулер қойылмаса.
Инкассолық операцияларды жүзеге асыру кезінде банктер және олардың
Сәйкестендірілген ережелерге сәйкес инкассо-банктердің келесі мақсаттарда алынған нұсқаулықтар
акцепт немесе төлемді алу;
акцепке немесе төлемге қарсы коммерциялық құжаттар беру;
басқа да жағдайларға байланысты коммерциялық құжаттарды беру.
2.2 Банктік аударымдар және олардың есептегі көрінісі
Инкассолық операция жүргізілетін құжаттартарға байланысты инкассоның екі түрін
таза, яғни чектер, вексельдер және төлемді алу үшін
құжаттамалық, яғни қаржылық құжаттармен жөнелтелген немесе жөнелтілмейтін коммерциялық
Негізгі коммерциялық құжаттарға коммерциялық шоттар немесе фактура-шоттары жатады.
Көлік құжаттары коммерциялық шот көшірмесі үшін негіз болып
Сақтандыру полистері мен сертификаттар – жүкті сақтандыру келісімшартын
Басқа да коммерциялық құжаттарға әр түрлі сертификаттар жатады:
Келісім шартта ұсынылатын құжаттардың аты және кімнен алынуы
Құжаттық инкассо келесі жағдайларда қолданылады:
ашық шотқа қарағанда сенімділігі жоғары;
ашық шотқа қарағанда төлем тез жүргізіледі (банк арқылы
сатушы мен сатып алушы үшін үлкен икемділік;
аз шығындар.
Айта кететін жәйт, сатушының ұсынысы және сатып алу
Банк «төлемге қарсы құжаттарды беру» шарты бойынша төлеушіге
Сатушы үшін тауарды бергеннен кейін қамтамасыз ету құралы
Аваль – вексель бойынша тапсырыс, оның оң бетінде
Осындай инкассалық кепілгерлікте Қиыр Шығыс елдерінен кепіл түсетін
Тәжірибеде көп кездесетін жағдай ол импортшы банкі импортшыға
Банктік аударым – банктің өзінің банк-корреспонднтке өтініш бойынша
Аударым операциясын жүргізен кезде аударымды алушы банк аударым
Аудармалы операцияны жүзеге асыру кезінде банктер есеп айырысуды
Халықаралық тәжірибеге сәйкес аударым операцияларын жүзеге асыру кезінде
Импортшының авансты қайтармау тәуекелінен сақтаудың бірнеше әдісі бар:
Авансты қайтару бойынша банк кепілдігін алу (авнстың төлемге
Шартты аударымды пайдалану (экспортшы банкі, ол белгілі мерзімі
Бүгінгі таңда банктер мерзімді аударымдарды «Western Union» жүйесі
Осы жүйе бойынша ақша аударымдары қызметі көрсету орындары
Осы жүйе бойынша ақша аударымдары мен өзара есеп
«Western Union» Корпарациясы келісімшартта және ережелерде келісілетін қызмет
Тұрғын халыққа оператор банк офисі арқылы немесе «Western
Егер аударым анықталса және барлық талаптар қадағаланса, оператор
Қорытынды
Мен курстық жұмысымды қорытындылай келе мынадай тоқталымдарға тоқтадым.
Есеп айырысудың инкассалық нысаны импортшы үшін тиімді, себебі
Есеп айырысудың инкассолық нысанының негізгі кемшілігі банктер арасында
Жалпы халықаралық есеп айырысулардың әрбір адамға немесе елінің
Қолданылған әдебиеттер
«Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03.95ж.
«ҚР банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.
«ҚР-ның валюталық реттеу туралы» заңы. 05.04.98ж.
«Ақшалай төлемдер мен аударымдар туралы» ҚР-ның заңы. 29.06.98ж.
«ҚР-да ұлттық валютаны енгізу туралы» ҚР-сы президентінің заң
«ҚР-ның ақша жүйесі туралы» ҚР-ның заңы 13.12.93ж.
ҚР-ның Ұлттық банкі басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы
Міржақыпова С.Т. «Банктегі бухгалтерлік есеп»
Алматы Экономика 2004ж.
Саниев М.С. «Ақша, несие, банктер»
Мақыш Б.С. «Ақша айналысы және несие»
«Толық экономикалық орысша-қазақша сөздік»
(І-ІІ бөлім)
12. Мамыров «Халықаралық экономикалық қатынастар»
13. Ломаки «Мировая экономика»
14. Банктер журналы
15. Шәденов «Жалпы экономикалық теория»
1
Тратта акцептімен аккредитив
Халықаралық есептеулер формасы
Шетелдік валютамен жасалатын операциялар
Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ позициясы
Валюталық операциялар түрлері туралы
Қазақстан Республикасындағы валюталық операцияларды реттеу
Банктегі есеп және есеп беру негіздері
Екінші деңгейдегі банктер ұғымы мен атқаратын қызметтері
Банктің депозиттік портфелін құру
Қазақстан Республикасының ұлттық банкі – мемлекеттік орталық банк ретінде