Ақша айналысын басқару

ЖОСПАР
Кіріспе
Негізгі бөлім 3
1. Ұлттық Банк, оның міндеті және қызметтері, меншікті
4
1.1 Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің міндеті, бағыттары
құқықтары...........................................................................................
4
1.2 Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің атқаратын
қызметтері...........................................................................................
8
1.2.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі – «Банктердің
Банкі»...................................................................................................
9
1.2.2 Қазақстан Ұлттық Банкі – Қазақстан Республикасы...................... 11
2 Қазақстан Республикасы Ұлттық банктің операциялары.................. 14
2.1 Ақша айналысын басқару................................................................ 14
2.2 Қазақстан Республикасының Ұлттық Банктердің ресми мөлшерлерін қарастыру
18
Қорытынды......................................................................................... 30
Қолданылған әдебиеттер................................................................... 31
Кіріспе
«Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі, оның қызметтері мен операциялары»
Курс жұмысын жазудың мақсаты – Қазақстан Республикасының Ұлттық
Курс жұмысынан ойдағыдай жазу үшін оқыған алыс, жақын
«Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі» атты курс жұмысы «Ақша,
Бірінші тарауда Қазақстан Республика Ұлттық банктің міндеті мен
Екінші тарау Ұлттық банктің операциялары: ақша
1. Ұлттық Банк, оның міндеті және қызметтері, меншікті
1.1 Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің міндеті, бағыттары,
құқықтары
Еліміздегі барлық несие жүйесін реттеуші ұйым рөлін атқара
Орталық банк еліміздің эмиссиялық және резервтік орталығы ретінде
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, Орталық банктің мемлекетпен біріктірілген кең
Орталық банктің тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне эканомикамыздағы
Ұлттық банк – бұл бұрынғы қарапайым клиенттерге қызмет
Ұлттық банк – бұл ақшалай резервтерді құрайтын, оған
Әлемдік тәжірибиеде орталық банктің қызметін ұйымдастырудың әр түрлі
- мемлекеттің 100% қатысуымен капиталын құрайтын біртұтас банк
- акцияның бір
- Орталық банктің функцияларын біртұтас атқаратын
АҚШ-та орталық банктердің мүлкіне мемлекет қатынаспайды, олардың капиталы
Ұлттық банк өзінің атқаратын мәні жағынан біртұтас ұйым
Ұлттық банк резервтік және басқа да қорларды құрайды.
Ұлттық банктің қаржылық жылдағы таза табысы, сол қаржылық
Ұлттық банктің таза табысы жарғылық қорды және резервтік
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкісінің басты міндеті – ұлттық
Сол сияқты Ұлттық банкке мынадай қосымша міндеттер жүктеледі:
- ақша айналысы,
- ақша, несие және банктік жуйенің
- банктік қызметті реттейтін нормативтік құқылық актілерді қолдану
Ұлттық банктің несиелік ресурсы мынадай көздерден құралады:
- меншікті қаражат есебінен;
- басқа банктерден тартылған және
- Қазақстан Республика төңірегінде тартылған қаражаттардан;
- арнайы мемлекеттік қорлар мен бюджеттің уақытша
Ұлттық банкі жұмысының негізгі бағыттары:
- елдегі несиелік ресурстарды және ақша айналысын басқару;
- өзіне бағынышты мекемелер арқылы ақшалай түсімді инкассациялауды
- халық шаруашылығы несиелік, есеп айырысу және кассалық
- банк ісін лицензиялау ақша-нисиелік реттеудің әдістерінің формаларын
- банк ісін бақылау және қадағалау;
- елдің банк жүйесінің тәуелсіз балансын жасау;
- ғылыми-зерттеу және аналитикалық жұмыстарды жүргізу;
- валюталық операциллардыжүргізу ережелерін және тәртібін жасау, біркелкі
Қазақстан ұлттық банкінің құқықтары:
- Қазақстан Республикасы Үкіметінің келісімі бойынша, ақша төлемдері
- Қазақстан Ұлттық Банкі өзіне жүктелген функцияларды жүзеге
- Қазақстан Республикасында валюталық бақылауды жүзеге асырады және
1.2 Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің атқаратын
қызметтері
Ұлттық банк мынадай негізгі қызметтерді – атқарады:
- айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу
- Қазақстан Республика Үкіметінің мемлекеттік қағаздарына қызмет етуге
Қазақстан аумағында банктердің, елшілес банктердің ашылуына және филиалдары
- белгіленген тәртіпте банктердің бағалы қағаздарының эмиссиялау проспектісіне
- банктердің қызметін бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады
- Қазақстан Республикасында несиелер бойынша сыйақы пайыз мөлшерлемесін
- Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігімен келісе отырып, банктердің
1.2.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі – «Банктердің
Республиканың Ұлттық банкінің ең басты мақсаты – экономиканы
Ұлттық банк «банктердің банкі» қызметін атқару үшін:
- коммерциялық банктердің резервтерін сақтайды;
- коммерциялық банктерге қысқа мерзімде қажеттіліктеріне байланысты
- жалпы ұлттық ауқымда қолма-қолсыз есеп айрысуларды жүзеге
- банктердің қызметіне қадағалау және бақылау жүргізеді.
Ұлттық банкінің маңызы қызметі – банктердің, жинақ және
Ұлттық банк – коммерциялық банктерді және басқа да
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі, жалпы банктік жүйені қолдау
Ұлттық банк банкаралық қолма-қолсыз ақшалай есеп айырысуларды жүргізеді.
Ұлттық банк банкаралық есеп айырысу сияқты жалпыхалықтық шаруашылықтың
- қолма-қолсыз ақшалай және қолма-қол ақша айналымының
- бүкіл банктік жүйесі үшін бірыңғай методологиялық негіздегі
- есеп айырысу, есеп жүргізу және есеп беру
Елімізде қолма-қол ақшалай есеп айырысудың екі ішкі жүйесі
1.2.2 Қазақстан Ұлттық Банкі – Қазақстан Респубдикасы
Қазақстан Республикасьшың Ұлттық банкі – үкіметтің бас банкирі,
Ұлттық банк барлық үкіметтік қорлардың және басқа да
Ұлттық банк бюджеттің кассалық орындалуы мен мемлекеттік қарызға
Қаржы министрлігі қарамағында қазыналық институттың құрылуымен байланысты мемлекеттік
Қаржы министрлігінің келісуімен Ұлттық банк мемлекеттік заемның бір
Мемлекеттік ақша-несие саясатының және қаржы жүйесі қызметінің тиімділігін
Қаржы министрлігіне берілген әрбір несие бойынша, несие саласы,
Шамамен осы өзара келісім-шарттар бойынша Ұлттық банк үкіметке
Ұлттық банк Қаржы министрлігімен біріге отырып мемлекеттік заемдарды
Қаржы министрлігінің мемлекеттік бағалы қағаздарды шығару және орналастыру
Ұлттық Банк қаржылық және жалпы экономикалық мәселелер бойынша
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық банктің операциялары
2.1 Ақша айналысын басқару
Ұлттық банк – заңды төлем құралын, яғни банкноталарды
Ұлттық банк банкноталар мен монеталардың қажетті мөлшерін анықтайды,
Қазақстан Республикасында шығарылған банкноталар мен монеталардың наминалдық құрылымы,
Валютаны өзгертуге тек қана Қазақстан Республикасының Парламентінің құқы
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының валютасын шет ел мемлекеттерінің
Қолма-қол айналымы, олардың банкінің кассасына үздіксіз оралып отыру
Қазақстан Республикасында ақша банкноталарын өндіру және коммерциялық банктерге
Эмиссия – бұл мемлекетпен банкноталардың, монеталардың, бағалы қағаздардың
Қолма-қол ақша түріндегі эмиссия – айналысқа банкноталар мен
Қазақстандағы теңгенің көп мөлшерде эмиссиялануының негізгі себептерінің бірі
Бірақ 1995 жылы жағдай жақсара бастады, бұл кассалық
Депозиттік банктердің эмиссиясы депозиттік қарыздық операциялардың процесінде іске
Депозиттік банктердің эмиссиясын реттеу Ұлттық банкінің ақша базасы
Ақша базасы – бұл Ұлттық банк шығаратын ақшалары.
Артық резервтер дегеніміз банктердің Ұлттық банкіндегі корреспонденттік шоттардағы
Ол ақша несие саясатының құралдарынын пайдаланумен іске асады.
Ақша мультипликаторының мөлшері міндетті резервтің нормасына байланысты, өйткені
Бұл – айналымдағы қолма-қол ақшалардың банктерден тыс орналасқанда
Экономикадағы ақша айналысының жылдамдығы Ұлттық банк арқылы тікелей
Ақша айналысының жылдамды экономикалық монетаризация деңгейіне байланысты болады,
Монтаризация деңгейі 1989 жылы Францияда 68,5%, Германияда –
2.2.Қазақстан Республикасының Ұлттық Банктердің ресми мөлшерлерін қарастыру
Қазақстан Ұлттық Банкінің заңында келесі жазылған:
“Қазақстан Ұлттық Банкі қайта қаржыландыру мөлшерін, сонымен қатар
Қазақстан Ұлттық Банкінің ақша-несие саясатының мақсаты Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банк қайта қаржыландыру мөлшерін белгілегенде пайыздық мөлшерді
Барлық қаржылық операциялар бойынша пайыздық мөлшерлердің деңгейі Ұлттық
1993-ші жылдан бастап Ұлттық Банк пайыздық саясат жүргізгенде
Осы мақсатта Ұлттық Банк 1992 жылы коммерциялық банкілердің
Нәтижесінде берілген орталықтандырылған несиелер бойынша орташа пайыздық мөлшер
1993-ші жылы Ұлттық Банк қайта қаржыландыру мөлшерін 4
1993 жылғы қайта қаржыландыру мөлшері
1 шілде 23 шілде 22 қыркүйек 8 желтоқсан
с 65% до 110% с 110% до 140%
Осы жағдайда төмендетілген пайыздық мөлшерлер онан арғы несиелік
1994 жылы қайта қаржыландыру мөлшері алғаш оң болды.
Әрине пайыздық мөлшерлердің жоғары абсолюттік мағынасының саясаты шексіз
Қазақстандағы 1995-ші жылға белгіленген Қазақстан Републикасының Президентінің банкілік
Қайта қаржыландыру мөлшері өсімі қарқынының барынша жүмсартылған динамикасы
Ұлттық Банктің барлық қаржы операциялары бойынша пайыз ставкасының
Жыл бойына Ұлттық Банк шешім қабылдау үшін теңгенің
1994 жылдың тамызынан бастап барлық нақты нарықтық пайыз
1995 жылы Үлттық Банктің қазынашылық вексельдері мен ноттары
Барлық пайыздық мөлшерлердің өзгеріп отыруын салыстырып қарағанда олардың
1996 жылы ақша-несие саясатындағы мақсатына жету үшін Ұлттық
1996 жылы Ұлттық Банк нақты пайыздық мөлшердің деңгейін
Ақша сұранысын реттеу мақсатында Ұлттық Банк ақша каражатына
Ұлттық Банктің ресми проценттік ставкалары несие ресурстары рыногының
1997 жылы Қазақстан Ұлттық Банкінің ақша-несие саясаты инфляцияны
Қазақстан Ұлттық Банкінің таза халықаралық резервтері 1997жылдың аяғында
Бағдарламалық бағдармен салыстырғанда, ҚҰБ-нің таза ішкі активтері (-22.8
«1997 жылғы ақша-несие саясатының негізгі бағыттарына» сәйкес Қазақстан
Өткен жылы Қазақстан Ұлттық Банкінің ақша-несие саясаты “Ақша-несие
1998 жылдың аяғында инфляция күткендегі 9-10% орнына 1,9%
Ұлттык Банк инфляция денгейінің өэгеру серпінділігінің ішкі және
1999 жылы Қазақстан Ұлттық Банкінің ақша-несие саясаты ифляцияның
Қазақстан 1999 жылы 5 сәуірден бастап теңгенің Қазақстанның
Ұлттық Банк ақша-несиесаясатының мақсатына жету үшін теңгенің айырбас
Ұлттық Банкінің ресми қайта қаржыландыру мөлшерінің деңгейі екінші
Ұлттық Банк өтімділікке байланысты уақытша қиындыққа душар болған
1999 жылы Ұлттық Банк 651,7 млн.теңге несие берген
2000 жылы Ұлттық Банктің ақша-несие саясатының басым жағы
Банк жүйесіндегі қысқа мерзімділікті өтімділікті реттеудің құралы ретінде
Теңгенің айырбас бағамының қысқа мерзімді күрт ауытқуын реттеп
Жыл ішінде теңгенің биржалық бағамы доллар бойынша 5,2%
2000 жылдың аяғында теңгенің долларға қатысты ресми бағамы
Ұлттық Банк жыл бойы екінші деңгейдегі банктерді несиелер
Ұлттық Банкінің вексельдерді қайта есептеу бойынша операцияларды жүзеге
2001 жылы тұтыну бағасы индексі негізінде есептелген жылдық
Нәтижесінде экономикадағы инфляциялық күту айтарлықтай төмендеді.
Нәтижесінде 2001 жылы:
- ақша базасы - 30.2%-ға 175 млрд.теңгеге дейін,
- ақша массасы (МЗ) 43.3%-ға 569.1 млрд.теңгеге дейін
Жағымды макроэкономикалық ахуалмен қатар елімізде ақша ұсынысының өсуіне
Ұлттық Банкінің алдағы жақын жылдарға ақша-несие саясатының маңызды
Ұлттық Банк 2002 жылы инфляцияның төмен деңгейін ұстап
Инфляция динамикасында позитивті кезеңі болып оның орта жылдық
Шетелдік валютаның экспортерлердің валюталық табыстарының есебінен және шетел
Ұлттық Банкінің ақша-несие саясатының негізгі құралы болып ресми
Инфляцияның төмендеуі жыл бойына кезегімен қайта қаржыландыру мөлшерін
Қорытынды
Сонымен курстық жұмысты қорытындылай келе, Ұлттық банк –
Сонымен қатар, Қазақстан Ұлттық банкі Қазақстан Республикасы заңдарының
Ұлттық банктің негізгі міндеті – Ұлттық валютаның ішкі
Ұлттық банктің міндеті оның
Біріншіден, Қазақстан Республикасында мемлекеттік ақша-несие саясатын жүргізу.
Екіншіден, Қазақстан Республикасында қолданылатын банкнота және монетаны (теңге
Үшіншіден, банктердің банкісі қызметін атқару.
Төртіншіден, үкіметтің және мемлекеттік органдардың банкі және агенті
Бесіншіден, банктердің ісін бақылау үшін және қадағалау қызметі.
Алтыншыдан, валюталық реттеу және валюталық бақылау қызметі.
Жетіншіден, елдің алтын валюта қорларын басқару қызметі.
Сондықтан да, Ұлттық банк – Қазақстан Республикасы Үкіметінің
Қолданылған әдебиеттер
1. Ақша, несие, банктер Ғ.С.Сейітқасымовтың жалпы ред –
2. Банки и банковские операции: Учебник/Под ред.
3. Банковское дело / Под. ред. О.МЛаврушина. –
4. Деньги, кредит, банки /Под ред. Лаврушина О.И.
5. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы «Қазақстан Республикасының
6. «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы»
7. «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк мекемелер» негізгі
8. Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. Оқу
3

Ұқсас жұмыстар

Ақша айналысын басқару және реттеу

Банктің мәні және оның қызмет көрсету аясы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ-ның ақша жүйесі

Ақша айналысын реттеудегі Ұлттық банктің рөлі

Қазақстан Республикасының ақша реформасы

Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің құрылымы

Ақша саясаты

Ақша айналысының эволюциясы

Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің атқаратын қызметтері