Еңбекті төлеу қоры
Қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысудың есебі мен аудиті
Мазмұны
Кіріспе
1 бөлім. Еңбек ақының теориялық негізі
1.1 Еңбек ақы есептеу түрлері мен жүйелер........................................................ 6
Ұйымның өндірістік-экономикалық көрсеткіштеріне сипаттама..............13
1.3 Ұйымның есеп саясаты. .................................................................................19
2. Жұмыскерлер мен еңбек ақы төлеу бойынша есеп айырысудың
2.1 Жұмыскерлердің құрамы мен жұмыс уақытының есебі.............................26
2.2 Еңбек ақы бойынша есеп айырысудың аналитикалық және синтетикалық
2.3 Жұмыскерлерге есептелген еңбек ақыдан ұсталымдар мен
аударымдар.............................................................................................................56
Еңбек ақы бойынша есеп айырысу есебінің аудиті
3.1 Еңбек ақы бойынша есеп айырысуды аудиторлық тексерудің ақпараттық
3.2 Еңбекақы бойынша есеп айырысудың аудиті..............................................63
3.3 Жұмысшы қызметкерлерге еңбек ақы төлеу бойынша еңбек ақы
Қорытынды............................................................................................................77
Қолданылған әдебиеттер....................................................................................81
Кіріспе
Экономикалық нарықтық жолмен дамуы барысында ұйымдар қызметінің қаржылық мәселелері
Еңбекті қалыптастыру барысында жалақы жетекші орын алады. Кәсіпорындар мен
Елдің әлеуметті және экономикалық дамуындағы өзгерістеріне сәйкес нарықтық шаруашылықта
Еңбек және еңбекақы есебі – жұмысшылар санынынң өзгеруі, жұмыс
Нарықтық қатынасқа көшу ақшалай табысты алудың жаңа көздерін туғызады,
Сөйтіп, әрбір жұмыскердің еңбек табысы жеке үлесі бойынша
Еңбек есебі мен еңбекақы бойынша есеп айырысу кәсіпорындағы барлық
Жаңа шаруашылықтанудың шарттарындағы маңызды міндеттер мыналар: еңбекке ақы төлеу
Кәсіпорынның тиімді дамуы үшін бақылауға рационалды жүйені жетілдіруі керек,
Еңбекке ақы төлеу бойынша қызметкерлермен есептесудің есебі мен аудиті
Осы тақырыпты таңдап алудағы негізгі міндеттер:
еңбекақы қорын және жұмыс уақытын пайдаланып, жұмыс мөлшерінің орындалуын,
Бастапқы құжаттарды уақытылы және дұрыс рәсімдеу, еңбекақы қорынан жалақыны
Ұйымның әрбір жұмысшысына жалақыны уақытылы және дұрыс есептеу:
Белгіленген мерзімде еңбекақы бойынша есеп айырысу;
Жалақы бойынша шығынды өнімнің, жұмыстың, қызметтің өзіндік құнына дұрыс
«Қазақстан Республикасы Еңбек туралы» заңының 5 –бабына сәйкес
Бұл диплом жұмысының мақсаты – зерттеу объектісі ретінде алынған
1. ЕҢБЕК АҚЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Еңбек ақы есептеу түрлері мен жүйелері
Еңбекке қарай бөлудің нақтылы нысандары еңбек ақы және жалақы
Кесімді еңбек ақы - жұмысшы қызметкерлердің еңбек өнімділігін
Жеке кесімді еңбек ақы жүйесі. Мұндай жүйеде еңбек ақы
Бригадалық кесімді еңбек ақы жүйесі. Жұмысшылардың еңбек ақысын біржүйеде
Еңбек ақы жөніндегі бағалар жекелей (әрбір жеке кәсіп үшін)
Есептеп шығарған еңбек ақыны әрбір жұмысшының жұмыс істеген уақытына
Еңбек ақының кесімді-сыйлықтық жүйесі - өндірілген өнімнің (жұмыстың) санына
Үдемелі кесімді еңбек ақы жүйесі бойынша – еңбек ақының
Еңбек ақының аккордтық жүйесі – бұл жүйеде жұмысшылардың еңбек
Еңбек ақының бұл жүйесі бойынша тапсырма мерзімдерінің қысқартылғаны үшін
Болашақта өндірісті кешенді түрде механикаландыру мен автоматтандырудың даму, жұмысшылардың
Қарапайым мерзімді еңбек ақы. Еңбек төлемін сағаттық, күндік, айлық,
Еңбек ақының мерзімдік - сыйлықтық жүйесі – бұл жүйеде
Жұмысшыларға жұмыстың негізгі нәтижелері үшін сыйлық беру еңбек ақы
Еңбек ақы өнімнің өзіндік құнының негізгі элементтерінің бірі болып
Жалпы жұмысшы қызметкерлерге есептелетін еңбек ақы негізгі және қосымша
Негізгі төлем – қызметкерлерге нақты жұмыс істеген уақыты үшін
Қосымша төлем – еңбек туралы заңға сәйкес қызметкерлерге кәсіпорында
Ақшалай еңбек ақы – еңбек ақысының қолданыстағы жүйесіне сәйкес
Заттай еңбек ақы- төлем ретінде заттай берілген өнімнің құны,
Еңбек ақының құрамына қызметкерлердің дивиденттер мен проценттер түріндегі табыстары
Еңбекке қатысатын жас мөлшері, яғни жеке еңбек шартын он
төменгі шегі ата-анасының біреуінің келісімімен 14 жастан басталады.
Қызметкерлердің өзге де санаттарының еңбек қатынастарын реттеуге осы заңға
Кәсіпорындағы еңбек ақыны ұйымдастыру үнемі өзара байланысты және өзара
Тарифтік жүйеге мыналар кіреді:
- Бір күнге немесе бір сағатқа төленетін еңбек ақыны
- Әртүрлі жұмыстармен біліктілігімен разрядтары арсында еңбек ақының қатынасын
- Тарифтік сеткаға сәйкес жұмыс пен жұмысшының разрядтарын анықтауға
Қарапайым жұмыстарды орындау 1-ші разрядты жұмысшының тарифтік ставкасы бойынша
Кәсіпорындар еңбек ақы төлеу түрлерімен жүйелерін тарифтік ставкаларымен окладтарымен
Кесімді еңбек бағасы белгілі тарифтік баға бойынша 1 сағатқа
1 – сурет. Еңбек ақы есептеудің түрлері мен
Еңбек ақының түрлері
Кесімді еңбек ақы Мерзімді еңбек ақы
Жай мерзімді
Сыйлықтық мерзімді
Жүйелері
Жанама кесімді
Аккордтық жүйесі
Үдемелі кесімді
Жай
кесімді
Кесімді сыйлықты жүйесі
1.2 Ұйымның өндірістік-экономикалық
көрсеткіштеріне сипаттама
Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі “САДУ” баспахана үйі Қазақстан Республикасының
Баспахана 1999 жыл ашылған. Серіктестіктің негізгі қызметтері:
Баспахана; редакция баспасы; жарнама ақпараттық қызметі; аудармашылық қызмет көрсету,
Ішкі экономикалық қызметі Қазақстан Республикасының заңына сәйкес ұйымдастырылған, Қазақстан
басқа да қызметтерді жүзеге асырады.
Баспаханада әртүрлі бөлімшерлері бар, соның ішінде ең негізгі 3
Өндіріс бөлімі екі цехтан тұрады: түптеу цехы және басып
Түптеу цехы бірнеше учаскеден тұрады, соның ішінде крикадель учаскесі,
Ал басып шығару цехында афиша учаскесі, дайын өнім учаскесі,
Бас механик қызметіне саниетхникалық қызмет көрсету, электриктер, және құрал-жабдықты
Қажетті көлемде өнімді тиімді жолмен шығару үшін цехтар арасында,
Бухгалтерияда: бас бухгалтер; материалдық жағындағы бухгалтер; еңбекақы жөніндегі бухгалтер;
Бас механик эксплуатациялық жұмыстар мен құрал-жабдықты, техникалық жабдықтарды қамтамасыз
Бас бухгалтер өндірістегі бухгалтерлік есепті кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметіне
Материалдық бухгалтердің міндеті - шығарылған өнімдерді, шығыны мен пайданы
Жалақы бухгалтері жұмысшылар мен қызметкерлерге ай сайын берілетін еңбек
Қаржы және еңбек нормасының маманы, экономист еңбек нормасын есептеп,
Кәсіпорында цех, участок жұмысшы-қызметкерлерінің еңбекақысы мерзімді және кесімді болып
ЖШС “САДУ” өндірістік-экономикалық жағдайын оның қаржылық есеп беру көрсеткіштерінен
Көрсеткіштер атауы өткен жыл 2003 жыл Eceптi жыл 2004
Сома
көрсеткіші
1 Өнімді өткізуден түскен табыс (мың тг.) 52916495
2 Өнімнің өзіндік құны (мың тг.) 31231381 47890636 16659255
3 Жалпы табыс (мың тг) 21685114 27518147 5833028 126,8
4 Кезең шығындары (мың тг.) 14109443
5 Салыққа дейінгі табыс (мьщ тг.) 4969929 7978310 3008381
6 Таза табыс (мың тг.) 3418950 5584817 2166867 163,3
7 Негізгі құралдар 77035220 1164024 76871180 1,5
орташа жылдық құны (мың тг.)
8 Қор кайтарымы 6,86 6,47 -0,38
9 Қор сыйымдылығы 0,14 0,15 0,01
10 Актив айналымы 0,14 0,15 0,01
11 Сату табыстары , % 0,06 0,07 0,01
12 Актив пайдалылығы 0,16 0,21 0,5
13 Актив орташа құны 21141490 26566271 5424881
көбеюін анықтайды. Бұл есеп беру табыс пен шығындар сомасын
1-кесте. ЖШС «САДУ» негізгі экономикалық көрсеткіштері
ЖШС “САДУ” 2003 жылғы өнімдерін өткізгеннен түскен табысы 52916495
Өткізген өнімнің өзіндік құны 2003 жылы 31231381
Жалпы табыс 5833078 тг. өстi яғни 2003 жылы 21685114тг.
Кезең шығындары 2003 жылы 14109443 тг. құраса, 2004 жылы
Салық салынғанға дейінгі табыс 300839тг. өсті,
Таза табыс 2003 жылы 3418950тг. құраса, 2004 жылы 5584817
Негізгі құралдардың орташа жылдық құны 76871180 тг. өсті, яғни
Ұйымның қор қайтарымдылығы келесі формуламен есептеледі:
өнімді өткізуден түскен табыс
1) Қор қайтарылымы =
негізгі құралдардың орташа жылдық құны
Баспахананың қор қайтарымдылығы 2003 жылы 6,86 %
Қор сыйымдылығы мына формуламен есептеледі:
негізгі құралдардың орташа жылдық құны
2) Қор сыйымдылығы =
өнімді өткізуден түскен табыс
Қор сыйымдылығы 2003 жьлы 0,14 % құрады, ал 2004
Келесі көрсеткіш – актив айналымы, ол былайша анықталады:
Өнімді өткізуден түскен табыс
3) Актив айналымы =
Ағымдық активтер
Ұйымның актив айналымы 2003 жылы 0,14 болса 2004 жылы
Ұйымның сату табыстары мына формуламен есептеледі:
Жалпы табыс
4) Сату табыстары = -----------------------------------------
Өнімді өткізуден түскен түсім
ЖШС «САДУ» баспаханасының сату табыстары 2003 жылы 0,06% құраса,
Ұйымының актив пайдалылығы өткен жылмен салыстырғандағы өсу өарқыны 0,5%болды,
Активтердің орташа құны 2003 жылы 21141490 тг болса, 2004
таза табыс
4) Сату рентабельділігі =
I өнімді өткізуден түскен табыс
таза табыс
5) Активтердің рентабелділігі = — 100 %
активтердің жалпы орташа құны
Жалпы бұл
1.3 Ұйымның есеп саясаты
ЖШС “САДУ” баспаханасы заңды тұлға болып 1999 жылы 3
ЖШС “САДУ” баспаханасының қатысушылары болып:
Ұйымдастырушысы –Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүлікті басқару бойынша мемлекеттік комитеті
Қатысушылары – Қазақстан Республикасының заңды және жеке тұлғалары, қазіргі
Бухгалтерлік есеп ақпараттары Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1997 жылғы 6
Коммерциялық құпияға жататын негізгі құжаттар:
төлем тапсырмасы;
Банк көшірмелері;
Кассалық кіріс және шығыс ордерлері;
шаруашылық келісім-шарттар.
ЖШС “САДУ” баспаханасының бухгалтерлік есебі журнал-ордерлік жолмен жүргізіледі.
Бухгалтерлік жазбалар бастапқы құжаттардың негізінде жүргізіледі. Кәсіпорында келесі
Тұрақты активтер бойынша:
№ ОС-1 формасы, активтерді беру-алу актісі
№ ОС-3 формасы, тұрақты активтерді істен шығару актісі,
№ 326 формасы 101-106 және 121-126 шоттары бойынша айналым
Материалдық қорлар бойынша
№ м-2а формасы, сенім хат,
№ М-3 формасы, берілген сенім хаттардың есебінің журналы,
№ 321 формасы, толық материалдық ауапкершілігі туралы типтік келісім
№ 434 формасы, накладнойлар
- Еңбек ақы бойынша
№ 49 формасы, төлем есеп айырысу ведомосі,
№ 421 жұмыс уақыты есебінің табелі,
№ 425 демалыс беру туралы хат
№ 451 жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы салымдары есебінің
Кассалық операциялары бойынша
№ КО-1 кассалық кіріс ордері
№ КО-2 кассалық шығыс ордері
№ КО-4 Касса кітабы
№ 286 аванстық есеп беру
- № 297-б формасы «тапсырыс берушілермен есеп айырысу»
ЖШС «САДУ”- баспаханасының бухгалтерлік eceбi Қазақстанның бухгалтерлік eceп
Есеп саясаты 1995 жылдың 26 желтоқсанындағы Қазақстан Республиксы
- шаруашылық қызметтегі барлық операциялар
- табыстар мен активтерге карағанда шығындар мен пассивтердің бухгалтерлік
нақты аналитикалық және синтетикалық
ұлттық, кәсіпорын мөлшері мен оның қызметінің масштабын
"Салықтар және басқа да бюджеттік төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының
ЖШС “САДУ” - бухгалтерлік балансы СБУ-дің барлық
Қаржылық-шаруашылық қызмет нетижесі туралы есеп 30 БЕС-на сәйкес жасалады.
"Ақша - қаражатттарының қозғалысының eceбi" 4 БЕС-на сәйкес ЖШС
6 "Негізгі құралдар eceбi" стандартының әдістемелік нұсқаулар БЕС-на сәйкес
Негізгі құралдарға амортизация есептеудің тура жолын қолданады.
Негізгі мүлікті жөндеу кезінде ЖШС "САДУ"баспаханасы
Күрделі жөндеу - негізгі мүліктің бөлек бөлімдерін, барлық дефектілерді
A) Қазақстан Республикасыньң
Б) Валюталық есеп пен шетелдік валюта операциялары бойынша бағамдық
B) Бюджеттен түсетін айыппұл санкциясы;
Г) Кәсіпорын қызметтеріне қатысы жоқ шығындар;
Д) Салық заңына сай заңды тұлға ұсынған салық жеңілдіктері.
Уақытша айырмашалықтар бухгалтерлік есеп бойынша бірнеше шығындар мен табыстар
Тауарлы-материалдық қорларды бағалаудың орташа өзіндік құнын есептеу әдісі қолданылады.
Ұйымның есеп саясаты Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің 2003 жылғы
Есеп саясатындағы негізгі қабылданған бухгалтерлік принциптері:
Мүліктік жекелену, Үздіксіздік, сенімділік, шындық, бейтараптық, байқаушылық, және шаруашылық
2.1 Жұмыскерлердің
Еңбек өнімділігінің өсуіне және өнімнің өзіндік құнын төмендетіп оның
Жұмысқа қандай мерзімге қабылдағанына қарай қызметкерлер тұрақты, уақытша және
Қызметкерлердің өндірістік шаруашылық қызметке қатысуына қарай кәсіпорындағы қызметкерлер: өндірістік
Кәсіпорындағы қызмет істеп жүргендерді тізімдік және тізімдік емес қызметкерлер
Қызметке алынған адамға табельдік номер беріліп жеке карточкасын ашады.
Есеп беретін кәсіпорынның жұмысшы қызметкерлерін орташа саны сол алдағы
Қызметкерлер мен жұмысшыларына еңбек ақы әркімнің білім немесе мамандық
Мысалы, жұмыс уақыты бойынша төленетін еңбек ақыны 03 үлгідегі
Жалпы табельді кәсіпорында еңбек өнімділігін анықтап жұмыс уақытын пайдалануды
Жалақы – еңбек үшін оның күрделілігіне саны емес, сапасына
Орташа жалақы дегеніміз – қызметкерлердің өткен уақыт ішінде алған
. 28 календарлық күні заң бойынша беріледі.
6 календарлық күні үзіліссіз жұмыс стажы бұйрық бойынша беріледі.
Айлар 1 2 3 4 5 6 7
1айда есептелген еңбек ақы 34285 45000 45000 34772 45000
Жұм. Істелген кален. күн 28 29 30 30 30
8 9 10 11 12 жиыны
45000 45000 45000 45000 45000 519058
31 30 29 30 17 344
Орташа еңбек ақы = 519058/ 344 = 1508,89
Марта 13 күн демалыс = 13 * 1508, 89=
Апрельде 21 күн демалыс = 21 * 1508,89 =
19615,57+ + 31686,69 = 51302,26
Қызметкерлердің демалыс үшін төленетін төлемі 51302 теңге 26
Сыйлықтық орташа мөлшері 12 календарлық ай үшін берілетін сыйлықтың
Демалыс жөніндегі есеп айырысу үшін қабылданған еңбек төлем формасы
Демалыс уақыты дегеніміз- қызметкердің еңбек міндеттерін орындаудан бос және
12 айдың еңбек ақының жиыны 519058 тг құрайды. 12
Орташа еңбек ақысы= 519058/1664 = 311,93 тг
Ол қызметкер бір күнде 8 сағат жұмыс істейді 8*
Орташа еңбек ақы – 2495
2495*3 күн = 7485тг
Қызметкердің уақытша жұмысқа жарамсыздығына төленетін төлем (7485 теңге) «Республикалық
Басшы қызметкерлерге мамандарға және басқа қызметкерлерге сыйлық бергенде, яғни
Қызметкердің негізгі құқықтары мен міндеттеріне жұмыс беруші мен «Еңбек
Сонымен бірге еңбек төлемі қоры құрылғанда есепке алынбайтын төлемдер
Әйелдерге жүктілігі және босалқы бойынша босанғанға дейінгі ұзақтығы
Кәсіпорынның қаражатының есебінен берілетін жәрдем ақылар, бұған жататындар: жұмыс
Әлеуметтік сақтандыру қорынан және басқа бюджеттен тыс қорлардан берілетін
Кәсіпорыннның қызметкерлері акциялар бойынша өкімге есептелген сала ретінде алған
Қызметкер жеке еңбек шартының талаптарына сәйкес еңбек міндеттерін орындауға
Жұмыс істеу жұмыс уақытының ұзақтығын қысқартуға құқық беретін өндірістің
Қызметкерлер үшін 2 демалыс күні бар , 5 күндік
Кесімді еңбек ақы түрі белгіленген жұмысшы қызметкерлерге түнгі уақыттағы
Еңбек жағдайлары өте зиянды және өте қауіпті кезде мерзімінен
Есепті кезең ішіндегі жұмыс уақыты сағаттарының жиынтық осы кезеңдегі
Жұмыс уақытының жиынтық есебін жасаған кезде қызметкерлердің осы санаты
Бес күндік жұмыс аптасы жағдайында қызметкерлерге аптасына екі, ал
Белгіленген заңдарға сәйкес кәсіпорындарда мейрам күндері жұмыс істеуге рұқсат
2.2 Еңбек ақы бойынша есеп айырысудың аналитикалық және
Жұмыс берушінің актілері – жұмыс берушінің (жұмыс берушілер өкілінің)
Жеке еңбек шарты – қызметкерлер мен жұмыс берушінің арасында
Жеке еңбек шарты жазбаша нысанда жасалады. Кемінде
Жеке карточканы кадрлар бөлімінің қызметкері қызметкердің өзінен сұрап отырып,
Жұмысқа қабылдануы басқа бір тұрақты жұмысқа ауысуы және жұмыстан
КЗОТ- қа, күші бар заң актілері мен ережелеріне ұжымдық
Қызметкерді жұмыстан шығарғанда «Еңбек шартының тоқтату туралы бұйрық» қолданылады(№
Бухгалтерияға келіп түскен жұмыс уақыты мен өндірілген өнімнің есебі
Әрбір жұмысшыға 1 ай ішінде бірнеше құжаттар жазылуы мүмкін.
Жұмыс уақыты есебінің табельдері (№ Е-13, № Е-13а үлгі)
Жұмысқа алу үшін кәсіпорынға жолданған жолдама «Жұмысқа жолдама
Жұмысқа орналасу үшін өздері таңдап алған кәсіпорындардағы орталыққа (бюроға)
Бригаданың өндірім туралы рапорттағы (№ Е-7 үлгі) өндірілетін өнімнің
Бригаданың өндірімі туралы рапортта (№ Е-17а үлгі) аяқталмаған өндірісітің
Сериялық өндірісте өнім және еңбек төлем есебін бір сменадағы
Маршруттық парақты (№ Е-23 үлгі) өндірістегі детальдар қозғалысын жедел
Өндірісте байқалған жарамсыз өнімді «жарамсыз өнім» туралы
Қосымша төлемдер туралы мәліметтерді бухгалтерия ауытқушылық себептерін тауып
Кідірістер уақытының есебін кідірістер есебінің парақтары (№ Е-16 үлгі)
Еңбек төлемі бойынша есеп айырысуды әртүрлі кәсіпорындарда мынадай
Есеп айырысу төлеу тізімдемесі – жиынтық құжат онда есептеген
Қызметкерлер мен еңбек төлемі бойынша есеп айырысу есебі 681
Еңбек ақыны есептегенде 681 шот кредиттелінетін мына шоттар:
- 126 шот «Аяқталмаған өндіріс» күрделі құрылыспен шұғылданатын және
- 821 шот «Жалпы және әкімшілік шығыстар» жалпы жаруашылық
- 811 шот «Тауарларды (жұмыстарды, қызметті) сату жөніндегі шығыстар»
- 902 шот «Өндірістегі жұмысшылардың еңбек ақысы» негізгі өндірістегі
- 922 шот «Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу» қосалқы өндірістің
- 932 шот «Қызметкерлердің еңбек ақысы» цехтағы (жалпы өндірістегі
Бухгалтерлік есеп стандарттарына және бухгалтерлік есеп шоттарының бас жоспарына
Басшылықтағы адамдарға есептелген еңбек төлемінің сомаларына 821 шоты дебеттеледі
681 шоттың кредитінен шоттардың дебетіне көшірілген талдау есебін талап
Қызметкерлер мен демалыстардың төлемі бойынша есеп айырысуды есепке алу
Демалыстардың төлемдеріне және көп жылғы сіңірген еңбегі үшін жыл
сайын берілетін сый ақыға (әлеуметтік және медициналық сақтандыруға) резерв
Демалыстардың төлеміне және көп жылғы сіңірген еңбегі үшін берілетін
126 шот «Аяқталмаған құрылыс» шаруашылық әдіспен жүзеге асырлатын құрылыста
811 шот «тауарларды (жұмыстарды қызметтерді) сатуға байланысты жұмсалатын шығындар»
821 шот «Жалпы және әкімшілік шығындар» өнім өткізумен шұғылданатын
902 шот «Өндірістегі жұмысшылардың еңбек ақысы»
922 шот «Қызметкерлердің еңбек ақысы»
Сондай-ақ жарамсыз өнімдерді жөндеумен шұғылданатын қызметкерлердің еңбек төлемінен есептелген
Демалыс уақыттары үшін және көп жылғы сіңірген еңбегі үшін
681 шот «Қызметкерлермен еңбек төлемі бойынша есеп айырысу» және
Қазіргі айдың еңбек төлемі бойынша есеп айырысу үшін және
(№ Е-54 үлгі) өндірімдер мен орындалған жұмыстардың жұмыс істелген
Қызметкерлермен еңбек төлем бойынша есеп айырысу жөніндегі деректердің жиынтығында
Жұмыскерлерге есептеген еңбек ақыдан ұсталымдар мен аударымдар
2001жылғы 12 маусымда (2005 ж. 1-қаңтардағы толықтырулар мен өзгерістерді
Заңды тұлғалар (ҚР Ұлттық Банктен басқа) және жеке тұлғалардан
Жеке тұлғалардан табыс салығын ұстау “Салық және бюджетке төленетін
Жеке тұлғалардың табыстарынан төлем көзінде ұсталатын жеке табыс салығын
Салық салынатын табыстардың мөлшері Салық ставкасы
15 еселенген жылдың есептік көрсеткішке дейін (185400 тг-ге дейін
15 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 40 еселенген жылдық есептік
40 еселенген 200 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін (494400
200 еселенгеннен 600 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін (2742000тг-ден
600 еселенгеннен ЖЕК*-тен және одан жоғары (7416000 және одан
Ескерту: “2006 жылға арналған Республикалық бюджет туралы” Қазақстан Республикасының
Жұмыскердің негізгі емес жұмысынан тапқан табыс соммасынан айлық есептік
Жұмыскердің жылдық жиынтық табысының құрамына: еңбек ақы табысы және
Жыл бойы жеке тұлға табысына салынатын табыс салығы бір
Егер де жұмыскер календарлық жылдың аяғына дейін қызметтен босатылса,
Салық төлеуші есепті жылға жиынтық жылдық табыс және шегеріс
Әлеуметтік салық- салық салу объектісі еңбек ақы төлеу қоры
Қызметкерлер үшін әлеуметтік салықты есептеп шығару жөніндегі 2006 жылға
Қызметкердің салық салынатын табысы ставкасы
15 еселенген ЖЕК* дейін (185400тг. дейін) Салық салынатын
15 еселенген ЖЕК-тен 40 еселенген ЖЕК* дейін (185400тг.-ден
40 еселенген ЖЕК-тен 200 еселенген ЖЕК* дейін
200 еселенген ЖЕК-тен 600 еселенген ЖЕК* дейін
600 еселенгеннен ЖЕК*-тен және одан жоғары (7416000тг. және одан
Ескерту: “2006 жылға арналған Республикалық бюджет туралы ” Қазақстан
Кесте № 4
Әкімшілік басқару, инженер-техник персоналының шетелдік мамандары үшін әлеуметтік салықты
Қызметкердің салық салынатын табысы ставкасы
40 еселенген ЖЕК* дейін (494400тг. дейін) Салық салынатын
40 еселенген ЖЕК-тен 200 еселенген ЖЕК* дейін (494400тг.-ден
200 еселенген ЖЕК-тен 600 еселенген ЖЕК* дейін
600 еселенгеннен ЖЕК*-тен және одан жоғары (7416000тг. және одан
Ескерту: “2006 жылға арналған Республикалық бюджет туралы ” Қазақстан
Әлеуметтік салық төлеу жалақының төлеуіне қарамастан, бірақ келесі айдың
Міндетті зейнетақы жарналарын ұстап қалудың және жинақтаушы зейнетақы қорына
Заңды тұлғалар қызметкерлердің оларға еңбек ақы түрінде төлеуге жататын
Салықтар – ұлттық табыстың бір бөлігін бөлу және қайта
Атқару құжаттары бойынша ұсталымдар сот шешімдеріне, нотариалдық органдардың жазбаларына
Тапсырма – міндеттемелер негізінде еңбек төлемінен алынатын шегерімдерге –
Еңбек төлемінен алынатын кәсіподақ жарналарын ұстап қалу айға есептелген
Қызметкерлердің айдың аяғына дейін жұмыстан шығарғанда немесе ол демалысқа
Жеке тұғалардан табыс салығының ұсталынуы 681 және 682 шоттардың
3. Еңбек ақы бойынша есеп айырысу аудиті
3.1 Еңбек ақы бойынша есеп айырысуды аудиторлық тексерудің ақпараттық
Аудиторлық тексеру істердің мақсаты кәсіпорынның қаражаттық қызметі кезінде орын
Сонымен аудиторлар негізінен адвокаттар, яғни фирманың меншік иелерінің мүдделерін
Шаруашылық субъектісінің еңбек ақы бойынша жұмыскерлермен есеп айырысу аудиторлық
Аудит процедурасы Аудит көздері
Қолданыстағы заңдылықтардың сақталуын және еңбекпен еңбек ақы төлеудің
2. Алғашқы құжаттардың шындығын олардың еңбек ақы төлеу және
Кесімді үстемелер, тарифтік ставкалар және төлемдер бойынша еңбек ақы
Субъектілердегі қолданылатын жүйелер бойынша кесімді және мерзімді жұмысшыларға сыйақы
5. Уақытша жұмысқа жарамсыздығы бойынша жәрдем ақылар мен түрлі
6. Жалақыдан өнделетін ұсталымдардың дұрыстығын тексеру
7. Депоненттелген еңбек ақыны тексеру
8. Еңбек ақы бойынша шоттар корреспонденциясының жасалу дұрыстығын тексеру
9. Еңбек ақы бойынша аналитикалық және синтетикалық есептің сәйкестігін
10. Шаруашылық субъектілеріндегі жұмысшы қызметкерлермен еңбек ақы бойыншаа есеп
Жұмыс уақытының есебінің табелі, бүкіл күндік және ішкі тоқтап
Жұмыс уақыты есебінің табелі, жеке шоттар есептеу төлем ведомості
Жетекші бұйрығы келісім шарттар контрактілер құрылтайшылардың меншік иелері директорлар
және т.б.
Жұмыс уақытының табелі, жұмыстың тоқтап қалуы туралы парақ, өндірістегі
Атқарушы парақтар нормативтік құжаттар
Депоненеттелген еңбек ақы ведомосы
Журнал ордер №10 Бас кітап және т.б.
Алғашқы құжаттар есептеу-төлеу ведомосі, журнал-ордер №10 Бас кітап, баланс
Еңбек ақы бойынша есеп айырысуды және басқа да операцияларды
Еңбек төлемі бойынша жұмысшылар мен қызметкерлермен есеп айырысудың негізгі
Бақылау процесінде қолданылатын ақпарат көздері болып мына шоттар бойынша
681 «Еңбек ақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу» 561 «Бөлінбеген
Барлық реквизиттердің толтыру дұрыстығын жұмысты орындаудың жауапкершілік есебі қызметкерлердің
Тексерілетін кәсіпорын
Аудит кезеңі
Адам (сағат сандары)
Аудит тобының басшысы
Атқарушы
Аудиторлық тәуекелділікті жоспарлау
Тексерілген сұрақтар мен процедуралар тізімі:
1. Істелген жұмыс табелі және жұмысшылардың кешіктірілген еңбек ақының
Процедура: құжаттарды тексеру, сұрыптау, жаппай тәртіп бойынша
2. Еңбек шарттарының нормативті ауытқуына байланысты қосымша еңбек ақы
Процедура: құжаттарды тексеру, сұрыптау, жаппай тәртіп бойынша
3. Кесімді еңбек ақы алушылардың еңбек ақысына нарядтардың нақты
Процедура: құжаттарды тексеру, сұрыптау, жаппай тәртіп бойынша
4. Еңбек ақыдан ұсталатын ұсталымдардың толықтығы мен
Прцедура: құжаттарды тексеру, сұрыптау, жаппай тәртіп бойынша
5. Өнімнің (жұмыс қызмет) өзіндік құнына бөлек төлемдердің апарудың
Процедура: құжаттарды тексеру, сұрыптау, жаппай тәртіп бойынша
6. Жұмысшының қосымша төлемдерін жиынтық табысқа қосудың дұрыстығын тексеру
Процедура: құжаттарды тексеру, сұрыптау, жаппай тәртіп бойынша
7. 681 «Еңбек ақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу» шоты
Процедура: құжаттарды тексеру, сұрыптау, жаппай тәртіп бойынша
8. Депоненттелген есеп айырысулар бойынша есебінің және депоненттелген сомалардың
Процедура: құжатты тексеру, сұрыптау, жаппай тәртіп бойынша
Жұмыскерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысу аудиттің құжаттары мен
- Жұмыскерлердің бір жұмыс орнынан екіншісіне ауыстырған кезде;
- Әртүрлі жағдайларда жұмыстан босату кезінде
- Демалыстар берген кезде
- Еңбек ақысын сақтамай жұмыскерлерді мәжбүрлі демалысқа шығару кезінде
- Келісім шарт бойынша жұмыскерлерді жұмысқа рәсімдеген кезде. Мұндай
- Жұмыскерлердің жұмысқа келісімммен толық емес жұмыс күні (толық
- Кәсіпорын жетекшілері мен жұмыскерлердің еңбек қатынастарын реттейтін бұйрықтардың
Соңғы кездері көптеген кәсіпорындар қатарлы келісім шарттар анықталған жұмыстармен
Жасалып жатқа шаруашылық операцияларды және есеп қисаптың есеп саясатының
Алғашқы құжаттар мен ведомостер тексерілгеннен кейін аудитор тексеру жүргізу
- еңбек ақы есептелу дұрыстығын іріктеме тексеру;
- Жұмыс шартының өзгеруіне байланысты қосымша еңбек ақы төлеу
- Жұмыстың тоқтап тұруына байланысты еңбек ақы есептеу
- Жұмыстағы ақауды анықтау және құжаттау тәртібінің сақталуын сәйкесәнше
- Түнгі жұмыс үшін төленетін еңбек ақы тәртібінің сақталуын
- Уақыттан тыс қосымша істелінген жұмыс үшін еңбек ақы
- Мейрам және демалыс күндері істелінген жұмысқа еңбек ақының
төлемінің туралығын тексеру;
Уақытша жұмысқа жарамсыздығы үшін төленетін қосымша ақы немесе жәрдем
Еңбек ақыдан ұсталынатын ұсталым мен аударылатын аударым сомаларының заңмен
тексерудің соңғы кезінің де :
еңбек ақы қорына апарылған шығындардың дұрыс негізделуін;
Өнімнің (немесе жұмыс қызметінің ) өзіндік құнының еңбек ақы
Еңбек ақы бойынша бухгалтерлік жазцдың немесе корреспонденцияның дәл құрылуын
Синтетикалық және аналитикалық есепке алу тәртібінің, жинақтаушы есеп немесе
3.2 Еңбек ақы бойынша есеп айырысудың аудиті
Дұрыс есептеудің салықтарды толығымен және уақытында төлеудің мәселелерін тексеріс
Көп жағдайда салық салу саласына қатысты ереже бұзушылықтар шаруашылық
Еңбек және еңбек ақы бойынша есеп айырысудың алғашқы құжаттар
Жұмыскерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысудың аудиттің тағы бір
1. Белгіленген мерзімде алынбаған жалақы сомалары дер кезінде
депонентте жатқызылатындығы;
2. Депоненттегі сома төленгенннен және талап етілмеген депоненттік
3. Жұмысты қосып атқару бойынша дұрыс төленгендігі;
4. Еүшіндегі заң актілерінде қаралған жұмыс істемеген уақыттарына төлем,
5. Шығындардың еңбек ақы төлеу бойынша қорына дұрыс жатқызылмағандығы;
6. Кейбір төлемдердің өнімнің (жұмыс қызметі) өзіндік құнға жатқызылғандығы;
7. Аналитикалық және синтетикалық есеп жүргізудің жиынтық мәліметтерінің және
8. Еңбек ақы қоры бойынша бухгалтерлік есеп корреспонденцияларының жұрыс
Аудитор еңбек ақы бойынша есеп айырысуды тексере отырып әлеуметтік
Жоғарыда айтылғандарға байланысты аудитор төмендегілерді тексеру керек.
Сақтандыру полисі жарналарын есептеу үшін еңбек ақы төлеу қорын
Сақтандыру жарналарының тарифінің дұрыс қолданғанын
Жарналардың дер кезінде және толық аударылуын
Әлеуметтік сақтандыру қорларына төленетін жәрдем ақылардың зейнетақылардың және тағы
Жарналарды есептеу және оларды аудару операцияларының бухгалтерлік есепте дұрыс
Бюджеттен тыс төлемдер бойынша аналитикалық және синтетикалық жазулардың №
Сақтандыру жарналарының түрлері бойынша қорытынды есеп формаларының дер кезінде
Сонымен қатар аудитор жұмыскерлердің кезекті демалыстары бойынша есептелген борыштар
Бұл шоттарда мынадай сомалар көрсетілуі мүмкін:
Жұмыскерлердің алдағы демалыс ақысын төлеу (әлеуметтік сақтандыру және қамтамасыз
Жыл сайынғы сіңірген еңбек жылдарына еңбек ақы төлеу
Өнеркәсіп саласындағы маусымдық дайындық жұмыстары бойынша өндірістік шығындар
Құралдарда және жалдағы заттарды жөндеу
Айқын ақпарат берілген мәліметтердегі үйлессіздікті тексеру, анықтау үшін аудит
Еңбек ақы бойынша есеп айырысуды аудиторлық тексергенде аудит іскерлік
Күшіндегі заң актілерінің еңбектің және жалақы төлеудің есебін жүргізудің
Бастапқы құжаттардың (түп нұсқасын) олардың жалақы есептеу және төлеу
Істегеніне қарай кесімді және мерзімді тарифтік қойылымдар бойынша еңбек
Кәсіпорынның қолданыстағы сый ақы есептеу жүйесі бойынша кесімді және
Уақытша жұмысқа қабілетсіздігі бойынша көмек ақы және әртүрлі қосымша
Жалақыдан ұсталатын ұсталымдардың дұрыстығын тексеру
Депоненттелген жалақыларды тексеру
Еңбек ақы төлеу бойынша аналитикалық және синтетикалық есептердің сәйкестігін
Еңбек ақы төлеу бойынша жасалған шоттардың корреспонденциясының дұрыстығын тексеру
Шаруашылық субъектісінің жұмыскерлерге еңбек ақы төлеу бойынша есеп айырысудың
681 шот бойынша аналитикалық есеп шаруашылық субъектісінің әрбір жұмыскерлері
Практикада осы шот бойынша аналитикалық есеп мәліметтерімен
Еңбек ақы бойынша жұмыскерлермен еңбек ақы төлеу бойынша есеп
Осы кәсіпорындағы еңбек ақы төлеудің түрлері мен жүйелері қолданылады.
Жұмыскерлерге еңбек ақы төлеу және ұжымдық еңбек шарттары туралы
Жұмысқа қабылданған күннен бастап жұмыскерлердің тізімдегі және орташа тізімдегі
Еңбек ақы төлеу бойынша жұмыскерлермен есеп айырысу есептерін кім
Осы учаскенің бухгалтері қандай нормативтік құжаттарды басшылыққа алып пайдаланады,
Сонымен қатар жұмыстың сапасын кім тексергенін.
Бастапқы құжаттарды зерттеп тексерген кезде аудитор жұмыс уақытының есебінің
Аудитордың маңызды іс-әрекеттерінің бірі еңбек ақының дұрыс есептелуі
Жалақы мөлшерінің штаттық тәртіптердің сақталуы еңбек келісімі бойынша еңбек
Аудитор сый ақы және ынталандыру ақыларына ресми түрде қабылданған
Жұмыскерлердің қалыпты жағдайларда ауытқуына байланысты түнгі уақыттағы жұмысшылар үшін
Аудитор түнгі жұмыстарға және жұмыстан тыс істеген уақыттарға қосымша
Тексерудің ақпараттық көзі болып 681 «Қызметкерлермен еңбек ақы бойынша
Аудитор тексеру кезінде міндетті түрде:
Жеке іс қағазын жауып, ондағы жазылған еңбек жалақысын, қосымша
Бухгалтерлік баланс пен Бас кітаптағы жазулар 681 шоттың аналитикалық
Алғашқы құжаттардың анықтылығын зерттеу. Олардың дұрыс толтырылғандығын, жауапты адамдардың
Еңбек ақы есептеу ведомосының кейбір мысалдарын іріктеу:
Есептеулер мен ұсталынулардың құжатталуын анықтау;
Барлық есептеулерді сынап, шығарылымдарды анықтап таза төлемдерді табу.
Әлеуметтік зейнет ақы қорына ұсталатын салықтың дұрыстығын тексеру.
Еңбек ақыны уақытылы төлеуді және мерзімді берілуін тексеру.
Еңбек ақы төлеу ведомосіндегі жазбалардың дұрыстығын тексеру.
Еңбек ақыдан ұсталатын ұсталымдарды тексеру.
Кәсіпоырн жұмысшыларының еңбек ақысынан ұсталған ұсталымдардың бюджетпен салық бойынша
Жұмысшылардың салық заңдылықтарының орындалуы;
Жекелеген жалданушы жұмысшылардан ұсталымдарды зерттеу;
Бюджетке салықтар аударылуының реттілігін зерттеу.
3.3 Жұмысшы қызметкерлерге еңбек ақы төлеу бойынша еңбек
Кәсіпорындағы еңбек ресурстарын, еңбек өнімділігінің деңгейін пайдалануды талдау еңбек
Осыған орай әрбір кәсіпоырнда еңбек ақыға қаражаттарды пайдаланудың талдауы
Статистика органдарының нұсқаулықтары бойынша еңбек ақы қоры өзіне кәсіпорынның
Тұтынуға бағытталған қаражаттарды пайдалануды талдау
Төлем түрлері Сомасы млн.тг
Жоспар Нақты Ауытқу
1.Еңбекті төлеу қоры
1.1. Келісімді бағалау бойынша
1.2.Түнгі уақыттағы жұмыс, артық сағаттар, мейрам күндері үшін қосымша
18613410
417910
8381470
17348461
380000
8084230
1264949
37910
297240
2. Таза пайда есебінен төлемдер
2.1. Зейнеткерлерге өз уақытылы төлемдер
2.2.Құнды қағаздар бойынша дивиденттер төлеу
-
23033776
-
20033776
-
-300000
Тұтынуға бағытталған қаражаттардың барлығы 18844186 193522237 -5081051
Жалпы саладағы үлесі, % - - -
Еңбекті төлеу қоры 88 89.9 -1.9
Таза пайдадан төлем 12 11.1 0.9
Тұтынуға пайдаланылған қаражаттар құрамындағы ең көп үлес салмақты өнімнің
Еңбек ақы қорын пайдалануды талдау кезінде, кәсіпорынның жұмысшыларының орташа
Еңбек ақы төлеу деңгейін талдау
Жұмысшылар категориясы 1жұмысшының істеген күндері саны Жұмыс сменасының орташа
Жоспар нақты Жоспар нақты Жоспар нақты
Жұмысшы-мәмілешілер
Мезгілдік-жұмысшылар (уақытша) 220
220 210
210 7,95
7,95 7,8
7,8 58,6
49,53 64,10
51,97
Ж/е т.с.с.
Жұмысшылар категориясы Орташа жылдық еңбек ақы, мың тг. Жұмысшының
Жоспар Нақты Барлығы Соның ішінде өзгеру есебінен
Істеген күндер саны Смена ұзақтығы Орташа сағаттық еңбек ақы
Жұмысшы-мәмілешілер
Мезгілдік-жұмысшылар (уақытша)
102500
86625
105000
85121
72500
-1504
-4659
-3938
-1846
-1560
+90015
+3994
Кестеден көріп отырғанымыздай орташа жылдық еңбек ақының өсуі негізінен
Жұмысшылардың орташа еңбек ақысының нақты немесе басқа уавқыт кесіндісінде
Iзс= СЗф/СЗпл= 106,4 млн тг/102,5 млн тг= 1,038
I гв= ГВ ф/ ГВ пл= 499 млн тг/480
Келтірілген мәліметтер талданып отырған кәсіпорында еңбек өнімділігінің өсу қарқыны
Коп=Iгв /I сз=1,04/1,038=1,00192678227
Еңбек өнімділігінің өсу қарқыны мен оның төлемі арасындағы қатынастардың
Э= ФЗП фI сз-Iсв/ Iсз= 214651,038-1,04/1,038=-41,4 млн тг
Біздің мысалымызда, еңбек ақы төлеудің өсу қарқынымен салыстыру бойынша
I зп= СЗ 1/ СЗ о *Iц
Мысалы есеп беру жылында жұмысшылардың орташа жылдық еңбек ақысы-106,6
Iзп= 106,4/76*1,5 = 0,9333
Осылайша кәсіпорын жұмысшыларының нақты еңбек ақысы өскен жоқ, керісінше
Қорытынды
Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасы алдындағы міндеттер, алдына қойған мақсат
Нарықтық экономика жағдайында шаруашылық субъектінің жұмысын жетілдіру және бақылау
Кейбір субъектілер өндірген өнімге норма бойынша қажетті еңбек шығындарын
Жалпы еңбек және оған еңбек ақы төлеу қай кезде
Нәтижесінде үй коммуналдық реформа жүргізуде электр энергиясын қолдна төлемі
Көріп отырғанымыздай бұған қарамастан еңбек ақының төменгі мөлшері, жұмысшылардың
Осыдан іс тәжірибе еңбек ақы пәнінің жаңа түсінігін іске
халықаралық негізде талқылауды және еңбек ақы бойынша экономикасы дамыған
Еңбек ақы бойынша белгіленген тәртіптегі заңды құжаттарды қабылдау, онда
Өнеркәсіпте және экономиканың басқадай саласында еңбек өнімділігінің өсуі бойынша
Қорыта келе “Саду” баспаханасының еңбек ақы есебін дұрыс жүргізу
шығарылатын өнімдер істелінетін жұмысқа көрсететін қызметке кеткен еңбек пен
Еңбек өнімділігігің өсімін бақылау
Жұмысшы қызметкерлерге еңбек ақы төлеу үшін еңбек ақы қорынан
Сонымен қатар еңбек пен еңбек ақы есебін ұйымдастыру
- Еңбектің өнімділігі мен орындалатын жұмыстың көлемін ұлғайтуға ынталандыратын
- Еңбек пен өндірісті бақылаудағы ғылыми жолмен басқарудың типтелген
- еңбек ақы төлеудің сыйлық беру жүйесінен басқа да
- Еңбек пен еңбек ақы есептеуде осы күнгі талаптарға
Дипломдық жұмысты қортындылай келіп біздің міндетіміз
Еңбек есебін үздіксіз жетілдіріп отыру және осы арқылы, шаруашылық
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 ж 14 маусым
2. Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы
3. Постановление Национальной комиссии РК по бухгалтерскому ычету от13.11.1996
4. Стандарты бухгалтерского учета, методические рекомендации: Сборник документов. –
5. ҚР-ның Қаржы Министрлігінің 18.09.2002 жылғы №438 бұйрығымен (ҚР
6. Аудиторлық іс-қызмет туралы:ҚР-ның 1998 жылғы 20 қарашадағы заңы
7. Қазақстан Аудитінің халықаралық стандарттары. Алматы: Раритет, 2004. –
8. Абленов Д.О. «Аудит», Алматы, экономика, 2005
9. Ә.Әбдіманапов «Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері»
10. Әжібаева З.Н. Укашев Б.Е. «Бухгалтерлік есеп теориясы»
11. Бабаев Ю.А. «Теория бухгалтерского учета» , Издательство «ЮНИТИ»
12. Баканов М.И. Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа» ,
13. Баймуханова «Бухгалтерлік есеп» алматы, 2005
14. Балапанова Ә.Ж. «Бухгалтерлік есеп» алматы, 2002
15. Данилевский Ю.А. «Общий аудит в воспросах и ответах»
16. Дүйсенбаев «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау» Алматы, Экономика 2001.
17. Дюсенбаев К.Ш. «Анализ финансового положения предприятия» , Алматы
18. Ержанов М.С., Ержанова А.М. « Основы бухгалтерского учета
19. Кеулімжаев К.К., Әжібаева З.Н. «Қаржылық есеп» Алматы, 2001
20. Назарова В.Л. «Шаруашылық жүргізуші субъектілеріндегі бухгалтерлік есеп»
21. Радостовец В.К. , Радостовец В.В. , Шмидт О.И.
22. Тулегенов Е.Т., Барлиев Н.Б., Стороженко Л.А., Матвеев И.А.
23. Томас П. Карлин, Альберт Р. Макмин, «Анализ финансовых
24. «Бюллетень бухгалтера» №28, 31, 40 2005г
25. «Экономика и жизнь» №12, 14, 15 2003
26. «Заочная школа аудитора» №29 2004 г
27. «Егемен Қазақстан» қаңтар, ақпан,сәуір 2006 ж
25
81
Жалақы құрылымы
Кәсіпорынның экономикалық және еңбек ақыны ұйымдастыру жағдайларын талдау
Жалақы мәні,түлері, формалары және жүйелері
Жанама кесімді еңбек ақы төлемі
Алматылифт ЖШС- нің шаруашылық – өндірістік қызметіне баға беру
Еңбекақы қорының қалыптасуын және пайдалануын талдаудың мақсаттары мен міндеттері
Нарық жағдайында кәсіпорында еңбек ақыны төлеуді басқару
Кәсіпкерлік қызметтегі еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру «Доссормұнай» МГӨБ
Еңбекақының экономикалық мәні және оның принциптері
Кәсіпорында еңбекақыны ұйымдастыру