Вексельдермен операциялар есебі
ЕСЕП АЙЫРЫСУ ОПЕРАЦИЯЛАРЫНЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІ КУРСОВАЯ
ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ.........................................................................................................
1. Банктік шот туралы түсінік,
2. Есеп айырысу операциялары және
3. Төлем тапсырмасымен есеп айырысу
4. Төлем талап-тапсырмасымен есеп айырысу
5. Инкассолық өкімдермен есеп айырысу
6. Чектермен есеп айырысу есебі................................................................
7. Есеп айырысудың аккредитивтік нысаны.
8. Вексельдермен операциялар есебі..........................................................
9. Банктік карточкалармен есеп айырысу
есебі...................................................................................................................
Қосымшалар..................................................................................................
ҚОРЫТЫНДЫ..............................................................................................
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР...............................................................
КІРІСПЕ
Кәсіпорын және ұйымдардың ақшалай қаражаты банкте олар-дың қызмет
Осы есеп айырысу міндеті - қолма-қол ақшалай және
1.БАНКТІК ШОТ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК, ОНЫ АШУ, ЖҮРГІЗУ ЖӘНЕ
Банктік шот - бұл банк тәжірибесінде қалыптасқан іскерлік
Клиенттің есеп айырысу шоты банктік шот келісіміне немесе
Банктік келісімшарттың негізгі деректемелері келесілер: келісім мәні; салық
Банктік шот ашу үшін Қазакстан Республикасының резидент заңды
клиенттің салык
қызметі берген кұжаттың түпнұсқасы;
мемлекеттік тіркеуден өткендігін растайтын құжат көшірмесі;
- жарғының нотариалды бекітілген көшірмесі,
- қол қойылып,
Банктер теңге және шетел валютасында шот ашуға, жүргізуге
Егер клиент банкте бірнеше шот ашқысы келсе және
Кәсіпкерлік қызметпен шұғылданатын заңды немесе жеке тұлғаға шот
Заңды түлғалар мен оның бөлімшелерінің қолма-қол ақшасыз төлемі
Есеп айырысу шоты арқылы жүргізілген операциялар бойынша банк
Бенефициар - ақша алушы тұлға. III\ COCI
Банктік шот ашпастан жүргізілетін қолма-қол ақшасыз төлем және
Төлем хабарламаларында міндетті түрде келесі деректемелер болуы қажет:
төлем хабарламасының аты;
төлем хабарламасының нөмірі, күні, айы,
ақша жөнелтуші және бенефициар жеке тұлғаның фами-лиясы, аты,
ақша женелтушінің немесе бенефициардың дербес сәйкес-тендірілген коды. Жеке
банк, жөнелтуші және бенефициар банктің үйымдастыру кұкылык нысандарын
ақша жөнелтуші коды - «КОД», бенефициар коды -
санмен және сөзбен көрсетілген төлем сомасы;
салық төлеушінің тіркеу немірі (СТН), егер ақша жөнелтуші
егер жөнелтуші заңды тұлға болса, оның өкілетті түлғала-рының
Қазақстан Республикасының заңдылығында қарастырылған басқа да деректемелер. Алушы-банк
аИЬірыиу
Республикасының заң актілері белгілеген мерзімде орындайды. Банктік шот
төлем хабарламасы Нағыз ереженің және ақша аударымы келісімінің
аударымды жүзеге асыруга қажетті ақша сомасы женелтуші қолында
төлем хабарламасында санмен және сезбен көрсетілген со-маның банкпен
Қазақстан Республикасының бекітілген ережелері және ақша аударымы
болса.
Банктік шотты ашпастан ақша аударымын жасау үшін алушы-банк
Ақша аударымын жүзеге асыру үшін жөнелтуші-банк төлем хабарламасы
Егер бенефициардың банктік шоты болмаса, онда ақша ау-дарымы
Бенефициар келмеген жағдайда, банк екінші деңгейлі банктер-дің бухгалтерлік
Аударым қате жүргізілсе, оның сомасы ақша жөнелтушінің банкіне
Акшаны қайтарған жағдайда банк жөнелтушіні үш банктік күн
Егер ақша, ақша аударымы кате белгіленуі себебімен қайта-рылған
Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес банк шот-тары бойынша
Бүл операциялардың банктік шот бойынша қалпына келтірілуі, өкілетті
Клиенттердің банктік шоты бойынша барлық операция тек олардың
Банктік шоттың жабылуы клиенттің шотты жабу себебін көрсеткен
ЕСЕП АЙЫРЫСУ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ
Қатысушыларға байланысты банктің есеп операциялары
■ клиенттік есеп айырысу операциялары,
■ негізгі
9. Жіктелу критсрийлері
Қатысуіпылар күрамы Толем күралдары Операцияның агкарымдык бағыты Есеіі
Банкаралық Клиенттік
Іиікі банктік Төлем тапсілрмалары-мен есеп айырысу
Векссльмен есеп айы-рысу
Карточкамсн есеп айырысу Шот ашу бойынша операциялар Шот
Кассалық операциялар
Акцептік операциялар
Талаптарды беру операциялары
Авальді операциялар Аккредитивтік операциялар Аударым операциялары
Инкассолық операциялар
Клирингтік операциялар
Есеп айырысу нысандарындағы ерекшеліктерге байланысты банктің келесі есеп
■ аккредитивтік операциялар;
■ инкассолық операциялар;
■ аударым операциялары;
■ клирингтік операциялар.
Есеп айырысу операцияларында қолданылған төлем құралдары-на байланысты есеп
- чектермен есеп айырысу; вексельдермен
төлем карточкаларымен есеп айырысу;
- қолма-қол есеп айырысу.
Атқарымдық негіздеріне, есеп айырысу мәні мен жүзеге асыру
ағымды, мерзімдік есеп
- әр түрлі
- кассалык операциялар
- тиісті
- төлем
- банк
Банктегі есеп айырысу операцияларын ұйымдастыру 2000 жылғы 25
Банк аударым операцияларының үлкен көлемін жүзеге асырады, яғни
Аударым операцияларын жүзеге асыру үшін банкте төлеуші мен
- төлем тапсырмаларымен;
- төлем талап-тапсырмаларымен; инкассолық өкімдермен;
- чектермен;
- аккредитивтермен;
- вексельдермен;
- банктік карточкалармен.
3.ТӨЛЕМ ТАПСЫРМАСЫМЕН ЕСЕП АЙЫРЫСУ ЕСЕБІ
Төлем құжаты ақша жөнелтушінің қызмет көрсетуші банкке, тапсырмада
- күжаттың аты;
оны жазу күні, айы, жылы, қүжат нөмірі. Күн
акиіа жөнелтуші заңды тұлғаның ұйымдастыру-құқылық ны-санын коса, толык
ақша жөнелтуші банктің ұйымдастыру-кұкылык нысанын қоса, толык атауы,
төлем мәні, сондай-ақ Қазакстан Республикасы ¥лттық банкінің нормативтік-құқықтық
санмен және сөзбен көрсетілетін төлем сомасы;
салык төлеуші бенефициар мен ақша жөнелтушінің тіркеу нөмірі.
«Телем мәиі» белігінде ақша жөнелтуші аударым жүзеге асырылатын
Ақша аударымы резидент емес бенефициар есебіне жүргізілсе (ақша
Алушы-банк ақша аударымына жазылған телем тапсырмасын немесе өтінішті
Ол Қазакстан Республикасы заңдылығына сәйкес, төлем тап-сырмасы мен
Жөнелтушінің төлем құжатын орындаудағы банк міндеттемесі төлем кұжатының
Алушы-банк төлем тапсырмасын акцептеуі үшін, аталған төлем тапсырмасыи
Валюталау күні -
Төлем кұжатын алушы-банк келесі жағдайларда акцептейді:
- алушы-банк
- алушы-банк
- төлем тапсырмасын алғаннан кейінгі
- Қазакстан Республикасының
Бенефициар банкте келесі жағдайлардың бірі орын алса, төлем
- бенефициар банк
- бенефициар банк бір кезекте алушы-банк болып саналып,
- бенефициар
- бенефициар
Қазақстан Республикасы зандылығымен немесе
Егер алушы-банк төлем қүжатын акцептеуден бас тартса, онда
жөнелтушінің банктік шоты тұтқындалған болса немесе Қазақстан Республикасының
егер бенефициар банк алган төлем тапсырмасындағы көрсе-тілген деректемелер
Егер бенефициар емес алушы-банк женелтушінің банктік шотында аударым
Мемлекеттің заң актілеріне, алушы-банк және жөнелтуші ара-сындағы келісімге
Акцептелген төлем қүжаты бойынша төлем келесі тәртіппен жүргізіледі:
Жөнелтушінің акцептелген төлем тапсырмасын алушы-банк республика заңдылығының талаптарына
Егер алушы-банк жөнелтушіден тиісті өкілеттілік ала алмаса, онда
жөнелтушінің төлем тапсырмасын атқаруға байланысты банк қызметі үшін
кезекті алушы банкке төлем тапсырмасы сомасынан комис-сиялык ақы
Қазақстан Республикасы заң актілсрінің талаптарына сәйкес бірінші кезекте
Шарттарының бірі валюталау күні болып табылатын төлем құжатын
Бенефициар банк төлем кұжатын акцептеу кезінде төлем құжатында
Бенефициар банк бенефициар есебіне ақша кабылдау кезінде, акцептелген
Егер төлем күжаты жөнелтуші деректемелеріне сәйкеспесе немесе қайталап
Жөнелтушіден төлем құжатының қате орындалғаны туралы хабарлама алысымен,
Біріншіден, қатс толем құжаты бойынша жөнелтуші деректеме-леріне сэйкес
Екіншіден, қате төлем қүжаты бойынша сома жөнелтушінің толсм
Егер алушы-банк пен бенефициар арасында келісім жасалмаған болса,
Үшіншіден, сома жөнелтушінің телем кұжатының сомасынан аз қате
Егер орындалған төлем қүжагында жөнелтуші кате жіберсе, онда
Төлем құжатын бюджет және басқа да Үлттық банктің
Төлем құжатымен есеп айырысуды жүзеге асыру кезінде шоттардың
1. Егер ақша жөнелтуші мен бенефициарға бір банкте
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары» ақша жөнелтуші
Кт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары» бенефициар
2. Егер ақша
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары» Кт
3. Есеп айырысуды
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары» Кт
4.ТӨЛЕМ ТАЛАП-ТАПСЫРМАСЫМЕН ЕСЕП АЙЫРЫСУ ЕСЕБІ
Төлем талап-тапсырмасы ~ бенефициардың жөнелтушіге жет-кізілген өнім, орындалған
Төлем талап-тапсырмасын бенефициар бланкте жазады және бенефициар банкіне
Бенефициар банк төлем талап-тапсырмасын қабылдай отырьш, өзіне инкассолаушы
Инкассолаушы банк міндеттемесі төлем талап-тапсырмасын инкассоға1 алумен байланысты,
телем талап-тапсырмасын төлемге
бенефициарға акцептен
төлем талап-тапсырмасын қайтару туралы хабарлама жолдау;
телем талап-тапсырмасының орындалғандығы
Инкассо - банк өз клиентінің тапсырысы бойынша және
Тиісті міндеттемелерді қабылдай отырып, инкассолаушы банк төлем талап-тапсырмасын
Бенефициар банк барлық деректемелердің толтырылу дүрысты-ғын тексеріп, төлем
Бүл кезде ол жөнелтуші банкке түскен күннен бастап
Төлем талап-тапсырмасын толықтай немесе жартылай төлеудек бас тарту
Төлемге келісім білдірілген жағдайда аталған төлем талап-тапсырмасы акцептеледі.
Егер ақша жөнелтушінің банктегі шоты Қазақстан Респу-бликасының заңдылығына
Әдетте ақша жөнелтуші банк ақша жәнелтушінің төлем талап-тапсырмасын
болса, жөнелтуші-банк өзара келісімге сәйкес ақша жөнелтушісіне айып
Мұндай құжаттарды қабылдау ксзіндс жөнелтуші-банк келесі жұмыс күнінен
Акша жөнелтуші меи алушы-банк арасындағы кслісімде алушы банктің
Толем талаи-тапсырмасын толык немесе жартылай төлеуге ке-лісім білдірілгеи
бірінші данасы жөнелтуші шотынан ақша алуға негіз болады
екінші данасы бенефициарға қызмет көрсетуші банкке жолданады;
үшінші данасы
5.ИНКАССОЛЫҚ ӨКІМДЕРМЕН ЕСЕП АЙЫРЫСУ ЕСЕБІ
Заң актілеріне сәйкес ақша жөнелтушінің келісімінсіз оның шотынан
Ақша жөнелтушінің банкіне акша өндіріп алу туралы сот
Егер келісім акцептелмеген болса, онда ол акцепт мерзімі
Жөнелтуші алушы банкке бекітілген бланк нысанында жазылған қайтарып
Алушы-банк Қазақстан Республикасы заңдылықтарының талап-тарына және женелтуіпі мен
6.ЧЕКТЕРМЕН ЕСЕП АИЫРЫСУ ЕСЕБІ
Есеп айырысудың келешегі зор нысаны ретіяде чектермен есеп
Батыс тәжірибесінде чек кімнің есебінс жазылгандығына байланысты бірнеше
арнайы - тек осы кісіге төлеңіз;
ордерлік - осы кісіге немесе оның бұйрыгы бойынша
ұсынушы - ұсынушыға төленіз.
Ордерлік чек - ұстаушыға индоссамент -- жолдау жазу
банктік индоссамент. Чек ұстаушы чектің сыртына өз қолын
- атаулы индоссамент. Үстаушы чек
мақсатты индоссамент. Чек ұстаушы чек сыртында чекті басқа
- айналымсыз индоссамент.
Әр елде чек мазмұны бірыңғай. Заңды құрамында мыналар
- «чек» сөзі;
анықталған соманы төлеу бойынша шартсыз міндеттемесі; банк' трассат;
- шығарылған орны және куні;
Трассат - тратта бойынша төлеуге міндетті тұлға. Трассант
Коммерциялық құрамы:
- чек нөмірі;
- трассат шотының нөмірі;
- трассат банктің коды;
- чек сомасының санмен қайталануы;
- бенефициар;
- кодтау желісі.
Біздің республикамызда чекті колдану 2002 жылғы 13 мамырда
Чек беруші мен чек беруші банктің арақатынасы чекті
Бұл келісімде керсетілген негізгі деректемелер төмендегідей:
• чек
• чектерді дұрыс толтыру
- чек бланктерінің реттік
чек сомасын санмен және жазып көрсету (жазылатын сома
«бұйрық бойынша төлеңіз» деген сөздерден кейінгі бағанада чек
чек жазып берілген күннің койылуы (күні және жылы
чек беруші қолының қойылуы және заңды тұлға үшін
• Чек кітапшасын қолдану
• Чек
• Чек беруші банктің
• Чек
• Чек беруші
• Чек
• Чек
• Чек беруші
Егер олар заңмен қарастырылған болса және чекпен жасалатын
Чектерді колдану туралы келісімде басқа да шарттар қарасты-рылуы
Қазіргі кезде ¥лттық банк нұсқауы бойьшша есеп айырысуда
• Чек
• Чек
- чек берушінің аты-жөні
чек берушінің (жеке түлғалар үшін) немесе оның мүддесін
- чек беруші банктің
чек бланктерінің нөмірлері (нөмірден немірге дейін);
- чек кітапшасын қолдану
чек кітапшасындағы санмен
- өкілетті түлга қолы
мөртаңбамен көрсетіп чек берушінің банкінің
кодын және оның атауын қоюға;
чск берушінің (жеке тұлғалар үшін) немесе оның
көздейтін түлганың (заңды тұлғалар үшін)
жазуға;
салық төлеушінің - чек берушінің тіркеу нөмірін қою;
• Чек берушінің (жеке
• Чек
• Чектерді
Есеп айырысу чек кітапшасын алу үшін клиент банкке
Бүл ксзде мынадай өткізбе қүрылады:
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
Кт 2221 «Клиенттердің арнайы салымдары»
Чск заңды жәнс жеке тұлғалармен өзара есеп айырысу
Чектер келесі түрлерғе бөлінеді:
есеп айырысу чек кітапшаларының чектері; аманатшының чек кітапшаларыныц
Есеп айырысу чек кітапшаларының чектері заңды тұлғалар арасында
Аманатшының чек кітапшасы жеке тұлғалардың олармен ақшасыз есеп
Қазақстан Республикасында чек беруші барлық банктің чектері қабылдауы
Банк өз клиентіне чектерді ұсынбас бұрын, оны толтырып,
чектің жоғарғы сол жағында банктің аты және (банк
чек берушінің дербес шотының нөмірі. Ол чектің төменгі
заңды тұлға аты немесе жеке тұлғаның аты-жөні, шот
чектің сыртқы жағында жазбаның шекті сомасы. Ол үшін
Банк клиентке чекпен қоса сәйкестендірме карточка (чектік карточка)
Чектік карточка клиентке санына қарамастан чек берілген әр
Егер кезекті чек беру кезінде лимит сомасы чек
Карточкада мынадай деректер болуы қажет:
• Оң бетінде:
а) банк аты және оның мекен-жайы;
б) «№ чектік карточка» атауы;
в) жеке түлғаның аты-жөні және заңды
г) чек берушінің қолы;
д) чек
е) чек берушінің шот
• Сыртқы бетінде:
Бізге трасталған келесі жағдайларды сақтағанда чек төлеміне кепіл
а) чек
б) чек беруші
в) чекте
г) чек берушіні сәйкестендіру оның төлқұжаты
д) чек жазылган күннен 10 күн
е) чек, онда керсетілген толық сомада,
ж) банктің жауапты қызметкерлерінің
тиіс.
Чектерді колданып төлем жасау және басқа да операциялар
Чек үстаушы чекті төлеуге қабылдап тұрып чектің чекті
Чекте түзетулер және жөнделген жерлер болса, чек жарамсыз
көз жеткізуге, чек берген адамның колын чек кітапшасының
Чектің қолданылу мерзімі оны жазып берген күнді санамаганда,
Чек берушінің банкі немесе чек үстаушының банкі чекті
1) жазумен жазылған сома санмен жазылған
2) чектің қолданылу мерзімі өтіп кетсе;
3) чекте түзетулер және/немесе жөндеулер болса;
4) чектегі жазу мен сияның түсінде
5) чекте бір немесе бірнеше қорғау
6) чек деректемелерінде қателіктер болуы;
7) чекте койылған
8) жабатын соманың (жабылған чектер бойынша) жетпейтіндігі,
9) жалған немесе ақауы бар чектің табылуы;
10) чектерді
Талаптарда бұзып жазылған, сондай-ак деректемелерді толтыр-ғанда
төленуге ұсынылған
чек бланкі қойылатын талаптарға сәйкес болмаса;
- чек берушінің немесе чек
- чек берушінің мөрінің бедері
Мұндай жагдайда олар жалған немесс ақауы бар чек
Егер айырма жағымсыз болса, онда клирингке қатысушы дебе-ттік
Акауы бар чек актінің екі данасымен чек үстаушының
Таза позиция - бұл клирингке барлық қатысушылардың ақшалай
Чек кітапшасын кайтарғанда немесе толық пайдаланғанда чек кітапшаларын
Жоғарыда аталғандар, чек айналымында банктер арасындағы бір-біріне деген
А. банкі Б. банкіне 550000 теңге, Б. банкі
Клиринг ұнымы1 Қазақстан Республикасының заңдылығына сәйкес күрылтай кұжаттары
Клиринг ұйымы - Қазақстан Республикасы Ұлттық банктін клиринг
қүқыктык актілерімен бекітіледі. Лицензия алу үшін клиринг үйымы
• клирингті жүзеге асырудың
• клиринг
• клиринг қатысушыларымен типтік
• клирингті жүзеге асыру
Клиринг үйымы мен клиринг қатысушылары' арасындағы қатынас келесі
• төлем қүжаттарымен және
• клирингті жүзеге асыру
• акпарат
• клиринг нәтижесі
• клирингті жүзеге асыру
• өз
• клирингті
Клиринг үйымы мен клиринг қатысушысы арасындағы келісім-де Қазақстан
Клиринг қатысушылары - клиринг ұйымымен клирингке қатысуға ке-лісімге
Барлык осы рәсімдерден соң «Чектер клирингінің нәтижесі» деген
Мүдделі банктер арасында клиринг палатасының қатысынсыз алғашкы клиринг
Чектердің алғашқы клирингіне катысатын банктер клиринг па-латасында алдын
Чектермен есеп айырысу жасалған соң шоттардың келесі кор-респонденциясы
Дт 2221 «Клиенттердің арнайы салымдары»
Кт 2203 «Клиенттердің ағымдагы есепшоттары»
Егер чек беруші мен чек ұстаушыға әр түрлі
Дт 2221 «Клиенттердің арнайы салымдары»
Кт 2551 «Басқа банктермен есеп айырысу»
Чек ұстаушы банкте:
Дт 2551 «Басқа банктермен есеп айырысу»
Кт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары».
ЕСЕП АЙЫРЫСУДЫҢ АККРЕДИТИВТІК НЫСАНЫНЫҢ ЕСЕБІ
Аккредитив - банктің бір немесе бірнеше банктерге аккреди-тивте
Аккредитивтік операция - банктің күрделі делдалдық операциясы. Банктер
Аккредитивтің негізгі түрлеріне ақшалай және құжаттық аккре-дитивтер жатады.
Ақшалай аккредитив бүл клиенттің банкке ақша сомасын енгізгендігін
Құжяттьщ яккредитив - клиент өтініші жэне нұсқауы бойынша
Қазакстан Республикасының Үлттық банкінен кепіл операцияла-рын өткізуге лицензиясы
бұйрық бсрушінің аты және мекен-жайы; бснефициардың
аккредитивтің орындалу шарттары;
аккредитивке карсы орындалатын құжаттар тізімі;
1 Эмитент-банк - бұйрық
аккредитивтің әрекет
- аккредитив бойынша
Бұл кезде аккредитив ашуға өтінішті екі данада ұсынады.
Қяйтарылатын аккредитив - эмитент-банк бенефициарды ал-дын ала хабардар
Қайтарылмайтын аккредитив - банк пен бенефициарды сен-діретін эмитент
Сонымен қатар оны орындау әдісі көрсетілуі тиіс, ұсыну
Егер аккредитив көрсетілген қүжаттар эмитент банкке немесе оны
егер аккредитив
егер аккредитив мерзімін үзартып төлеуді білдірсе, аккреди-тив
етуге; - егер
Жабылған аккредитив - клиент қаржысы есебінен жабылатын
аккредитив.
Жабылмаған аккредитив - банк есебінен есеп айырысуға кепілдік
Егер эмитент-банк қайтарылмайтын аккредитивті сендіру үшін екілеттігін басқа
Эмитент-банк ақшаны қалпына келтіру міндеттемесін орында-ушы банктен басқа
Эмитент-банк егер калпыиа келтіру рамбурстаушы банктің бірінші талабы
1 Негоциация - телем
1 Рамбурстаушы банк
атқарушы банкке ақшаны қалпына келтіруші банк.
: Рамбүрстык
аккредитивтің орындалуы үшін ақшаны қалпына келтіру тәсілдерше нұсқау.
1 Рамбүрстык нұскаулар
Рамбурстауиіы банк шығындары эмитент-банк есебінен жабы-лады, кейде үшінші
Аккредитив бенефициарға кез келген басқа банк арқылы жолдануы
Аккредитивті алған соң авизолаушы банк оның сырткы белгілері
Авизолаушы банк аккредитивті авизоламауға шешім қабылдай алады, бұл
Әмитент-банк бекітуші банк немесе аткарушы банк тауар жөнелту
Барлық аккредитивте мерзімнің аяқталу күпі және қүжаттарды төлемге,
Авизолаушы банк - бенифициарға аккредитивті жолдауга және/немесе ол
Аккредитив аударымын жасау үшін бастапқы бенефициар ау-даруды откізуші
Алынған көліктік немссе сактандыру кұжаттарының аккредитив талаптарына және
Шетел валютасында белгіленген аккредитивтердің орындалуы біздің мемлекеттін валюталық
Аккредитивтермен есеп айырысуды жүзеге асыру кезінде келесі шоттар
• Банкте жабылмаған аккредитивті
Дт 6005 «Шығарылған өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін
Кт 6505 «Шығарылған өтслмсген аккредитивтер бойынша болуы мүмкіп
• Басқа банк ашатын
Дт 60 Ю «Расталған өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы
Кт 6510 «Расталган өтелмеген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін
• Клиент қаржысы есебінен
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
Кт 2855 «Қүжаттамалық есеп айырысу бойынша кредиторлар»
Жабылган аккредитив банктің басқа банктегі қаржысы есебінен ашылғанда:
Дт 1855 «Құжаттандырылган есеп айырысу бойынша дебиторлар»
Кт 1052 «Банктің басқа банктердегі корреспондентгік есепшоттары»
Банк басқа банкте жабуды жүргізбесе:
Дт 6020 «Шығарылган өтелген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін
Кт 6520 «Шығарылған өтелген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін
• Аккредитив орындалса немесе жойылса, келесі шоттар кор-респонденциясы
Дт 6505 «Шығарылған өтелмеген аккредитивтер бойынша бол-уы мүмкін
Кт 6005 «Шығарылған өтелмеген аккредитивтер бойынша бол-уы мүмкін
Жабылған аккредитивті орындау немесе жою кезінде, егер банк
Дт 6520 «Шығарылған өтелген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін
Кт 6020 «Шығарылған өтелген аккредитивтер бойынша болуы мүмкін
Жабылған акредитивті орындау кезінде баланстық шот бойынша келесі
Дт 2855 «Қүжаттамалық есеп айырысу бойынша кредиторлар»
Кт 1052 «Банктің басқа банктердегі корреспонденттік есепшоттары» 1855
ВЕКСЕЛЬДЕРМЕН ОПЕРАЦИЯЛАР ЕСЕБІ
Всксельдермен операциялар - бұл банк қызметіндегі маңызды бағыттардың
Вексельдер нарығының басты міндеті
кысқа мерзімді ақша каржыларын кайта бөлу, бұл кезде
Вексель айналымы әр түрлі салаларды. қамтиды -- бүл
Вексельдер шығару негізіне жататын қызмет мақсаты мен си-патына,
- коммерциялық;
- қаржылық;
- түрақты вексельдерге бөлінеді.
Коммерциялық вексель тауарларды несиеге сату-сатып алу қызметі негізіндегі
Осындай ретпен тауарлық вексель вексель ұсынушыға осы век-сель
Қарыз қызметі ақшалай нысанда қаржылык вексельдермен рәсімделеді. Ақшалай
Жалпы банктегі вексельдермен операция келесі нысандарда жүзеге асырылады:
Коммерциялық банктер Қазақстан Республикасы Үлттық банкі-нің тиісті операцияларды
■ вексельдерді инкассога қабылдау;
■ делдалдық тәртіпте вексельдерді акцептеу;
■ төлеушінің инкассога
■ вексель бойынша міндетті
■ вексельдер есебі.
Бүл операцияларды вексель есебін жүзеге асыруға лицензиясы бар
Инкассо тапсырмасындағы негізгі мәліметтер:
■ инкассоға тапсырма3 жазу күні;
■ сенуші4 аты;
■ ремитент банктің аты, қажет
■ вексель бойынша төлеушінің,
■ төлеуші банктің аты (егер
■ вексель бойынша телеушінің немесе
Инкассат - қайта тапсырушы индоссаменті бойынша инкассолау үшін
Ремитент-банк - инкассоға тапсырыс қабылдаушы банк. Инкассоға
Сенуші - вексельді инкассолау бойынша банкке операция өткізуді
■ вексель бойынша төлем мерзімі;
■ төлем орны;
■ акцептің болуы немесе акцепті
■ вексель бойынша
■ сенушінің төлем алу немесе
■ вексель бойынша
■ инкассолауды жүзеге асыруға қажетті
саментте келесі сөздерді жазумен рәсімделеді: «валюта алуға», «инкассога»
Инкассат вексель бойынша толык төлемді алған соң вексельді
Вексельде көрсетілген мерзім жеткен соң, инкассолаушы банк вексельді
Домицилші - жай вексель бойынша толеуші
Ремитент-банк өз кезегівде аталған сома төлемін сенуші есебіне
Егер инкассоға тапсырмада
- төлемге қарсылық білдіруге, мұндай жағдайда
Егер вексель ұстаушы вексель бойынша төлемнің барлық сомасын
Вексель бойынша төлем толықтай немесе вексель сомасының жартысына
Домицильдеуші - вексель бойынша телемді жүзеге асыратын, вексельді
Авальшы банк аваль берілген тұлғамен бірдей жауаптылықта болады.
Авальшы банк аваль үсынғанға дейін аваль берілген тұлғадан
Коммерциялык несиенің қалпына келтірілуі мен дамуы және қарызды
Жоғарыда сипатталғандай коммерциялық несиені банктік несиеге айналдыру дисконттау
Банк есепке тек жарамды вексельдерді ғана қабылдайды. «Век-сель
Есепке ұсынылған жай вексель мәтінінде келесі деректемелер көрсетіледі,
вексель аты құжаттың
рәсімделген түрде жазылады;
анықталған соманы төлеу туралы бұйрық;
- төлем мерзімін көрсету; төлем
төленетін тұлға аты немесе кімнің бұйрығы бойынша телем
- вексельді жазу күні және
аудармалы вексель үшін жай вексель бойынша деректемелер
керек, қосымша төлеуші аты.
Атап ететін жайт, егер вексельде төлем мерзімі көрсетілмесе,
Сонымен катар, банктер вексельдерді есепке қабылдаудың келесі құкыктарын
вексель бойынша міндетті
Индоссамент - вексельді жолдау құқы, бұл вексель бойынша
Вексель авалі - вексель бойынша тапсырысты білдіреді.
Қола векселі - несиеге кабілетсіз тұлғалар берген
Достық векселі - бір несиеқабілетті косіпорын қаржылық қиыншылықтағы
Банк вексель есебі туралы шешім қабылдауы үшін клиент
- вексель есебіне өтініш;
- вексельдің түпнұсқасы;
вексельдің нотариальды бекітілген көшірмесі;
егер вексель үстаушы заңды түлға болса, лауазымды тұлғаға
сенімхат;
- аталган вексель бойынша гербтік
- банк бекіткен баска да
Егер клиент банк есебі үшін вексель көшірмесін ұсынса,
Құжаттарды кабылдағанга дейін банк өзіне жолданған әр век-сельдің
Банқ, вексель бойынша барлық қатысушылардың бар екендігіне, индоссант
Банк, вексельде көрсетілген төлем мерзімі аяқталса немесе күру
Барлық тексеруден соң банк вексельді есепке қабылдау туралы
Вексельді банк меншігіне кабылдау индоссамент арқылы рәсімделеді.Банкте есепке
Банк өз коржынында бар құжаттармен келесі операцияларды өткізеді:
- төлем мерзімі жеткенде
- вексельді индоссалайды, соның
- вексельді қайта есептеу
шелерінде жүргізіледі және Ұлттык банк филиалдары вексельдерді қайта
Банк вексельдерді қайта есептеуді жүзеге асыру үшін Үлттық
Бұл кезде Үлттық банкте мынадай вексельдер қайта есептеуге
вексель парағында сақтық деңгейімен шығарылған;
- 100 мың теңгеден кем
- етелім мерзімі 6 айдан
бірінші сыныпты эмитенттердің вексельдері, онымен түрақты қаржылық қатынасы
Вексельдерді қайта есептеу - Ұлттық банктің индоссамент бойынша
Бланктік индоссамент - кімнің пайдасына жасалған тұлғаның белгіленуі
- жарамды вексельдер.
- төлем орны Қазақстан Республикасының
Үлттык банк қайта есеп үшін үсынылған вексель авальданған
Сондай-ақ Үлттық банк келесі жағдайларда вексельдерді қабыл-дауға қарсылық
егер вексельде көрсетілген төлем мерзімі вексельді жолдауға (инкассолауға)
егер оның мазмұнынан телем орны, вексель бойынша міндет-ті
Банк вексельді қайта есептеу үшін Үлттық банкке үсыну
вексельді қайта есепке кабылдау туралы өтініш (15-қосымша);
вексельдің түпнұсқасы (аллонжбен
болса);
вексельдің нотариалды бекітілген көшірмесі;
вексель коммерциялық екендігін дәлелдейтін келісімнің нота-
риалды бекітілген көшірмесі;
жай вексель бойынша вексель үстаушының және аудармалы
вексель бойынша төлеушінің,
есепке үсынатын банктің
дайы бар екендігін дәлелдейтін қүжаттар;
вексельді қайта есепке үсынатын түлға сенімхаты;
заңға сәйкес гербтік алымның төленгендігін дәлелдейтін қүжат. Үлттық
Егер Үлттық банкке қайта есеп үшін вексель көшірмесі
Құжаттарды қабылдау кезінде Үлттық банктің өкілетті бөлім-шесінің вексельдердің
Үлттық банк өз есебіне вексельдің түпнүсқасы мен индос-саментті
Қайта есепке кабылданған вексельдерді тіркеу ушін Ұлттық банк
Атап өтетін жайт, қайта есепке қабылданған вексельдер Үлттық
Үлттық банк қоржынындағы барлық вексельдер келесі критерийлер бойынша
индоссант (аты және қажет деректемелері);вексель бойынша төлеуші;телем орны
Бұл кезде Үлттык банк коржынында бар вексельдермен келесі
индоссамент бойынша вексельді
телем мерзімі жеткенде вексель бойынша төлем алуга.
БАНКТІК КАРТОЧКАЛАРМЕН ЕСЕП АЙЫРЫСУ ЕСЕБІ
Банктік карточкаларды қолдану бойынша қатынастың негізгі субъектілері: эмитент,
Бянктік карточка эмитенті - бүл банктік карточканы шыгар-ган
Төлем ұйымы - төлем жүйесі шегінде банктік карточкалармен
Есеп айырысу банкі немесе есеп айырысу агенті -
Банктік карточканы алу үшін клиент бекітілген нысандағы өтінішті
Банктік карточкалар екі негізгі типте болады: кредиттік және
Банктік карточканы қолданып тауар немесе қызметті төлеу кезінде
Дауыстық авторландыру кезінде кассир эквайрер-банкінің іс жүргізу орталығына
Электронды авторландыру кезінде жоғарыда көрсетілген мәлі-меттерді сауда үйымының
Авторландыру, соның ішінде дауыстык авторландыру белгілі бір уақыт
Көрсетілген лимит әрекет етуі үшін анықталған сауда үйымы
Атап өтетін жайт, дебеттік карточкалармен операция сома көлеміне
Авторландырудың заңдық мәні, банктік карточканы қолданып атқаруға ұсынылған
Авторландыру өткізу кезінде эмитент авторландырылған сома көлемінде ұстаушының
Алайда егер авторландыру өткізілмесе және операция сомасы сауда
Авторландыру өткізілген соң кассир карточка және
кемегімен слип деп аталатын арнайы түбіртекті қүрады. Импринтер
сауда үйымының сәйкестендіргіштері (нөмірі);
- операция еткізу күні;
- операция сомасы;
- операция валютасы;
операция эмитенттері авторландыруды бекітетін код;
- банктік карточка деректемелері;
- карточка ұстаушының қолы.
Әдетте слип ұстаушының эмитент банкке сауда ұйымының операция
Слип үш данада қүрылады. Бір данасы ұстаушыға, қалған
Осы ретте қолма-кол ақша беру нүктелері арқылы қолма-қол
Банкомат арқылы ақша беру кезінде барлык операция автомат-ты
- банкомат сәйкестендіргіштері; операция өткізу
- операция валютасы;
операция эмитентінің авторландыруын белгілейтін код; банктік карточка деректемелері.
Бяикоматтяр - пластикалық карточкалармен операция жүргізу кезінде қолма-қол
Банкоматтар келесі негізгі операцияларды жүзеге асырады:
1) шотындағы қалдықтар туралы клиенттерді хабардар
2) колма-қол ақша беру.
Осындай ретпен банкомат карточка ұстаушысына шоттың агымды жағдайы
Банкоматқа операция жүргізу үшін кіру төлем карточкаларын және
Әр банкомат үшін оның сақтық деңгейіне және үздіксіз
Баикоматпен жүргізілетін операциялар есебі үшін, банкоматтағы операциялар есебінің
Банкоматты қолма-кол ақшамен қамтамасыз ету тұтыну көле-міне байланысты.
Кассетаға банк атын, банкомат нөмірін, салынған ақша купю-расы,
Кассир инкассатордың қатысуымен әкелінген кассеталардың бүтіндігін,
Жұмыс күні соңында касса меңгерушісі банкоматтарға толты-рылған қолма-қол
Депозиттік банкоматтарды қолдану кезінде инкассатор қолма-қол ақша қалдығы
Салыстырудан соң кассир конверттен алынған қолма-қол ақша сомасына
Банктік карточкалар қолданылатын операциялар бойынша тө-лемдер тізімі -
Эквайрердің төлемдер тізімі арнайы қатынас құралдары бойынша өңдеу
Күн сайын өтетін клиринг сеансынан кейін және оның
Егер несиелік ұйым -- эмитент бір мезгілде өзі
Клиринг өз алдына операцияға қатысушы тараптардың өзара талап
Кез келген бизнестің басты міндеті - пайда табу.
Карточкалық операциялардың есебі есепгің автоматтандырылган кемекші есеп деп
Клиенттер шоттарының көмекші есебі карточка ұстаушылар-дың шоттары бойынша
Сяуда нүктелері өткізетін операцияларға көмекші
сауда нүктелерінің барлық жеке шоттардың жалпы сомасы бас
Үрдістік орталықта тіркелген ақпаратқа сэйкес бухгалтерия үш жүмыс
Карточканы дамыту бойынша бөлім қызметкері клиент сұра-уымен жазба
Операцияны бақылау есебі бойынша бастапқы қүжат операция мазмұны,
Қолмен және авторландырудың автоматтандырылған режімінде ALTYN, VISA, Eurocard/Master
келісім жасаган клиенттерден
өңдейді;
банктің үрдістік
хабарламаларды енгізеді;
банктің мөлшерлемесіне сэйкес сыйакыларды ұстай
клиенттің банктік шотына ақша сомасын косады;
банктің мөлшерлемесіне
қосады.
Төлем жүйесіндегі мүшелік ережесіңе сәйкес есеп айырысу аталған
Клиринг және КҚБ есеп айырысу бөлімі алынған шоттар
Карточкалық операциялар сауда және кызмет көрсету кәсіп-орындары аркылы
Сауда және кызмет көрсету кәсіпорындары арқылы операция-ларды жүзеге
• Слиптерді алғанда
Дт 2221 «Клиенттердің арнайы салымдары»
Кт 2870 «Банктің өзге де транзиттік есепшоттары»
• Слиптерді алғанда және
Дт 2221 «Клиенттердің арнайы салымдары»
Кт 2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық үзақ
Сонымен қатар теңгеде:
Дт 1859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген карсы кұны
Кт 2870 «Банктің өзге де транзиттік есепшоттары»
• Комиссиялық ақы алған
Дт 2870 «Банктің езге де транзиттік есепшоттары» Кт
13-819 т
• Карточкалық операциялар
Дт 2870 «Банктің өзге де транзиттік есепшоттары» Кт
• Егер
Дт 2870 «Банктің езге де транзиттік есепшоттары»
Кт 1051 «Банктің
дегі корреспонденттік есепшоты».
Карточкалық опсрациялар теңгеде, сауда және
кәсіпорындары арқылы жүргізілсс (аталған банк
майтын жағдайда (Europay/MasterCard,Uisa карточкалармен), шоттар-
дың келесі корреспонденциясы құрылады.
• Слиптерді алғанда және
Дт 1860 «Ъанк қызметі бойынша езге дебиторлар (төлем
Кт 2870 «Банктің өзге де транзиттік есепшоттары»
• Бас банктің сыйақысы:
Дт 2870 «Банктің өзге де транзиттік есепшоттары» Кт
• Карточкалық операциялар бойынша
Дт 2870 «Банктің өзге де транзиттік есепшоттары»
Кт 1051 «Банктің
дегі корреспонденттік есепшоты»
Карточкалық операциялар сауда
орындары арқылы валютада
карточкалары):
• Слиптерді алғанда және
Дт 2221 «Клиенттердің арнайы салымдары»
Кт 2870 «Банктің өзге де транзиттік есепшоттары»
• Бас банктің сыйақысы
Кт 2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзак
Сонымен қатар теңгеде:
Дт 1859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы кұны
Кт 4608 «Өзге де комиссиялық кірістер»
• Карточкалык операциялар
Дт 2870 «Банктің өзге де транзиттік есепшоттары» Кт
Лауазымдык нұсқауына міндетті түрде енгізе
• банкоматта
• карточкалык операциялар бойынша
• Коммерсант банк
Дт 2870 «Банктік өзге де транзиттік есепшоттары»
• актілер,
Банкоматты қолданып ақша беру
• Банкоматқа ақша салу кезінде (теңгеде):
• Есепті түлгалар
Дт I860 «Баска да дебиторлар»
Кт 1001 «Кассадағы қолма-кол ақша»
• Демалыс күндері банкоматқа
• Клиенттерге берілген және
Кт 1005 «Банкоматтардағы қолма-қол акша»
• Банкоматтан алынған колма-қол
Кт 1005 «Банкоматтардағы колма-қол акша»
• Банкоматтан алынған купюраларды
Дт 1854 «Банк қызметкерлерімен есеп айырысу» Кт 1005
• Кінәлі тұлғаның жетіспеушілікті
Кт 1854 «Банк қызметкерлерімен есеп айырысу»
• Банкоматтан алынған купюраларды
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол акша»
Кт 2860 «Банктік қызмет бойынша өзге кредиторлар»
• Клиенттердің банкоматган алынған
• Банкоматтың сейфтік бөлігінің
18-қосымшаның соңы
5.3. Банк жауапты:
. Шоттағы
осы операциялар бойынша тағайындалған комиссиялық сыйақы
мелшеріне; • Клиенттің
туралы мәліметтер үшінші
заңдарына сэйкес қана берілуі мүмкін.
5.4. Келісімшарт ережелеріне, нұскауларына
6. Келісімшарт мерзімі және жүзеге асырылу шарттары
6.1. Келісімшартқа екі
6.2. Келісімшарт карточка
7. Дауларды шешу
7.1. Келісімшарт күшінде тұрған кезде туындаған барлық даулар
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қазақстан Республикасы Президентінің
2. Қазақстан Республикасы
3. Қазақстан
4. Қазақстан
5. Қазақстан
6. Қазақстан
7. Қазақстан
8. 23
9. 23
10. Қазақстан Республикасы ¥лттық
11. 15 қыркүйек
12. 15 кыркүйек
13. 5 желтоқсан 1998 жылы
14. 23 мамыр
15. 23 желтоқсан 1998 жылғы
16. 3 шілде
17. 14 маусым 2000
18. 7 желтоқсан
20. ҚР екінші деңгейлі банктерінің жаңа
21. Қазақстан Республикасының
22. 20 сәуір 2000
23. 15 қараша
24. 15 қараша
25. 23 мамыр
26. 24 сәуір
27. 26 желтоқсан
28. 29 тамыз 1997 ж. «Екінші
29. 21 сәуір
30. Қазақстан Республикасы банктерінің құжаттамалық аккредитивтермен
31. 11 ақпан
32. «Қазақстан Республикасында төлем карточкаларын шығару
33. 25 қараша
34. 5 қараша
35. 13 қазан 2000 ж. №395
36. Қаржылық лизингтің
37. Абрамов М.А., Александрова Л.С. Финансы, денежное
38. Адекенов Т. Банки и фондовый
39. Андросов A.M.
40. Андросов А. Бухгалтерский
41. Андросов A.M.
42. Анесянц С.А. Основы функционирования рынка
43. Асхауер Г. Введение в банковское
44. Ачкасов А.Н. «Активные операции коммерческих
45. Бабичева Ю.А. Банковское дело. -
46. Банковское дело: Справочное пособие /
47. Баринов В.Т.
48. Брейли P., Майерс С. Принципы корпоративных
49. Бухвальд Б. «Техника банковского дела». -М.:,
50. Дробозина Л.А. Финансы. Денежное
51. Ефимова Л.Г.
52. Емчиков В.К. Учет и операционная
53. Жуков Е.Ф. Банки и банковские
54. Козлова Е.П., Галанина Е.Н. Бухгалтерский учет
- М.: Финансы и статистика, 1996.
55. Колесников В.И., Кроливецкая Л.П.
56. Лаврушин О.А. Банковское дело.-М: Финансы и
57. Макеев А.В., Савенков В.Н.
58. Маркова О.М., Сахарова
59. Мэтьюс М.Р., Перера М.Х.Б. Теория
60. Мюллер Г.,
- М.: Финансы и статистика, 1996.
61. Нидлз Б.,
- М.: Финансы и статистика, 1996.
62. Носкова И.Я. Международные валютно-кредитные отношения.
3
ВЕКСЕЛЬДЕРМЕН ОПЕРАЦИЯЛАР ЕСЕБІ
Төлем жүйесі және банк аралық есеп айырысу
«Банктің вексельдермен операциялары және есебі»
Қолма-қолсыз ақшамен есеп айырысу
Ішкі банктік чектермен есеп
Вексельдің экономикалық мәні, түрлері және вексельдің қолданылуы
Чек беруші банкке чектің қолданылмаған бланктерін чек берушінің қайтару тәртібі
Ақшасыз есеп айырысулардың есебі
Төлем карточкаларымен есеп айырысу
Бенефициар - ақша алушы тұлға