Отбасының тәрбиелеу мүмкіндіктерін жоғарлату жолдары
Мазмұны
I Кіріспе...........................................................................................2-4
II Негізгі бөлім
1.1.Отбасы туралы жалпы түсінік.................................................................5
1.2.Отбасын негізгі тәрбие мектебі ретінде қарастыру........................................................................................................6-9
1.3.Отбасының тәрбиелеу мүмкіндіктерін жоғарлату жолдары.......................................................................................................10-13
1.4. Отбасындағы моральдық-психологиялық дағдарыстың пайда болу
1.5.Отбасымен жұмысындағы әлеуметтік қызметкердің негізгі міндеттері.....................................................................................................16-18
III Қорытынды............................................................................19-20
Қолданылған әдебиеттер тізімі.....................................................21
Кіріспе
Отбасы адамзат үшін – бұл мәдениетпен
«Әр сәтте қарым-қатынас индивидтің өзі және
Отбасы – қоғамның құрылуының негізгі элементі.
Отбасы өзінің болмысы бойынша жайлылықтың, тектің
Біз айтып кеткендей, отбасы және оның
Әрбір тарихи кезеңде қоғамға тиеселі
Бірақ та жалпы құндылық бағыттар да
Қазіргі кезде отбасы негізгі құндылықтарды жүзеге
Еркек пен әйел арасындағы қарым-қатынастардың қиын
Балалардың дүниеге келуі –биологиялық инстинктпен қатар,
Отбасы мүшелері адами әлемге кіруге
Бұл үш топ отбасының бүкіл тарихында
Тектік отбасылық құндылықтар бірінші кезекте: отбасы
Отбасы әрқашан өзгеріс процессінде болады. Бұл
Бірақ, қиыншылықтарға қарамастан, отбасы бүгін де
Адамда тамаққа, киімге, баспанаға қажеттілігі сияқты,
Тарихтан белгілі, қоғам мен мемлекетте өзгерістер
Орыс философы Н.О.Лосскийдің пікірінше, отбасы-бұл екі
Мемлекеттік-саяси, әлеуметтік, экономикалық өзгерістерге қарамастан адам
керек. Бұл көмекті тек біз -
1.1Отбасы туралы жалпы түсінік.
..... Отбасы-адам өмірінің тамаша жақтары жүзеге
адамның ең басты шаттығы болып саналатын
өмір сүретін орны.
А. С. Макаренко
Отбасы- күрделі қарым –қатынас жүйесі, ол
Отбасындағы әлеуметтік функциялары оның әлеуметтік институт
Отбасы және адамзат – бұл мәдениеттің
Отбасы - бұл жалпы адами құндылықтар
Бұрынғы ойшылдар отбасының табиғатын, мәнің анықтауда
Француз ағартушысы Ж.Ж.Руссо: «Барлық қоғамдардың ішіндегісі
Осы көптеген пікірлерге көз жіберсек, отбасы
қоғамамдық өмірге дайындайды, онда адам дүниеге
1.2 Отбасын негізгі тәрбие мектебі ретінде
Отбасылық тәрбиесіз баланың үйлесімді дамуы мүмкін
Отбасы туралы жаңа ұрпақтардың қоғамдық тәрбиелесудің
Отбасындағы алғашқы өмір сабақтары балаға әрекет
Отбасылық тәрбие де айрықша ерекшеліктері
Үздіксіздік;
Тәрбиелілік әсер етуддің көп факторлылығы мен
Тәрбиелеуші микроортаның салыстырмалы тұйықтылығы;
Тікелей әсер ету;
Қарым-қатынастың жекелілігі;
Өзара қарым-қатынастың табиғилығы мен көпқырлығы.
Ата-ананың саналы түрде беретін тәрбиеден басқа,
Психологтардың айтуынша, отбасындағы тәрбие анықталады, тек
Баланың кез келген жастағы мінез –
Бала тәрбиесінің негізгі қайнар көзі-отбасы. Бастауын
Отбасылық тәрбие дегеніміз- ата-ананың баласының рухани
Отбасылық тәрбиенің ұстанымы (қағидасы):
Мақсат белгілеу;
Тәрбиенің өмірімен байланысы;
Тәрбиелік үрдісті жобалау және болжау;
Отбасының тәрбие мен қоғамдық тәрбиелік бірлігі;
Тәрбиелеу үрдісінің өзгергіштігі мен басылулығы ;
Жағымды эмоционалдық ая;
Баланың дамуның мүмкінедіктерімен ерекшеліктерін ескерту;
Тәрбиелеу тұрғысындағы талаптардың бірлігі;
Тәрбиелеушінің қызметке араласуы.
Отбасының негізгі функциялары:
Репредуктивтік-ұрпақты жалғастыру;
Әлеуметтік-әлеуметтік тәжірбиені табиғи меңгеру және осы
Тәрбиелік;
Шаруашылық-экономикалық
Реактивті –моральдық және материалдық көмек;
Коммуникативті- көпшілдік, мұнда баланың қоғам өміріне
Жеке дараның отбасында қалыптасуына көптеген факторлар
Баланың мәдени қалыптасуына әсер ететің
Отбасының жеке тәрбиелеу тәжірбиесі;
Ата-ананың педагогикалық дайындығы ;
Ата-ананың мүмкіндіктері және баланы тәрбиелеудегі даялық;
Отбасы мүшелерінің білім деңгейі және жеке
Ата-ананың беделі, тәрбиелеу бағытындағы беделі;
Тәрбиелеу негізіндегі ата-ананың махаббаты, яғни баланы
Тікелей тәрбиелеудің іс-әрекет факторлары:
Баланы күту, оның педагогикалық мақсатқа сәйкес,
Баланың стимулдық бағытта тәрбиелеуді шеберлікпен орындау;
Баланың қызығушылығымен басқару, яғни ойын, ойыншық
Баланың өзінің құрбы-құрдастары мен қарым-қатынаста болу
Талғау тәрбиесі адамдарға, қоршаған ортаға;
Еңбекке баулу, өзіне-өзі қызмет ету-еңбек тәрбиесі;
Баланың динамикалық дамуын бақылау.
Отбасында баланы тәрбиеленуі негізгі әлеуметтік адамның
А) Статустық тәрбие - азаматтық тәрбиелеу,
Ә) Элиталық тәрбие (фран.- элита, көрнекті
Б) Маргиналды тәрбие-әлеуметтік білімнің,әлеуметтік нормалармен
Отбасындағы қарым-қатынас- отбасы тұлғаларының бір-бірімен субъективті
Отбасы қарым-қатынас түрлері:
Диктаторлық- бір отбасы мүшесінің доминант позиция
Қамқорлық-балаға аса көңіл бөлу, оны қиындықтан
Бейбіт өмір сүру-білімді адамдардың позициясы, белгілі
Ынтымақтастық-ата-анамен баланың бірлесіп, өзара әрекет етіп
Адам жаман мен жақсылықты отбасынан алады.
1.3 Отбасының тәрбиелеу мүмкіндіктерін жоғарлату
Отбасының тәрбиелеу мүмкіндіктерін жоғарлату бірқатар
Отбасындағы балаға ата-анаң жағымсыз әсер етуінің
Тәрбиелік тұжырымның бұрыстығы. Яғни тәрбиелік жағдайлардың
«Тәрбиедегі фальстарт» немесе шыдамдылықтың жеткіліксіздігі. Бала
«Өз балалық шағы» бойынша тәрбиелеу-
Ата –ананың балаларға қарама-қарсы қатынасы. Бұл
«Кішкентай баланың синдромы» немесе бойжеткенде кішкентай
Қандайда бір нәрсені басқа адамға жобалау.
Балаға талап қоюдың азаюшылығы. Мұндай жағдайда
Асып кеткен қамқарлық және үнемі қадағалау.
Ата-ананың қызың немесе ұлын эмоционалдық жек
Қатал қатынас. Бұндай қатынастың себебі: қамқорлықтың,
Екі немесе одан да көп бала
үйдің кішісіне деген махаббат. Бірінші балаға
Балаларға ата-аналардың психогенді ауытқушылығының трансформациясы. Психикалық
Тәрбиелеудің жағымсыз көріністері отбасылық тәрбиенің қателіктерін
Ата-ананың жеке үлгі рөлінің бағаланбауы;
Ата-ананың тәрбиелеу ісіндегі талаптардың болмауы;
Үй жұмысынан балалардың тыс болуы;
Тәрбиелеу әдістерін пайдалана алмауы, әсіресе мақтау
Физикалық жаза беруді пайдалану;
Баламен қарым-қатынаста такттың болмауы;
Тұрмыста жеке ата-аналардың өзін дұрыс ұстамауы
Ата-ананың өз тәрбиелеу мүмкіндіктерін асыра бағалануы;
Балаларын асыра мақтау.
Отбасында тәрбиелеу мүмкіндіктерін жоғарлту жолдары:
А) Жастарды отбасылық өмірге дайындау. Оған
Баланың ата-аналарға педогогикалық білім беру; ата-ана
Баланың жасының әр кезеңдегі тәрбиелеу жұмыстарының
Ата-аналарда баламен педагогикалық қарым-қатынас тәжірбиесін
Ә) Отбасында тәрбиелік климатты ұстау;
Б) Баланың дүниеге келуіне психологиялық және
В) Отбасы бала-бақша, мектептің өзара қарым-қатынасын
Г) Ата-аналардың тәрбие берудегі бірлік пен
Е) Баланы тәрбиелеудегі жақсарту жолдарын іздеу
Ата-аналарға тәрбиелік қызметтің мақсаты мен мәселелерін
Ата-ана үшін тәрбиелік қызметті ұйымдастырудағы баланың
1,5-2 жасқа дейін жалпы даму кезеңі;
3-7 мектепке дейін;
8-10 (12жас балалар үшін) жас –
10(12)-16 жас –жасөспірім.
Көптеген ата-аналардың қателігі болып тәрбие нәтижелерін
мектеп жасқа дейінгі (3-7жас)-жеке бас қасиеттерінің
кіші мектеп жасында (8- 12жас) мораль
жасөспірім жасында (10-16жас) ата-анамен ашық болуы,
Баланың тәрбиелілігін бағалаудың негізгі критериі- жүріс-тұрыс
1.4. Отбасындағы моральдық-психологиялық дағдарыстың пайда болу
Отбасындағы моральдық-психологиялық дағдарыстың пайда болуы ең
Неге отбасындағы моральдық-психологиялық дағдарыс пайда болады?
Моральдық-психологиялық дағдарыстың пайда болу себебтері.
Отбасындағы тұрақсыздық;
Отбасы мүшелерінің күнделікті шиеленісі
(күнделікті тұрмыстағы ерлі-зайыптылардың ұрыс-керісі. Бұндай жағдайда
Отбасы мүшелерінің тұрақты жұмыс орнының болмауы
(бұл жерде қазіргі кезде ең актуалды
Ата-аналардың ішімдікке, маскүнемдікке, нашақорлыққа бой салуы.
(отбасындағы берекетсіздік, мұндай жағдайда баланың
Ата-аналардың арасындғы ажырасу мәселесі
(ерлі-зайыптылардың сенімсіздігі, жыныстық қатынас, махаббат сезімінің
Отбасындағы материалдық мәселесі
(отбасы бюджетінің жетіспеушілігі, отбасы мүшелерінің
Отбасындағы рухани мәселесі
(отбасы мүшелерінің бір-бірінен шаршау жеп көрушілік,
Осындай отбасында туындаған проблемаларының әсерінен бала
Болашақта баланың дамуына әсері:
Бала тәрбиесіне кері әсері ( баланың
Баланың психологиялық дағдарысқа ұшырауы ( мұнда
Қоршаған ортадан, құрбы-құрдастардан қорқыныштың пайда болуы.
Жаман әдеттерге бейімделуі (темекіге, ішімдікке, нашақорға,
Баланың көшеге, қаңғыруға үйден безуі (көше
Баланың дұрыс тәрбие алмай, отбасында көрген
1.5 Отбасымен жұмысындағы әлеуметтік қызметкердің негізгі
Әлеуметтік қызметкер отбасыға қиындықтарды жеңіп шығуда
Бүгінгі таңда отбасылар көмек пен қолдауды
Диогностикалық -отбасы ерекшелігін зерттеу, оның потенциалын
Қорғандық - отбасыға заңды көмек, оның
Коммуникативті - ұйымшылдық, ұйымдасқан қоғамдар, ынталы
Психология - педагогикалық -профилактикалық көмек,
5. Координциялық (үйлестіруші) – байланысты
Әлеуметтік жұмыстың отбасымен нышандарын бөлуге болады;
Әлеуметтік жұмыстың отбасымен жұмысындағы маңыздысы әр
Маңызды факторды, көз алдынан жібермеу қажет,
Жасөспірімдер мен ауыр балалармен жұмыс істеу
Маскүнем отбасымен жұмыс, әлеуметтік қызметкердің диогностика
Әлеуметтік жұмыс көп балалы отбасымен жұмыс:
Толмаған отбасылардың қиыншылығы көбіне жеткілікті қамтамасыз
Әлеуметтік жұмыстың отбасымен шартты әсерлігі –
Осының барлығы нәтижелі болып шығады, егер
Осылай, әлеуметтік қызметкер әлеуметтік қадағалау функциясын
Әлеуметтік қызметкер отбасы мүшелерінің қарам-қатынасының қаншалықты
Қорытынды
Ата-аналардың өзара және олардың балаларға қатынасы
Отбасы оның барлық өміртіршілігі, ата-наның адамгершілік
Ата-ананың тәрбиесі бала мінезінің ірге тасы.
Ұрпақ тәрбиесіне айрықша мән беру сәби
Ислам қағидаларында алтын ұя отбасының жоғары
«Муашарат әдеби» кітабында көрсетілгендей, шариғатта :
«Балалар –ата-аналар қолына берілген аяулы аманат»-
Әйтседе отбасының өмір отын лаулатып, отырған
Ризауудин ибн Фахруддин білімпаз:
« Әйелдері тәрбиелі болған халық тәрбиелі,
Қолданылған әдебиеттер:
Социальная педагогика .
Мардахаев Л.В учебник ,Москва Гардарики 2003г.
2. Социальная работа: теория и
Агафонов А.Н, Менменбеков К.Н, Туганбеков К.М.
3. Қазақ отбасы.
Х. Арғынбаев. «Қайнар» баспасы 1996ж.
4. Педагогика.
Ж. Әбиев, С. Бабаев, А. Құдиярова.
«Дарын» әлеуметтік –гуманитарлық университет 2004ж.
5. Ғылым тарихы мен философиясы.
К. Енжебаев, Есімханов Т .
Оқу құралы. Алматы «Білім» баспасы 2006ж.
6. Отбасындағы әлеуметтік педагогикалық жұмыс
«Парасат әлемі» баспасы 2005ж.
7. Основы социальной работы.
«Академия» Москва 2005г.
8. Социальная работа с семьей.
Учебное пособие. Москва 2007г.
9. История социальной работы.
А.П Григорьев.
1
Отбасын негізгі тәрбие мектебі ретінде қарастыру
Мигрант отбасы балаларымен әлеуметтік - педагогикалық жұмысты ұйымдастыру
Мигрант отбасы балаларымен әлеуметтік - педагогикалық жұмысты ұйымдастырудың алғышарттары
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалармен оңалту және коррекциялық жұмыстардың ерекшеліктері
Әлеуметтік педагогтың тәжірибелері
Жасөспiрiмдердi тәрбиелеу үрдiсi
Мүмкіншілігі шектеулі балаларды отбасында тарбиелеу ерекшеліктері
Педагогикадан мемлекеттік емтиханға дайындық
Мүмкіндігі шектеулі балалардың отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыстары
МДҰ әдістемелік кабинет