Бала туудың төмендеуі
Жоспар:
Кіріспе ................................3
Отбасы - әлеуметтік иниститут
1.1. Неке және отбасы: ұғымы, түрлері......................5
1.2. Отбасының заман талабына сай мәселелері...................9
Отбасымен әлеуметтік жұмыс технологиялары және тарихы
2.1. Отбасы күйін әлеуметтік-психологиялық анықтау және олардың себебі..................................16
2.2. Кеңес беру - әлеуметтік көмек беру әдісі
2.3. Отбасымен әлеуметтік жұмыстың отандық тарихы.................23
Қазақстандағы отбасымен әлеуметтік жұмыс
3.1. Қазақстандағы отбасымен әлеуметтік жұмыстың өзіндік ерекшеліктері.....................27
3.2. Отбасымен әлеуметтік жұмыс - әлеуметтік саясаттың негізгі бағдары...............................34
Қорытынды........................42
Пайдаланылған әдебиеттер.....................43
Қосымша.............................45
Кіріспе
Зерттеудің өзектілігі: Ешқандай халық, ешқандай өркениетті қоғам отбасысыз болуы
Қазіргі заманғы отбасының проблемасы өте маңызды және актуальды жағына
Отбасының экономикалық, әлеуметтік, адамгершілік негіздері бұзылғаны анықталды, ол отбасы
Тұрғындардың шұғыл қайыршылануы, отбасы кірістерінің төмендеуі;
Жасөспірім суицидінің өсуі;
Кәмелетке толмаған балалары бар жұмыссыз отбасылар санының өсуі (олардың
Жартылай отбасылардың таралуы мен ең болмаса бір бала тууды
Неке мен отбасы иниституттарын бөлу. Нақты некелердің өсуі мен
Көп ұрпақты отбасылардың және ұрпақтар арасындағы қарым-қатынастың бөлінуі;
Кедей, қайыршы (бақытсыздыққа ұшыраған) отбасылардың өсуі;
Толық емес отбасылардың санаты көбеюде.
Осындай жағдайларды, яғни проблемаларды жою қажет. Өйткені отбасы қоғамның
Отбасымен әлеуметтік жұмыс қазіргі заман талабынан туындап отыр. Біздің
Осы жұмыста отбасымен әлеуметтік жұмыс жүргізу, оның Қазақстандағы ерекшеліктері,
Зерттеудің мақсаты: Отбасы қоғамдағы ең басты иниститут болғандықтан онымен
Зерттеудің міндеттері:
Отбасының жалпы жағдайын жақсарту;
Отбасы мәселелерін қоғам болып жеңу;
Отбасының мемлекет тарапынан қамтамасыз етілуіне жағдай жасау;
Отбасы туралы жалпы мәліметті айқындап, оған көмек көрсету жолдарын
Зерттеу объектісі: Көмекке мұқтаж барлық отбасы
Жұмыс 3 бөлімнен тұрады.
І. Отбасы - әлеуметтік институт
Неке және отбасы: ұғымы, түрлері
Отбасы әр адамның өмірінде, қоғам мен мемлекетте ерекше
Отбасы – қоғамның маңызды әлеуметтік институты, оның құрамындағы адамды
Отбасы әлеуметтік институты есебінде адам қоғамның қалыптасуымен бірге пайда
Отбасы – кіші әлеуметтік топ, ал оның мүшелері некемен
Ер мен әйел – отбасының екі іргетасы, бұл іргетас
Қоғамның тұрақты болуына, дамуына отбасының тигізетін әсері зор. Өзінің
Отбасы тарихи өзгеріп отыратын әлеуметтік құбылыс, себебі формасы өндірістік
Социологтардың пікірінше, отбасы және оны сақтау халықтың фзиологиялық және
Неке – қоғаммен санкцияланған, жыныстық қатынастардың әлеуметтік және тұлғалық
Отбасының негізін некелік жұбайлар құрайды, сонымен бірге толық емес,
Отбасы тұрақты жүйе. Олардың тұрақтылығынан беріктігі де әр кезде
Сондықтан да қоғам некелік – отбасылық қатынастардың нығайуына тікелей
Тұрақты махаббаттың негізі Абай: «Махаббатсыз – дүние бос, хайуанға
Олай болса, некеге дейінгі қатынастың негізі – сүйіспеншілік, махаббат.
Неге тұру ер мен әйелдің жауапкершілігін арттыратынжоғарыда айттық. Соған
Отбасының өмір сүріп, дамуының ерекше жағдайлары да бар. Олар:
Отбасының маңызы оның атқартын қызметі арқылы анықталады. Екінші сөзбен
Отбасының қызметі қоғамдық тарихи жауапкершілікке оның мүшелерінің жігерлілігі мен
Отбасының бірінші міндеті-ұрпақ жалғастыру қызметі. Бұл барлық тарихи кезеңдерде
Отбасылық міндеттері мен лидерлік қасиеттеріне байланысты отбасы үш негізгі
дәстүрлі (патриархалды)отбасы;
дәстүрлі емес(эксплуататорлық)отбасы;
эгалитарлы(теңдіктері бірдей отбасы);
Дәстүрлі отбасыларда бір баспанада кем дегенде үш ұрпақ тұруы
әйелдің күйеуіне экономикалық тәуелділігі;
әйел мен еркектерінің міндеттерінің білуі;
еркектің отбасының басында тұруы.
Дәстүрлі емес отбасыларда:
әйел мен еркектің қоғамдық еғбекке бірдей қатысуы;
үй шаруашылығын әйел атқарады.
Эгалитарлы отбассының мінездемесі:
үй шаруашылығының бірдей бөлінуі;
туған мәселені отбасының барлық мүшелерімен келісуімен шешілуі;
отбасындағы қатынастардың эмоционалдылығы [1].
С.П.Дружинин «эгалитарлы отбасы»деген ұғымды –біздің «ешкім де басшы емес,
Отбасының негізгі функциялары:
Репродуктивтік функция – балаларды өмірге әкелу. Әрине, бұл репродуктивтік
Экономикалық-шаруашылық функциясы отбасылық қатынастардың келесі аспектісі қамтиды: үй шарушылығын
Тәрбиелік функциясы баланың тұлға ретінде қалыптасуына негіз болады. Отбасының
Мысалы, дәстүрлі (патриархалдық) отбасы – шаруашылық экономикалық қажеттіліктен туындаған.
Дегенмен, солай болғанда да, қоғам отбасының өмірге қанша жаңа
Мысалы, Қытайда отбасында бір бала ғана болуы саясатты жүргізілді.
Қазір біздің республикамыздағы әртүрлі саяси-экономикалық жағдайларға байланысты орыстар және
Қазақстан Республикасының табиғи байлығы мол, жаңа зауыттар, фабрикалар өмірге
Кеңес Одағында екінші дүниежүзілік соғысқа дейін бір әйелге 4,4
Сондықтан да қоғамның болашағын ойлап отырып, бала тууды
Отбасының екінші маңызды қызметі – материалдық-экономикалық және тұрмыстық-шаруашылық мәселелері.
Отбасы мүшелерінің шаруашылық-тұрмыстық қызметтерін ерлі-зайыптылар атқаруы қажет. Қазақта «Үйлену
Бұрынғы кезде әйел үйде ұй шаруасын жүргізді, бала тууды,
Отбасында тұрмыстық мәселелерді шешумен қатар әдет-ғұрыптарды сақтау іске асырылады.
Отбасының шаруашылық қызметін ерлі-зайыптылардың өзара бқлісуі әртүрлі. Әйелдер тамақ
Отбасының заман талабына сай мәселелері
Отбасының ішкі қатынастары өз күн көрісі мен толық жарамды
Жаңа жағдайға қойылған қазіргі отбасы кейбір өзгерістерді бастан кешеді.
Қазақстанда бала туу үдерісінің күрт төмендеуі жай өндіруді қамтамасыз
Балалы болуға қалыптастыруға отбасы өмірінің жағдайы көп әсер етеді,
Қазақстан әйелдері үшін басқа елге де тән туу ерекшелігі
Туудың негізгі өзгерістері балалардың идеалды және ықыласты сана сияқты
Қазақстан халқының көбею тәртібінің жаңа түріне өтуінің түпкілікті және
1994 жылы неке саны 145686, ал ажырасу саны 41567
Некеге тұрушылар санының қысқаруы байқалады. 1998 жылы халықтың 1000
Неке санының қысқаруына қарай ажырасу саны мүлдем өзгермеді. Қазақстандағы
Әрине, әлеуметтік қызметкер жеке отбасы мен оның мүшелерінің барлық
Ата-ана мен баланың, ері мен әйелінің құқықтық тәртіп нормалары
Біздің елімізде, әсіресе оңтүстік аймақта әйелдерге бөгет жасайтын кедергілер
Бала туу мен тәрбиелеу, күнделікті мәселелерді шешуге байланысты дәстүрлі
Отбасы орнықты әлеуметтік институт ретінде қазіргі кезде оның даму
Сондықтан, отбасы әлеуметтік институт ретінде шыға отырып, өзінің отбасы
Қазақстан Республикасының Президентінің халыққа жолдаған Үндеуінде қазақстандықтарды салауатты өмір
Қазіргі кезде жұмыс істейтін әйелдерге ерекше көңіл бөлінуі тиіс.
Қазіргі уақытта өмір сүру деңгейінің мәселелері қазіргі заманға отбасының
ажырасу санының өсуі;
неке санының азаюы;
некеден тыс одақтардың өсуі;
жезөкшеліктің өсуі;
бала туудың төмендеуі;
әйелдердің күйеуінің қамқорлығынан босату және олардың өзара қарым-қатынасын өзгерту;
некенің діни негізін жою;
отбасындағы зорлық;
некені мемелекет қоғауының әлсіреуі;
Жайсыз отбасылардың түрлерін қарайтын болсақ, оларға:
Даулы отбасы - кең таралған;
Биморальдық отбасы (маскүнемдік, төбелес, балағат);
Педагогикалық дәрменсіз отбасы – жалпы мәдениет деңгейінің төмендігі және
Әлеуметтік емес отбасы – көпшілік мақұлдаған әлеуметтік нормалар мен
Ұлттың еі бағалы игілігі – болашақ мемлекеттің өскелең ұрпағының
Жас балалы отбасылардың санының өсуі;
Некеге тұру жасы төмендеуінің артуы;
Жас отбасыларды%1ң ата-ана отбасынан бөлінуге беталысы;
Ажырасу, жұбайлардың біреуінің қайтыс болуы және жалғыз басты аналардың
Қазақстандағы өмір сүру деңгейі бойынша отбасы құрлымын қарайтын болсақ,
Кедей отбасылары (күнелту минимумы)-35% отбасы;
Аз қамтылған -27%
Жоғарғы қамтамасыз етілгендер-8%(олардың ішіндегі байлары-4-5%) [4] .
Қазақстанда табысы төмен отбасылардың саны ұдайы өсіп отыр, осылардың
Қазақстанның әлеуметтік саясатты іске асыруға арналған мемлекеттік мекемелері халықтың
Кедейшілік өлшемін анықтауға қарай, қалыптасқан стереотиптерді қайта қарау қажеттілігі
Жоғарыда айтылған себептердің нәтижесінде қазіргі уақытта Қазақстанда кедейшілік өлшемі
Республикада нарықтық өзгерістерге байланысты жұмыссыздар армиясы едәуір өсіп, ертеңгі
Осындай қызмет түріндегі әлеуметтік қызметкердің отбасымен жүргізетін жүйесі қалай
Бүгінгі күні кедейшілік халықтың өмір сүру деңгейінің көрсеткіші ғана
Бұрынғы Үкімет кедейшілікпен күресу жөнінде шаралар қабылданған. Солардың бірі
Қазақстан Республикасының «Кедейшілік және жұмыссыздықпен күресу жөніндегі Бағдарлама туралы
2002 жылдың 25-ақпанында Парламент палатасының бірлескен мәжілісінде Премьер-Министир И.Тасмағанбетов
Үкіметтің бастамасы еліміздің қоғамдық өмірде іске асып, әр қазақстандық
Баланың пайда болуы отбасының өмірлік деңгейін 30 пайызға төмендетеді.
Әлеуметтік депривация ауқымды сипат алып отыр, яғни балалардың күнелтуі,
Көп ұрпақты отбасының өсуі келелі мәселе болып отыр. 1989
Әлеуметтік-экономикалық, психо-педагогикалық немесе биологиялық себептер бойынша пайда болған сәтсіз
Қазақстанда отбасылардың ең көбі жұмыс істеуге толық әлеуметті балалары
Қазақстандағы екі ерлі-зайыптылық жұп немесе оданда көбі енетін күрделі
Отбасының осы жіктелуі халық санағын жүргізу материалын әзірлеу кезінде
Қазақстанда некеден тыс бала туушылық 2008 жылы -23% жалғыз
Әлеуметтік жұмыс объектісі болып табылатын отбасы түрлерін төменгі шарт
Отбасы әртүрлі мәселелерді шешуде өз әлеуметі бойынша сараланады;
Отбасының әр мүшесі басқа мүшелермен тілдеседі және өзінің сезімі
Отбасы мүшелері арасында тілдесуі қиын отбасылар. Мұндай отбасыларда көбінесе
Осы екі топтың екеуі де әлеуметтік жұмыстың объектісі болатындығы
Отбасы түрлерін әлеуметтік әлсіздіктің объективтік қауіпі бойынша бөлудің басқа
2.Отбасымен әлеуметтік жұмыс технологиялары және тарихы
2.1. Отбасы күйін әлеуметтік-психологиялық анықтау және олардың себебі
Басты ұран «Адам адамға дос, жолдас және аға» болған
Жеке бастың жабырқауы мына жағдайларда көрінеді: жатырқау, даулы жағдайға
Деперсоналдандыру өзіндік «Мен» шттетілгенде, яғни өз тәніңдң сезіну жойылып,
Күзеліс – бұл теріс эмоционалды белгімен аффект күйі. Күйзеліс
Арнайы себептерден басқа, қауіп-қатердің әр тобына тән жалпы себептері
Девианттық тәртіп негізінде ең алдымен әлеуметтік теңсіздік жатыр. Жас
Қоғамның моральдық-этникалық факторы мен моральдық адамгершілік деңгейі, нашақорлық пен
Жас девиант-маскүнем, нашақор, жезөкшелерге бейтарап немесе жақсы қарайтын қоршаған
Қазақстанда әйел зорлаудың кең етек алған түрі отбасындағы зорлық
2008 жылы Алматы қаласында «Подруги» дағдарыс орталығы көрсеткен заң
Өмірдегі қолайсыз жағдайлар мен отбасындағы тәрбие, білім игерудегі мәселелер
Қазіргі отбасындағы мәселелердің бірі болып отырған девианттарға қатысты не
Мемлекеттік, қоғамдық, қайырымдылық және басқа да құрлымдық звеньялар енетін
Бала туу төмендеп, ажырасулар саны өсіп, жалғыз басты адамдар
Қазақстанда дипломды мамандар жоқ, бірақ әлеуметтік қамсыздандырудың әр тұрлі
2.2. Кеңес беру - әлеуметтік көмек беру әдісі
Кеңес беру әлеуметтік жұмыстардың маңызды әдісі мен технологиясы болып
Кеңес беру – бұл іс барысында маманның өтініш жасаған
Әлеуметтік кеңес берудің түрлі әдістері мен тәсңлдері бар. Солардың
Мақсаты бойынша бірі-біріне ұқсас және кіәсіптік қызмет түрлерінің техникасы-
Әлеуметтік қызметтте, әсіресе отбасымен жұмыс жүргізгенде, психологиялық кеңес беру
Кез келген кеңестік көмек көрсету өтініш берушінің қажеттілігіне негізделуі
1) өтініш иесінің жеке өмір сүруіне ие болуының тиімділігін
2) өтініш иесінің проблемалық жағдайды және қолдағы мүмкіндігін молайту
Кеңес беру мақсатының қорытындысы - өтініш берушіні өзіне-өзі көмектесуіне
Сұраныстың сипатына немесе мәселенің түріне қарамастан негізіне өзгерту идеясы
1) жағдайдың өзін өзгерту;
2) жағдайға бейімделу үшін өзін өзгерту;
3) оның жағдайдан шығуы;
4) сол жағдайда өмір сүру жолдарын таба білу.
Қазіргі әлеуметтік қызметте кеңес берудің Дж. Иген моделі кеірек
1) мәселелерді анықтау мен айқындау:
1.1. кеңес алушының өзінің тарихын мазмсұндауға көмектесу;
1.2. орнықтыру;
1.3. шоғырландыру;
2) мақсаттарды қалыптастыру:
2.1. жаңа көріністер мен мақсаттар жиынтығын жасау;
2.2. мақсаттарды бағалау;
2.3. нақты бір әрекеттер үшін мақсат таңдау;
3) әрекеттерді жүзеге асыру:
3.1. әрекеттердің стратегиясын жасау;
3.2. стратегияны таңдау;
3.3. стратегияны жүзеге асыру.
Отбасылық кеңес беру отбасындағы ересектер мен баланың арасындағы әлеуметтік
Әлеуметтік-педагогикалық кеңес беру нәрсесі мыналар болып табылады:
өмірлік қамту саласында: еңбекпен қамтылуы, жеңілдіктерді белгілеу, жәрдемақы, мүгедектік,
тұрмыс жағдайы саласында: қажетті жиһаздармен және тұрмыстық техникамен қамтамасыз
отбасы денсаулығы саласында: балалар мен ересектердің созылмалы, қатты ауыруларын
рухани және моральдық хал-ахуал саласында: ішімдікке бой ұрудан құтылу,
бала тәрбиесі саласында: мектепке үйрену мәселесін шешу; мінез-құлық ауытқушылығын
отбасының ішкі және сыртқы қатынастар саласында: бұрынғы немесе жаңа
Отбасылық кеңес берудің айырмашылығы - әлеуметтік қызметкер кеңес беру
Отбасылық кеңес беру мәселердің кең шеңберін қамтитын ақыл-кеңес беру
Отбасылық кеңес беру процесі конгитивті және эмоционалды аспектілерді қамтиды.
Мұндай жағдайда отбасылық кеңес беруді бірнеше бағытқа бөлуге болады.
некелескенге дейінгі проблемалар: жынысаралық қатынастардағы махаббат пен өзара түсіністік,
жас отау иелері өмірлерінің бастапқы кезеңіндегі проблемаларына кеңес беру.
бала – ата-ана проблемаларына кеңес беру: баланың мектептегі оқуы
неке бұзысу мен ажырасқаннан кейінгі алаңдаушылық;
отбасылық жанжал мен дағдарысқа кеңес беру.
Отбасылық кеңес берудің техникасы
Отбасылық кеңес беру процесін шартты түрде 5 фазаға бөлуге
Бірінші фазасы - өтініш иесімен байланыс орнату. Қорытындысы: олармен
Екінші фаза - өтініш иесінің проблемаларын, отбасының проблемаларын анықтау.
Үшінші фаза – жұмыстық. Қорытындысы: кеңес алушымен бірге проблемаларды
Бұл фаза үшін мынандай динамика тән: кеңес алушы мен
Төрітінші фаза – шешім мен әрекет қабылдау. Қорытындысы: қалыпты
Бұл фазада белгілі бір кеңес беру теориясына сүйене отырып,
Бесінші фаза – кері байланыс. Қорытындысы: кеңес алушыны кеңес
Кеңесші ішінара мұндай ақпараттарды кеңес беру барысындағы төзімділіктің белгілерін
2.3.Отбасымен әлеуметтік жұмыстың отандық тарихы
Қазақстан қазір өзінің дамуына қиын сәттерді бастан кешіріп отыр.
Қазір әлеуметтік жұмыстар жөнінде журнал, стихиялық сипаттағы жұмыстар өте
Әрине, Қазақстандағы отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың өз тарихы, өз
Біздің ойымызды растайтын келесі бір маңызды құжат бұл «Жеті
Сол уақытта дін, өсиет және жазбалар өте күшті дамыған
Бұдан кейін мемлекетте жетімхана, мекемелер, қамқорлыққа алудың әртүрлі үйлері
Алғаш рет революциядан кейін кейінгі (және соғыстан кейінгі) жылдары
Отбасын мәселесін шешудің жаңа жолдарын іздеді. ХХ жүз жылдықтың
Отбасы қарым-қатынастарын жақсарту мақсатында отбасы ісіне араласудың мәдениет түрі,
Терапиялық жұмыстар жекеленген отбасыларының атмосферасын тазарту жөнінде тиімді болғанымен
А.Коллонтай бала тууда және тәрбиелеуде отбасының рөлі жоғалып, қоғамда
Қазір Қазақстан Республикасы аумағында 3527000 отбасы тұрады. Еліміздегі қазіргі
Комиссияның негізгі міндеттерінің бірі: отбасы, әйел және бала мәселесі
Әрине, отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстар тарихының өз тарихы, өз
Шетел және Ресей зерттеушілері әлеуметтік жұмыстардың дүние жүзінде ағымдағы
Әлеуметтік жұмыстар қиын жағдайда қалған адамдарға қолдау көрсету, оларды
Қазақ халқының салт-дәстүрі, рулық қауым, туысқандығы кебағал, кедей жандардың
Бірақ, Ресейде әлеуметтік жұмыстар ХІХ ғасырдың аяғы ХХ ғасырдың
Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс қоғам, ел ауыр кезеңді бастап
Көбінесе, бұл іс-әрекет мемлекеттің әлеуметтік саясатына байланысты, бұл жұмыс
Қандай да бір әр түрлі күштердің себебінен проблема туып,
Отбасымен әлеуметтік жұмыс өте өзекті, қоғамға қажетті, қоғамды жақсартуға
3. Қазақстандағы отбасымен әлеуметтік жұмыс
3.1. Қазақстандағы отбасымен әлеуметтік жұмыстың өзіндік ерекшеліктері
Қазақстандағы отбасының да басқа елдер сияқты проблемалары біркелкі болып
Оған:
- Ажырасу, жұбайлардың келіспеушілігі
- Неке санының азаюы.
- Бала туудың төмендеуі.
- Әйелдердің күйеу тарапынан зардап шегуі, яғни, отбасындағы зорлық.
- Материалдық жетіспеушілік.
- Отбасындағы жұбайлардың түсініспеушілігі.
Бұл проблемаларға Қазақстан да душар болып отыр. Яғни, қоғам
Қазақ халқы бұрыннан отбасын өте қатты құрметтеген. Сондықтан да
Қазіргі заманның отбасы, оның ерекшеліктері тұтасымен қазіргі кезеңнің ерекшеліктерімен
Отбасы әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге бейімделіпғ маңызды өзгерістерге төтеп береді. Олардың
Осының бәрі отбасы саясаты жүйесіндегі отбасы қызметінің барлық бағыттарында
Отбасы саясаты – ол өзара қарым-қатынастағы көптеген институттардың бірі
Біздің отбасы өміріміздің көптеген экономикалық қиындықтары – ол дағдарыс
Қазіргі отбасы өрістеудің күрделі кезеңін – дәстүрлі үлгіден жаңаға
Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың субъектісі туралы айта отырып, бір
Қазақстан отбасының дағдарысының көрсеткіштері бала туудың күрт төмендеуі, некесіз
Бүгінгі күндері Қазақстанда тіркелмеген неке көбеюде. Мұндай некелер әр
Некесіз бала туу немесе заңсыз бала туу отбасылық тәртіп
Мұндай жағдайда неге отбасы дағдарысы ретінде түсіндіріледі?
Бүгінгі күндері бала туудың төмендеуі Қазақстандағы бір балалы отбасын
Қазақстандағы ажырасудың жоғары дәрежесі қоғам өмірінде, сондай-ақ жеке адамның
Қазақстанның жалғыз басты аналары өзін опасыздық істеген бөтен елде
Жұмыссыздықтың өсуі жалғыз басты аналар үшін маңызды міселе
Бүгінгі күннің жұмыс берушісі жалғыз басты ананы әдейі неғұрлым
Жеке және тіпті, мемлекеттік жұмыс берушілер де жұмысқа қабылдау
Қазіргі заманның жұмыссыз адамы ресми түрде – ол 50
Отбасы бірлігі тәртібінің бұзылуы немесе ажырауы жар-әкенің отбасынан әдейі
Қоғамдағы ауыр ауыспалы ана мен баланың арасындағы қатынасқа жатады.
Отбасына көмекші керек, ол мемлекет дәрежесіндегі отбасы саясатын жүргізуге,
Бүгінгі күндері Қазақстанда ұлттық ақпараттық технологияны және ресурстады құрудың
Мемлекеттің отбасы саясатына қоғамның мүддесінде отбасының қызметін қамтамасыз ету
Барлық елдерде отбасы маңызды әлеуметтік институт болып есептеледі, онда
Дүниежүзілік тәжірибе әлеуметтік қолдау жөнінде бірқатар шараларды:
- отбасына жәрдемақы беру;
- әйелдерге декреттік демалыты төлеу;
- әйелдерге екіқабаттығы мен бала туу кезінде медициналық көмек
- нәрестенің және кіші жастағы баланың денсаулығын бақылау;
- ата-анаға демалыс беру;
- жарымжанды отбасына жеңілдік беру;
- салық жеңілдіктері, үй-жай сатып алуға немесе жалға алуға
Қазақстан мемлекеті негізінен, отбасына көмек көрсетудің ұқсас түрлерін ұсынады,
Көптеген отбасының, соның ішінде жас отбасының өмір сүру дәрежесі
Отбасы саясаты мен мемлекеттік отбасы саясатын басқару құрылымына тез
Отбасы саясатындағы стратегия отбасының өз қалауымен үлгілі болуын шамалайды.
Күрделі қаржы бөлуді талап ететін шараға қарсы, отбасы мен
Қазақстандағы реформалар көптеген теориялық міселелерді шыңдап әзірлеу және жинақтап
Бұдан біраз бұрын мемлекет басшысы ТМД-да ұқсасы жоқ, өкімет
Ұлттық комиссия өкіметтік емес барлық ұйымдамен белсенді түрде бірге
Парламентте отбасының, әйел мен баланың мүддесін қорғау үшін «Отбасы»
Қазіргі уақытта отбасы институтын нығайту, отбасына, әсіресе жастар мен
Қазақстанда Қазақстан іскер әйелдерінің Ассоциациясы құрылған, оның базасында үш
Партия жыныстық емес, идеологиялық белгі бойынша құрылған және оның
Қазақстан іскер әйелдерінің Ассоциациясының «Әйел және кедейлік», «Әйел және
Қазақстанда халықаралық және өкіметтік емес ұйымдардың қолдауымен әйелдер мен
Қазақстанда 2001-2005 жылдарға арналған «Ана мен баланың денсаулығын сақтау»
Әлеуметтік жұмыстың ең маңызды бағыттарының бірі зорлық көрген әйелдерге
Әйелге қатысты зорлық мәселесі қоғамдағы гендерлік дискриминациялаудың нағыз шамдануды
Елдегі зорлық мәселесін шешу үшін шараның негізгі үш тобын
Халықаралық әлеуметтік қызметкерлер бірліестігі әзірлеген әлеуметтік жұмысқа жаңа көзқарас
Осыған байланысты, әлеуметтік жұмыстың жетістігі клиенттердің өз өмірінің жағымды
Отбасы саясатының қажеттілігі отбасы құрылымы мен қызметінің өзгеруінің жағымсыз
Біздің елде бұл үдерістер өзінің сипаты бойынша жалпы және
Бұлардың ішіндегі алғашқысы отбасы өзгерісінің «табиғи» үдерісі, оның әлеуметтік
Мұнымен отбасы қызметін «қағып кету» кезіндегі мемлекеттің немесе оның
Отбасына әлеуметтік институт ретінде зиян келтірілді және 60-шы жылдың
Қазақстандағы отбасы дағдарысы мәселесіне қатысты қолданылуын қажет ететін біздің
3.2.Отбасымен әлеуметтік жұмыс - әлеуметтік саясаттың негізгі бағдары
ҚР мемлекеттік отбасы саясаты тұжырымдамасы отбасы жөнінде көптеген қаулы,
Отбасы саясаты 1-2 балалы бөлектенген нуклеарлық отбасына материалдық көмек
Шындығындада, біздің көзқарас бойынша отбасы саясатының жоғарыда сипатталған «отбасы
Қазақстан отбасының проблемасы толығымен барлық әлемдік проблемаға сай клкеді.
Көп балалы отбасылар және бір асыраушысы бар отбасылар
Ауылдық жерлерден қалаға қазақ тұрғындарының көшуі қирау сипатына ие
Қоғамның әлеуметтік-демографиялық құрылымының маңызды элементі бүгін тұрғындардың ішкі және
Отбасы өмірі бейнесінің тұрақсыздығы және ажырасу санының өсуі тұрғындардың
Қазақстанның Мемстаткомның мәліметі бойынша егер 1999 жылы тұрғындардың 1000
Алматы қаласындағы ажырасу себебін зерттеулердің 76-78% арасында некеде ақша
- Жұбайлардың біреуінің арақ ішуінен
- Үй шаруашылығы бойынша рөлдердің дұрыс бөлінбеуінен
- Мәдениеттің төмен деңгейінен
- Жұбайлардың бір-біріне жаңа талаптарынан ажырасады.
Ажырасулардың көлемінің көп болуы отбасының репродуктивтілігін де тоқтатады. Сонымен
Ажырасу мен өлім отбасының әртүрлі жарқын шаұты формасын құрайды.
Бүгінгі күні ауылдағы некесіз туылған балалар үлесі осы көрсеткіштен
Жалғыз басты ана отбасының құрылуының негізгі факторы, одан кейін
Қазақстандағы жұмыссыздардың деңгейі 2010 жылдың бірінші тоқсанында 8,2% құрады.
Жұмыссыздар ішінен жоғары білімі бар 122,8 мың адам, орта
Жұмыссыз әйелдердің өсуі өзімен бірге жалғыз басты аналар ұшін
Республикада өте өзекті проблема әлеуметтік-экономикалық, психо-педагогикалық немесе биологиялық себептер
Егер игіліксіз отбасының түрін қарастырсақ, онда оларға жанжалды отбасы,
Бүгінгі күні Республикада жанжалды ішкі отбасылық жағдайлардың күшеюі
Отбасындағы жанжалды жағдайларды зерттеу үшін сауалнама жүргізілді және респонденттермен
Респонденттер отбасындағы зорлық-зомбылықтың негізгі деректері деп, алдымен елдегі ауыр
Ортақ бейнесіне сәйкес келтірілген әлеуметтік зерттеу, сондай-ақ, Қазақстанда жиі
Олардың ішінде:
- Әрбір бірге тұратын бесінші жұп некеге отырмаған;
- Әрбір жетінші отбасы жартылай;
- Әрбір он екінші отбасында өгей бала немесе өгей
- 90% жартылай отбасыларды әйел басқартын;
- 60% әйелдер үйден тыс жерлерде жұмыс істейді;
- 30% орыс отбасылары, 20% қазақ және 5% басқа
- 20% ата-анасының қалауымен 19-25 жас аралығында некеге отыратындар;
- Қазақстандағы әрбір жетінші неке бедеу.
Мұндай суреттеулер отбасындағы өте үлкен әртүрлі құрылым туралы айтады
Қазақстанда 16 жасқа дейінгі 1-2 балалары бар, аз балалы
Отбасының осындай құрылымы депопуляцияға, демек Қазақстан тұрғындарының төмендеуіне әкеп
Қайталанған отбасыларда жұбайлармен бірге осы некенің балалары да және
Тек орыс әйелдері емес, сондай-ақ қазақ әйелдері арасныда да
Қазіргі кезде Қазақстан әйелдері көпшілік жағдайда бір, екі бала
Қазақстан отбасыларының мәселесі тек әлеуметтік жұмыскерлерге, яғни мамандарға ғана
Осыған байланысты отбасының барынша шиеленіскен әлеуметтік жағдайлары қазіргі кезде
Әлеуметтік қызметкер жекелеген отбасының немесе оның мүшелерінің барлық мәселесін
Біздің елімізде осындай қызмет түрінің практикасы мүлдем дамымаған. Сондықтан
Отбасы мүдделерін қорғау, әйелдерді қажетті жағдайлармен қамтамасыз ету үшін
Жалпы отбасымен жүргізілетін қазіргі кездегі әлеуметтік жұмыстарды қарастырып кетсек.
Ақтөбе облысындағы отбасымен жүргізілген жұмыстар:18 жасқа дейінгі балаларға берілетін
Шығыс Қазақстан облысындағы отбасымен жүргізілетін жұмыстар:
Аз қамтылған отбасыларына төленетін әлеуметтік көмектер Қазақстан Республикасының заңдары
- ҚР-ның «Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақы туралы» Заңына
Отбасымен әлеуметтік жұмыс жүргізгенде қайырымдылық ұйымдарын айтып кету керек.
«Бота» қоғамдық қоры 2011 жылы тұрмысы төмен отбасыларға көмек
Қорытынды
Қазіргі күні отбасы институты мен отбасы-некелік қатынастар өзгеріске ұшырауда,
Отбасы кез келген адам өмірінде ерекше орынға ие және
Отбасы – кіші әлеуметтік топ, ал оның мүшелері некемен
Қоғамның тұрақты болуына, дамуына отбасының тигізетін әсері зор. Өзінің
Қазіргі заманда отбасы көптеген қиыншылықтарды бастан кешіріп отыр. Қоғамдағы
Қорыта айтқанда, осы күнгі неке отбасы мәселесінде үш негізгі
1) Отбасының беріктік, тұрақтылық проблемасы 2) бала табу, ұрпақ
Қазіргі біздің қоғамда отбасымен әлеуметтік жұмыс жүргізу жақсы жолға
Пайдаланылған әдебиеттер:
Сілтемелер
Широкова И.Г. Социология. Конспект лекции, Москва, «Приор», 2001, 54-56б
Дружинин В.Н. Психология семьи. Москва. 1996. 43бет
Мониторинг социольно-экономического потенциала семей. Москва. 1997.
Демографический ежегодник Казахстан. 2010. Национальная статистика. Агенство РК
Уровень жизнь Казахстана /Агентства РК по статистика- Алматы, 2000
Женщины и дети Казахстана / ҚР стратегиялық жоспарлау және
Насилие в отношении женщин в Казахстане. Алматы,2000
П.А.Сорокин Человек. Цивилизация.Общество. Москва.1992
Коллантай А. Общество и материнство. Москва.1921
Аргументы и факты в КАзахстане 2001ж №2
Пайдаланылған әдебиеттер
Отбасы мен әлеуметтік жұмыс
К.Ү.Биекенов, З.Ж.Жаназарова, Ж.А.Нұрбекова
2. Отбасы социологиясы. З.Ж.Жаназарова
3. Қазақстандағы қазіргі заманғы отбасы және оның проблемалары. Монография.-
4. Теория и методика социальной работы \ Учеб.посеб.1994
5. ХХ ғасырдың басындағы қазақтардың көшпенді қоғамы. С.Е.Толыбеков. Алматы.1971
6.ҚР халықтарының саны мен орналасуы. ҚР 1999 жылғы тұрғындар
7. Халық санағы қорытындылары-2009
8. Демографический ежегодник Казахстана 2000. Национальная статистика. Агентство РК
9. Жаназарова З.Ж. Семейный социум как предмет внимания социальных
10. Теория и методика социальной работы/ Под ред И.Г.Зайнышева.
11. Жаназарова З.Ж. Социология семьи: Учеб.-метод.пособие.2001
12. Соцология/ Под ред Ю.Г.Волкова
13. Основы социальной работы: Учебник/ Отв.ред П.Д.Павленок. Москва. 1997
14. Жаназарова З.Ж. Социологическое основы исследования проблем современной
15. Арғынбаев Х.А. Қазақ халқындағы семья мен неке
16. WWW.google.kz
17 www.stаt.kz
Қосымшалар
1-кесте. Жалғызбасты аналар
Жалғызбасты аналар Пайызы (%)
25 жасқа дейін 27,2
25 жастан 30 жасқа дейін 18,7
30 жастан жоғары 54,1
Жұмыссыз 52,1
Аз төленетін 37,9
Тұрғын үйлері жоқ 47,1
Жоғары білімдері жоқ 61,0
Бір баласы бар 80,5
1 баладан 3 балаға дейін бар 19,5
Мүгедек баласы бар 19,0
2010 статистикалық мәлімет. Статистический ежегодник,2010
2-кесте. Сіз көп балалы отбасына қалай қарайсыз?
Көп балалы отбасына деген қарым-қатынас %
Жақсы, егер ата-анасы көп баланы асырай алса 32,3
Өйкені, бір-біріне көмектесу үшін отбасы үлкен болуы қажет 20,0
Өйткені, көп балалы отбасы елдегі демографиялық жағдайды жақсартады 7,3
Немқұрайлы 17,7
Қарсымын. Егер ата-ана көп баланы асырай алмаса 14,7
Өйкені, үлкен отбасында әрбір балаға қажетті назар аударылмайды 4,0
Өйкені, көп балалы отбасы әртүрлі алыпсатарлық пен адмгершілік бопсасы
Жауап беруге қиналды 3,0
Барлығы 100
3-кесте. Тиімді және тиімсіз отбасылық кеңес берудің негізгі бөліктері
Тиімді отбасылық көмек беру Тиімсіз отбасылық кеңес беру
Психологтың кеңес алушымен кездесуі өтеді, олар пікір алмасады.
Психолог кеңес алушының құқығын құрметтейді, кәсіби араласудың шараларын, шамасы
Ол ауызша және басқа да әдіспен мұны өзінің кеңес
Ол кеңес алушының жағдайын білгірлікпен обьективтендіреді (ойды айқындау арқылы)
Ол қорытындысы мен ұсыным беруге емес, кеңес алушыға жағдай
Ол кеңес алушыға алғысын білдіріп және бірге қызмет жасауды
Ол мәселені түсінуге және проблемаларды бірлесіп шешуге ұмтылады. Психологтың
Психолог айтарлықтай байланыс орнатпайды.
Психолог кеңес алушыны «көрмейді», «естімейд» және сезбейді. ОЛ өзінің
Кеңес алушыға өзінің шешімін артады. Асығыс кеңестер мен ұсыныстар
Кеңес алушыны дауласуға, ақталуға, шындықты жасыруға мәжбүр етеді (кінәлі
Бастапқы гипотезаны қатаң ұстанады. «Диагноз» қояды және «емдеу» ұсынады.
Кесте-4. Мемелекет тарапынан әлеуметтік жәрдемақының орта айлық есебі
2003 2004 2005
Қазақстан Республикасы 3647 3824 5562
Ақмола 3604 3777 5451
Ақтөбе 3486 3655 5262
Алматы 3581 3758 5639
Атырау 3493 3591 5281
Шығыс Қазақстан 3573 3770 5506
Жамбыл 3600 3768 5518
Қарағанды 3710 3942 5700
Қостанай 3511 3709 5375
Қызылорда 3567 3735 5450
Оңтүстік Қазақстан 3453 3641 5382
Маңғыстау 3725 3713 5488
Павлодар 3733 3903 5626
Солтүстік Қазақстан 3693 3896 5729
Батыс Қазақстан 3796 3969 5771
Астана қаласы 4065 4309 5765
Алматы қаласы 4230 4375 6003
2006 2007 2008 2009
6360 8366 11319 12888
6229 8134 11011 12541
6016 8262 11183 12706
6458 8413 11338 12888
6035 8471 11459 12987
6288 8283 11221 12792
6291 8552 11552 13155
6516 8341 11286 12879
6187 8025 10933 12507
6218 8552 11555 13118
6193 8484 11471 13040
6184 8608 11622 13222
6431 8201 11146 12707
6572 8228 11119 12644
6582 8330 11256 12829
6577 8280 11224 12805
6812 8448 11468 13063
Кесте-5.
Некеге тұрушылар
қаңтар ақпан наурыз сәуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек
2008 8218 8725 10005 10945 7330 11360 12263 10753
2009 8966 9062 9175 12005 7321 10762 14734 16416
2010 9320 8930 9865 12909 7526 11763 16769 15047
2011 9864 9404
Ажырасу саны
қаңтар ақпан наурыз сәуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек
2008 2783 2879 2461 3304 2697 2883 3535 3102
2009 2914 3044 2934 3913 3068 3173 3932 3311
2010 3076 3221 3256 4067 3301 3552 3835 3601
2011 3379 3192
Туу саны
қаңтар ақпан наурыз сәуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек
2008 31508 29289 26125 31062 29574 29137 34008 31017
2010 31340 28301 27403 33833 29431 29302 33783 30899
2011 34137 28572
49
Халықтың көші - қон ағымдарын талдау
Қазақстан халқына этнодемографяилық сипаттама
Оралман отбасы
Демографиялық саясат жайында
Шетелдердегі демографиялық ахуал
Халықтың аумақтық бөлінісі
ТМД елдері халқына сипаттама
Қазақстандағы демографиялық ахуал
Демографиялық дағдарыс және оның салдары
Отбасы мүшелері арасында тілдесуі қиын отбасылар