Қазақстанның қылмыстық саясатын қалыптастырудағы криминология ғылымының ролі
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ……………………………………………………..…………………4
1 КРИМИНОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ТҮСІНІГІ, МӘНІ ЖӘНЕ ӘДІСТЕРІ
Криминлогия ғылымының түсінігі, пәні мен жүйесі.........................6
Криминология ғылымының даму тарихы, оның Қазақстанда қалыптасу кезеңдері................................................................................................11
Қылмыстылықтың себептерімен жағдайларын, қылмыскердің жеке басын зерделеу, оның
2 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КРИМИНОЛОГИЯЛЫҚ ОЙЛАРДЫҢ ДАМУЫ ОНЫҢ ҚЫЛМЫСТЫЛЫҚТЫ АЛДЫН
Қазақстандық ғалымдардың криминология ғылымы саласындағы халықаралық ғылыми-теориялық, практикалық
Криминологиялық зерделеу жүргізетін ғылыми орталықтар мен арнайы лобораториялардың
Қазақстанның қылмыстық саясатын қалыптастырудағы криминология ғылымының ролі………………………………………...……….62
ҚОРЫТЫНДЫ………………………………………………………………75
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ…………………………...78
КІРІСПЕ
Жұмыстың жалпы сипаттамасы: Қылмыспен күрестің негізгі бағыттарының бірі
Ата заңымыз Қазақстан Республикасы Конституциясының 1 бабында көрсетілгендей
Қылмыстың алдын алу мен тосқауыл қоюдың қазіргі жағдайдағы
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Қазірі таңдағы Қазақстандығы кримнологиялық
Жұмыстың мақсатына тоқталар болсақ Қазақстан Республикасындағы криминология ғылымының
Криминология ғылымы негізінен тәжірибелік ғылым болып саналады. Криминология
Қазақстан Республикасындағы қылмыстың шығу себептерін жәнеде оның алдын
Осы әдебиеттерде қозғалған тақырыптардың өзектілігі мен маңызы практикалық
Тақырыптың тағы бір маңыздылығы криминологиялық зерттеулер түріндегі қылмысты
1 Криминология ғылымының түсінігі, мәні және әдістері.
Криминология ғылымының түсінігі, пәні мен жүйесі.
Егер сөзбе-сөз ұғынсақ криминология дегенiмiз кылмыскерлiк жайындағы iлiм:
Кез келген басқа ғылым сияқты криминология да заңдылықты
Қылмыскерліктің әр түрлі көрініс табуы мыналарды қамтиды: қылмыс
Осы айтылғандардан мынадай тұжырым жасауға болады: қылмыскерлік
Криминология кылмыскерлiктi орын мен уақыттың нақты жағдайында зерттейді.
Нақты өмiрде қылмыскерлiк пен басқа келеңсiз әлеуметтiк ауытқулар
Қолданыстағы заң қылмыскерлiктiң шекарасын көрсетедi, бiрақ криминологиялық зерттеулердiң
Сонымен криминолог қылмыскерлiк пен келеңсiз әлеуметтiк ауытқулардың өзге
Профессор Г.М. Минковский бейнелеп айтқандай, криминологтердiң назар аударатын
К,ылмыскерлiк детерминациясы жене себептiлiгi - бұл, жалпы алғанда,
Қылмыскерлiк детерминациясымен себептiлiгi, жалпы, қoғaмдағы, мемлекеттегi, аймақтағы қылмыскерлiктiң,
Бұл ретте тек қоғамның қылмыскерлiкке ғана емес, сонымен
Кылмыскерлiктiң әр түрлi ықпалға ұшырау заңдылығын талдағанда алдында
«Қылмыскерлiкпен күрес» - күрделi, көп аспектiлi к.ызмет, ол
Криминолог - жан- жақты экономикалық саяси, әлеуметтiк, құқықтық
Бұл ретте криминологте оның өзiне ғана тән зерттеу
Сонымен қатар криминолог қылмыскерлiктi азайтуға ықпалын тигiзетiн құбылыстарды
Оның антикриминогендiк процестер жайындағы ақпараты қылмыскерлiкпен күресте батымды
Сонымен, бiрiншiден, криминология өмiрдегi барлық жағдайға жан-жақты ұсыныс
Криминологиялық тұжырымдар әлеуметтiк қайта өзгеру процесiнде қолданысқа алынады,
Криминолог ic жүзiнде әрқашан қоғамғa оның денесiндегi сыздауықты,
Криминологиялық құбылыстарды ескеру - қоғамдық қатынастарды құрбансыз және
Әлеуметтiк жетiстiктердi емес, қателiктердi ғана көрсеткені үшiн криминологтi
Мұны айтып oтырған себебiмiз, КСРО кезiнде криминологиялық зерттеулерге
КСРО құрамында болған мемлекеттердегi социализмнiң ыдырауы қылмыскерлiктiң себептерiне,
ТМД елдерiнде алғашқы Криминологиялық ассоциация 1991 жылы кұрылды.
Криминологияның ғылым ретіндегі мазмұн - бұл дегенiмiз: қылмыскерлiктi,
Криминология пәнiнiң анықтамасымен салыстырып қарасақ мұнда, бiрiншiден, қылмыскерлiктi,
Кез келген ғылымның методологиясы мен әдiстемесi маңызды рөл
Криминология бойьшша 60 жылдары шыққан алғашқы оқулықтарда оның
1.2 Криминология ғылымының даму тарихы, оның Қазақстанда қалыптасу
Қылмыстардың себептерi, олар үшiн жауапкершiлiк принциптерi туралы көптеген
Криминология тарихы, өзiнше дербес ғылым peтiндe 19 ғасырдан
19 ғасырдың l-жартысында криминологияның дербес ретiнде қалыптасуына зерттеулердiң
Антропологиялық зерттеулердiң негiзiн қалаушы креминолог Галль болатын. Ол
Ломброзо болса қылмыскерлердi және қылмыс жасау себептepiн зерттеу
Ломброзоның идеясын оның шәкiрттерi - белгiлi итальян ғалымдары
Бұл бағытты жақтаушылар Францияда және басқа да елдерде
Айтулы криминологиялық жұмыстардың бiрi - «Кылмыскерлiктiң экономикалық факторының»
Ресейде А.Хвостов, Францияда А.Герри, Бельгияда Э.Дюкпетью қылмыскерлiк жайында
Мұндай зерттеулердi басқа авторлар да жалғастырды, олардың көмегімен,
Ал, әлеуметтiк-экономикалық социологиялық зерттеулердi алатын болсақ көптеген авторлар
1844-1845 жылдары жас Фридрих Энгельс «Англиядағы жұмысшы табының
Фридрих Энгельс, бiрiншiден, адамдар мiне-зқұлқындағы жалпы келеңсiз әлеуметтiк
Әлеуметтiк-құқықтық зерттеулердiң құқық социологиясының дамуы қылмыстардың әлеуметтiк негiзiне,
Қылмыстардың себептерiмен және олардың алдын алу шараларымен криминалистер
Осының бәpi қылмыскерлiк жөнiндегi арнаулы зерттеушiлердiң оның заңдылықтары
1.3 Қылмыстылықтың себептерімен жағдайларын, қылмыскердің жеке басын зерделеу,
Себептілік – бұл себеп пен салдар сияқты екі
Себеп-салдар байланыстарын зерттеуде шексіз «себеп-салдар» буындарын айырып алу
«Себеп-салдар» әрекеттестігі жағдайға, яғни оның «ортасын» құрайтын, оларға
Әлеуметтік құбылыстардың себептілігі түсініктемесі себептіліктің негізгі әдістемелік ұғымынан
а) себеп-салдарлық заңдылықтардың екі типін: динамикалық және статистикалық;
б) әлеуметтік детерминацияня зерттеу кезінде жүйелі әдіс міндетті;
в) әлеуметтік детерминанттың мазмұны әсіресе қоғамдағы қарама-қайшылықтармен және
г) әлеуметтік құбылыстар қоғамдастық, қауымдастық (топ) және тұлғалар
д) әлеуметтік детерминацияны талдау тарихи әдістерді қолдануды қажет
Детерминация процесін детерминанттардың өздері – қылмыстылықтың себептерімен, жағдайларымен,
Қылмыстылықтың себептері мен шарттары – қоғамдық кономикалық қауымдастыққа
Қылмыстылықтың себептері мен шарттары өзінің пайда болу тегі
Криминогенді детерминанттар біршама тұтастай жалпыны (жүйені) құрайды. Бұған
Әрекет ету механизмі бойынша детерминанттар қылмыстылықты тудырушы (себепкер)
Қылмыстылық себептері мен шарттары мағлұматтарын жүйелілік көзқарасымен бағалау
Фактролар теориясы әлеуметтену мен криминологияда[12] криминогенді детерминантты теңестіріп
Қылмыстылықты детерминант жүйесінде негіздеудің ғылыми ғана емес, тәжірибелік
Криминогенді детерминаттар жиынтығын жүйе ретінде қарастыру қылмыстылыққа әсер
Себептер –қылмыстылық пен қылмысты тікелей туғызатын, жаңадан өндіретін
Шарт – бұл өзі қылмыстылық пен қылмыс тудырмайтын,
Себептер мен шарттардың арасында «криминогенді детерминанттар» талданған ұғымын
Қылмыстылықты оқып-зерттеуде ең бірінші кезекте өзара байлаыстылықтар аңғарылады,
Қылмыстылық себептерін жіктеу
Қылмыстылықтың себептері мен шарттары әралуан және олар әртүрлі
Қылмыстылықтың іс жүзіндегі детерминация процесіне сәйкес осы жөнінде
Әрекет ету деңгейі (субординация) бойынша себептер мен шарттар
Тұтастай түрлері және жекелеген қылмыстарға байланысты қылмыстылық ұғымының
Талдаудың мейілінше жоғары сатысы тұтастай қылмыстылықтың себептері мен
Мәселен, материалдық құндылықтарға немесе банк операцияларына бақылаудың болмауы
Тұтастай қылмыстылықтың себептері мен шарттары, қылмыстың түрлері сияқты
Өзінің мазмұны жағынан криминогенді детерминантар әлеуметтік--кономикалық, саяси,әлеуметтик-психологиялық, тәрбиелік,
Қылмыстылық пен қылмыстың жақын себептері ретінде әлеуметтік-психологиялық сипаттағы
Қылмыстық пен күрес мәселесі криминогенді әлеуметтік-психологиялық құбылыстарға келіп
Өзінің табиғатына, пайда болу тегіне қарай, тарихи өткенге
Қылмыстылық пен қылмыс шарттарының екі тобы болады: қылмыс
Шарттардың бірінші тобы қоғамдық, топтық және жеке сана
Осы екі топтың екеуі де бір-бірімен тығыз байланыста
Криминогенді себептер мен шарттардың әлеуметтік мәні қоғам дамуының
Криминологияда зерттеу міндеттеріне байланысты қылмыстылық пен қылмыстың себептері
Қылмыстылықтың себептері мен шарттары, сондай-ақ шығатын көздері бойынша
Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік демографиялық үрдістердің криминологиялық талдауы
Жоғарыда келтірілген әдіетемелік және тұжырымдамалық қөзқарастарды басшылыққа ала
Криминология философия немесе әлеуметтану ғылымдырына қарағанда қылмыстылықтың себептері
Қылмыстылық пен оның себептерін статистика мен әлеуметтік қайшылықтарды
Кылмыстық статистикада іс-әрекеттің жасалуына тура себеп болатын қылмыстың
Криминогендік жағдай туралы мағлұматтарды Қазақстан Республикасының статистика жөніндегі
Кейінгі онжылдық ішінде қоғамымыз бен мемлекетіміздегі қарама-қайшылықтардың күрт
-кономикалық қатынаста мемлекеттік меншікті мемлекет қарауынан алу мен
Осындай күрделі, тарихи теңдесі жоқ міндеттер туралы шешімнің
80-жылдарың аяқ шенінде басталған «Заңдар соғысы» нағыз криминогенді
Қылмыстық заңнамалар мен оларды іс жүзінде қолдануына енгізілген
Мұндай былықшылдық -кономикалық қылмыстарға қатысы бар әлеуметтік күштерге
Нарықтық кезеңге дейін аз да болса қылмыстың алдын
1994-95 жылдарғы, сондай-ақ 1996-97 жылдардағы кылмыстылықпен күрес жөніндегі
Заңдылық пен қылмыстылықтың алдын алу жүйесіндегі тағдарыс құқық
Адам құқықтыры жөніндегі халықаралық ұйымның өткір сынына ұшыраған
Өкімет тағдарысы тікелей қылмыстылықпен жүргізілетін күрестің тиімділігін мүлдем
1990-1991 жылдары жалғасын тапқан ұлтшылдық пиғылдағы қоқан-лоққы жасау
«Бюджет қырғыны» несие-ақша қылмысына айтарлықтай жағдай тудырғандай болды.
Рухани тағдарыстың да қылмыстылық жағдайына әсер ететіні рас.
Тіркелген криминалды нашақорлық Қазақстанда бес жылдың ішінде бес
80-жылдардың аяғында 90-жылдардың басында маскүнемдік пен самогон қайнату,
Криминалды «нарықшылардың», «пайдасы кез-келген жолмен келетін» доминанттардың пайданүнемдік
Бұқаралық ақпараттың аудиобейне құралдары қылмыстық-құқықтық тыйым салуға қарамастан
Кинопрокаттар жаппай атыс-шабысты, қоғамдық сананы «зинақорлыққа» айналдыратын қойылымдар
Жыныстық мерез ауруларымен ауыратындар саны соңғы 6 жылдың
Барлық пайдақорлық қылмыстардың 80 пайызы -кономикалық қайшылықтар туғызатын
Қазақстандарағы әлеуметтік шиеленіс қоғамның жоғары кірісті адамдар (10%)
Тұрақты түрде кіріс көздері жоқ қылмыскерлердің саны 1995
1996 жылы контигенттік құрылымдағы әшкереленген қылмысқа қатысушылардың еңбекке
Қазақстандағы -конмиканы крминалдандырудың нағыз қоздырғышы алсаяқтық және оның
Салық және б.джет тәртібін нығайту жөніндегі арнайы комиссия
Бірегей мемлекеттік регистрдің 1997 жылғы 1-шілдедегі мәліметтері бойынша
Лауазымдық қылмыстар сот тәжірибесінде көпе-көрінеу либерализмге жол ашып
Жүйелі түрдегі өзара әрекеттестік заңдылығына бағынатын қылмыстылық крминогенді
Қоғамның, қауымның, жеке адамның криминогенді бұзылған психологиясы қылмыстылықтың
Пайдақорлық бірнеше түрі болады: аш көзді пайдақорлық –
Қазіргі кезде қылмыстылық себептері жиынтығының 80 пайызы пайдақорлықтың
Күш көрсету қылмыстылығының себептері жүйесінде күш көрсетумен жасалатын
Нақты дене мен материалдық зардабы денсаулық пен өмірге
Барлық қылмыстардың себептерін құқықтық нигилизм құрайды: құқық бүзушылардың
Соңғы кездері бірқатар криминологтардың басылымдарында қылмыстылықтың себептері капиталистік,
Жоғарыда көрсетілгендей, кез келген қоғамдағы қылмыстылықтың негізгі көзі
Алайда, осындай қисынға сүйене отырып 1959 жылдан
Қылмыскердің жеке тұлғасы, оның криминология ғылымындағы орны.
Қай ғылыми мектепке жатқанымен бірде-бір криминолог кылмыс жасаған
«Адам» ұғымына оның бойыңдағы екі жақтың: әлеуметтік және
Қылмыскерліктің әлеуметтік детерминациясының үш қатар тетігі бар: біріншіден,
Қылмыскердің жеке басында тек оған ғана тән кейіп
С.Я.Булатов зерттеушілерді психологиялық ұғымдарды әлеуметтендіруге ұмтыла отырып, аталған
Ал қылмыстық іс-қимылды биологияландыруға үзілді-кесілді қарсы тұрған пікірлер
Қандай болса, сол қалпында адам қылмыс жасайды. Әрине,
Адамның биологиялық та, әлеуметтік те ерекшеліктері, сөзсіз, қылмыскерлік
Қылмыскерлердің әр түрлі сипаттамаларын ескерумен қатар, қылмыскерлерді, яғни
Криминологқа адамдарда іс қимылдың туа біткен бағдарламасының бар
Топ болып жасалған пайдақорлық-зорлық қылмыстарды жасаушы тұлғалардың «топ
Әйел басқарған топтың қылмысы әдетте алдын ала мұқият
«Іс-қимылдың неге криминалдық вариантын таңдады» деген сұрақ жалпы
Қазақстан Республикасы Үкіметімен қабылданған 2003-2004 жылдарға арналған құқық
Жалпы қылмыстылықтың алдын алу қылмыс пен қылмыстылықты туыңдататын
Қылмыстылықтың алдын алу жүйесінде қылмыскердің тұлғасы туралы сұрақ
Қылмыс жасаған тұлғаларды, олардың қасиеттерін тануда криминологияның маңызы
Сол себептен криминологияның тарихындағы барлық мектептердің өкілдері бұл
Кейіннен, әрине жеке адамның қылмыстарды жасауына сыртқы ортаның
Қылмыскердің тұлғасын қарастырғаңда, бұл анықтамаға жатқызылатын адамдардың категорияларын,
Жалпы қарастырылып отырған категорияның уақыт бойынша шектері бар,
Қылмыскерлерді біріктіретін маңызды белгілер - олардың қылмыстық құқықпен
Қылмысты өмірінде бір рет, кездейсоқ жағдайда жасаған тұлғаларда
Сотталған адам жазадан түзелгеңдіктен емес, сотпен белгіленген жаза
Қылмыскерлерді қылмыс жасамаған адамдардан ажырататын олардың қасиеттері десекте,
Криминологтар жеке адамның бойындағы қасиеттерге индивидуалды ескертудің негізі
Сондықтан криминологияда қылмыскердің тұлғасы үш деңгейде зерттеледі:
жалпы;
топтық;
жеке(индивидуалды).
Жалпы деңгейде қылмыскерлердің барлық түрлерінде болатын қасиеттер қарастырылады.
Қылмыскердің тарапынан оның қылмыстық әрекетінің алдын алу мақсатында
Жалпы деңгейде, жасалған қылмыстар үшін қылмыстық жауаптылықтың міндетті
Арнайы деңгейде қылмыстардың жекелеген түрлеріне байланысты әр түрлі
Жеке (индивидуалды) деңгейде заңға қайшы әрекеттер жасауға бейім
Қылмыскер тұлғасы туралы мәліметтер көбіне онымен жанасқан тұлғаларда
Ескерегін жағдай, ешқандайда деңгейде, мейлі әлеуметтік, әлеуметтік-психологияльқ, иңдивидуалды-психолэгиялық
Қылмыскер тұлғасының құрылымы. Қылмыскердің тұлғасы оның анықтамасымен тығыз
Яғни, әлеуметтік рөлдік қасиеттері ''Қалай қылмыс жасады?'' дегенге
1) қоғам мүшесі ретінде жалпы белгілері;
2) барлық қылмыскерлерге тән, бірақ қарапайым азаматтардан өзгеше
3) сол қылмыскерді ғана сипаттайтын жеке-дара белгілері.
Ю.М.Антонян қылмыскер тұлғасын құрайтын қасиет-белгілердің жалпы схемасын былайшы
3. Қылмыскерлердің классификациясы. Қылмыскер тұлғасын, жалпы
1) әлеметтік - демографиялық белгілеріне байланысты: жынысына қарай;
2) әлеуметтік жағдайы мен айналысатын ісіне қарай: жұмысшылар,
3) тұрғылықты жері мен тұратын уақытана қарай: ауыл,
4) қылмыстық әрекетінің қарқыныдылығы мен сипатына қарай:қайталанған, рецидив
5) қылмыс жасау кезінде қылмыскердің болған жай-күйіне қарай:
ә) тұлғалық-мотивациялық қасиеттеріне қарай:
1) аса қауіпті қылмыскерлер;
2) зорлықшыл қылмыскерлер;
3) пайдакүнем қылмыскерлер;
4) нәпсіқұмар қылмыскерлер;
5) қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыскерлер;
6) абайсызда қылмыс жасаушылар[25].
б) Жасаған қылмысының түріне қарай: 1) ұрылар; 2)
1. ''Медвежатниктер''- сейфті не өзге құлыпты ашып ақша
2. ''Қалташылар'' - қалтаға, сөмкеге т.б. түсіп мүлік
3. ''Үйшілер'' - пәтерлерге, үйлерге заңсыз кіре отырып
4. ''Дүкеншілер'' - дүкендерге түсетіндер;
5. ''Айдаушылар'' немесе ''Қуып кетушілер'' - автокөлікті талан-тараждау
6. ''Клюквеншілер'' - антиквариат болып табылатын құнды заттарды
7. Осыларға біздің ''Барымташыларды'' да (мал айдап кетушілер)
Мал ұрлаудың да ''өнері'' сан-қилы. Мысалға, сиырды жеңіл
а) ''технарлар'' - арнайы техникалық құралдарды пайдалана отырып,
ә) ''ширмачтар'' немесе ''қалқаншылар'' - әртүрлі заттармен (сөмке,
б) ''балықшылар'' - ұрлықты арнайы дайындалған ілгешектердің көмегімен
в) ''хирургтар'' - пинцеттің көмегімен, әсіресе қол жетпейтін
г) ''шымшуырлар'' - арнайы егелген монетаның көмегімен сөмкелерді
д) ''сілкушілер'' немесе ''сырғытушылар'' - мылқаулардың арасында көп
ж) ''сөмкешілер'' - арнайы құралдарсыз-ақ сөмкелерден зат ұрлайтындар.
в) тұлғаның криминогендік асқыну дәрежесіне қарай:
1) ''кездейсоқ қылмыскерлер'' - алғаш рет кішігірім ауырлықтағы
2) ''ситуативтік қылмыскерлер'' - сыртқы жағымсыз жағдайлардың ықпалымен
3) ''тұрақсыз қылмыскерлер'' - алғаш рет қылмыс, бірақ
4) ''кәнігі қылмыскерлер'' - бұған дейін бірнеше мәрте
5) ''аса қауіпті қылмыскерлер'' - бірнеше рет қасақана
г) тұлғаның әлеуметтік бағытына қарай:
1) Кәсіпқой тип - өте қауіпті, қоғамға кері
2) Әдеттегі тип - әлеуметтік-психологиялық қасиеттері тұрақсыз және
3) Тұрақсыз тип - негативтік және позитивтік қасиеттері
4) Салақ тип - позитивтік бағыты басым, қоғамдық
5) Кездейсоқ тип - позитивтік бағытта, негативтігі жоқ,
д) қоғамға қауіптілік деңгейіне қарай:
1) абсолютті қауіпті - серриялық кісі өлтіруші, соның
2) аса қауіпті - конфликтілік жағдайларда кісі өлтіруші,
3) қауіпті - жеке адамға не қоғамдық тәртіпті
4) қауіптілігі болымсыз - басқа қылмыскерлер.
2 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КРИМИНОЛОГИЯЛЫҚ ОЙЛАРДЫҢ ДАМУЫ ОНЫҢ ҚЫЛМЫСТЫЛЫҚТЫ АЛДЫН
2.1 Қазақстандық ғалымдардың криминология ғылымы саласындағы халықаралық ғылыми-теориялық,
Қазіргі уақытта қылмыстылықтың әртүрлі нысандары мемлекеттердің дамуына кері
Жалпы қылмыстық істермен мемлекеттер өздерінің егемендіктерінің шегінде
Халықаралық сипаттағы қылмыстарға терроризм, ұшақтарды айдап кету, нашақорлықты
Қазіргі уақытта қылмыстың алдын алу бойынша, онымен күресу
Қылмыспен күресудегі мемлекеттердің ынтымақтастықтарының негізгі нысандары болып
а) қылмыскерлерді ұстап беру (экстрадиция) және қылмыстық істер
б) ішкі мемлекеттік ғылыми және практикалық
в) мемлекеттерге олардың қылмыспен күресуде кәсіби және
г) бірнеше мемлекеттерді қамтитын қылмыстармен күресуді үйлестіру.
Келісімшарттарда экстрадицияның, алдын ала ұстаудың процедураларын анықтайтын
ХІХ ғасырдан ХХғ. 30-шы жылдарының аяғына дейін бірқатар
Атап айтар болсақ 1872 жылдан 1950 жылға
а) қатысушы – мемлекеттерде әрекет ететін заңдардың
б) қылмыспен күрес жүргізуге арналған ұлттық мекемелер
Сонымен осы қылмыстылықтың алдын алу жайлы дүниежүзі ғалымдарының
Ресей Мемлекеттік думасының қауіпсіздік жөніндегі комитеті мен Дүниежүзілік
Өткен ғасырда екі дүниежүзілік соғысты, жүздеген жергілікті соғыстарды,
Қылмыс ұлтына, қай дінге жататынына қарамастан, мемлекеттік шекараларды
Дүниежүзілік антикриминалдық және антитеррористік форум жаһандық қылмыс қаупіне
Халықаралық ұйымдастыру комитетінің бірінші отырысы өткен жылдың соңында
Болып өткен конференцияда негізінен жаһандану мен трансұлттық қылмыс,
Халықаралық валюта қорының деректері бойынша жыл сайын әлемде
Нашақорлық пен есірткі мафиясы ерекше өршіп тұр. Есірткі
Есірткімен байланысты қылмыстың өсімі өткен бес жылда Қазақстанда
Есірткімен байланысты қылмыс жасаудың өсу себебіне тоқталар болсақ.
Бір сөзбен айтқанда, еліміздегі есірткінің заңсыз айналымының жалпыұлттық
Бұл, біріншіден, жұмыссыздық. Жұмыссыз жүрген адамдардың бір бөлігі
Ал биліктің, өкінішке қарай, егістік жоюға құралдары жетпейді.
Конференцияға қатысушыларды осы келеңсіздікпен күрес жөнінде елімізде қолға
Біріншіден, бірқатар халықаралық құжаттарды, соның ішінде есірткі, психотроптық
Осыған байланысты Үкіметтің ірі деп есептелетін есірткі заттарын
Есірткінің заңсыз айналымын ауыздықтау жөніндегі еліміздің мүмкіндігі өз
Құқық қорғау органдары мен азаматтық қоғам институттары қызметіндегі
Қазақстанның тәуелсіздік жылдары қоғамдық және мемлекеттік-құқықтық құрылыстың сапасы
Қылмыстылық – жеткілікті дәрежеде күрделі де сан қырлы
Қылмыстылықпен табысты күресу үшін мемлекет алдында тұрған аса
Криминология әдебиетінде қылмыстылықтың алдын алуды мемлекеттік те және
Теория мен практика, сондай-ақ түрлі социологиялық сауалнамалардың нәтижелері
Қылмыстылыққа ықпал етуде жұртшылық қатысуының Қазақстандағы практикасы жеткілікті
Тұжырымдамада республиканың құқықтық жүйесін одан әрі дамытудың, адам
Осылайша, қылмыстылықтың алдын алу жүйесіндегі мемлекеттік емес институттардың
Алайда, барлық бар проблемаларға қарамастан, қазіргі Қазақстан жағдайындағы,
Мәселен, Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі Уәкілдің ақпараты
Осылайша, көптеген социологиялық сауалнамалар қоғамдық санада түпкілікті өзгерістер
Мемлекеттік құрылымдардан азаматтар бұйрықтар мен нұсқауларды емес, сапалы
Нақ осындай саясат билік институттарына, қылмыстылықтың алдын алу
Біздің көзқарасымызша, халықтың билік институттарына деген сенімін нығайтудың
«Құрбандар» туралы айтқанда біз оларды жәбірленушілер деп түсінеміз.
Бұдан басқа, «қылмыс құрбаны» термині неғұрлым кең ұғым
Конституцияның 13-бабы әрбір адамның сотта қорғалу құқығын бекітеді.
Осыған байланысты қылмыстан зардап шеккен азаматтардың мүліктік зиянын
Қылмыстылықтың алдын алу және құқық бұзушылармен қарым-қатынас жасау
1984 жылғы 23 қарашадағы «Күш қолдану арқылы жасалатын
Қазіргі уақытта Қазақстанда қылмыс құрбандарына залалды өтеудің қос
Осыған байланысты бізге жұртшылықтың қатысуымен қылмыс құрбандарының қауіпсіздігін
Осылайша, қылмыс құрбандарын әлеуметтік қорғаудың қандай да бір
«Азаптауларды және басқа да қатыгез немесе адамның ар-намысын
Қазақстан Республикасында 1995 жылы қабылданған Конституция белгілеген бағытқа
Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше мемлекет ретінде БҰҰ-ның
Қазақстан Республикасы Конституциясының 14-бабында заң алдында барлығының тең
Қазақстан Республикасы Конституциясының 17-бабында «Ешкімді азаптауға, оған зорлық-зомбылық
Қылмыстық кодекске енгізілген толықтырулармен қылмыстық процесті жүргізуші, азаптауларды
БҰҰ Конвенциясының азаптауларға қарсы ұсыныстарын орындау үшін Қазақстанда
Мемлекетіміздің қылмыстық саясатын ізгілендіру 13-баптың санкцияларындағы бас бостандығынан
1999 жылдан бастап бүгінгі кезеңге дейін «түрмедегі адам»
Әділет министрлігі мен Халықаралық түрме реформасының (PRI) бірлескен
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 31 желтоқсандағы Қаулысымен
Республикамыз әлемдік қоғамдастықпен бірге азаптауларға қарсы күрес проблемасына
БҰҰ-ның адам құқығы жөніндегі қазіргі жоғарғы комиссары Мэри
«Әлемдік қоғамдастықтың қылмыстың және терроризмнің жаһандануына қарсы күресі»
Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан халқына өзінің жыл сайынғы
Есірткіге байланысты қылмыстар санының өсуі ТМД-ның барлық елдеріне
Мәселен, Ресейде есірткімен байланысты қылмыстар саны соңғы он
Орталық Азия мемлекеттері арқылы есірткінің транзиттік жолы Еуропаға
Есірткі бизнесі де кез келген кәсіпкерлік қызмет сияқты
Қазақстанда синтетикалық есірткілер, ең алдымен, әсіресе жастар арасында
Қазақстан аумағы арқылы есірткі тасымалдауға басқа мемлекеттердің азаматтары
2000 жылдың 12 айында аяқталған қылмыстық іс жүргізу
Соңғы жылдарда Қазақстанда есірткінің заңсыз айналымы проблемасы жалпыұлттық
Жоғарыда Қазақстанда есірткінің заңсыз айналымы өсуінің ішкі факторлары
1. Қазақстанда жұмыссыздықтың болуы. Жұмыссыздардың бір бөлігі есірткіні
2. Соңғы жылдарда кендір егістіктері мен алаңдарын оқшаулау
3. Қазақстанға Орталық Азия республикаларынан, Шешенстаннан және басқа
4. Төменгі деңгейде заңсыз есірткі айналымына қарсы күрес
5. Нашақорларды емдейтін мамандардың жеткіліксіздігі және нашақорлықтың алдын
6. Нашақорлық пен есірткі бизнесіне қарсы күрес мәселелерімен
Есірткіні таратуға ықпал ететін елеулі теріс фактор Қазақстан
Жоғарыда аталған проблеманы шешу үшін Қазақстанда аз жұмыс
Республикада нашақорлық пен есірткі бизнесіне қарсы күрестің жалпы
Жоғарыда аталған бағдарламаға сәйкес, қарастырылып отырған қасіретке қарсы
Біріншіден, нашақорлыққа қарсы күрес проблемасы тек астанада және
Қазақстанның өзінің есірткінің заңсыз айналымын ауыздықтау жөніндегі мүмкіндігі,
Қазақстан БҰҰ-ның Есірткіні бақылау және қылмыстың алдын алу
Осындай жағдайға байланысты Үкімет есірткі заттардың ірі мөлшерде
Қазақстанда есірткінің заңсыз айналымына қарсы күрес жөніндегі құқық
«Қазақстан Республикасы – Еуропалық Одақ» Парламенттік ынтымақтастығы комитетінің
Брюссель қаласы (Бельгия), 2004 жылғы 6 қазан
Заңсыз есірткі айналымына, терроризм мен сыбайлас жемқорлыққа қарсы
Терроризм – қазіргі кездегі ең қауіпті қылмыстардың бірі,
Халықаралық терроризмге қарсы күресті үйлестіретін халықаралық-құқықтық актілер мен
Қазақстан Халықаралық терроризмге қарсы күресте басқа елдермен ынтымақтаса
Аталған халықаралық актілердің бірқатар нормалары Қазақстанның қылмыстық заңнамасына
Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске де көп көңіл
2001 жылғы 5 мамырда Қазақстан Республикасының Президенті Сыбайлас
Өзімнің қысқаша сөзімде одан әрі мен заңсыз есірткі
Заңсыз есірткі айналымына қарсы күрестің жай-күйін талдау.
Орталық Азия мемлекеттері арқылы Еуропаға есірткінің транзиттік жолы
Қазақстан аумағы арқылы есірткі тасымалына басқа мемлекеттердің азаматтары
2000 жылдың 12 айы ішінде аяқталған қылмыстық іс
2000 жылдың қорытындылары есірткі қылмысының бұрын байқалған Қазақстанның
Қазақстан Республикасындағы заңсыз есірткі айналымының себептері мен жағдайлары
1. Қазақстанда
2. Соңғы
3. Қазақстанға
4. Нашақорлықтың
5. Нашақорлық
Нашақорлық пен есірткі бизнесінің таралуына қарсы іс-қимыл шаралары
Қазақстанның өзінде жоғарыда аталған проблемаларды шешу үшін атқарылған
Республикада нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күрестің негізгі
Стратегия мен Мемлекеттік бағдарламаның ережелерін іске асыру және
Біріншіден, нашақорлыққа қарсы күрес проблемалары Астана мен Алматы
Қазақстанның өңірлері (әсіресе, оңтүстік) көптеген бөліктерінің ауқымды аумақтарында
Қазақстан БҰҰ-ның Есірткіні бақылау және қылмыстылықтың алдын алу
2.2 Криминологиялық зерделеу жүргізетін ғылыми орталықтар мен арнайы
Қылмыскерлікті зерделеудегі мақсат
Қылмыскерлікті криминологиялық зерделегенде мыналар айқындалады:
Қылмыскерліктің жағдайы мен үрдісін бағалау, онымен күрестің бағытын
нақты алдын алу шараларын дайындау мақсатында қылмыскерліктің туындауы
құқық қорғау қызметін жетілдіру, қылмыстар рецидивінің және ұйымдасқан
Статистикада қылмыскерлік түгелдей, тіптен қылмыстардың барлығы бірдей көрсетіле
Зерделеудің басты міндеттерінің бірі — «статистикалық қылмыскерлікті» емес,
Қылмыскерлікті талдау оның нақты сапалық және сандык сипаттамаларын
Қылмысксрлікті зерделеудегі тану және бағалау
Қылмыскерлікті зерделеу — талдау, тану мен бағалаудың біртұтас
Қылмыскерлікті бағалау дегеніміз жаңа деректерді бұрынғы біліммен, түсінікпен,
Егер әңгіме қылмыскерліктің алдын алудың тиімділігін көтеру туралы
Жалпы тану мен бағалауды абстракцияда ғана ажыратуға болады.
Қылмыстың құрбандарының саны;
Айырылып қалған пайданы қосқандағы материалдық залалдың мөлшері;
Әр түрлі әлеуметтік топтарға қылмыстың таралуы (олардың ішіндегі
Халықтың белгілі бір бөлігінің «әлеуметтік қараусыз қалуы» (әр
Өмір тірлігінің әр түрлі салаларына қылмыстың таралуы (мысалы,
Мемлекеттік құрылымдарға және азаматтық қоғамның институттарына, құқыққа криминалдық
Қоғамның өркениетті, құқықпен қорғалатын құндылық-нормативтік жүйесін шайқалту, қылмыстық
Қылмыскерлікке қарсы тұруда халықтың белсенділігін төмендету және оған
Әдебиетте істің жайын бағалаудың әмбебап критерийі ретінде өзінше
Бірақ қылмыстық жағдайы едәуір дұрыстау аймақтарда да қылмыскерлікпен
Зерттеулер көрсеткендей, мысалы, бірқатар аймақтардағы тіркелген қылмыстар санынын
Қылмыскерлікті талдаудың ақтық мақсаты — оның негізгі бағыттарын
Қылмыскерлікті бағалау мен құқық қорғау органдарының қылмыскерлікпен күресін
Сондықтан да қылмыскерліктің өсуін онымен күресетін құқық қорғау
Криминалдық ситуацияның өзгеру себептерін әрқашанда терең талдап тұру
қылмыскерлікті зерделегенде неғұрлым кең таралған сипаттамаларды ғана, әр
Сонымен қатар жеке-дара қайталанбайтындыққа да назар аударып, оның
Егер зерттеу кезеңінде аймақта сылтауы, қастандық жасаған объектісі,
Олай болмаған жағдайда бұл өзгерістер біртіндеп айқын көрініс
Қылмыскерлікті талдауда перспективалық сипат болуға тиіс. Басқаша айтқанда,
Сонымен, талдау жұмысының мақсатты бағыттылығын қамтамасыз етудің, сол
Қылмыскерлік туралы аппарат көздері және оның көрсеткіштері.
Қылмыскерлік туралы ақпарат көздері:
а) статистикалық есептер:
ІІМ-нің, прокуратураның, басқа да құқық қорғау органдарының, оның
Соттар мен әділет органдарының, онын ішінде: соттардың жұмысы
ә) бастапқы есепке алудың статистикалық карточкалары;
б) әлеуметтік-экономикалық, әлеуметтік-демографиялық және басқа статистика көрсеткіштері. Мысалы,
в) өзге құқық бұзушылықтар, маскүнемдік, нашақорлық және т.б.
г) қылмыстық істерді, қылмыстар туралы материалдар мен
арыздарды жинақтап қорыту материалдары;
д) қылмыскерлікке және онымен күреске байланысты қоғамдық психологияны,
ж) сотталғандармен, бақылау тобындағы адамдармен, халықтың әр түрлі
з) криминологтардың байқауларының нәтижелері;
и) егер жүргізілген болса — сараптама нәтижелері.
Қылмыскерлікке есеп жүргізу оның нақты көріністерін: жасалған қылмыс
Криминологияның міндеттерінің бірі — есеп жүргізуді жетілдіру жөнінде
Қылмыскерлікті қозғалыста зерделеу
Қылмыскерлік қозғалыста зерделенеді. Талдамалардың мынадай түрлері болады:
а) ағымдағы - қылмыскерлік туралы бір жылдық мәліметтерді
ә) жүйелі түрде — қылмыскерлік жылдарға жіктеліп талданады,
б) егер ондай қажеттілік болса — қылмыскерліктің маусымдық
Қылмыскерлік қозғалыста зерделенгенде өсу қарқыны есептеп шығарылады.
Бұл — қылмыскерлік азайған жағдайда да қолданылатын жалпы
Өсу қарқыны пайызбен беріледі, ол тіркелген қылмыстар санының
Мынадай амалдар пайдаланылады:
а) динамиканың (қозғалыстың) базистік көрсеткіштерін пайдалану, мұнда бірнеше
Бұл жағдайда: «...жылғы үсу, %»деп көрсетіледі;
ә) динамиканың тізбекті көрсеткіштерін пайдалану, мұнда әрбір жылдың
Қылмыскерліктің әр түрлі көрсеткіштерінің өзгеруі талданады. Бұл кестеден
1997 жылы тіркелген барлык кылмыстар туралы абсолюттік мәліметтер
Қылмыскерліктің «сыртқы» және «ішкі» сипаттамаларын зерделеу
Қылмыскерліктің «сыртқы» сипаттамасын зерделеу оның көп таралғандығын талдаудан
Қылмыскерліктің жалпы кең таралғандығы бір жылда тіркелген қылмыстардың
Қылмыскерліктің сылтаулық сипаттамасы әр түрлі сылтауларды бөліп алу
Қылмыскерлікке статистикалық талдама жасағанда қылмыскерліктің мына түрлерін бөліп
Саяси қытыстар әдебиеттерде бұл мемлекеттің және биліктің конституциялық
Зорлық қылмыстарына жасалған кезде зорлық мақсатқа жетудің жай
Пайдакунемдік қылмыскерлікті криминологтар «жалпы қылмыстық» және «экономикалық» немесе
Қылмыстық істерді зерделеу процесінде сылтаулар жан-жақты жіктеледі.
қылмыскерліктің әлеуметтік бағыттылығы қылмыстық қастандық жасау объектісі бойынша
мемлекеттік;
адамға, оның құқығына, бостандығына, меншігіне қарсы;
қоғамдық мүдделерге қарсы;
әскери.
Кылмыстардың тіркелген фактілерін талдау бірінші кезекке койылған. Ол
Қылмыскерліктің әлеуметтік бағыттылығын талдағанда алғашқы есеп карточкаларындағы, қылмыстық
қылмыскерліктің әлеуметтік-аумақтық кең таралғандығын зерделеу, көбіне аймақтарды әкімшілік
қылмыстардың салыстыруға келетін массивін, яғни аймақтардың жағдайларына қарай
қылмыскерліктің әлеуметтік-топтық таралуы қылмыскерлікке халықтың әр түрлі әлеуметтік
қылмыскерліктің қоғамға қауіптілік дәрежесі әр түрлі жағдаймен зерделенеді.
Егер айрықша ауыр және ауыр қылмыстардың үлестік салмағы
Әдістер кешенін пайдаланып криминологиялық зерттеулер жүргізгенде қылмыскерліктің қоғамға
қылмыскерліктің «ішкі» сипаттамаларына талдама жасалғанда, оның тұрақтылығы, белсенділігі,
Қылмыскерліктің тұрақтылығының неғұрлым айқын көрсекіші болып қылмыстардың криминологиялық
Бұл рецидивтің жай қайталаудан айырмашылығы сонда, жаңа қылмыс
Мәселе сонда — адамға құқықтық шаралар қолданылып қойған,
Қылмыскерліктің белсенділігі мынадан көрініс табады:
біріншіден, қылмыскерлер әшкереленгенге дейін бірнеше қылмыс жасап үлгереді.
екіншіден, қылмыскерлер қылмыс жасау үшін қолайлы жағдайларды жай
Қылмыскерліктің белсенділігі криминалдық кәсібилікпен тығыз байланысты. А.И.Гуров оның
тұрақты айналысу, қылмыскерлерде сол қылмыстық әрекеттермен айналысу үшін
бұл адамдардың белгілі бір криминалдық мамандануы, негізінен біртекті
қылмыстық әрекет бұл адамдар үшін - негізгі, кейде
бейәлеуметтік ортамен байланыс.
Криминалдық кәсібилік қылмыстарды бүркеу тәсілдерін игеруді қамтитындықтан, тиісті
Көрсетілген бұл белгілердің біразын статистикалық мәліметтерді талдағанда, ал
Ұйымдасқан қылмыскерлік - ұйымдасқан қылмыстарда және ұйымдасқан қылмыстық
2.3 Қазақстанның қылмыстық саясатын қалыптастырудағы криминология ғылымының ролі.
Қылмыстық саясатпен криминология ғылымы өте бір-біріне тығыз байланысты
1. ҚР қылмыстық саясатының түсінігі
Мемлекет өзінің қызметінде әлеуметтік мақсаттарға жету үшін өзінің
Мемлекеттің саяси бағытының бірі – қылмыспен күресу саясаты
Қылмыстық саясаттың терминін «criminal politik» ең алғаш рет
Қазақстан Республикасының құқықтық мемлекетінің қазіргі даму
- қылмыспен қүресу саласындағы құқық қорғау қызметінің құқықтық
- құқықтық жүйелердің реформасы;
-қылмыспен күресу саласындағы халықаралық қарым–қатынасты нығайтып, дамыту.
- терроризммен күресу.
- көлеңкелі экономиканың алдын алу.
- заңсыз айналымға және нашақорлыққа қарсы күрес жүргізу.
Тергеу әрекеттерінің тиімділігін нығайтуға және ауыр қылмыстарды және
Қылмыстық саясат меншік пайда болғанда сонымен қатар пайда
Қылмыспен күресу белсенділігі керек. 2002 жылы Астана қаласында
Мәселелердің ішіндегі терең қарастырылатын мәселе, Қ. Сүлейменов мырза
Қылмыспен күресу үшін, мастықпен, құқық бұзушылықпен күресу үшін
Жоғарғы сот төрағасының орынбасары мәселе ретінде, заң ғылым
Заң алдында тұрған мәселелердің көбісі құқық шығармашылық, құқық
Қазақстан Республикасының заң шығарушы органы қылмыстық заң, қылмыстың
1) қоғамдық тәртіптік және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етіп
2) Қылмыстың алдын алу, алдын кесу, қылмысты анықтау,
3) Алдын ала тергеуді анықтау, әкімшілік өндірісті өзінің
4) Әкімшілік шаралар мен қылмыстық жазалардың орындалуы.
5) Құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету, қылмыстық – орындау
6)кәмелетке толмағандардың құқық бұзушылықтарын, қадағалаусыздықтың алдын алу, және
7) Керекті жағдайларда мемлекеттік өрт сөндіру қызметке өрт
8) Жол жүру, қозғалу қауіпсіздігін мемлекеттік қадағалау, бақылауды
9) Физикалық тұлғалардың және мемлекеттік объектілерді қорғау, қамалғандарды
10) Паспортты және визалық жұмыстардың орындалуы, шетел азаматтары
11) Әскери уақытта Қазақстан Республикасының территориясын қорғау
11-1) Мемлекеттік карантин, санитарлы, табиғаты қорғау органдармен бірігіп,
11-2)Қазақстан Республикасының маңызды және аса маңызды объектілерге режимді
12) Ішкі істер, органдарға қатысты халық аралық қарым-қатынасты
2. Ішкі істер органдардың басқа да мәселелері тек
Қазақстан Республикасының Ішкі істер органдар туралы жарлығының 11-ші
1. Ішкі істер органдары сол ауқымға құзыреті
1) Азаматтардан қоғамдық тәртіпті және қоғамдық қауіпсіздікті талып
2) Қылмыс жасады немесе әкімшілік құқық бұзушылық жасады
3) Қылмыс жасауға дайындалып жатыр деген хабарларды, арыздарды
4) анықтау кезінде, алдын алу, қылмысты ашу және
5) Қылмыстың істер және өндіріс материалдар бойынша азаматтардан
6) Заңдылыққа сәйкес әкімшілік өндірісті орындау осы қызметті
7) Құқық бұзушылық жасаған әскери қызметкерлерді ұстау және
8) Заңмен көрсетілген тәртіп бойынша кәмелетке, толмағандарды, он
9) Әкімшілік қамауға алынғандарды ұстау.
10) Әкімшілік және қылмыстық істер бойынша материалдарды тексеру,
11) Қозғалған қылмыстық істер бойынша ақпаратты кедергісіз алу
12) Заң тәртібіне сәйкес мекен-жайлары жоқ адамдарды, құжаттары
13) Қрғамдық орындарда мас күйінде балағат сөздер пайдаланатын
14) Заңмен көрсетілген жағдайларда қылмыстық өндірісті ретімен жедел
Сонымен қатар мемлекеттік немесе басқа да заңмен қорғалатын
15) Жеке басы анықталмаған адамдарды, әкімшілік құқық бұзушылықты
16) Арнайы есебін жүргізу, пайдалану, құқық тәртіпті қорғау
Қылмыс пен күресу саясаты әлеуметтік саясаттың маңызды бөлігі,
Қылмыстық күресу саласындағы әлеуметтік саясаттың бір бөлігі, жазаны
Қылмыстық саясат – объективті заң негізінде әлеуметтік қоғамның
Н.И. Загородников былай жазады: «қылмыстық саясат ол –
Жалпы қылмыстық саясаттың мұндай анықтамасымен келісуге болады. Бірақ
М.И. Ковалев жазады, ол «Қылмыстық саясат өзінің мазмұны
Қылмыстық саясаттың мазмұнына әр – тұрлі бағыттағы
Жоғарыда айтылған қылмысқа қарсы күресу сала қызметіндегі әрекеттер
2. Қылмыстық саясаттың мазмұны мен оның қағидалары
Саясаттың пәні мен мазмұны – бір бірімен тығыз
Бірнеше авторлар саясаттың пәні ретінде мазмұнын түсінеді. Қылмыстық
Қылмыстық саясаттан, қылмыстық құқықтың саясатты дұрыс мазмұнын анықтау
Үшінші жағдай – қылмысқа қарсы күресу тарихта, бұрын
М.И. Ковалев қылмыстық саясаттың мазмұнын былай ұсынады: «Негізгі,
Қылмыстық саясаттың мазмұнын қысқаша түсіну үшін, келесі мәселелерді
Қылмыстық саясатын негізін қағидалар құрайды. Ал қағидалар қылмыспен
Сонымен қатар саясаттың әрбір саласында негізделетін ой бар,
Заң бұзылды деген сөз, демек белгілі бір құқық
Қылмыстық саясаттың қағидалары азаматтардың тәрбиесіне және құқықтық сана
1 Жалпы
2 Арнайы
Жалпыға келетін болсақ – құқықтық ой қағидаларының негізінде
Ал арнайы рөлі – құқық қолданылады, заң дүние
Қылмыстық құқықта, қылмыстық-құқықтық қағидалардың тізімі әртүрлі сұрақтармен шешіледі
2) Заңдылық:
3) Қылмысты ескерту,
4) Қылмыспен күресудегі қоғамдық әсер ету шарасын және
5) Қылмыстық заңмен қаралған қоғамға қауіпті іс-әрекеттің жазасы;
6) Абайсыздан немесе қасақана қылмыс жасаған тұлғаның жеке
7) Жазалық;
8) Әлеуметтік-құқықтық сезім,
9) Индивидуалды жаза;
Қоғамдық арақатынастар – ол бір орында тұратын тұрақты
Барлықтардың қылмыстық заң алдындағы теңдігі, ол жынысына, ұлтына,
2) Әлеуметтік рақымшылық қағидасы, адамға қамқоршылық жасау, адамдардың
Рақымшылық қағидасы қылмыскердің өзіне де таралады. Ол мынадан
4) Қоғамға қауіпті әрекет жасаған үшін жауапкершілік қағидасы,
5) Жеке жауапкершілік қағидасы, ол қағиданы айтатын болсақ,
Тәжірбиеде ондай жағдайлар кездеседі, мысалы ретінде: 19 жасқа
6) Ауыр қылмыс жасағанда сәйкес жазаны тағайындау қағидасы
3. Қылмыстық саясаттың жүзеге асырылуы
Қоғам талап ететін дұрыс ойлардың жұмыс атқаруы, шын
К. Маркс айтқан: «...теория материалды күш болып, тек
Адамдардың қылмыстық саясатты жүзеге асыру қызметі, ең алдымен
Қылмыстық заңға байланысты және сәйкес В. Н. Кудрявцевтің
Қылмыстық саясат құқықтық нормалардың нысаны мен мазмұнын, органдардың
Тәжірибелік қызметкерлер қылмыстық саясат бағыттаған, қылмыстық заң даму
ҚР заң шығарушы органдары заңдарды да дамытып, белсенді
Қорыта келгенде мемлекет өзінің алдында тұрған әр түрлі
Мысалы айтатын болсақ: Экономика саласындағы, әлеуметтік, мәдени, ғылыми
Қылмыстық саясат жөнінде бірнеше ғалымдар, өздерінің пікірлерін айтып
Қылмыстық саясат туралы тақырыпты жаза отырып, осы саясаттың
Әлеуметтік рақымшылық қағидасын айтатын болсақ, ол мыны нәрсені
Өмірдің талаптарына негізделмеген ойлар, қоғамның өміріне дұрыс, жақсы
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995жыл 30 тамыз.
ҚР Президентінің Қазақстан халқына жолдауы «Қазақстан – 2030»
ҚР Президенттің жарлығы «110 туралы» 21,12,1995ж
ҚР Президенттің жарлығы «Ұлттық қауіпсіздікті нығайту шаралары және
Қазақстан Республикасындағы 2000-2005 жылдар ішіндегі қылмыстар туралы статистикалық
Назарбаев Н.Ә., «Конституция – Қазақстанның тұрақтылығы мен гүлденуінің
Әбдіров Н.М «Қазіргі жағдайдағы қылмыстылықтың алдын алу»
Бегалиев К. Предупреждение безнадзорности и правонарушений несовершеннолетних. Алма-Ата:
Каиржанов Е.И. Понятие, структура и виды профилактики преступлений.
Рогов И.И. экономика и преступность. Алма-Ата: Казахстан, 1991.
6 И.И.Рогов. Алауханов.Е.О. «Криминология» «Казыгурт баспасы»
7 Алауханов.Е.О. «Криминология» Алматы
8 Каиржанов Е. И. Криминология. Алматы, 1995г.
9 Алауханов. Е. О. Криминологические проблемы борбы скорыстно
10 Алауханов.Е.О. «Криминология» 2006ж
11 И.И.Рогов. Алауханов.Е.О. «Криминология» «Казыгурт баспасы» 2006г
12 Е.И.Каиржанов «Избранные труды» Экономика
13 Жадбаев С.Х. Криминология: Краткии курс, 2002г.
14 Жумагали А. Криминология. Жалпы бөлім. Дәрістер. Алматы,
15 Джекебаев У.С. Преступность как криминологическая проблема.
16 А.Н. Агыбаев Уголовная ответственность за должностные злоупотребления
17 «Қылмысқа бірігіп қарсы тұрайық» атты ғылыми теориялық
18 Құқық қорғау органдары мен азаматтық қоғам институттары
19 «Азаптауларды және басқа да қатыгез немесе адамның
20 «Әлемдік қоғамдастықтың қылмыстың және терроризмнің жаһандануына қарсы
21 «Қазақстан Республикасы – Еуропалық Одақ» Парламенттік ынтымақтастығы
22 РФ Үкіметі жанындағы Заңнама және салыстырмалы құқықтану
Брюссель қаласы (Бельгия), 2004 жылғы 6 қазан
23 Беляев Н. А. «Қылмыстық құқықтық саясат пен
24 Чаадаев «Қылмыстық саясат».
Web сайттар тізімі
www.zan.zanmedia.kz
www.topreferat.kz
www.egov.kz
Ф-ОБ-001/003
3
Қазақстан Республикасындағы криминология ғылымының негізгі даму бағыттары
Қазақстанда криминология ғылымының қалыптасуы және дамуы
Қазақстанда криминология ғылымының қалыптасуы және дамуы жайында
Жас адамдардың құқық бұзуға бейім мінез-құлқы және оның алдын алудың проблемалары
Қазақстан Республикасының қылмыстық-атқару заңнамасы туралы
Криминология ғылымының түсінігі, мәні және әдістері
Қылмыстық - атқару құқығы ғылымы
Криминология пәнінің түсінігі
Жеке қылмыстардың себептері мен жағдайлары
Мамандықтың пәндер каталогы