Философия тарихы
ЖОСПАР
Кіріспе 2
Аристотельдің қоғамда алған орны 3
Аристотельдің «Метафизика» деген еңбегіндегі негізгі ұғым
Аристотельдің, ұстазы – Платонға деген
Аристотельдің білім мен ғылым арқылы адамды
Аристотельдің қоғамдық – саяси мән беретін
Қорытынды 25
Пайдаланған әдебиеттер 26
Кіріспе
Аристотель – Платонның шәкірті, атақты Александр
Кезінде ол өзінің ұстазы Платонды өмірден
Аристотель түр мен мазмұн арақатынасын зерттеп,
Аристотельдің қоғамда алған орны
Ұлы философ Аристотель б.д.д. 384-322 жылдар
Аристотель грек колониясы, Фракия жағалауындағы Стагир
Аристотельдің еңбектері біздің заманымызға түгелімен жеткен
1. Логикалық трактаттары («категориялар», «Аналитика» I
2. Физикалық трактаттары («Физика», «Пайда болу
3. Биологиялық трактаттар (олардың негізін «Рух
4. Философиялық трактаттар (жалпы атауы «Метафизика»)
5. Этикалық трактаттар
6. Тарихи және әлеуметік-саяси трактаттары
7. Көркемөнер, шешендік және поэзия туралы
Аристотель, Диоген Лаэртскийдің деректеріне қарағанда, барлығы
1. Теориялық сала - болмыс туралы
2. Практикалық сала
3. Ақындық сала - көркеменер, поэзияға
Алайда, бұл салалардың ішінде логика ғылымының
Оларға Аристотель мынандай мысал келтіреді: Сократқа
Барлық адамдарға өлім тән; Сократ -
Тіршіліктің төрт себебі бар, - дейді
Біріншісі - болмыстың мәні - ол
Екіншісі - Материя және бастауыш (субстрат)–
Үшіншісі - Козғалыс себебі, қозғалыс бастауы;
Төртіншісі - Мақсаттық себеп.
Аристотель материяны негізгі себептердің бірі ретінде
1. Сапалық (өзгеріс);
2. Сандық (көбею немесе азаю);
3. Орын ауыстыру (кеңістіктегі қозғалыс);
4. Алғашқы түрдің қосындысы (пайда болу
Аристотельдің ұғымында шынайы өмір сүретін нақтылы
- материя мен түрдің бірігуінің нәтижесі.
Аристотель табиғат құбылыстарына, қоғамға, ойлауға көне
Категориялар Аристотель үшін бірінші кезекте болмыстың
Өзінің таным теориясында Аристотель адамның (субъектің)
Аристотель өзінің космологиясында әлемдік дүниенің қазығы
Аристотельдің философиясы, бір жағынан, барлық көне
Аристотельдің «Метафизика» деген еңбегіндегі негізгі ұғым
Аристотель философиясында алғаш рет өткен дәуір
Аристотель — Платонның шәкірті. Ұстазының көзі
Аңыз аңыз болып қала береді. Дегенмен,
Енді біз Аристотельдің "Метафизика" деген кітабындағы
Аристотель озіне дейінгі философтар сияқты болмыс
Аристотельдің ойынша, Платон сияқты "идеяларды" өз
Платонның бұларды екіге бөліп, сезімдік заттар
Аристотельдің өзінің ұстазына бағыттаған екінші қарсылығында
Платон идеялар дүниесі арқылы жаратылыстану саласындағы
Осы жерде бұл екі ойшылдың көзқарасын
Аристотель Платонды сынап, шын мәніндегі басқа
Аристотельдің сынын ақтайық деп отырғанымыз жоқ.
Аристотельдің, ұстазы – Платонға деген
Аристотельдің анықтамасындағы "материя" Платонның ұғымындағыдан әлдеқайда
Ең алдымен материя белгілі бір формаға
Аристотельдің формаға берген анықтамасы жалпы Платонның
Шынында да, болмыстың болмауы және шын
Қалайша болмыс болмыс емеске, одан керісінше
Ендеше, материяның, субстраттың бойында екі жағдай
Материя деген ұғым, Аристотельдің түсінігі бойынша,
Егер біз "мраморды" алсақ, ол өз
Ал енді оның осы табиғи қасиеттерінен
Бұл жерде үлкен бір философиялық мән
Аристотель өз ұстазы Платонның абсолюттік идеясынан
Көне грек философиясының жоғары шыңы болған
Бірақ, ол кезде, яғни көне грек
Аристотельдің материя мен форманың арақатынасы, олардың
Әрине, мұның өзі Аристотельді шындыққа қарай
Әрине, мұндай анықтама дұрыс та шығар.
Табиғат туралы ілімінде Аристотель мақсаттық рух
Этикада, педагогикада және эстетикада Аристотель теория
Аристотель этикасын қызметші-күң Герпиллидадан туылған баласы
Аристотель өзінің «Саясат» деген шығармасында қоғам
Аристотель таным теориясына Платонға қарағанда әрі
Аристотельдің ойынша, егер адамдар жер астында
Бірде жер қозғалып, енді оның астында
Дүниені танудың осындай, Аристотсль бейнелегендей жолы
Аристотель таным теориясын осылай белгілі бір
Сырттай болса да бұлардың өзара ұқсастығы
Аристотельдің таным теориясы сенсуализмнен (сенсуа -
Көне грек дәуірінде осы екі ұғымның
Аристотель "Метафизика" деген еңбегінде таным теориясындағы
Аристотельдің білім мен ғылым арқылы адамды
Аристотель білім мен ғылым арқылы адамды
Аристотельдің ақылды құдайға әкеліп тіреуі форманы
Аристотельдің форманы асыра дәріптеуі құдай туралы
Аристотельдің таным теориясы мен логикасына қысқаша
Аристотель өзіне дейінгі философтардың, ең алдымен
Адамгершілік - адам жанының қабылдап алған
Ізгіліктерді қабылдап алу екі негізгі процеске
Сонымен бірге Аристотель тәрбиешіге, яғни тәрбиелеуші
Сондай-ақ, Аристотель адамның ішкі рухани сапаларын
Батылдықтың тым асқан көп болуы –
Сократ "Әркім біліммен қаруланған бойда жақсылыққа
Мұндай қағиданың қайшылықка әкелетінін Аристотель өз
Сократтың көзқарасын сынай отырып, Аристотель "әрине,
Бір таңқаларлығы осы пікірді жаңа заманда
Сонымен Аристотель озінің адамгершілік пен парасаттылық
Жанның ақылы, Аристотельдің айтуынша, практикалық өмірмен
Бірақ, практикалық ақылды Аристотель тым асыра
Әсіресе, зерделілік практикалық ақылдың қарама қарсы
Аристотель адамдардың іс-әрекетіне ерекше көңіл бөле
Адамдардың іс-әрекеті осы практикалық ақылмен тығыз
Практикалықтың осы бір әртүрлі жақтарына жан-жақты
Философия тарихы керсетіп бергендей, пайымдау кейін
Мұндай пікірді кезінде Гегель де өзінің
Ал енді адамның қызметін кеңінен қоғам
Аристотельдің қоғамдық – саяси мән беретін
Аристотельдің қоғамдық-саяси көзқарасы оның "Саясат" деп
Саясаттың әдісі ғылыми талдау әдісі сияқты
Шынында да, осы көне грек заманындағы
Әсіресе, Аристотельдің саясатта тым қызбалыққа салынуға
Аристотельдің ойынша, "Мемлекет өз табиғаты жағынан
Мемлекет ең алдымен азаматтардан тұрады. Мұндағы
Жанұя – адамдар қауымының алғашқы формасы.
Қарапайым жанұяның жұптары қожасы мен құлы,
Мемлекет өте күрделі тұтастық болғандықтан, ол
Аристотельдің ойынша, саяси құрылымның үш дұрыс
Бұл формалардың барлығына Аристотельдің еңбегін зерттеуші
Оның демократия туралыы сыни көзқарасы мен
Бұл демократия жағдайында бостандық, еркіндік деген
Міне, осыдан келіп біртұтас демократиялық мемлекеттік
Демократияда және басқа қандай ғана болмасын
Аристотельдің "Саясат" деген еңбегін оқу үстінде
Аристотельдің қоғамдық-саяси көзқарасындағы тағы бір ерекшелік
Аристотель де, барлық ұлы ойшылдар сияқты
Афина мемлекетінде (полисінде) маңызды тәрбиелік рөл
Аристотельдің музыка жөніндегі ой-пікірлері бүгінгі күннің
Ал, Аристотель болса, барлық тәлім-тәрбие мәселесін
Аристотельдің философиясы өз заманымен шектеліп қалмай,
Айталық, Аристотельдің шәкірті болған әл-Фараби одан
жағынан шексіз де шетсіз деп дәлелдеу.
Аристотель идеялары әл-Фарабидің философиясында жан-жақты дами
Сөйтіп, Аристотель философиясы, бір жағынан, өзіне
Аристотель философиясының аса бір маңызды жағы
Ерте замандағы грек философиясының тарихына қысқаша
Бірақ, бұл философиялық проблемаларды нақты, ғылыми
Көне грек дәуірінің мифологиясында аристократиялық үстем
Көне грек философиясының аса бір дамыған
Бірақ, біз бұдан келіп сол кездегі
Сондықтан біз қысқаша шолып өткен дәуірдің
Олардың белгілі бір проблеманы шешу процесінде
Платон мен Аристотельдің арасындағы айтысты тудырған
Дегенмен өзіміз талдаған, барынша жан-жақты қарауға
Сондықтан Аристотельден кейінгі философия тек дағдарысқа
Ендеше, заманның мәнін, ішкі рухани дүниесін
Әсіресе, стоялық ойшылдар өзінің логикасында, физика
ашып, күнделікті күйбең өмірдің лас жағынан
Көне грек дәуірінің аумалы-төкпелі заманында, әсіресе,
Эллинизм дәуірі бір жағынан Аристотельдің философиясымен
Қорытынды
Көне грек философиясы адамның мәнін түсінуге
Аристотель ілімі, қорыта айтқанда, философиялық ойдың
Пайдаланған әдебиеттер
Кішібеков Д., Сыдықов Ұ.
Философия. Оқулық. – Алматы: Атамұра –
Ж.Алтай, А.Қасабек, Қ.Мұхамбетәли
Философия тарихы. Оқулық – Алматы: «Жеті
Бейсенов Қ.Ш
Философия тарихы. – Шымкент, 2005ж
Тұрғынбаев Ә.Х
Философия. – Алматы: «Білім», 2001ж
Қ.Әбішев
Философия. – Алматы: «Эверо», 2001ж
Т.Ғабитов
Философия. – Алматы: «Раритет», 2005ж
22
2
Философия тарихы.
Тарихи - философиялық таным табиғаты
Дүниені философиялық түсінудің негіздері
Философияның даму тарихы
Философия тарихында болмыс категориясы
Философияның мақсаты мен мәні
Қазақ философиясы қалыптасуының тарихи ерекшеліктері жайлы
Философия мен мәдениет
Педагогикалық практика бойынша құжаттар
Философия-дүниетанымның тарихи типі ретінде