Лиризм және психологизм
Мазмұны
Кіріспе––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– 3-9
I тарау. Лиризм және психологизм––––––––––––––––––––––––––10-33
1.1. Т.Ахметжан шығармаларындағы лиризм.
1.2. А.Алтай повестеріндегі психологизмнің берілу әдістері
II тарау. Лиризм және мінез––––––––––––––––––––––––––––––––34-45
2.1. Т.Нұрмағамбетов әңгімелеріндегі мінез ерекшеліктері.
2.2. Қ.Түменбай прозасындағы ұлттық рух.
Қорытынды___________________________________________46-49
Пайдаланылған әдебиеттер______________________________ 50-52
РЕФЕРАТ
Жұмыстың тақырыбы: Қазіргі қазақ повесть-әңгімелеріндегі лиризм
Жұмыстың көлемі: 53 бет.
Бітіру жұмысының мазмұнын сипаттайтын кілт сөздер: лиризм,
Жұмыстың әдістемесі: салыстырмалы талдау әдісі
Жұмыстың құрылымы: Кіріспе, негізгі бөлім: екі тараудан, қорытынды
Жұмыстың мақсаты: Біз бұл жұмысымызда қазіргі қазақ прозасындағы лиризм,
Жұмыстың міндеті: Соңғы кезде қазақ әдебиетін
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: Зерттеуге алынып отырған тақырып жөнінде
КІРІСПЕ
ХХ ғасыр соңы адам, қоғам санасына өзгерістер, берекесіздік әкелуімен
Әрбір суреткер әдебиет арқылы өз бойындағы энергиясын шығаруға машықтанды.
Әдебиеттануда көркемдік әдістер алмасуы әр кезеңде түрлі көзқарастар тұрғысынан
Әдебиет жазушы еңбегі арқылы жасалса, жанр да, кезі келгенде
Көркем прозаға қатысты көрікті ой мен кешелі табиғатты толыққанды
«Кез келген жазушы психолог бола білуі керек. Ол кейіпкерлердің
Жалпы прозаның көркемдік сапасы, идеялық мазмны қоғамдық әлеуметтік мәні
Біз қарастырғалы отырған жазушылардың прозасында жекелеген адамдар тағдыры суреттелініп,
Шындығында, көркемөнердің өзі адам көңіл-күйі, ой-қиялы мен қоғамдағы тарихи-әлеуметтік,
Л.И.Залесская кеңес әдебиетінде: “Қаһармандық-романтикалық, алайда типтік характерлер ерекше
Адамның мінез – қырларын белгілі бір сәттердегі сезім –
1.Көркем диалог белгілі бір дєрежеде созылыңқы болып келеді, өмірдегі
2.Автор көркем диалогты алдын – ала ойластырып алады, табиғи
3.Көркем диалог – оқиғаны дамытып, оның алға жылжуына қызмет
4. Көркем текстегі диалог уақыттың, ырғақ пен қарқынның ережелеріне
Кейіпкер сөзінің тағы бір ерекшелігі туралы Л.Тимофеев: «Кейіпкерлердің өз
Әдебиеттегі психологизм дегеніміз – кейіпкердің ойы мен іс-әрекетінің кереғарлығы,
Біз бұл жұмысымызда қазіргі кездегі прозадағы лиризмнің, психологизмнің көріністерін
Қазіргі қазақ прозасының өкілдерінің нақты бір бағыт ұстанып, мектепке
Көркемдік дәстүрге жаңа көзқарас пайда болды. Бұрынырақта айтылған шығармаларға,
Дегенмен де, қазіргі қазақ прозасында көркемдік ізденістер жоқ емес.
Модернизмде екі басты танымдық бағытта ажыратуға болады: оның бірі
Осы танымдығы бағыттар қазіргі қазақ прозасында көркем синтезбен көрінеді.
Қазіргі кейіпкер қоршаған әлемге салғырт қарай алмайды, ол бәрін
«Қазіргі қазақ прозасын саралау ол өз бейнелілігінің түптамырына барып
І ТАРАУ
Лиризм және психологизм
Жазушы ізденістері, жаңашыл мазмұнды форма көркем әдебиеттің өміршеңдігіне
Елуінші жылдардың соңы мен жетпісінші жылдардың бірінші жартысына дейін
Көркем шығарманың белгілі бір әдісте жазылуы дүниетаным мен стильдік
Нағыз реалистік лиризм орыс әдебиетінде И.С.Тургенев, Н. Короленко, И.А.Бунин
Қаламгердің шын жан сыры халық жүрегінен орын табуы
Орыс әдебиетіндегі лиризмнің кең өрістеу кезеңі елуінші жылдардың
Бұл ыңғаймен келгенде, негізінен ауыл тұрмысы, бір кездегі балалық
Қаламгерлердің шартарап ізденістері лирикалық прозаның композициясына өзгерістер енгізуге
Мұндай құбылыс қазақ әдебиетінде де мол байқалады. Фольклорлық сарындар,
Ал қазіргі қазақ прозасында жемісті еңбек етіп жүрген, бүгінгі
Қазақ әдебиеті қалыптасқан, өзінің дәстүрі, шыққан биігі бар жанр.
Әңгіме жайында әңгімеге көшсек “Әңгіме––оқиғасы баяндап айтуға негізделетін,
Әңгіме жазу оңай емес. Әңгіме жазудың екі түрлі ерекшілігі
“Ол––бес жүз беттік роман емес: көлемі бес-ақ бет болуы
Ал мұншалық қысқа мерзімді оқырманға қыруар эстетикалық ләззат беру
Әңгімеге қатысатын кейіпкерлер де көп болмайды. Сюжет желісі бір
Әңгіме—қысқа новелладан көрі сюжет арқауы қиындау құрылатын, өмір құбылыстарын
Повеске қарағанда әңгіме өмір құбылысын өте тар шеңберде, өз
Адам характеріне сайып келгенде, екі жақты процесс ықпал етеді:
Негізінен әдебиеттегі психологизмнің мақсаты әдебиеттанушы Б.Ыбыраймовтың айтуынша – оқырманды
Жалпы, жазушы стилінің бір ерекшелігі – кейіпкердің ұзақ сонар
Талаптан Ахметжан прозасындағы лиризмнің көрінісі.
Осы орайда қазақ прозасында өзіндік қолтаңбасын қалыптастыра бастаған жас
Т.Ахметжан прозасының өзіне ғана тән ішкі үні, ішкі музыкасы
«Тұма» әңгімесінде жоғары оқу орнын тәмәмдап келген жас маман
- «Көрші келіншек көшкелі жатыр екен, - дейді сөз
- Қайда? – дей салды немқұрайлы.
- Северге. Якутияға. Күйеуі алдын – ала барып үй
- Ұнаған ғой тегі.
- Ұнаса ұнаған шығар.
- Келіншегі қылт ете қалды.
Сіркесі су көтермей отырған Нұртас:
- Немене , Севрге көшкің келіп отыр ма?
Осы тұста оқиға екі жастың томсаруымен, үнсіз ренжісуімен, ішкі
Ал енді келесі диалогқа назар аударайықшы:
«Нұртас, - деді түннің бір уағында келіншегі сыбырлап.
Ұйықтаған жоқсың ба?
Иә.
Неге ұйықтамай жатырсың?
Жәй...ұйықта.
Нұртас деймін, бері қарашы. – Ол аунап түсті.
Ренжіп қалған жоқсың ба, Нұртас?
Ренжідім.
Мен де. Сен бір түрлі өзгеріп барасың. Еркелетпейсің. Өзіңмен
«Тұмадағы» осы диалог табиғилығымен, тазалығымен баурайды. Кейбір қаламгерлердің қызылды
«Тұма» хикаяттармен әңгімелер жинағы қазіргі өмірдегі қоғамды қазқалпында береді.
Кәрі шешесі тұрмақ, өз басын алып жүре алмай ішіп
“...Әлде жастайынан жанын жаралап өскен жігіт жан рахатын алдамшы
Дәл осыған ұқсас «Тозақ отындағы» Күлмәнды да кінәлағың келмейді.
Т.Ахметжанның хикаялары мен әңгімелерінде талай – талай тағдырлар бар.
Еділ есін жиғанда қасындағы орындық бос тұрды. Маржан жоқ.
Түсі пе, елес пе? Түсініксіз. Еділдің қарсаңында буылтықтанып
Қазіргі қазақ прозасындағы психологизм мәселелерін зерттеуші ғалым А. Пірәлиева
Көркем әдебиеттегі лиризм, психологизм, оның көркемдік бейнелеу тәслдері:
Біз сөз етіп отырған жазушы
«Кез келген жазушы психолог бола білуі керек. Ол кейіпкерлердің
Демек, әр жазушы үшін кейіпкер жанындағы психологиялық нәзік те
Қазіргі әңгімелердің бір ерекшелігі кейіпкер саны екіден аса қоймайды,
Қазіргі қазақ прозасында көркемдік ізденістер жоқ емес. Бүгінгі таңда
Осы танымдық бағыттар қазіргі қазақ прозасында көркем синтезбен көрінеді.
Жас жазушы шығармаларындағы басты ерекшелік – кейіпкердің
ХХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында көрінген прозадағы
Зерттеушілер импрессионистік проза өкілдері ретінде Э.Золя, А.Чехов, Ги де
Әдебиеттегі импрессионизм де фрагментарлы, онда баяндау мен суреттеудің бірізділігі
Кей әңгімелер екі кейіпкердің полемикасы ретінде де құрылған. М.
Жалғыз адамның ойындағы шындық – нағыз ақиқат емес. Бір
Адамдар сөйлесіп, сырласып бар шындықты ашып алуына болады. Бірақ,
Жас жазушы шығармаларындағы басты ерекшелік – кейіпкердің
Жалғыз адамның ойындағы шындық – нағыз ақиқат емес. Бір
Адамдар сөйлесіп, сырласып бар шындықты ашып алуына болады. Бірақ,
Авторлық баяндау – кейіпкер ойының жалғасы, еске түсіруден, елестен
Сонымен, жазушы шығармаларындағы басты ерекшелік –
Негізінен, қаламгер шығармалары бүгінгі күннің өзекті мәселелерін қамтиды. Сондай
Осылайша, қазіргі қазақ прозасындағы модернизм көрінісі ретінде
Қазіргі қазақ прозасындағы психологизм мәселелерін зерттеуші ғалым А. Пірәлиева
А.Алтай повестеріндегі психологизмнің берілу тәсілдері
Лирикалық прозаны зерттеуші ғалымдар А.Павловский, В.Воронов бұл ағым туындыларын
Көркем шығармада кейіпкердің әртүрлі қалыптағы ішкі ой-толғаныстары әрдайым өзгеріп,
Автордың өз толғаныстары немесе кейіпкердің өз-өзін талдауы ішкі монолог,
Көркем прозадағы әдеби психологизм мәселелерін зерттеуші Г.Пірәлиева психологиялық шығарманың
Біріншіден, психологиялық прозада оқиға, кейіпкер, кезең, уақыт, тақырып, идея
Екіншіден, мұнда ең бастысы – жеке адамның ішкі өмірі,
Үшіншіден, психологиялық прозаның эстетикалық, көркемдік әлемі өзінің жанрлық, көркемдік,
Психологиялық бейнелеу құралдары:
Бірінші – психологиялық бейнелеудің «тура» түрі, бұл кейіпкердің
Екінші – психиканы берудегі сыртқы психологиялық қимыл көріністерге –
Үшінші – осы екі тәсілді тұтастандыра беретін авторлық психологиялық
Г.Пірәлиеваның ұсынған осындай теориялық тұжырымдарын сараптай келе, жазушы А.Алтайдың
Осы талапқа сай–әркiмге ұнамды, тартымды болып келетiн, А.Алтайдың
А.Алтай повесте аңыз-әңгімелерді араластыра отырып, оқиғаны психологиялық - тұрғыда
Көркем шығармадағы психологизмнің табиғатын танытар «Психологиялық талдаудың тәсілдері сан
А.Алтай өзінің аталмыш повесінде кейіпкерлер қақтығысынан гөрі, кейіпкердің рухани
Повесть белгілі бір оқиғаға құрылмай осылайша ішкі ой арпалысымен
Суреткер дәрежесіне көтерілген жазушы еш қашан персонаждарына тікелей авторлық
Көркемдік интерпретацияда өтетін өмір шындығының сенімділігіне айқын кепілдердің бірі
А.Алтай шығармаларын оқи отырып, кейіпкер сөздерінен жан -
Көркем сөз суреткерiнiң қолындағы бояуы – сөз, тiл, бұл
Халықтың тiл байлығын жете меңгерген сөз зергерi ғана көркем
Сыртқы сұлулық үшiн сөз тiзбегiн жоқтан қиыстыруға автор бармайды.
Кейіпкерлердің әр қайсында өзгеге ұқсамайтын өздеріне ғана тән өзгеше
А.Алтай повестерінің ерекшелігі – автор оқырман назарын кейіпкердің
Басты кейіпкер өзімен-өзі болып, оңашаланып, психологиялық тебіреніске жиі беріледі.
Сонымен қатар, автор негізінен сурет, мүсін өнеріне тереңірек үңілуді
Көркемдікке құмарлық, ассиметрия мен заттардың табиғаты бұзылуынан бейненің өзгеруі,
Сондай-ақ, жазушы әр кейіпкерінің мінез ерекшеліктерін сыртқа көп шығара
Жалпы А.Алтай кейіпкерлерінің диалогтары ішкі психологиялық толғаныстарына бой
«Ішкі монолог – кейіпкердің ішкі ойы, көңіл-күй сырын білдіретін,
монолог – ойлау;
монолог – армандау;
монолог – еске түсіру;
Бұлар шығарманы психологиялық талдаудың негізгі компоненттері.
Қандай да бір қақтығыстар, қайшылықтардан болсын кейіпкерлердің мінез ерекшеліктерін
Асқар Алтайдың жазушылық шеберлігі – повестегі монологтарды үйлесімді қиыстырылуынан,
Бұл повесте кейде баяндаулар бас кейіпкер атынан беріліп отырады.
«Психологизм тұрғысынан қарағанда бірінші жақтан баяндаудың екі түрлі кемшілігі
Жазушы еңбегінен тақырыптық ізденістер, көркемдік-жанрлық ерекшеліктер, характердің әлеуметтік-психологиялдық аспектілері,
Бірде сатылап, бірде тізбектеліп, бірде бірін баса көктеп арпалысып,
«Бұл қайғылы аңызды қазіргі күнде Алтайда ескі көздер ғана
Ал, А.Алтай болса баланың ішкі жан дүниесіне бойлай отырып,
Түс көру процесі - жалғыз А.Алтай туындысында ғана емес,
Адамның күрделі рухани әлемін, ішкі сезімін тереңдеп талдап көрсетуге
Түс көру тәсілін кейіпкердің ішкі жан әлеміне тереңдей еніп,
«Бала мен атасы көгілдір таулардың арасында қалыпты. Иә, атасы
- Ата, ананы қараңызшы! – деп бұрылса, ол ұшты-күйлі
Бұл түс әңгіменің идеялық қазығы болумен қатар кейіпкердің бүкіл
Повесте түс көркемдік қызметте атқарып тұр. Яғни автор түсті
Түс – біздің көркем әдебиетімізде күні кеше ғана көркемдік
Кейіпкерлердің күрделі қақтығысқа, ішкі психологиялық тартысқа құрылуы А.Алтай шығармашылығына
Сонымен, қазіргі қазақ прозасында өз шығармашылығымен көп нәрсе айта
ІІ ТАРАУ
Лиризм және мінез
Мінез – адамның ішкі болмысы, белгілі қоғамдық жағдай қалыптастырған
Характерология жалпы психологияның бір тармағы болғандықтан, көркем көркем туындыдағы
А.Г. Цейтлиннің зерттеуіне қарағанда, адамның мінезін – сезім «иірімдерін»
Жазушы өз геройының қимылын жеке – дара алмай, оның
Қазақ әңгіме-повестеріндегі ерекше назар аударуды қажет ететінде жайттардың бірі
Лирикалық проза көркемдік ағым болса, лиризмді тарихи-генетикалық тұрғыдан өнердің
Бүгінгі қазақ әңгімелерін барлағанда байқалатын тағы бір нәрсе –
Әңгімеде ескі көзқарастарынан азап шеккен Қабылдың қайшыласқан сезімдері,
Осылайша әңгіме кейіпкерлерінің ой-толғаныстары, мінез-құлқы мен көңіл-күй ерекшеліктері нақтылы
“Қабыл Алдашбектің қолынан жетелеген күйі зорланғандай етіп, сан мұхитты
...Қайтарда тағы да әлгі мұхитты саптама етіктерімен кешіп өтіп,
Мұнда ауыз әдебиетіндегі үлгі сол күйінде қолданылмайды, бұлардың арасында
Қазіргі таңда жазушы Тынымбай Нұрмағамбетовтің қазақ әдебиетінде өз отауы,
Т.Нұрмағамбетов шығармаларындағы туған жерге деген махаббат, еңбек адамдарының толыққанды
“Тыңдашы, мені, ата... бұл мен ғой, Көктембаймын. Саған бүгін
Ата, мен оларды жек көремін. Бәрін де.. Шодыр өз
Ата, Толасбайдың күмбездеп үй соғу керек дегенін естідің бе?
Жер құшағында жатқан атасы моласының басында отырған бала Көктембай
Осы терең ой, ақиқат пікір – Т.Нұрмағамбетовтың бүкіл творчествосына
Т.Нұрмағамбетовтың қарапайым бала, жігіт-қыз, егде-ересек, шал-кемпір кейіпкерлерінің бәрі дерлік
Жазушының көрнекті шығармасының бірі – “Тұнық су ” повесі.
Бір қызығы – “Қош бол, ата”, “Тұнық су” повесінің
Т.Нұрмағамбетовтың “Қарлығаштың ұясы” повесінде аңыз, ертегілерді көркемдік тәсіл ретінде
“Түкпірдегі ауылда” таза реализм, психологиялық зерттеу алдыға шықса, “Тұнық
“ Түкпірдегі ауыл” – құрылымы қызық, тұтас алғанда да
Мұндағы бригадир, ауыл бас көтерері Әлібек, қырсық, бірақ ер,
Жазушының алғашқы шығармаларынан Б.Майлинге еліктеуді, Шыңғыс Айтматов әсерін көрсек,
Бұл – Тынымбай Нұрмағамбетов атты жазушының кемелденгенін, толысқандығын көрсетсе
Адам образын жасау – көркем шығармаға қойылар негізгі талап
Әйтсе де, жазушының характерлерінің, адамдар қарым-қатынасының, тұрмысының қуыс-қуысына кей-кейде
П.Пикассоның “И среди людей больше копий, чем оригинала”
2.2. Қуандық Түменбай прозасындағы ұлттық рух
Осындай ізденімпаздықты, жанкештілікті Қуандық Түменбай шығармашылығына үңіле түссеңіз байқайтыныңыз
Мінез – адамның ішкі болмысы, белгілі қоғамдық жағдай қалыптастырған
Қосағынан 25 жасында жесір қалып, алпыстан асқан қайныағасына
Тәңірхан Кенесары көкесін ойлап кетті. “Апам осы кісіге тисе
Он жасар Тәңірханның туған шешесі туралы ойы. Сенесіз бе?
Қ.Түменбайдың Тәңірханы шалқар мінезді, дауласарсыз, бірақ әдебиетіміздегі батылдық. Шындықтың
Сіз аруағыңызбен жебеңіз, Жүзжасар ата! Сөйтіп, ұрпағыңызды құтқарып қалыңыз.
Көркем әдебиет атаулының өзегі – рух дертін көрсету.
Адам неге мұндай күйге түсті? Кеңестік рух жан-дүниесін меңдеп
“Ол ең болмаса жалғыз қолы болмағанына өкінді. Қолы болғанда
- А-а-а-й! А-а-а-й!
Мүгедек жігіттің адамдық рухы күйреді. Сол сәттен-ақ, табиғи хайцуандық
“ – Маған орден керек емес, әйел керек, әйел!
Көз алдында туған баласының өзегіне у төккен қасіретіне
“ – Ұлым, тілегіңді мен орындасам қайтеді”, - деуден
Жан мен тәндегі цунамиді Қуандық “өтіріктің балын жалап, тірі
Қуандық Түменбай бұл туындысын дүнеден озып бара жатқан Кеңес
Жазушы хикаяттары мен әңгімелерінде өз заманының құлқын, саясатқа соқпай
Қысқасы, әдебиеттегі адам образын жасаудың жолдары мен тәсілдері көп
Қорытынды
Әдебиеттану пәнінің негізгі предметі – адам болғандықтан, оның сыртқы
Қоғамды жасақтаушы адам тұлғасын, оның ішкі дүниесін, ой әлемін,
Адам – қоғамдық та, рухани да құбылыс. Қоғамның дамуындағы
Жұмысымыздың негізгі арқауы ретінде қарастырылған жазушылар Т.Нұрмағамбетов,
Әр жазушы үшін кейіпкер жанындағы нәзік те сырлы әрі
Аталған қаламгерлер прозаларындағы кейіпкерлерінің рухани жан әлемінде жиі
Характерология жалпы психологияның бір тармағы болғандықтан, көркем көркем туындыдағы
Мінез – адамның ішкі болмысы, белгілі қоғамдық жағдай қалыптастырған
А.Г. Цейтлиннің зерттеуне қарағанда, адамның мінезін – сезім «иірімдерін»
Жазушы өз геройының қимылын жеке – дара алмай, оның
Қысқасы, әдебиеттегі адам образын жасаудың жолдары мен тәсілдері көп
Біө бүгінгі бітіру жұмысымызда қазіргі қазақ әңгіме-повестерін, оның бүгінгі
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Қабдолов З. Сөз өнері. Алматы: Қазақ университеті, 1992 -350
Майтанов Б. Қазақ романы және психологиялық талдау. Алматы: Санат,
Базарбаев М. Замана тудырған әдебиет. – А: жазушы,
Тимофеев Л.И. Основы теории литературы. – М: Просвещение, 1971.
Майтанов Б. Суреттеу мен мінездеу. – А: Жазушы,
Пірәлиева Г. Көркем прозадағы психологизмнің кейбір мәселелері. Алматы:
Майтанов Б. Қаһарманның рухани әлемі. – А: Жазушы, 1987.
Ержанова Г. Қазіргі қазақ әңгімесі. Фил. ғылым. канд.
Қабдолов З. Жанр сыры. —Алматы: Жалын, 1964 - 214
Әдебиеттану терминдер сөздігі. —Алматы: Ана тілі, 1998. – 321
Омаров Т. Әдебиет жайлы ойлар. - Алматы: Қазақ университеті,
Ахметжан Т. О дүниенің қонағы. – Астана: елорда,
Ақшолақов Т. Шығарманың көркем айшықтарын таныту. —Алматы: Рауан, 1994.
Гинзбург Л. О психологической прозе. – Москва: худож литература,
Асылбекұлы С. Қазіргі қазақ повестеріндегі заман шындығы. Филология филология
Алтай Асқар. Қызыл бөлтірік. – Алматы: Жазушы, 1996.
Пірәлиева А. Ішкі монолог. - Алматы: 1995 –
Сөзстан. 5- кітап. Алматы: Жалын, 1984, 220 бет.
Нұрмағамбетов Т. Тұнық су. - Алматы: Жазушы, 1991.
Керейқұлов Қ . Теңізге түскен желқайық. – А: жазушы,
Аязбеков Ж. Рух дерті // Қазақ әдебиеті. 07.04.2006.
Түменбай Қуандық. Көз . – А: Зерде, 1999.
Қосымша әдебиеттер:
Борев Ю. Художественные направления в искуссстве ХХ века. Киев,
Храпченко М. Мировозрение и творчество (Проблемы теории литературы. Москва.,
Бехер И. О литературе и искусстве. Москва: МГУ, 1981,
Борев Ю. Эстетика. Москва: Сов.Росс., 1981, 318стр.
Майтанов Б. Қазақ прозасындағы замандас бейнесі. Алматы: Жазушы, 1982,
Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе. Алматы: Ана тілі, 1991, 198б.
Серғалиев М. Сөз сарасы. Алматы: Мектеп, 1989, 274б.
Храпченко М. Горизонты художественного образа. Москва: 1982, 324стр.
Гинзбург Л. О психологической прозе. Москва: Худлит. 1977, 433стр.
Тілепов Ж. Тарих және әдебиет. Алматы: Қазақ университеті, 2001,
Исмакова А. Казахская художественная проза. Поэтика, жанр, стиль. Алматы:
Қаратаев М. Әдебиет және эстетика. Алматы: Жалын, 1970, 244б.
13. Әдібаев Х. Талант, талғам, тағдыр. Алматы: Жазушы, 1971.
14. Щепилова Л. Введение в литературоведение. Москва: Сов. Писатель,
15. Гей Н. Время и пространство в структуре произведения.
16. Жұмағалиев З. Шындық және көркем әдебиет. Қарағанды, ҚарМу,
17..Борев Ю. Методология анализа литературного произведения. Москва: Наука, 1988
Балтабаева Г. Қазіргі қазақ әңгімесі (1980-1990). Филология ғылымдарының кандидаттығын
19. Ахметжан Т. Тұма. Астана: Фолиант, 2004 – 124
20..Нағыметов А. Қазіргі повесть және көркемдік ізденіс.
21..Әбдезұлы Қ. Жазушы жєне заман шындығы. —Алматы: Қазақ
2
Қазіргі қазақ повесть - әңгімелеріндегі лиризм
Проза, оның даму сатылары және дәстүр мен жаңашылдық
Мінез және лиризм
Мемуарлық шығарма (конспект)
Лирикалық проза. Қазіргі қазақ поэмаларының көркемдік философиялық мәні. Мемуарлық шығармалар
Лирикалық проза жайлы
Ш. Бейсенованың «Сүзгенің соңғы күндері» хикаятындағы лиризм мен психологизм. А.Кемелбайдың "Қоңыр қаз" шығармасын талдау
Көркем шығармадағы психологизм туралы
Көркем прозадағы деректілік және психологизм
Шерхан Мұртазаның "Ай мен Айша" роман-диологиясына, Ш.Бейсенованың «Сүзгенің соңғы күндері» хикаятына әдеби талдау (образдар жүйесі, портреттер, мінездеу, жазушының көркемдік стилі, тіл айшығы