История внешнейполитики СССР
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 2
І-тарау. 1918-1922 жж. Қиыр Шығыстағы жағдай 5
1.1 1918-30 ж.ж. жапон сыртқы саясатының қарама-қайшылықтары 6
1.2 ҚШР құрылуы мен Дайрен конференциясы
1.3 Вашингтон конференциясы 10
ІІ-тарау. 1922-30 ж.ж. дипломатиялық қатынастардың орнауы 11
2.1 Жапон-кеңес келісімі және оның халықаралық мәні 13
2.2 Экономикалық және мәдени қарым-қатынастардың дамуы. КСРО-ның шабуыл
2.3 1928 жылғы Балық аулау конвенциясы 18
ІІІ-тарау. 1930-35 ж.ж. кеңес-жапон қатынастарының шиеленісуі 20
3.1 ҚШТЖ-ды Жапонияға сатуы 22
3.2 1933-1936 ж.ж. кеңес-жапон қатынастарында балық аулау мәселесі
3.3 Кеңес-жапон қатынастарының шиеленісуі және “Антикоминтерн” пакті 24
ҚОРЫТЫНДЫ 28
Сілтемелер 29
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 30
КІРІСПЕ
Тақырыптаң өзектілігі. Азия-тынық мұхит аймағы әлемдік саясатта өте
Менің курс жұмысымның тақырыбы «1918-1935 ж.ж. кеңес-жапон қатынастары»
1925 ж. Пекин конференциясы Жапония мен КСРО арасындағы
Қазіргі таңды түсіну үшін, өткенді білу қажет. Өйткені
Курс жұмысының мақсаты 1918-35ж.ж. аралығында кеңес-жапон қарым-қатынастарын зерттеу.
1. Бірінші дүние жүзілік соғыс пен қазан революцияның
2. Дайрен мен Вашингтон конференцияларының нәтижелерімен таныстыру;
3. Кеңес-жапон дипломатиялық қарым-қатынастардың орнау барысын көрсету;
4. Кеңес-жапон қатынастарының шиеленісуіне әсер еткен факторларды айқындап
Зерттеу жұмысының алдына қойған мақсаты мен міндетін жүзеге
Курс жұмысының деректік негізі ретінде ең алдымен екі
Деректердің келесі бір тобы статистикалық анықтамалардың екі жақты
Монографиялық зерттеулерден “Гражданская война и военная интервенция в
История дипломатии. Т.3. М., 1975 ж., История международных
«Международные отношения и внешняя политика СССР: 1871-1957г.г. Сборник
«СССР и Япония». М.,1978, еңбекте КСРО-Жапон қарым-қатынасы жан-жақты
Бұл деректердің көмегімен екі ел қарым-қатынастарының дамуын, екі
Курстық жұмыстың әдістемелік және теориялық негізі ретінде отандық
Курс жұмысының құрылымы. Бұл жұмыс 3 негізгі бөлімнен
І-тарау. 1918-1922 жж. Қиыр Шығыстағы жағдай
1.1 1918-30 ж.ж. жапон сыртқы саясатының қарама-қайшылықтары
Жапонияның сыртқы саясаты 1918-30 ж.ж. өзiнiң қарама-қайшылығымен ерекшеленді.
Бұл сыртқы саяси стратегияның үйлеспеуі жапон билеуші
Орыс Қиыр Шығысындағы Жапонияның интервенциясы.
Ресейдей қазан революция жайында естіген жапон өкіметі орыс
1918жылы 12 қаңтарында жапон крейсері “Ивами” Ресей жерінде
1918 ж. 18 ақпанда Антантаның жоғарғы әскери
1918ж. 4 сәуірде Владивостокта іскерлік компаниясының 2 жапон
1918 ж. 2 шілдеде Антантаның жоғарғы әскери кеңесі
Ресейден қиыр шығыстық территорияларды тартып алу үшін
1919 ж. интервенцияға 160 млн. иен шығын шығарған
Оккупацияланған территориялардың табиғи байлықтарын пайдалану кең етек жейды.
Интервенттердің іс-әрекеті (партизандық қозғалыс ретінде) орыс халқының қарсылығына
1920 ж. басында Адмирал Колчактың әскерін Қызыл
АҚШ-тың Жапония Приморье мен Шығыс Сібірді аннексиялау мақсаттары
“Николаевскідегі инцидент”
Жапондықтар өз оккупациясының жалғасуын дәлелдеу үшін Николаевск-Амурде болған
Осыдан кейін 1920 ж. мамырда Николаевскіге ірі жапон
Бұл инцидентті жапон билеуші табы пайдаланды. 1920
1.2 ҚШР құрылуы мен Дайрен конференциясы
Кеңес өкіметі Қиыр Шығыс пен Сібірден жапон әскерлерін
Шығу жолы – елдің шығысында бөлек буферлік мемлекет
Буферлі мемлекетті құру туралы ой жапондықтарда интервенцияның басталуынан
Токио өзінің әскери артықшылығын пайдалана отырып ҚШР Жапонияға
ҚШР-ң құрылуы 1920 ж. 6 сәуірінде жарияланды. Оның
Жаңа өкіметті ірі саудагерлер – Меркулов ағайындар басқарды,
ҚШР Жапониядан Меркуловтардың заңсыз “өкіметін” қолдаудан бас тартуға,
Сонымен қатар келіссөздерді тездетуде жапон дипломатиясына американдықтардың белсенді
Токиода конференцияны американдықтардың Жапонияның Қиыр Шығыстағы саясатына қысым
Ұлы державаларда ҚШ 1921 ж. көктемнен басталған көңіл
Жапон интервенциясының жеңілісі
1922 ж. жазына таман 15 капиталистік мемлекеттер КСРО-ны
Сонымен қатар интервенцияның жалғасуына ішкі наразылық та әсер
Сонымен қатар ірі ықпалды саясатшылар мен іскерлер наразылық
Соған қоса жапон саясатының өзгеруіне ықпал еткен әскер
Бұның бәрі Жапонияның сырқы саясы бағытына едәуір ықпал
1922 ж. 7 қарашада Владивостокта кеңес билігі жарияланды.
Ірі адам шығындардан басқа жапон интервенциясы орыс Қиыр
1.3 Вашингтон конференциясы
Бірінші дүние жүзілік соғыстан кейін Тынық мұхит елдерінде
1922 ж. 6 ақпанда қол қойған 9-дық келісімі
Бірақ АҚШ қарудың деңгейін өзіне қолайлы етіп шешсе,
ІІ-тарау. 1922-30 ж.ж. дипломатиялық қатынастардың орнауы
Кеңес Одағының Қиыр Шығыстағы заңды құқықтарын қалпына келтіру,
Интервенцияның жеңілісі, елдің ішінде таптық күрестің шиеленісуі, демократиялық
АҚШ Жапонияның әлсізденуі мен оның сыртқы саяси оқшаулануын
Осындай қалыптасқан жағдайда жапон іскерлік топтары Кеңес Одағына
Виконттың ұсынысымен 1923 ж. ақпанда Токиода бейресми жапон-орыс
1924 жылы көктемде Тынық мұхиттағы шиеленіскен жағдайда АҚШ
Бұл жағдайда жапон СІМ – Сидэхара КСРО-ға қатысты
2.1 Жапон-кеңес келісімі және оның халықаралық мәні
Кеңес-жапон келісімінің 1 бабында «КСРО мен Жапония арасында
Кеңес Одағы Жапониямен қарым-қатынас тұрақтану үшін теңсіз Портсмут
Бұл мойындаудың мәжбүр екенін царизм қол қойған келісімге
Портсмут келісімін мойындаумен қатар КСРО конвенцияда Қиыр Шығыста
1925 ж. жапон-кеңес конвенциясында КСРО мен Жапония бейбітшілік
Коневенцияда сауда және теңіз жүзу келісімдері еркін кіру,
КСРО өкіметі жапон азаматтарына минералды, орман және басқа
Сондай-ақ 1907 ж. балық аулау конвенциясы қайтадан қарастырылып,
Конвенцияға қосымша «А» протоколы бойынша патша мен уақытша
«Б» протоколы концессияларға орналған мәселені қарастырды: жапондықтарға 1924
1925 ж. шілдеде конвенцияға сүйеніп, мұнай және көмір
Кеңес-жапон конвенцияға қол қою КСРО-ның капиталистік елдермен қарым-қатынасты
Іскерлік топтар Солтүстік Сахалинде берілген мұнай және көмір
С. Гото да кеңес-жапон келісімдерін жақтады. «Егер екі
Ресми топтар келісім жөнінде өз пікірлерін айтуға асықпады.
Агрессивті антикеңестік элементтер баспасөзде де, парламентте де келісімді
Әскер мен флоттың басшылары (ықпалды билеуші тап, әкімшілік
Бұл топтың қайраткерлері сол жылдары паназияттық ойларды уағыздады:
Жапонияның билеуші таптары басқа да ағым болды –
Кеңес-жапон келісімін Жапонияның интеллигенциясы мен еңбекші топтары қуана
Кеңес-жапон келісіміне АҚШ билеуші табы екі елдің жақындасуынан
Көп ұзамай Кеңес өкіметі біріккен КСРО, Жапония және
Бейресми келссөздер Токиода өткенде, антикеңестік элементтер КСРО-ның Қытай
Бірақ бұл экономикалық мәселелерді шешуде негізінде балық аулауда
Ағылшын дипломатиясы да шабуыл жасамау жөніндегі кеңес-жапон келісімін
Бұл конвенцияға қол қоймауының себебі жапон өкіметі балық
1927 ж. сәуірде әйгілі милитарист генерал Гиити Танака
Танака өкіметі “жаңа бағдар” немесе «позитивті саясатты» жариялады.
1927 ж. 25 шілдеде императорға берілген “Танака меморандумында”
2.2 Экономикалық және мәдени қарым-қатынастардың дамуы. КСРО-ның шабуыл
1927 ж. қазанда Кеңес Қиыр Шығыстың шаруашылық иелер
Бірақ Кеңес өкіметі Жапониямен экономикалық және саяси қатынастарды
1. Приморье ауданындағы орман учаскелерін пайдалануға жапон орман
2. Охотск ауданындағы алтыны бар учаскелерді пайдалануға “Сиова
1927 ж. тамызда кеңес ұшқыштары 1295 ж.
Екі ел арасында дипломатиялық қарым-қатынастарды орнату Жапония мен
1926 ж. Нитиро кёкай жапон-кеңес одақтастығы құрылды. Оның
1925 ж. жапон-кеңес әдеби-көркем қоғамдастық «Нитиро гэйдзюцу кёкай»
Қоғамдастық ықпалының өсуі жапон қоғамының әртүрлі топтарын Кеңес
Жапонияны Кеңес Одағы 20-30 жж. жағдайымен таныстыруда Коммунистік
Мәдени байланыстар дами бастады. Жапон қоғамына үлкен әсер
Әнші И. Яунзем, скрипкашылар М. Эрденко және Н.
Жапония жағы Кеңес Одағында бірқатар шаралар жүргізді. 1928
1928 ж. кеңес көрермендерін көпғасырлы дәстүрлі жапон театр
1920 жылдары Жапонияда жұмысшылар үшін революциялық көріністерді және
Жапония мен КСРО қарым-қатынастар тарихында алғаш рет жапон
Бұл қарым-қатынастардың жақсаруы іскерлік топтарды концессиялар алу мен
1927 ж. 24 мамырда Г. Танакамен кеңес полпреді
Танака кабинеті КСРО-ның қиын халықаралық жағдайын пайдаланып, тағы
1927 жылдың соңында Германия мен КСРО-ға жапон экономикалық
Өкіметке жақын газет «Кокумин» Ф. Кухараның (миссияның басшысы)
Ф. Кухара сапары нәтижесінде Жапония билеуші тобында агрессивті
Готоның сапары
Ағылшын дипломатиясы антикеңестік фронт құруды жалғастырды. Бұны
Готоның сапары нәтижесінде кеңестер мен жапондықтардың көзқарасының жақындасуына
2.3 1928 жылғы Балық аулау конвенциясы
Мерзімі 8 жыл келісім бойынша жапон азаматтарына КСРО-ның
“А” протоколында Амур бассейнде шетелдік жұмысшыларды пайдалануға тыйым
Басқа баптарда балық аулау учаскелері жария саудаласу нәтижесінде
“Б” протоколында еңбек туралы кеңес заңдарының жапон азаматтарына
“Ц” протоколы жапондықтарға консерв зауыттарын пайдалану мен салуға
12 бапта “КСРО сыйға тартқан балық аулау құқықтарын
Конвенцияға қол қойғаннан кейін жапон өкіметі оның шарттарын
Кеңес дипломаттары жапондықтардың бұл позициядан бас тартуына ықпал
Кеңес Одағы берген артықшылықтарды жапон билеуші таптары кейбір
Қиыр Шығыс территориясындағы кеңес ұйымдарының экономикалық позицияларының нығайту
Кеңес мемлекеттік, кооперативті және жеке балық аулау ұйымдары
1928 ж. 255 учаскені жалға алды (86%), 1929
Бірақ жапон жағынан конвенция шарттарын 1928 ж. -
Жапонияда билік үшін саяси партиялардың таласы басталды. 1927
Сэйюкай партиясының сыртқы саяси жоспары Қытайдан басқа елдермен
1922 ж. құрылған Жапония Коммунистік Партиясы да сайлауға
1928 ж. ақпанда парламентке сайлау жалпыға бірдей құқығы
1930 ж. Жапонияда Парламенттік сайлауда «Минсэйто» партиясының жақын
ІІІ-тарау. 1930-35 ж.ж. кеңес-жапон қатынастарының шиеленісуі
Жапонияда агрессивті элементтер жаңа антикеңестік кампанияларды баспасөзде ұйымдастыра
Әлемдік экономикалық дағдарыс нәтижесінде Жапонияның капиталистік елдермен сауда
1930 ж. жазда жапон балық өнеркәсіпшілер аулау және
1930 ж. «Тиосэн банкінде» ревизия нәтижесінде КСРО заңдарын
Жапон монополиялары, әсіресе балық аулау өнеркәсіпшілер антикеңестік кампанияны
Бұл антикеңестік кампанияның нәтижесі кеңес сауда төрағасы Аникеевке
«Минсэйто» партияның өкіметі бір жағынан бұл балық өнеркәсіпшілер
1931 ж. қыркүйекте Жапония Қытайдың Солтүстік-Шығыс провинцияларын жаулап
Кеңес халқы Жапонияның Қытайға шабуылын айыптап, қытай халқын
Жапонияның Қытайдың Солтүстік-Шығыс провинцияларын жаулап алуы және ірі
Кеңес өкіметі Жапонияның агрессивті іс-әрекетін айыптаса да, капиталистік
1931 ж. 19 қыркүйекте Л. М. Карахан жапон
Бірақ бұл бейбіт кепіл берулер шындыққа жанаспады. Солтүстік-Шығыс
3.1 ҚШТЖ-ды Жапонияға сатуы
Жапонияның Солтүстік Қытайды жаулап алуы және Манжоу-го қуыршақ
Жапонияға қарсы қытай ұлтшылдарының тыңшыл күресі Солтүстік Манчжурияда
1932 жылы сәуірде Харбинде әдейі ұйымдастырған «террористік акт»
КСРО өкіметі Жапонияға бұл тәртіпсіздікке шек қоюға шақырды.
Жапонияға бағытталған көптеген кеңес ноталарында Жапониядан кеңес азаматтары
Сонымен қатар жапон әскери кемелері кеңес территориалды суларына
1933 жылы 2 мамырда ШІХК М.М. Литвинов жапон
1933 жылы 26 маусымда Токиода конференция ашылды.
Бірақ Манчжурия делегациясы жолды 20 млн. алтын рубльге
Жарты жылдан соң келіссөздер қайта басталды. Жапон Сыртқы
1935 жылы 23 наурызда келісімге қол қойды. Келісім
3.2 1933-1936 ж.ж. кеңес-жапон қатынастарында балық аулау мәселесі
1931 жылдың соңында балық аулау жөнінде келіссөздер басталды.
1935 жылы 14 сәуірде Кеңес өкіметі 1928 жылғы
1935 жылы мамыр-маусымда Мәскеуде келіссөздер өтті.
Жапония делегациясы саудаласу (торг) институтын жойып, жаңа конвенция
КСРО өкіметі жапон ұсыныстарынан бас тартты. Тек, 1932
1935 жылы жаңа балық аулау конвенция жөніндегі келіссөздер
3.3 Кеңес-жапон қатынастарының шиеленісуі және “Антикоминтерн” пакті
1931 ж. желтоқсанда Вакацуки өкіметі отставкаға кетті. Әскери-фашистік
Жапонияның Қытайдағы агрессиясы кеңестік қиыршығыстық шекараларына қауіп төндірді.
Халықаралық шиеленіс жағдайында КСРО ортақ антикеңестік одақты болдырмау
1931 ж. желтоксанда Жапония СІМ – Жапонияның Франциядағы
Сол жылдың 31 желтоқсанында Иосидзавамен М.М. Литвинов кездесті.
Иосидзава Литвиновтың ұсыныстарына нақты жауап бере алмады, өйткені
Кейін де Трояновский Жапониядағы елші Жапонияның СІМ орынбасары
Кеңес дипломатиясы пактке қол қою талпыныстарынан үміт үзбеді,
Пакт мәселесі бойынша ортақ «патриоттық» элементтер мен фашистік
Пактке қол қою жапон-американ және жапон-ағылшын қарым-қатынастарын шиеленістіруі
1932 ж. 13 желтоқсанда Жапония ресми нота арқылы
ТАСС жапон қоғамдық пікірдің Кеңес Одағымен құқықтық мәселесіне
Басылып шыққан ақпарат Жапониядағы пакт жақтаушыларына үлкен қолдаумен
Пакт мәселесі жапон қоғамының талқылауында көп уақытқа дейін
Премьер-министр Сайто кеңес ұсынысынан бас тартатын нотаға қарамастан
Жапон милитаристері әскери дайындықты белсенді түрде жүргізе бастады.
Билеуші таптың агрессивті саясаты бұқара халықтың ірі қарсы
Бейбітшілікте сақтау мәселесі КСРО-ның 1930 жж. сыртқы саясатында
Кеңес Одағының ұжымдық қауіпсіздік жүйесін құру ұсынысына Еуропада
Жапонияның Қытайға қарсы агрессиясы, Кеңес Қиыр Шығыстың шекараларында
КСРО-ның ШІХК Литвинов АҚШ-тың Мәскеудегі елшісі Буллитпен кездесуінде
1934 ж. 12 наурызда Буллит ШІХК бас хатшысына
АҚШ билеуші табы КСРО ұсыныстарынан бас тартса да,
Антикоминтерн пакті
Жапонияның озбырлық саясаты КСРО және Қытай халықтарының наразылығын
Жапон милитаристері Моңғол Халық Республикасына әскери және дипломатиялық
Сонымен қатар Жапония КСРО-ны жалғыз жеңе алмайтынын түсініп
Жапонияда әскери-фашистік топтардың белсенді іс-әрекеті 1936 ж. әскери
Жаңа өкіметті экс-СІМ Хирота құрды. Ол шовинистік «қара
Бұл бағдарламаны қабылдау Германиямен келіссөздерді белсенді етті [39].
1936 ж. 25 қарашада Жапония мен Германия «антикоминтерн
Құпия келісім бойынша екі жақ “КСРО жағынан қауіп
«Антикоминтерн пактіне» қол қоюдың нәтижесінде кеңес-жапон қатынастары шиеленісті.
ҚОРЫТЫНДЫ
19 ғ. соңында Жапонияның сыртқы саясаты жаулап алушылық
Екі дүние жүзілік соғыс аралығындағы кеңес-жапон қарым-қатынастары әртүрлі
Сілтемелер
1. Гражданская война и военная интервенция в России.
2. Кутаков Л.Н., Внешняя политика дипломатия Японии,
3.Сонда Б. 102-115
4.История международных отношений и внешней политики:Учебное пособие :в
5.Анализ истории японской дипломатии.Токио,1958,б.-130
6.”Кайдзо”,1925, №1, б.2-5
7.Взгляд на отношения между Японией и Россией.Токио,1923,б.3
8.ЦГА ДВ. Ф.Р.-1012,01,д 1615.б.3
9.Внешняя политика СССР. Сборник документов. Т.3:1925-1934,М.,1945.Б. 89.
10.Сборник договоров России с другими государствами.1856-1917.М.,1952 б.38,340,341
11.Внешняя политика СССР.сб. док.т.3 1925-34 М.,б.5-6
12.Сонда б.6-7
13.Кадзима Мориносукэ. Размышление об истории японской дипломатии.Токио,1958 б.402-403
14.Сонда б.403
15.Вестник Маньчжурии.1926,№.1,2 б.28
16.Рыболовная конвенция между СССР иЯпонией со всеми относящимися
17.Кутаков Л.Н.,Жуков А.Е.СССР иЯпония.М.,1987.б.89-91
18.”Коминтернационал”,1931,№33-34,б.48,52
19.Документы внешней политики СССР.т.1-17.М.,1957-1971 т.10,16б.627
20.Рыболовная конвенция между СССР и Японии со всеми
21AKAGI R.JAPANs foreign relations.Tokyo,1976 б.427
22.АВП СССР Ф.06 9351,б.37
23.Такэмура Кокити. Повествование о рыболовстве в северных водах.т.1,
24.АВП СССР ф.0146 д.26,б.85
25.Документы внешней политики СССР.т14,1968,б.110
26.Сонда б.529-532
27.Внешняя политика СССР.сборник документов,т.3 1925-1934.М.,1945 б.640-641
28.Известия. 27.04.1936
29.Документы внешней политики СССР.т.14 б.746-748
30.АВП СССРф.0146,д.10,б.17
31.”Правда”17.01.1933
32.Документы внешней политики СССР.т.16,б.28
33.АВП СССР ф.436 б,д14б.122
34.История внешнейполитики СССР.М.,1971,т.2,б.288
35.Сонда б.290
36.Документы внешней политики СССРт.17,б.194
37.АВП СССР ,ф.436 б,д14,б.122
38.История войны на Тихом океане.т.2.Приложение.М.,1957,б.340-342
39.Кутаков Л.Н. История советско-японских дипломатических отношений.М.,1962,б.159-163
40.История войны на Тихом океане.т.2.Приложение.М.,1957,б.340-340-342
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Деректер
1. Внешняя политика СССР. Сборник документов. Т.3:1925-1934, М.,-256с.
2. Внешняя политика СССР.сб. док.т.3 1925-34 М., -
3. Внешняя политика СССР. Сборник документов,т.3, 1925-1934, М.,1945,
4. Рыболовная конвенция между СССР и Японией со
5. Документы внешней политики СССР.т.1-17, М.,1957-1971.
6. Сборник договоров России с другими государствами.1856-1917, М.,1952.
7. АВП СССР Ф.06 9351.
8. ЦГА ДВ. Ф.Р.-1012,01,д 1615.
Зерттеулер
1. Анализ истории японской дипломатии, Токио,1958, - 246
2. Взгляд на отношения между Японией и Россией,Токио,1923,-
3. Гражданская война и военная интервенция в России.
4. История внешнейполитики СССР, т.2, М.,1971, - 386
5. История войны на Тихом океане.т.2.Приложение.М.,1957,- 568 с.
6. История международных отношений и внешней политики:Учебное пособие
7. Кадзима Мориносукэ, Размышление об истории японской дипломатии,
8. Кутаков Л.Н., История советско-японских дипломатических отношений, М.,1962,
9. Кутаков Л.Н., Внешняя политика дипломатия Японии,М.,1964, -
10. Кутаков Л.Н., Жуков А.Е., СССР и
11. Такэмура Кокити, Повествование о рыболовстве в северных
12. AKAGI R.JAPANs foreign relations.Tokyo,1976, - 678 p.
Внешняя политика СССР. Сборник документов. Т.3:1925-1934, М.,-256с.
Документы внешней политики СССР.т.1-17, М.,1957-1971.
Сборник договоров России с другими государствами.1856-1917, М.,1952. -
31
Орыс Қиыр Шығысындағы Жапонияның интервенциясы
Жапон - кеңес келісімі және оның халықаралық мәні
Потсдам конференциясында
Неміс мәселесіне қатысты АҚШ және Ұлыбританияның ұстанымы
Конференцияда көтерілген Германия мәселесі
Кеңес Одағы халықтарының Москва қорғанысына үлес қосуы
1917-1920 ж.ж Кеңес мемлекетіндегі мәдени құрылыс
Екінші дүниежүзілік соғыстың қорытындылары
Гитлердің ұстанған сыртқы саясаты
Ұлы Отан соғысынан кейінгі жылдардағы мектеп психологиясы