Қазақстандағы инвестициялық климат
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Т.Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті
Курстық жұмыс
Тақырып:
Орындаған:
Тексерген:
Алматы - 2005
Жоспар:
Кіріспе
Кіріспе 4
1. Инвестициялық қызметтің мәні, түрлері, принциптері және
2 Қазақстандағы инвестициялық климат 20
3 Кәсіпорындардың шетел инвестициясымен қызмет жасауы. 25
Қорытынды 28
Қолданылған әдебиеттер: 29
Кіріспе
Қазақстан Республикасының егемендік алып, тәуелсіз ел болғанына да,
Бұдан туындайтын талаптар мен міндеттерді абыроймен орындап шығудың
Республикамыздың кеңестік дәуірдегі мемлекеттік кәсіпорындар, зауыттар мен фабрикалар
Еліміздің экономикасын қайта түлетіп, әлеуметтік-экономикалық әлеуетті еселей дамытуда
Жалпы инвестиция деп – экономиканың әртүрлі сфераларына сақталу
Енді өзіміз оқитын «Қаржы» пәнде осы курстық жұмыстың
Сол себептен мен жалпы «Кәсіпорынның инвестициялық қызметі» туралы
1. Инвестициялық қызметтің мәні, түрлері, принциптері және
Негізгі қорға қаржы жұмсау (өндірістің негізгі қоры)
Инвестицияны материалдық-заттық және ақшалай нысанына бөлуге болады. Материалдық-заттық
Инвестиция - алуан түрлі күрделі қаржы бойынша инвестиция
Инвестор – салым иесі, инвестицияларды жүзеге асыратын жеке
Инвестициялау (инвестициялық процесс) – бұл қарапайым және өндіріс
Өндірістегі жалпы инвестицияны өнім инвестициясы деп атайды. Ол
Екінші біріктіруші таза инвестиция – бұл капиталдың қаржы
Кәсіпорынның инвестициялық қызметі – оның жалпы шаруашылық қызметінің
Кәсіпорынның инвестициялық стратегиясы екі біріктіруден анықталады: көлемі және
Сонымен, жалпы түрде инвестиция ақша қаражаты ретінде, банктік
Инвестициялық қаржы жағынан анықтамалығы – бұл табыс табу
Нарықтық экономикада инвестиция кез келген формада қаржы жұмсау
Инвестиция – бұл ресурс, оны жұмсай отырып, болжаланған
Инвестициялар қаржы ресурстарын пайдалануды қысқа мерзімді немесе ұзақ
Венчурлік капитал – үлкен тәуекелге байланысты жаңа саладағы
Тікелей инвестициялау - шаруашылық субъектілерінің табыстар түсіруіне және
Портфельдік инвестициялар – портфельді қалыптастыруға байланысты (түрлі инвестициялық
Аннуитеттік – тұрақты аралық уақыт арқылы салымшыға елеулі
Инвестициялық процестің өзіне тән кешенді сатылары бар. Олар:
капитал салымын қаржыландыру;
инвестициялау объектілерін анықтау;
аталғандардың орындалуын бақылау.
Нақты инвестиция – қайта құру немесе барлық кәсіпорындарды
Тура және жанама инвестициялар – ҚР-ң «Мемлекеттің тура
Инвестицияның басқа формасы болып: мүлік құқығы, жер учаскілерінің
Инвестицияның негізгі түрлері. Фирманың ең негізгі қызмет ету
Коммерциялық тұрғыда инвестицияның келесідей түрлерін ажыратады:
физикалық активтегі инвестициялар;
ақша активіндегі инвестициялар;
материалдық емес активтегі инвестициялар.
Физикалық активтер: өндірістік мекемелер мен ғимараттар, сонымен қатар
Ақша активтер басқа физикалық және заңды тұлғалардан ақша
Материалдық емес активтер қызметкерлердің біліктілігін жоғарылату, тауар белгілерін
Нақты активтегі инвестиция біліктілігі. Нақты активтегі инвестицияның анализі
Тиімділіктің өсу инвестициясы. Олардың мақсаты – қызметкерлерді оқыту
Өндірісті кеңейту инвестициясы. Бұл инвестицияның тапсырмасы, бар өндірістің
Жаңа өндіріс құру инвестициясы. Мұндай инвестициялар жаңа кәсіпорындардың
Мемлекеттік органдарының басқармаларын қанағаттандыру мақсатындағы инвестиция. Бұл инвестицияның
Инвестицияның осындай топтарға бөлінуі тәуекелдік деңгейіне себеп болады.
3 түрі
Жаңа өндіріс құру инвестициясы Өндіріс шешімдерінің
талаптарын қанағаттандыру
Тәуекелдіктің жоғары деңгейі
Тәуекелдіктің төмен деңгейі
Бұл инвестиция түрлері және тәуекелдік деңгейінің байланысы мынамен
Толық ғылыми-техникалық және өндірістік айналымдар (ғылым – техника
жаңа техника мен озық технологияны пайдаланудың нақты көрсеткіштері;
нарық өзгерістері, баға, валюта курсы;
- өндіріске табиғи жағдайлардың әсері
Инвестицияның объектілері:
жобаның масштабы (мегожоба, мультижоба, моножоба);
жобаның бағытталуы (коммерциялық, әлеуметтік, мемлекет қызығушылықтарымен байланысты және
инвестициялық айналымдардың сипаты және мазмұны (барлық өмірлік циклдың
мемлекет қатысуының сипаты және деңгейі (мемлекеттік капитал қорлары,
Мегожоба, бұл үлкен көлемдегі жоба, бірнеше жобалардың өзара
Мысалы:
халық шаруашылығының құрылымдық реформа жасау;
нарыққа өту және нарық үлгілерін жасау;
сондай-ақ экономиканың жекелеген секторлары мен түрлі өрістерін дамыту
Бағдарламалар:
халықаралық;
салалық;
салааралық;
аймақтық болуы мүмкін.
Мегожобалар мына ерекшеліктермен қамтамасыз етілген:
жоғары бағалылықпен – 1 млрд доллар және одан
капитал сыйымдылығымен – осындай жобадағы қаржы құралдарын пайдаланушылар,
еңбек сыйымдылығы – сағатына жобалауға 25 млн. адам,
іске асыру ұзақтығы – 5-7 және одан да
басқа мемлекеттердің араласу қажеттілігі; іске асыру аймағының алшақтауы,
әлеуметтік және экономикалық ортаға аймақтың әсері, тіпті мемлкет
Мультижоба – ұйымдар мен кәсіпорындар шеңберінде жүзеге асырылатын
Моножоба – бұл нақтылы міндеттерді жүзеге асыратын әр
техникалық;
ұйымдық;
экологиялық;
әлеуметтік жобалар.
Кәсіпорынның өндіріс-шаруашылық қызметінің негізгі бір жағы өзінің өндіріс-экономикалық
Инвестициялық қызметтердің субъектісі болып инвестор (инвестициялық қызметтерді тудыратын
Инвестициялық қызметтің объектісін қолданушылары инвесторлар, сонымен қатар басқа
Инвестициялық қызметтің субъектісі, инвестицияның практикалық қайта құрылуы кезіндегі
Инвестициялық сфералар өзіне мыналарды кіріктіреді:
капитал құрылысының сферасы, яғни негізгі және айналым өндірістік
инновациялық сфера, яғни ғылыми-техникалық өнім және интеллектуалдық потенциал
қаржылық капиталының қатысу сферасы (әр түрлі формадағы
ҚР-ң кәсіпорынның инвестициялық қызметі мына Заңдармен реттеледі: «Тура
Дисконттау коэффициенті. Бүгінгі ақша бірлігі болашақтаға құнына енгізіледі,
Kд=1/(1+k)п
К – ақша құнының өзгеру қарқыны;
П – инвестициялау процесі басталған жыл;
к – несиенің проценттік ставкасы, ставка 10 проценттен
Инвестициялық принциптер:
салым қаржысын әрбір бірлігіне келетін пайданың артып отыруы;
инвестициялау тәуекелін (төмендету) азайту;
шығынды өтеу мерзімін есепке алу.
Инвестициялық шығынның өтелуі - бұл салынған қаржыны
Инвестициялық саясат – бұл халық шаруашылығын дамыту мақсатында
Шығынды өтеу мерзімі – бұл капитал салымдарының нәтижелі
Tш.ө.=K/П
Tш.ө. – шығынды өтеу мерзімі;
К – капитал салымы;
П – жылдық табыс.
Мәселен жоба бойынша 120 млн. тг көлемінде инвестиция
Tш.ө.=Алғ.инвестиция/Жылдық табыс=120 млн.тг/35 млн.тг=3.4 ж.
Сонда инвестициялық шығын 3 жыл 4 айда өтеледі.
Инвестициялық жоба – экономикалық сфераларда және әртүрлі салаларда
1-кесте. Инвестициялық жобаларды тартудың
негізгі белгілері
Белгілер
Бірінші Жобалардың прогресшілдігі
Екінші Ішкі және сыртқы нарықтарда бәсекеге қабілеттілігі
Үшінші Өнімдерді сатуда нарық сыйымдылығы
Төртінші Өндірісті шикізат ресурстары және басқа факторлармен қамтамасыз
Бесінші Инвестициялық циклдың үздіксіздігі
Алтыншы Жобаның экономикалық және қаржы көрсеткіштері
Инвестициялық жобалар мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады.
Жобалар ұзақтығына қарай:
қысқы мерзімді;
орта мерзімді;
ұзақ мерзімді.
Көлеміне қарай:
шағын;
орта;
ірі болады.
Күрделігіне қарай:
жай;
күрделі;
өте күрделі.
Жобалар түрлері бойынша:
инвестициялық;
инновациялық;
ғылыми-зерттеу;
оқу-білімдік;
аралас болып бөлінеді.
Инвестициялық жобалар негізінен мына төмендегі төрт кезеңде жүзеге
тұжырымдама;
жоспарлама;
өтімділігі;
бітімділігі.
Бұл кезеңдер жобаның «өмірлік циклы» деп аталады. Жобаның
Жобаның өту кезеңі фаза деп аталады. Жобаның фазасының
құрылуын мына кестеден көруге болады.
Инвестиция алдындағы фаза
Инвестициялық мүмкіндіктердің анализі
Басшының техника-экономикалық дәйектемесі
(ТЭД)
ТЭД
Инвестициялық мүмкіндіктер туралы
баяндама
Инвестициялық фаза
Келісімдердің қорытындылары
Жобалау
Құрылыс
Маркетинг
Оқу
Пайдалымдық
Қабылдау және
шығару
Құрал-жабдықтарды
ауыстыру
Кеңейту, инновация
кесте. Жобалық циклдың инвестиция алдындағы, инвестициялық және
Инвестициялық жобаларға тиісті талдаулар жүргізілуі қажет. Мұндағы басты
техника-технологиялық;
коммерциялық;
әлеуметтік;
экологиялық;
экономикалық.
Әрбір жобалық талдаудың өзіндік әдістемелері бар.
Инвестициялық жобаларға әрбір қатысушының жағдайын, оның құрамын анықтайтын
жарғылық капиталдың көлемі және оның ахуалы;
салықтар;
айналым қаржысы;
негізгі активтер (материалды емес және негізгі қаржылар);
өндіріс шығындары;
таза табыс.
Инвестициялық жобаны қабылдау циклы мынадай кезеңдерден өтеді:
жобаларды таңдау және алдын-ала бағалау;
жобаның техника-экономикалық дәлелдемелерінің құрамдас бөліктеріне талдау жүргізу;
мемлекеттік сараптау;
қаржыландыру туралы шешімдер қабылдау;
жобаларды қабылдау жұмыстарын атқару және бақылау.
2 Қазақстандағы инвестициялық климат
Шетел инвестициялардың ағымы әртүрлі елдерге, сонымен қатар олардың
Инвестициялық климаттың үлгісі шетел инвестицияларын қатыстыруының және қолдануының
Мемлекетте қолайлы инвестициялық климат құру – бұл көрсеткіштердің
мемлекет нарығының потенциалды сипаты;
табиғи және еңбек ресурстармен қамтамасыз етілуі;
экономикалық реформалардың жағдайы және қозғалысы;
инвестициялық қызметі үшін заң шығарушы база;
мемлекеттік органдарда басқару шешімдерін қабылдау заңдылығы;
нарықтық инфрақұрылымның және валюталық нарықтың дамуы;
банктік жүйелердің табандылығы;
саяси климаттың табандылығы және бағыты.
Инвестициялық климат пен инвестициялық тәуекел бір-бірімен өзара тығыз
Қазақстан ЕМ-мен серіктестік және қызметтестік туралы келісімге отырды.
Өзінің еңбек ресурстарымен Қазақстан шетел инвесторларын қызықтыратын бұрынғы
ҚР-ң экономикалық жүйесі орталық-ұйымдықтан нарықтыққа өту кезеңінде үлкен
Макроэкономикалық тұрақтылық бірінші кезеңде өндіріс деңгейімен кезек жүре
Қазақстандағы инвестициялық климатты жақсарту факторы – инвестициялық қызметтің
«Бағалы қағаздар нарығы туралы» Заңының қабылдануы республикадағы қор
Заңда биржа қорының қызметін, бағалы қағаздар нарығы инфрақұрылымының
«ҚР-ғы инвестициялық қорлары туралы» Заңының шығуына жаңа инвестииялық
Акционерлерімен байланыста инвестициялық қорлар былай жіктеледі:
қайтарым қоры – ашық инвестициялық қор, ол акционерлерден
инвестициялық компания – жабық инвестициялық қор, өздерінің акционерлерінен
Инвестицияның қаржы құралдарын қатыстыру қызметі бағалы қағаздар құралын
Реттеудің басқару шешімдерін қабылдау мемлекеттік органдарда инвестиция жөніндегі
Көпжақты ведомствалар жеке инвестордың Қазақстанның инвестициялық жобаларын құруы
ҚР-да жетерліктей қолайлы инвестициялық климат құрылды. Бұл жөнінде
Инвестицияны тарту үшін Қазақстан нарығының реттелуі Респонденттерді сұрастыру
Қызықтырушылық
Жеткіліксіз қызықтырушылық
Қызықтырмайтын
Анықталмаған
кесте. 1997 жылғы шетел инвесторларымен Қазақстан нарығының қызықтырушылық
Осы келтірілген мысалдан мынадай қорытынды жасауға болады, Қазақстан
Инвестицияның көлемі бойынша инвестициялық жобаның бөлінуін келесі кестеден
Инвестиция көлемі бойынша инвестиция жобасының градациясы, АҚШ долларымен
1996 жыл
1997 жыл
Жобаны белгілеу
50 мыңнан төмен
50-ден 100 мыңға дейін
100-ден 200 мыңға дейін
250-ден 500 мыңға дейін
500 мыңнан 1 млн дейін
1-ден 5 млн-ға дейін
5-тен 20 млн-ға дейін
20-дан 100 млн-ға дейін
100-ден 200 млн-ға дейін
200 млн-нан жоғары
ҚОРЫТЫНДЫ
4- кесте. 1996-1997 жылғы инвестицияның көлемі бойынша ҚР-ң
Шетел инвесторларының ойы бойынша инвестициялауға экономиканың қызықтырушылық секторы
Қызықтырушылары (привликательный) қызмет ету сферасы және банктік қызмет
Әлсіз қызықтырушылықтар - өндірістік инфрақұрылымдар, әлеуметтік инфрақұрылымдар, металлургиялық,
Қазақстан Республикасының инвестиция ағымына тежеуіш әсерін тигізетін факторлар
Қазақстан Республикасының инвестиция ағымын тежеуішінің қатаң факторы -
Бір қалыпты факторға – дамымаған өндірістік және әлеуметтік
Әлсіз факторға – мемлекеттің геосаяси жағдайы, ақпараттың жетіспеушілігі,
Сонда да Қазақстан Республикасы шетел инвесторлары үшін тиімді.
3 Кәсіпорындардың шетел инвестициясымен қызмет жасауы.
Қазақстан тәуелсіздікке қол жеткізген күннен бастап экономикалық жағдайды
5– кесте. 1993-1999 жылдары ҚР-на шет елдердің тікелей
1993-1999 жж.
игерілгені
Барлығы 7229,2
оның ішінде
мұнай-газ кешені 3764,5
түсті металлургия 1907,5
6 – кесте. Қазақстан экспорты мен импортындағы жекелеген
экспорт
1995 1996 1997 1998 1999 1995 1996 1997
Барлығы 100 100 100 100 100 100 100
оның ішінде
Германия 3,3 3,1 5,4 5,2 5,9 5,2 4,7
Италия 2,7 3,3 5,5 9,1 7,5 0,8 1,0
Ресей Федерациясы 45,1 42,0 35,2 29,6 19,8 49,9
Ұлыбритания 2,1 3,9 8,4 8,9 3,4 2,2 1,8
Қытай 5,7 7,8 6,8 7,0 8,5 0,9 0,8
Швейцария 3,6 3,6 4,4 6,2 5,3 1,5 1,1
Өзбекстан 2,9 3,4 2,3 2,2 1,2 7,1 2,1
Украина 2,3 3,6 4,7 4,8 2,1 2,3 2,2
Еліміздің инвестициялық саясаты ірі салымдарын қаржыландыру үшін жағдайлар
Жеке инвесторлар мемлекеттік инвесторларға қарағанда коммерциялық табысты көбейтуге
Қазақстан үкіметі 1996 жылы 1996-1998 жылдарға арналған инвестициялық
Соңғы жылдары біздің республикамызда шетел инвестицияларымен (қаржымен) жұмыс
Қорытынды
Сонымен қорыта айтқанда, Қазақстан экономикасын тұрақтандыру және дамытудың
Әзірге отандық өнеркәсіпті аяғынан тік тұрғызу үшін шетел
Міне, сондықтан да біз инвестициялық ахуалды жақсартуға көп
Қолданылған әдебиеттер:
Үмбетәлиев А., Керімбек Ғ., «Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік»,
А.Қ. Меірбеков, Қ.Ә. Әлімбетов, «Кәсіпорын экономикасы», Алматы «Экономика»
Сейтказиев А.М. «Инвестиционная активность предприятия РК», Алматы «Экономика»
Нурланова Н.К. «Формирование и использование инвестиций в экономике
Сейтказиева А.М., Байкадамова А.Б., Сариева Ж.И., «Инвестиционная дейятельность
Мамырова М.К., «Эффективность инвестиций в промышленном производстве», Монография,
«Реалии Социально экономического развития Казахстана», Алматы «Экономика» 1999
«Қазақстан жаңа үлгідегі даму жолында: үрдістер, әлует және
«Қазақстан жаңа үлгідегі даму жолында: үрдістер, әлует және
«Қазақстанның ашық нарықтық экономикасының дамуы» 1-бөлім, Алматы «Экономика»
А.Д.Челекбай «Қазақстан экономикасын реттеу стратегиясы: 21 ғасырға көзқарасы»,
«Экономикалық кадрлар даярлау стратегиясы: оқыту нысандары мен әдістерін
«Реформирование Казахстанской экономики: уроки, теория и практика», Алматы
Транзитная экономика, 2004/4, 33 стр.
Аль-Пари, 2003/3 24, 88 стр.
Аль-Пари, 2003/3-4, 119 стр.
15
Қазіргі таңдағы Қазақстандағы инвестициялық климат
Өндірісті кеңейту инвестициясы
ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ САЯСАТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРАЛДАРЫ
«Қазіргі жағдайдағы кәсіпорындардың инвестициялық саясатының ерекшеліктері»
Кәсіпорынның инвестицияны тартудың тиімділгінің теориялық негізі
Қазақстандағы инвестиция
Қазақстан Республикасындағы инвестиция жүйесінің дамуы
Инвестиция экономикалық даму құралы
Елдің инвестициялық климаты және оған әсер ететін факторлар
Қазақстан Республикасындағы инвестициялық саясатты талдау