Басқарудың тиімділігі
Мазмұны
Кіріспе
Басқару құндылық және тиімділік категориясы ретінде
Басқару түсінігі және оның құндылық, тиімділік ұғымдарымен байланысы
Басқарудың экономикалық механизмі
Басқарудағы құндылық және тиімділік
Сырым ауданы экономика және қаржы бөлімінде басқарудың құндылық
Сырым ауданы экономика және қаржы бөлімінің ұйымдық–экономикалық жағдайы
Басқарудың құндылық және тиімділік ретінде іске
Сырым ауданы экономика және қаржы бөлімінің экономикалық
Сырым ауданы экономика және қаржы бөлімін басқаруды құндылық
Құндылық пен тиімділікті іске асырудағы басқару функцияларын жетілдіру
Басқару әдістерін қолдануды жетілдіру жолдары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасының дамуының қазіргі сатысы экономика мен қоғамды
Қазақстанда басқару теориясы мен практикасын игеру қиыншылығы осы
Осыған байланысты нарықты экономика өркендеген елдердің бай тәжірибесін
Енді міне нарықтық экономика дамуының барысында қазір біздерге
Қазақстан экономикасында соңғы он жылда өткізілген нарықтық реформалар
Басқаруды құндылық, тиімділік категориясы ретінде қарастыру және оның
Басқарудың экономикалык механизмін зерттеу;
Нақты зерттеу объектысында басқарудың құндылық және тиімділік ретінде
Нақты зерттеу объектосында басқарудың жетілдіру жолдарын анықтау.
Дипломдық жұмысың зерттеу объектосы Сырым ауданы экономика және
Дипломдық жұмысы орындауға Сырым ауданы экономика және қаржы
Дипломдық жұмысты орындауда экономикалық талдау, топтау, т.б. әдістер
Басқару құндылық және тиімділік категориясы ретінде
Басқару түсінігі және оның құндылық, тиімділік ұғымдарымен байланысы
«Менеджмент» ағылшын сөзі, оның түп төркіні гректің «манус»,
Ағылшын тіліндегі Оксфордт сөздігінде бұл ұғымға мынандай түсінік
Адамдармен қарым-қатынас жасау әдісі, үлгісі;
Билік және басқару өнері;
Шеберліктің ерекше түрі және әкімшілік дағды
Басқару органы, әкімшілік бөлігі;
Менеджмент негіздері курсы бойынша студенттерге арналған американдық оқулықта
Менеджмент-бұл ұйым мақсаттарына жету үшін адамның матеиалдық және
Профессор И.Н. Герчикова менеджментті нарық жағдайындағы фирманың кез-келген
Белорусь ғалымы Н.И. Кабушкиннің ойынша менеджмент-бұл адамның еңбегін,
Ф.М. Русинов пен М.Л. Разу менеджментті ұйымның шаруашылық
Э.А. Уткин «Курс менеджмента» еңбегінде менеджментті былайша түсіндіреді:
А.А. Радугиннің менеджмент түсінігінің негұрлым қысқаша сипаттамасын қолданады.
Менеджмент-бұл өндірісті басқару, меңгеру және ұйымдастыру, өндірістің тиімділігін
Менеджмент саласындағы маман Веснин В.Р. басқару және менеджмент
Бір анықтама екінші анықтаманы дамытады, себебі, олардың бәріне
Мененджментті қолда бар ресурстарды ұтымды қолдану арқылы ұйымның
Менеджмент теориясын алғашқы жасаушылардың бірі Ф. Тейлордың пікірінше,
П. Друкердің түсіндіруінше, менеджмент ғылым немсе кәсіптен гөрі
Менеджмент ұғымына Э. Петерсон мен Э. Плоумен кеңірек
Басқарудың осындай жалпы қағидасы адамдар тобының алуан түріне
Үкімет. Менеджмент ұғымы үкімет қызметіне қолданылғанымен, Петерсон мен
Мемлекеттік менеджмент. Көп мемлекеттік мекемелерді ұйымдастыру және сондағы
Әскери менеджмент. Мемлекеттік менеджменттің ерекше түрі. Құраулы Күштерді
Құрама одақтық немсе клубтық менеджмент. Мемелекеттік мекемелердегі секілді,
Бизнес менеджмент. Үкіметтіктен және мемлекеттіктен өзгеше келетін
Мемлекеттік меншіктегі менеджмент. Бизнес –менеджменттің арнайы түрі. Жеке
Петерсон мен Плоумен былай атап көрсетеді: менеджменттегі сұндай
Менеджментке алуан түрде түсінік бергенімен, классиктердің бұл жөніндегі
Гальвецияның пікірінше, басқару процесі-өнер, оның басты мәні мен
Қазіргі кездегі менеджмент жоспарлау қызметі мазмұнының өзгеруімен байланысты
Вольфганг Хайер өзінің Еуропада бизнес қалай жасалады кітабында
Сонымен, менеджменттің бастапқы ұығым-бұл басшылық.
Іскер кәсіпорындар тек өз органдары, яғни басшылары, немсе
Жеке кәсіпорынның, өзінің құқықтық нышандарына қарамастан, басшылығы болуы
Менеджменттегі басты нәрсе-кәсіпорын мүддесіне жауап беретін мақсаттар қою.
Кәсіпорын ең сапалы, әрі бағасы біршама арзан тауарларды
Кәсірорын-еі алдымен адмдар. Осыдан келіп бұл терминнің үшінші
Кәсіпорындардағы адамдар өндірістік процестің маңызды элементі болып саналады.
Менеджменттің міндетіне, басшылық етуіне жаңа нарықтарды игеруіне жұртшылықтың
Сонымен, менеджменттің екі ұғымы бар:
Біріншіден, менеджмент-бұл басқару, басшылық ету органы, екіншіден, менеджмент-бұл
Менеджмент бойынша классикалық зерттеуінде (Мескон М. және басқалар,
Басқару сапасы басқару функциялары қалай орындалатынына тікелей тәуелді
Басшының мәселесі ол басқаратындардың жұмысынан қатты ерекшеленеді, себебі
Қазіргі заманғы басшының функциялары көп түрлі, бұл олардың
Файоль бойынша басшының функциялары.
Алдынала ала көру және жоспарлау – «болашақты зерделеу
Ұйымдастыру – бұл «кәсіпкерліктің материалдық, сонымен қатар, адамдық
Өкімдерді беру «персонал ортасында белсеңділіктің ұстанылуын» білдіреді. Басшының
Үйлестіру – бұл «күштерді біріктіріп және үйлесімді іс-әрекет
Бақылау – «бәрі де орнатылған ережелерге және жасалған
Десслер бойынша басшының функциялары.
Десслер де, Файоль секілді, келесідей бес функцияны бөліп
Жоспарлау – мақсаттар мен стандарттарды қою, іс-әрекеттердің ережелерін
Ұйымдастыру – бағыныштылардың алдына мәселелерді қою, оларды бөлімдер
Персоналды басқару – кандидаттар үшін стандарттарды анықтау, жұмыскерлерді
Басшылық ету – жұмыскерлерді жұмысты орындауға қалай мәжбүр
Бақылау – сатылымдардың квотасы (үлесі), сапасы, өнімділіктің деңгейі,
Файоль мен Десслерда басшы функцияларының саны бірдей екеніне
1.2.Басқарудың экономикалық механизмі
Әлеуметтік-экономикалық механизмдерді басқарудың әртүрлі механизмдері бар – құқықтық,
Жалпы мағынада «басқарудың экономикалық механизмі» түсінігі – іс
Сондықтан, басқарудың механизмі туралы айтпас бұрын, басқару механизмінің
Экономиканың басқарылуы жүзеге асырылып жатқан деңгейге байланысты оны
Макроэкономикалық деңгейдегі басқару субъектілері – бұл басқарушылық шешімдерді
Микроэкономикалық деңгейдегі басқару субъектілері – бұл оларға бағынышты
Макроэкономикалық және мемлекеттік басқару түсініктері бір-біріне теңбе-тең емес,
Жалпы түрінде экономиканың қызмет ету сұлбасы экономикалық үрдістердің
Жүйелер:
Жоспарлау, болжамдау
Ынталандару - еңбек ақы
Ұйымдастыру
Бақылау
Ішкі шаруашылық реттеу.
Мемлекет пен халықтың арасындағы өзара қарым-қатынастар адамдарға олардың
Ел экономикасының тиімді қызмет етуінің негізгі белгілері –
Дегенмен, экономиканың тұрақты дамуы шексіз ұзақ созыла беруі
Ұдайы өндірістік (воспроизводственные) циклдар өнімнің жасалуынан бастап оның
Өндіріс сатысындағы басқару келесідей сұрақтарға жауап беруге негізделеді:
Өнімдер өндірісінің және үлестірімінің басқарылуын олардың өндірушілері жүзеге
Бұдан кейін ұдайы өндірістік циклдың көрсетілген сатыларының соңғысы
Ұдайы өндіріс бір циклдан басқа циклға дейін өндірілетін
Ұдайы өндірістің үрдістерінде үлкен рөлді сыртқы орта атқарады.
Экономиканы басқару жүйесі қоғамдағы тауарлардың өндіріс, үлестірім, айырбас
Экономиканы басқару механизмдеріне екі шектес көзқарас бар –
Шың өмірде кезкелген елдің экономикасы таза нарықтық немесе
Кезкелген түрдегі экономиканың негізгі буыны – бұл берілген
Кезкелген бұндай кәсіпорын үшін оның қойылған мақсаттарға қол
Нақты стратегияның таңдалуын кәсіпорынның басшылығы осындай таңдауға ықпал
Стратегияның таңдалуына кәсіпорынның қаржылық мүмкіндіктері, оның жұмыскерлерінің біліктілігі,
1.3.Басқарудағы құндылық және тиімділік
Басқару тиімділігі – күрделі, көп қырлы категория. Ол
Басқару қызметінің тиімділігі басқару субъектісіне қатысты тек сандық
Бірақта қазіргі кезде кәсіпорындарда еңбекті бағалау және оның
Құндылық - объектінің жағымды немесе жағымсыз жақтарын білдіретін
Адаир басшы сегіз функцияны орындайды деп санаған:
Тапсырманы анықтау. Адаирдің пікірінше қойылған мақсатқа қол жеткізу
Жоспарлау. Бұл үрдістің арқасында басшы негативті (теріс) ахуалды
Нұсқама. Бұл функция «бұны қалай істеуге болады» деген
Бақылау. Адаир басқаларды бақылау пайдасыз болады, егер сіз
Жұмысты бағалау. Басшыға жұмыстың нәтижелерін жүйелі түрде шығарып
Ынталандыру. Басшының мәселелеріне іс жүзінде ынталандырудың қандай-да бір
Ұйымдастыру. Басшы бағыныштыларының жұмысын орындамауы тиіс, бірақ ол
Жеке (личный) мысал. Гүлденген ұйымдар сәттілігінің себебі олардың
Басшылар ие болуы тиіс тәжірибелік дағдылар: 1. техникалық
Адамның күрделі ішкі дүниесіне қарамастан, көптеген ғалымдар оны
Сөйтіп, австралиялық дәрігер-психиатр З.Фрейд (1856-1939) жеке тұлғаны және
И.П.Павловтың және басқа да ғалымдардың жасаған зерттеулерінің нәтижесінде
Швейцариялық психолог К.Юнг (1875-1961) адам психикасының негізгі функциялары
Соңғы онжылдақтарда психология мен әлеуметтанудың қиылысында жаңа ғылым
2. Сырым ауданы экономика және қаржы бөлімінде басқарудың
2.1. Сырым ауданы экономика және қаржы бөлімінің ұйымдық
Бүгінгі таңда Сырым ауданы өңірінің аумағы 11,9 мың
Орталығы - Жымпиты ауылы Өлеңті өзенінің жағасына орналасқан,
1997 жылдан бұрынғы кәсіпорындар мен мекемелер 22 ЖШС
Ауданның жер бедері негізінен жазық, тек солтүстік, солтүстік-шығысқа
Аудан көлемінде жер асты бұлақ көздері де баршылық.
Жері негізінен солтүстігінде қоңыр, оңтүстігінде бозғылт қоңыр, ал
Жер қойнауынан құрылыс материалдарының қоры қорланған. Климаты тез
Аудандағы халықтың басым көпшілігі қазақтар (99 %). Тұрғындардың
Аудан экономикасы негізінен ауыл шаруашылығына бағытталған. Ауыл шаруашылығына
Егістіктің басым бөлігі дәнді дақылдар үлесінде. Мысалы: осы
Аудан көлемінде 14 ЖШС, 156 шаруа қожалығы, 11
2004 жылдың 1 қаңтарына ауданда 28092 бас ірі
Аудандағы бұрынғы етті, етті-сүтті, етті-жүнді мал өсіруге, астық
Жергілікті жерлерде ауыл шаруалығы өнімдерін өндейтін 8 шағын
Қазір аудан көлемінде 32 жалпы білім беретін, бір
Әрбір ірі елді мекендерде Мәдениет үйлері мен клубтардың,
Қазақ тіліндегі аудандық газет (әуелі «Қызыл ту», соңынан
Аудан жерімен үлкен маңызы бар Самара-Шымкент, Ақтөбе-Атырау, Жымпиты-Қаратөбе,
Қазақта «Арттағыны қозғау ағалық, алдағыны болжау -даналық» деген
2.1. Сырым ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2012 жылғы наурыз
Көрсеткіштер 2009 ж 2010 ж.. 2011 ж. қаңтар-наурыз
Өнеркәсіп өнімдерінің көлемі, млн.теңге 1437,7 1481,7 1785,3
Ауылшарушылық өнімдерінің көлемі, млн. теңге 2959,2 3968,7
Негізгі капиталдағы инвестицияны игеру, млн.теңге 1127 1664,5
Еңбек ақының орта есебі, мың.теңге 31,5
Сырым ауданының негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштері
Аталуы жылдар
2010 ж 2011 ж 2012 ж (болжам)
Аумақтық жалпы өнім,
млн. теңге 54397,1 61544,8 66615,0
Аумақтық жалпы өнім жан басына шаққанда, мың теңге
Өнеркәсіп өнімінің көлемі, млн. теңге 8972,9 8757,3 9103,5
Ауылшаруашылық өнімінің көлемі, млн.теңге 24984,6 25783,5 27100,0
Негізгі капиталға бағытталған инвестиция, млн. теңге 15277,1 23926,0
Сауда және басқа қызметтер, млн.тг 6807,5 7659,5 6126,1
Орташа айлық жалақы, теңге 30798 37481 48725
БЮДЖЕТ
Аталуы 2010 ж 2011 ж 2012 ж
(болжам)
Салық және салық емес түсімдер, мың теңге 1
Нысаналы даму трансферттері, - 4 934 048,0
Ағымдағы нысаналы трансферттер, -*- 306 824,0 1
Субвенция -*- 4 749 463,0 5
БАРЛЫҒЫ: 11 055 785,0 11056601,0 12827395,0
Өнеркәсіп. Ауданның өнеркәсіп өнімінің көлемі 127,7 млн. теңге
Ауыл шаруашылығы. Ауыл шаруашылығының жалпы көлемі аудан шаруашылығының
Аудан шаруашылығының барлық категорияларымен келесілер өндірілді 1438,5 тонна
2012 ж. 1 сәуіріне шаруашылықтың барлық категорияларында ірі
Шағын кәсіпкерлік. 2012 ж. 1 сәуіріне 990
Шағын кәсіпкерліктің шаруашылық субъектілерімен 153875 мың. теңгеге өнім
Шағын кәсіпкерлік саласында жұмыспен қамтылғандардың жалпы саны 1538
2012 жылдың 1 сәуір айына шағын кәсіпкерліктен
Меншіктің бүкіл нысандарындағы ұйымдар мен мекемелер негізгі капиталға
Қаржы. 2012 жылдың 1 наурызында мемлекеттік бюджетке
Бюджеттік ұйымдарда еңбекақы бойынша бережақ жоқ. Зейнетақылар мен
Еңбек нарығы.
2012 ж. 1 сәуірге жұмыспен қамту орталығында 743
Жұмыспен қамтылғандар саны 490 адам. Жұмыспен қамту орталықтары
Тұрғындарды уақытша жұмыспен қамту мақсатында ақылы қоғамдық жұмыстарға
2012 жылдың наурыз айына кедейлер саны
Денсаулық сақтау. 2012 ж. 1 суіріне ауданның
Білім беру. 2012 ж. 1 сәуіріне айына ауданның
Мәдениет және спорт. 2012 ж. 1 сәуір айына
Қылмыс. 2012 жылдың 1 сәуір айына
Ауылдық аумақтарды дамыту
Ауылдық аумақтарды дамыту бойынша бөлім жыл сайын ауданның
«Дипломмен ауылға» жобасы бойынша 2011 жылы аудан бюджетінде
1 шілдеден бастап 1500 еселік айлық есептік көрсеткіш
2011 жылы 61 маман (деңсаулық сақтау саласы бойынша
Жыл басынан жоба бойынша 11 маман (мәдениет -
2012 жылы көтерме жәрдемақы алуға республикалық бюджеттен
2012 жылдың 1 наурызына 4 маманға (білім беру
Аудан бюджеті
2012 жылға аудан бюджеті 3 338 119 мың
Кірістер бойынша 2012 жылға нақтыланған жоспар 3 359
Аудан бюджетінің өз кірістеріміз жоспар бойынша - 632
- салықтық түсімдер жоспар бойынша - 630 250
- салықтық емес түсімдер жоспар бойынша - 2
- негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер жоспар бойынша
- трансферттер бойынша жоспар 2 627 468 мың
- бюджеттік кредиттер - 72 810 мың теңге,
- бюджеттік кредиттерді өтеу жоспар бойынша 4 866
Шығыстар бойынша 2012 жылға нақтыланған жоспар 3 359
Нәтижеге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесі
Бюджеттік бағдарламалар әкімшілері қазіргі уақытта толығымен бюджеттік бағдарлама
Басқарудың құндылық және тиімділік ретінде іске
Менеджердің іс-әрекетінің мәні, қойылған мақсаттарға жетуне бағытталған адамдарды
Ұйым қызметін жүзеге асыру мен жетілдіру бұл қызмет
Адам қандай қызмет атқармасын, ол әрдайым тиімді және
Осы жағдайда заңды сұрақ, сіздің ұйымыңыз қаншалықты үнемді
Бірақта нәтиже шығыннан қаншалықты артықтығы маңызды емес,
Басқару категориясы ретінде тиімділік мазмұны ол шығындар мен
Жалпылама түрде басқару қызметінің тиімділігін келесі формуламен көрсетуге
Э = Р / З
Мұндағы Р – басқару жүйесінің қызмет нәтижесі.
З – басқару қызметіне шығын немесе пайдаланылған ресурстар
Басқару тиімділігі деп біз экономикалық, әлеуметтік, ұйымдастыру, және
Басқару тиімділігі, әлеуметтік-экономикалық категория ретінде – бұл осы
Тиімділікті потенциалды және нақты деп бөлуге болады. Потенциалды
Басқару жоғары тиімділігіне қол жеткізуде менеджмент үрдісі
Басқару басымдылықтарының принциптері. Олардың негізілері:
адам факторлары артықшылықтары – ынталы іс-әрекет, кәсібилік;
сыни факторлар принциптері – уақыт факторларын ескерту, ақпараттық
бағыттанудың негізгі қағидалары – басқару қызметіне мақсаттар,миссия және
Менеджмент тиімділігін бағалау мәселесі неде?
Бірінші кезекте ол, нәтиже тек тікелей (нақтылы) болуымен
әсер ету ұзақтығы бойынша;
әсер ету сипаты бойынша;
формализация деңгейі бойынша;
әсер ету масштабына байланысты;
мазмұны бойынша;
әсер ету формалары бойынша.
Басқару тиімділініне әсер етуші негізгі тереңірек қарастырсақ.
Әсер ету уақыты бойнша, ұзақ уықыт әсер ететін
Әсер ету сипаты бойынша интенсивті және экстенсивті. Алғашқысы
Формализация деңгейі бойынша санды өлшеуде болатын және сандық
Мазмұны бойынша факторлар:
ғылыми-техникалық (еңбекті механикаландыру және автоматтандыру деңгейі);
ұйымдастырушылық (басқару аппаратының оңтайлы құрылымы, кадрларды орналастыру, құжат
экономикалық (материалдық ынталандыру жүйесі және материалдық жауапкершілік),
әлеуметтік-психологиялық (еңбек мотивациясы, тұлға аралық қарым-қатынас),
техникалық,
физиологиялық (еңбек санитарлық-гигиеналық жағдай және т.б . болып
Әсер ету формалары бойынша факторлар тікелей (персонал біліктілігі,
Аталған факторлардың әр қайсы басқару жүйесіне өз бетінше,
Басқаруды бағалауда оның нәтижесін түсіну көп қиындық туғызады.
Басқарудың тікелей нәтижесін тиімділік көрсеткіштері мен критерийлары кешенімен
Басқару тиімділігінің көрсеткіштері мен критерийлары дегеніміз не?
Тиімділік критерийі – сондай өлшемдегі бағаның процесі, объектінің
Басқару тиімділік критерийі басқару объектісінің оңтайлы қызметімен
Бірінші басқару объектісіне қатысты қарастырайық.
Қазіргі кездегі ғылыми басқару тиімділік критерийін жалпы, локалды
Жалпы критерийлар – тұтас басқару жүйесі қызметінің экономикалық
Жиі кездесетін локалды критерийлар тобы:
өнім өндіруге немесе қызмет көрсетуге тірі еңбек шығындары;
материалдық ресурстар шығындары;
қаржылық ресурстар шығындары;
негізгі өндірістік қорлар пайдалану көрсеткіштері;
айналым қаржыларының айналымдылығын тездету;
капитал салымдарының қайтарым мерзімін қысқарту
Сапалық критерийлар:
жоғары категориялы сапалы өнім үлесін жоғарлату;
эколгиялық тазалықты қамтамасыз ету;
қоғамға қажетті өнімдерді өндіру.
Бұл критерийлардың барлығы экономикалық тиімділік көрсеткіштері жүйесінде бейнеленуі
Тиімділік көрсеткіші – кәсіпорын жұмысының сандық сипаттамасы, басқару
Еңбек өнімділігі, материал сыйымдылығы, негізгі өндірістік қорлардың қор
Сонымен қатар жалпылама көрсеткіштерді бөледі: рентабелдік және ликвидтілік.
Басқару аппаратының жұмысын сипаттайтын көрсеткіштер, басқарудың стратегиялық тиімділігі
Басқару тиімділігін бағалауда жалпылама және жеке
Экономиканың әр түрлі салаларындағы жекелеген кәсіпорындар деңгейінде
Материалдық ресурстары (Эм) майдалану тиімділігі көрсеткіштері материал сыйымдылығын
Эм = МЗ/ВП
Мұндағы МЗ – материалдық шығындар, ВП – шығарылған
Өнімнің материал сыйымдылығын төмендету – өнеркәсіптегі және құрылыстағы
Негізгі өндірістік қорлар тиімді пайдалану көрсеткіштері оның қор
Эф = ОФ/ВП
Мұндағы ОФ – негізгі өндірістік қорлар құны, ВП
Негізгі өндірістік қорларға:еңбек құралдары (өндірістік ғимараттар мен құрылыстар,
Капитал салымдарының тиімділігінің көрсеткіші (Эп) капитал салымдарының қайтарым
Эф = К / П
Мұндағы К – капитал салымдарының көлемі, П –
Әдетте, капитал салымының оңтайлы мерзімі екі жылдан аспауы
Персонал қызметнің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіш еңбек өнімділігі болып
Эт = ВП / ЧР
Мұндағы ЧР – орташа жылдық жұмыскерлер саны. Сонымен
Еңбек өнімділігін жоғарлату көптеген факторларға байланысты: өндірістік техникалық
Материал сыйылымдылығы, қор қайтарымы, капитал салымдарының қайтарымы –
Эр = П/С*100%
Мұндағы П – есептік пайда, яғни кәсіпорында қалатын
Рентабелдік кәсіпорын жұмысының сапасын сипаттайды және пайданың барлық
Келтірілген басқару экономикалық тиімділігі көрсеткіштері статистикалық болып табылады.
Тиімділік көрсеткіштерінің шынайлығы егер менеджмент тиімділігі формаларын талдау
Осыған байланысты басқару тиімділігі көрсеткіштерін тіркеу мен екі
Басқару тиімділігінің динамикалық көрсеткіштерін келесідей түрде көрсетуге болады:
Эмд = (Пп-Пр)/ (Руп-Руб)
мұндағы, Пп-Пр – кәсіпорын соңғы көрсеткіштері (пайда), сәйкесінде
Эмд коэффициенті, 1 теңгеге басқару шығындары өзгергенде, қарастырылып
Басқару экономикалық тиімділігі динамикасы екі немесе одан
Э = (Э2-Э1)/Э2*10
мұндағы, Э1 – Э2 - кәсіпорын басқару
Келтірілген динамикалық көрсеткіштерді ұйым басқару жүйесінің түбегейлі өзгерісін
Басқарудың экономикалық тиімділіктерін жоғарлатудың негізгі іс-шаралары қандай?
Ұйым қызметінің тиімділік көрсеткіштерін жақсапту басқарудың экономикалық тиімділігі
Техникалық іс-шаралар технологияны, құрал-жабдықтарды жетілдіру, шикізаттарды өндеу режимдері,
Ұйымдастыру іс-шаралары есеп, өндіру және еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру,
Әлеуметтік-экономикалық іс-шаралар еңбек жағдайын жақсарту, ынталандыру және жауапкершілік
Ал әлеуметтік тиімділікті қалай сипаттауға болады? Әлеуметтк
Басқарудың әлеуметтік тиімділігінің көрсеткіштері тек нәтижелеуші құрастырушылармен
басқарудың ғылыми-техникалық деңгейін жоғарлату;
басқару үрдістерінің интеграция деңгейі;
менеджерлер біліктілігін жоғарлату;
қабылданатын шешімдердің негізделу деңгеін көтеру;
ұйымдастырушылық мәдениетті қалыптастыру;
жүйенің басқарушылығы;
еңбектен қанағат алу
қоғамдың сенімге ие болу
ұйымның әлеуметтік жауапкершілігін арттыру;
экологиялық зардаптары
Қазіргі кезде бизнес жағдайында кәсіпорындарда еңбек проблемалары мен
Сырым аудандық экономика және қаржы бөлімінің экономикалық жағдайы
Сырым аудандық экономика және қаржы бөлімінің миссиясы –
Пайымдауы - нәтижеге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесін енгізу
Аудандық экономика және қаржы бөлімінің негізгі қызметі -
Сырым ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуы Батыс Қазақстан облысының 2015
Елбасының экономиканы және қаржы жүйесін тұрақтандыру жөніндегі тапсырмасына
Аудан құрылғаннан бері барлық көздерден аумақтың экономикасын дамытуға
2008 жылы бағаны тұрақтандыру мақсатында жүргізілген іс-шаралар негізінде
Статистикалық деректерге сай Сырым ауданы бойынша орташа
2008 жылы микрокредиттік ұйым арқылы 8 кәсіпкерге 7,2
Ауылдық аумақтарды дамыту. Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарды дамытудың
«Жол картасы» жобасы бойынша республикалық бюджеттен бөлінген трансферт
Орта мектептердің материалдық-техникалық базасын нығайту мақсатында компьютер сыныбы,
Ағымдағы жылы Қ.Мырзалиев атындағы орта мектеп жанынан жазғы
Ағымдағы жылы «Жол картасы» жобасы аясында Қызылтөбе селосындағы
«Басқұдық селосындағы су құбыры мен сыйымдылығы 1000 м3
Бағдарлама бойынша республикалық бюджеттен аймақты газдандыруға 154,8 млн.
Бүгінде ауданның барлық ауылдық елді мекендері электр энергиямен
Елбасының Жолдауына сәйкес ауыл жолдарын қалпына келтіру мақсатында
Жергілікті жерлерде әлеуметтік сала мамандарының жетіспеушілігі байқалуда. Осы
Ауылдық елді мекендерді дамытудағы басты мәселе – жаңа
Аталған мәселелерді шешу және ауылдық аумақтар тұрғындарының тұрмыс
Мемлекеттік басқарудың қолданыстағы жүйесі мемлекеттік қызметтерге халықтың қол
Құндылық - басқарудың құрамдас бөлігі. Басқарудың құрамдас
Шынайы және алдамшы құндылықтар
Адамның өзінің солай деп таңдауына орай, құндылық қашанда
Адамдардың немесе әлеуметтік топтардың қажеттіліктері, мүдделері жөне
Мемлекеттік басқарудың тиімділік мәселесі қазіргі кездегі ғылым пен
«Қызмет тиімділігі» түсінігі мемлекеттік басқару теориясында жеткілікті деңгейде
Жалпы тиімділік екі жағдайда: біріншіден, қол жеткен нәтиже
Әр түрлі мемлекеттік органдар және жергілікті өзін-өзі басқару
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде өнімді өндіру жеткіліксіз, оны
Қоғам үшін өндіріс, бөлу және айырбас кезеңдерімен қатар
Әлеуметтік тиімділік — бұл қоғамның қандай да бір
Әлеуметтік тиімділік кез келген еңбектің маңыздылығын, ұтымдылығын және
Әлеуметтік тиімділік жоғары сапа мен қазіргі заманғы технико-технологиялық
Ол тек басқару субъектілерін, ең алдымен мемлекеттік билік
Мемлекеттік басқару жайлы жоғарыда айтылғандар онымен атқарылатын іс-әрекетгің
Мемлекеттік басқару қызмет түрі ретінде басқа басқару түрлерінен
Мемлекеттік басқарудың тиімділігі қабылданған шешімдердің іске асырылуының «шығындар-өнім
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылайтын болсақ, мемлекеттік басқару тиімділігінің түсінігіне
Сонымен «мемлекеттік басқарудың тиімділігінің» категориясы келесідей түсініктер арқьшы
«Мемлекеттік басқарудың тиімділігінің» түсінігін анықтағаннан кейін тиімділік өлшемдерін
Мемлекеттік басқару қоғамдық, ұжымдық және жеке қажеттіліктердің, мүдделер
Басқарудың жалпы әлеуметгік тиімділігінің өлшемдеріне (критерийлеріне) келесілерді жатқызуға
а)өзінің сәйкес түрлері бойынша әлемдік параметрлермен салыстырылатын еңбек
ә) БҮҰ-ң әдістемесі бойынша есептелетін ұлттық байлықтың қарқыны
б) жан басына шаққандағы және әр түрлі категөриялардың
в) қоғамдық қатынастардың тәртіптілігі, қауіпсіздігі және сенімділігі, олардың
Аталған мемлекеттік басқарудың жалпы әлеуметтік тиімділігінің өлшемдері қоғамдық
Сырым ауданы экономика және қаржы бөлімін басқаруды құндылық
Құндылық пен тиімділікті іске асырудағы басқару функцияларын
Мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыру мәселесі бүгінгі тандағы өзекті
Мемлекеттік басқарудың тиімділігінің жалпыжүйелік факторлары келесі факторлар тобын
мемлекеттің стратегиялық мақсатгары, негізгі қүндылық- тары, қоғамдық жүйенің
мемлекеттік билік пен басқару жүйесін ұйымдастыру және оның
мемлекетгік аппараттың жағдайы, оның басымды нысандары, басқарушылық қызмет
қоғамның экономикалық, саяси, әлеуметтік тұрақтылығы (немесе тұрақсыздық).
Әрбір саяси жүйеге өзінің құндылықтар жүйесі тән екені
Кеңестік құндылықтарды артқа тастап, жаңа саяси режим батыс
Мемлекеттік басқарудың тиімділігінің келесі негізгі факторы билік пен
Мемлекеттік аппараттың жағдайы, оның қызмет сапасы, халықтың билік
Мемлекеттік басқарудың тиімділігі жоғары кәсіби біліктілігі, инноваңиялық ойлау
Қазіргі заманғы радикалды бюрократия мемлекеттік басқарудың тиімділігінің факторы
Мемлекеттік аппаратты қалыптастыру және оның қызметін демократиялық (тиімділік)
Атқарушы билік органдарының қызметіне қоғам тарапынан демократиялық бақылау
Жүргізілген зерттеулер қоғамға кеңінен танымал фактіні дәлелдеп берді:
Осы жүргізілген зерттеулер нәтижесінде көптеген мемлекеттік қызметкерлердің моральдық
Мемлекеттік билік пен басқару аппаратының қызметін ұйымдастыру және
Занда мемлекеттік қызметкерлердің санаты көрсетілген, мемлекеттік қызметті атқару
Дегенмен де мемлекеттік қызметті ұйымдастыру мен кадр мәселесі
Сондықтан мемлекеттік қызмет тиімділігін арттыру үшін бірқатар міндеттерді
- республикалық және аймақтық деңгейлер үшін мемлекеттік қызметкерлердің
мемлекеттік қызметкерлерді әзірлеу, білімін жетілдіру және еңбегін бағалаудың
мемлекеттік қызметкерлерді тәртіптік және материалдық жауапкершілікке тарту тәртібі
Қоғамның әкономикалық, саяси және әлеумегтік тұрақты- лығы мемлекеттік
Мемлекеттің біртұтастығы мен қоғамның бірлігі - мемлекеттік басқару
3.2. Басқару әдістерін қолдануды жетілдіру жолдары
Әлеуметтік-экономикалық дамудың индикаторы - халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз
-экономикалық дамудың индикаторы - өнімнің өсу қарқыны мен
-әлеуметтік индикаторлар - өнім шығармайтын саланың дамуы деңгейі
-жалпы көрсеткіштер - инфляция факторы мен деңгейін бағалау,
Аймақтық басқарудың көрсеткіштері деп мыналарды айтуға болады:
-валовтық аймақтық өнімнің ақшалай қорға қарым-қатынасы;
-ақшалай қордың материалдық құндылықтарды есептемегенде кәсіпорындардың айналымдық қаражатқа
-бір жұмысшыға өндірім және басқарудағы бір жұмысшыға келетін
-аймақтағы басқаруға кететін шығын үлесі.
Батыс Қазақстан облысының негзгі экономикалық даму индикаторы 1-кестеде
Облыстың барлық аймақтарында 2011 жылғы физикалық өнімнің көлемі
БҚО 2010 жылдағы бюджеті 599,75 млн. теңгеге орындалды,
Соңғы 5 жылда облыстың кәсіпкерлік құрылымдары айналымдағы қаражатты
Облыста кәсіпкерлік құрылымдарға қаржылық қолдау нәтижесінде жаңа
2-кесте
Батыс Қазақстан облысы экономикалық дамуының негізгі индикаторлары
Көрсеткіштердің атауы 2008 2009 2010 2011 өсу қарқыны
Үй шаруашылығын қосқандағы өнімнің физикалық көлемінің индексі %
Облыстағы ішкі сауда айналымы млн. доллар 1082,8
экспорт 538,8 599,6 560,2 868,7 - -
импорт 544,0 442,7 526,4 663,9 - -
Тұтыну бағаларының салыстырмалы индексі 108,0 106,5 106,2 107,3
өнеркәсіптегі көтерме бағалардығ салыстырмалы индексі 98,4 11,1 105,1
Номиналды орташа айлық жалақы, теңге 16832 18816 19787
Ресми жұмыссыздық деңгейі % 7,3 7,3 7,3 7,2
Ең төмен шығындармен ең жоғары нәтижелер ретінде анықталатын
3-кесте
Батыс Қазақстан облысы бойынша трансакциондық шығындар
Көрсеткіштер 2009 жыл 2010 жыл 2011 жыл
Бюджет, барлығы 50 490 562,0 69 794 077,3
Мемлекеттік шығындардың жалпы сипаты (мың. теңге) 3 008
Мемлекеттік басқарудың жалпы қызметін орындайтын өкілетті, атқарушы және
Соның ішінде үкіметтің өкілетті органдары: 141 287,0 153
-Облыс мәслихатының аппараты 16 379,0 17 617,5 20
-аудан мәслихатының аппараты 124 908,0 135 892,6 167
Соның ішінде үкіметтің өкілетті органдары: 2 329 294,0
Облыс әкімінің аппараты 719 599,0 920 060,3 1
Аудан әкімінің аппараты (облыстық мәні бар қалалар)
Қаладағы аудан әкімінің аппараты, аудандық мәні бар қалалар,
Үкіметтің жергілікті органдар аппаратының саны 3 397 3
Облыстағы үкіметтің жергілікті органдарын ұстауға жұмсалатын барлық шығындар
Қорытынды
ҚР тәуелсіздік алғанына биыл міне 20 жыл болды.
Шетелде әрбір муниципалдық құрылым әр салаға мамандаған. Мемлекет
Басқару қызметі әрдайым жаңа дамуға кезеңдеріне ұшырады, енді
Мен Қазақстанға бастапқы кезеңде англосаксондық моделге жете назар
Қазіргі уақытта экономика дифференцияциаланған территориялық даму проблемасымен сипатталады,
Біршама бос аймақаралық ресурс айналымы бар бірыңғай ауылшаруашылығы
Біздің көзқарасымыз бойынша, аймақтық басқару құрылған шаруашылық субьектілерінің
Облыстың аймақтық басқару жүйесіне кіретін мінездемесі ретінде аймақтың
Қолданылған әдебиеттер
Бердалиев К. Менеджмент: оқу құралы. Алматы: Экономика, 2005
Айтаханов Е. Қазақстан Республикасының дамуының жоспарлау процесстерін басқару
Виханский О.С. Менеджмент: Учебник / Виханский О.С., Наумов
Алдияров С. Қазақстан аймақтарының негізгі әлеуметтік-экономикалық индикаторлары және
Воронин А. Г. Муниципалды шаруашылықты басқару негіздері :
Батыс Қазақстан сан бойынша - 2011 : жыл
Бердалиев К. Қазақстан экономикасын басқару негіздері /К. Бердалиев.
Шығыс Қазақстан сан бойынша: стат. жинақ - Алматы
Гаврилов А. И. Аймақтық экономика және басқару: жоғарғы
Гамарник Г. Облыс экономикасын басқару жүйесін жетілдіру /Г.
Гамарник Г. Н. Қазақстан экономикасын басқару : методология,
Жарықбаев Қ. Психология. Алматы: Білім, 2008
Гранберг А. Аймақтық экономика негіздері : жоғарғы оқу
Дорогов Н. Аймақтың экономикалық стратегия таңдауын негіздеу
Игнатьева А. В. Басқару жүйелерін зерттеу : жоғарғы
Мамыров Н. К. Қазақстан жағдайындағы экономиканы мемлекеттік реттеу
Құрманбаев С.К., Г.Н.Гамарник, О.С.Сұлтанов. Муниципальный менеджмент»
Зотов В.Б., З.М. Мақашев Муниципальное управление. - Мәскеу
Демушкина Л.О. Государственное регулирование экономики.- Астана, 2002
Грицюк Т.В. Государственное регулирование экономики. - Мәскеу, 20010ж
Смағұлова Г.С. Аймақтық экономиканы басқару мәселелері. - Алматы,
Мамандық 5ВО50600 «Экономика»
(шифр және мамандық аты)
«Бекітемін»
«Экономика және басқару» мамандықтарының деканы
______________ Төлебаева Б.Т.
«____»________________2012ж.
Студент: Беккужин Тлеужан Утепбергенович
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: «Басқару құндылық және тиімділік»
Ректордың бұйрығымен бекітілді «___»______________2012ж. №_________
Маңызды сұрақтар (зерттеу)
a) Басқару: түсінігі, мәні
b) Басқарудың тиімділігі
c)
Ұсынылған негізгі әдебиеттер
1. Игнатьева А. В. Басқару жүйелерін зерттеу
2. Гамарник Г. Н. Қазақстан экономикасын басқару :
3. Бердалиев К. Қазақстан экономикасын басқару негіздері
Игнатьева А. В. Басқару жүйелерін зерттеу : жоғарғы
Бердалиев К. Менеджмент: оқу құралы. Алматы: Экономика, 2005
Виханский О.С. Менеджмент: Учебник / Виханский О.С., Наумов
Игнатьева А. В. Басқару жүйелерін зерттеу : жоғарғы
Виханский О.С. Менеджмент: Учебник / Виханский О.С., Наумов
Гамарник Г. Н. Қазақстан экономикасын басқару : методология,
Поршнев А.Г. Управление организацией: Учебник / Поршнев А.Г.,
Жарықбаев Қ. Психология. Алматы: Білім, 2008
Кравченко А.И. История менеджмента: Учебное пособие. – М.:
Бердалиев К. Менеджмент: оқу құралы. Алматы: Экономика, 2005
Бердалиев К. Қазақстан экономикасын басқару негіздері /К. Бердалиев.
Гамарник Г. Облыс экономикасын басқару жүйесін жетілдіру /Г.
Батыс Қазақстан сан бойынша - 2011 : жыл
2
МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ТИІМДІЛІГІ, ТҮСІНІГІ
Басқару деңгей
Басқарудың экономикалық механизмі
Өнеркәсіпті басқарудың теориялық әдістемелік негізі
ҰЙЫМДЫ БАСҚАРУДЫҢ ТИІМДІ КӨРСЕТКІШТЕРІ
Кәсіпорында персоналды басқару жүйесі
Дағдарыстың мүмкін салдары
Басқару обьектілерінің функциялары
Басқару ғылымының дамуы
Бизнес жобаның тиімділігін бағалау