Есіл аудандық салық басқармасы бойынша салық жүйесінің қызмет
Мазмұны
Кіріспе………………………………………………………………………………6
1 Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің мәні мен мазмұны және
1.1 Салық жүйесінің қалыптасуы мен дамуы және
1.2 Салық жүйесінің негізгі элементі ретіндегі салық қызметі органдарының
1.3 Салық жүйесінің қызмет етуінің шет елдік тәжірибесі……………………..19
2 Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің қазіргі кездегі даму
2.1. Қазақстан Республикасының салық жүйесінің бүгінгі күнгі қызмет ету
2.2 Есіл аудандық салық басқармасы бойынша салық жүйесінің қызмет
2.3 Есіл аудандық салық басқармасы бойынша салықтық түсімдерге талдау....37
3 Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі және оны жетілдіру
3.1 Қазіргі кездегі салық жүйесінің мәселелері және оның даму
перспективасы……………..………………………………………………………47
3.2 Қазақстан Республикасының салық жүйесін дамытудың стратегиялық жоспары……………………………………………………………………………..55
Қорытынды ………………………………..…………………………………….66
Пайдаланылған әдебеиттер.....................69
Кіріспе
Қазақстан өз тәуелсізідігін алғалы бері нарықтық механизмді белсенді
Кез-келген мемелекетке өзінің толыққанды тәуелсіздігін алуы үшін және өзін
Салықтар тек қана мемелкеттің қаржылық базасы ғана емес, сонымен
Әр бір мемлекеттің салықтарының жиынтығы, басқа да элементтермен қоса,
Қазіргі кездегі өтпелі кезең ел экономикасының елеулі де шешуші
Нарықтық қатынастардың қалыптасуы жағдайында еліміздің экономикасының еңсесін көтеруіне ықпал
Кез келген мемлекеттің қалыптасып дамуымен қатар қоғамда кез -келген
Кез келген мемлекеттің нарықтық экономикасының қалыптасуы мен дамуы мемлекеттің
Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастардың қалыптасуына орай тиімді салық
Өйткені, бюджет пен шаруашылық субъектілерінің арасында қарым қатынасты қалыптастыруда
Салық салудың нәтижелілігі олардың атқаратын роліне тікелей байланысты болады.
Салықтардың көмегімен инвестициялық процесске экономикалық әсер етуді қамтамасыз етуге,
Диплом жұмысының негізгі мақсаты Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің
Аталған мақсатқа жетуде төмендегі мәселелерді қарастыруды жөн көрдік:
Нарықтық қатынастардың қалыптасып, дамуы кезіндегі салық жүйесінің экономикалық мәні
Салық жүйесінің жүзеге асырылу механизмі мен мақсаттық бағыттарын қарастыру;
Қазіргі кездегі салық салу жүйесінің қызмет ету механизміне сипаттама
Мемлекеттің тұрақты дамуының негізі болатын мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігін
Бюджетке салықтардың толықтай және уақытылы түсуіне салық әкімшілігінің тигізетін
еліміздің салық салу саясатын болашақта оңтайландыру жолдарын қарастыру.
Зерттеу объектісі болып Астана қаласы Есіл аудандық салық басқармасының
Жұмыстың фактілік негізі болып Қазақстан Республикасы мемлекеттік бюджеті және
Жұмыстың теориялық және методологиялық негізі болып отандық және
1 Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің мәні мен мазмұны және
1.1 Қазақстан Республикасында салық салу жүйесін ұйымдастыру
Қазақстан Республикасының салық саясатын ұйымдастыру, оған әсер етуші негізгі
Мемлекет қоғам өмірінің барлық жақтарында оның қызығушылықтарын қорғау мақсатымен
Қаржы-несие жүйесі мемлекеттің қаржы ресурстарын қалыптастыру мен пайдалану қатынастарын,
Салықтар тауарлы өндірістің пайда болуымен, қоғамның класстарға бөлінуі мен
Қазіргі күні біздің мемлекетеміз үшін де салық жүйесі, оны
салық қатынасын реттейтін құқықтық және нормативті база (салық кодексі,
салықты және басқада міндетті төлемдерді жинау және құрау тәсілі.
салық бақылауын жүргізудің түрлері мен формалары (салық есебінің камеральды
Салықты және басқа міндетті төлемдерді жинау қызметі кіретін, ұйымдар
Салық салу - әлеуметтік-саяси проблема, ол мемлекет таңдап алған
Сурет 1 Қазақстан Республикасының салық жүйесінің құрылымы
Қазақстандағы салық жүйесінің ерекшелігі сонда, ол негізінен шаруашылықтың нарықтық
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін, ТМД –ның басқа мемлекеттері сияқты
Бірінші кезең 1995 жылдың сәуірінде ҚР «Салық және басқада
2001жылы 16 сәуірде ҚР-ның Сенаты «Салық және басқа да
ҚР-да 1995-2001 жылдағы 6 жыл көлемінде жүргізілген салық жүйесі
Тағы сынауға түрткі болатын: салық жүйесінің артық фискальды сипаты;
Осы көзқарастарды жалпылап, біріктіру мүмкін емес. Бірақ, кейбір айтылған
Өткен жылдарға баға бере отырып, есте ұстайтын жайт,
Мұндай баға жалпы шындықты әділ түрде таразылауға мүмкіндік береді,
Көптеген сыншылардың келісетін пікірі, салық ауыртпалығының болу мүмкіндігі. Бірақ
Тұрғындардың салық мөлшерін төмендетуге деген тілегі дұрыс және түсінікті
Бірақ, салықтарды мөлшерден тыс төмендетуге болмайды. Салықттар тек ынталандырушы
Бірақ, бүгінгі таңда салық жүйесі артта қалмайды. Салық реформасы
ҚР-ның салық жүйесі 24 сәуірде 1995 жылы «салық
1995 жылы қабылданған салық заңы өміршең болды. Бірақ, салық
Ең басты назар “ҚР бюджет жүйесі туралы” заңына енген
Қазіргі кездегі Қазақстанның салық жүйесінің дамуының ең маңызды
1999 жылы тамызда ҚР Президентінің “Салық және бюджетке төленетін
1999 жылы 1 қыркүйекте ҚҚС-ты бөлу механизміне бірнеше өзгертулер
фермер қожалықтары үшін жалпыға бірдей жер салығы енгізілген.
2001 жылдың 1 шілдесінен бастап, 2001 жылдың 3 мамырындағы
Бұл өзгерістер экономикалық әдебиеттердегі, баспасөздегі, ғылымдағы көпжылдық пікір
Қазақстанның салық жүйесінің дамуы мен құрылуының саяси-құқықтық тарихын келесі
І кезең – салық жүйесінің құрылуының басы (1991-1992жж.)
ІІ кезең – салық жүйесінің дамуының тұжырымдамалық және методологиялық
ІІІ кезең – нарықтық экономиканың барлық талаптарына сай жаңа
Қазіргі кезде де салық жүйесінде саяси-құқықтық қалыптастыру процесі жалғасуда.
Салықтың реттеушілік маңызын ұлғайтумен және мемлекетпен шешілетін мәселелерге байланысты
Салық салу бойынша жүргізілетін реформалардың басты мәселесі – жалпымемлекеттік
Өте маңызды өзгерістер қатарына салық жүйесін реформалау жатқызылады. Мұндағы
Бірақ, қазіргі кезде қалыптасқан Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің жағымды
1.2 Салық жүйесінің негізгі элементі ретіндегі салық қызметі органдарының
Салық салудың көп ғасырлық тәжірибесінің негізінде салықты жинауды бақылаудың,
Алғашқыда мұндай органдар тәртіпке келтірілген жүйе болған жоқ, салық
Рим империясында салықты жинаумен қауымдар айналысатын, магистраттар мен қауымдық
Көптеген мемлекеттердің дамуының ерте кезеңінде салықтық төлемдерді жинаудың біршама
Ортағасырлық мемлекет-қалаларда да салықтар откупщиктердің көмегімен алынатын. Флоренцияда 14
Қазынаны толтыру үшін жергілікті басқару орындары мен «откупщиктерді» қолдану,
1917 жылғы Қазан Төңкерісінен кейін, 1918 жылы СНК Декретімен
Бюджеттің табысын және салық түсімін бақылауды қамтамасыз етудің негізгі
Жаңа экономикалық жағдайда мемлекеттік қазынаға тұрақты түрде қаржы түсуін
Салықты басқаратын құрылым ішіндегі салық жүйесінде басқару өзара байланысын
АҚШ, Англия, ФРГ секілді дамыған елдердің салықтық мекемелерінің даму
Қазақстанға келер болсақ, бізде бәрі өзгеше болған: мемлекеттің өркендеуі
Ең алғаш бұл ҚР Президентінің Жарлығымен Қаржы Министрі мемлекеттік
Нарыққа өту және жаңа салық саясатына өту жағдайында БМСИ-ді
Сөйтіп, 1991 жылы Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің Мемлекеттік
Мемлекеттің салық қызметін жетілдіру мақсатында Қазақсан Республикасының 1998 жылдың
2001 жылдың тамыз айында ҚР 240-11 Заңына сәйкес салық
2002 жылдың 28 тамызындағы № 934 „Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі, басшылықты жүзеге асырып отырған, заңмен
Министрліктің мынадай ведомствалары бар: Қазына комитеті, Салық комитеті, Мемлекеттік
Мемлекеттік орган қызметін нақты бекітудің құқықтық басты маңызы бар:
Қазіргі кездегі барлық мемлекеттерде салықтың төленуін қадағалау, арнайы Мемлекеттік
Салық органдары – салықтар мен төлемдер туралы заңның сақталуын
салықтардың дұрыс аударылуын;
төленген салықтың толықтығын;
салықтың өз уақытында төленуін.
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық комитеті ҚР
«Салықтар және өзге де бюджетке төленетін міндетті төлемдер туралы»
Комитеттің заңды тұлға болып табылатын аймақтық органдары бар, оған
ҚР Салық комитеті өзінің қызметін Қазақстан Республикасының Ата Заңы
Салық комитеті мемлекеттік мекеменің ұйымдастыру-құқықтық формасындағы заңды тұлғасы болып
Мұның барлығы қазіргі кезге дейін Қазақстанда жалғасып келе жатқан
1.3 Салық жүйесінің қызмет етуінің шет елдік тәжірибесі
Салық жүйесінің теориялық жаақтарын жан – жақты қарастырып және
ҚР-ның салық жүйесін дамыту мақсаты елдегі жағдайды жақсарту, сол
Қазір Республикамызда салық саясаты бірнеше деңгейде өсті. Макроэкономикалық көрсеткіштер
Салық сатысында бірнеше шешілмеген мәселелер бар, бұл мемлекеттік бюджеттен
Салық жүйесінің толық қанды еместігі кәсіпкерлер, шетел инвестициялары, қарапайым
Шетелдерден келген үлкен кәсіпорындар да салық төлеуден жалтарады. Ал
Айтарлықтай бұхгалтерлік қателікті көрсетпеу, салықтан жалтару мақсатында кірістерін жасырушылар
Төлеушілердің уақытылы салық сомаларын төлемеуінен қарызкерлердің көбеюуі, осы қарыздарды
Салық төлеушілердің құқығы әлсіз және сот төрағасының білімі төмен.
Шетелден Қазақстан территориясына өте көп тауар әкелінуі Республиканың экономикалық
Осы мәселелерді шешу үшін бірнеше жұмыс істелу қажет:
Салық жинауды ұтымды түрде ұйымдастырғанда ғана, бюджет кірісі тепе-теңдікке
Салық базасын кеңейту;
Салық жүйесін жұмсарту;
Жергілікті бюджетті қамтамасыз ету қажет.
Салық жүйесін қатаң сақтау төлем тәртібін жоғарылатады деп айтуға
салық жүйесінің тұрақтылығын қамту керек;
бюджет жағдайын ЖІӨ 30% жеткізу керек;
салық жүйесін бір жүйеге келтіру;
кәсіпорындардың сыртқы экономикалық қызметін мемлекеттік бақылау.
Барлық өзгерістер тек бюджеттің құрамымен өтуі қажет. Мемлекеттік бюджетке
Енді, шет елдік тәжірибеге, оның артықшылықтары мен кемшіліктеріне көз
Салық салу ғылымының отанында салық жүйесі 19 ғасырда дамып
Табыс салығы жылдық жиынтық табысты құрайтын заңмен белгілеген жеңілдік
Мұрагерлікке салынатын салық алғашқы 150 мың фунт стерлингке салынбайды,
Қосылған құн салығы жанама салықтардың ішінде бірінші орынды алып
Акциздер жанама салықтардың ішінде екінші орынды алып отыр. Акцизді
Одан басқа жанама салықтарға кеден баждары, гербтік алымдар, ойын
АҚШ-ның салық жүйесі 200 жыл бойы даму мен жетілу
АҚШ федералды бюджетінің кіріс бөлігін келесі салықтардың 5 түрі
Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы. Табыстардағы олардың үлесі 45%
әлеуметтік сақтандыру қорларына аударымдар. Олардың үлесі 36-37%.
Корпорация табысына салынатын салықтар. Олардың үлесі 8-10%.
Акциздер – 4-5%
Кеден баждары - 1%.
Әлеметтік сақтандыру қорларына аударымдар – федералды бюджетінің екінші үлкен
Корпорациялар табысына салынатын салықтардың ставкасы - 34%, . Алғашқы
Жергілікті салықтар АҚШ-да жеке роль атқарады. Мемлекет тек белгілі
Францияның салық жүйесі өте қызықты, өйткені осы елде алғаш
Францияда алынатын салықтардың негізгі ірі 3 топқа
Табыс салығы – табысты алған кезде салынады,
Тұтынуға салынатын салықтар – осы табысты жұмсаған кезде салынады;
Капиталға салынатын салықтар – мүліктен алынып отырады.
Бюджеттік жүйенің негізгі көзі - қосылған құн салығы
Францияда қосылған құн салығының негізгі 4 ставкасы қызмет етеді.
Табыс салықтары жеке тұлғалармен және кәсіпорындармен де төленеді. Кәсіпорындарда
Францияның бюджетіне елеулі табысты мүліктен алынатын салықтар әкеледі.
Жергілікті салықтар жүйесінде мына төрт салықты алға шығаруға болады:
Францияның басты салықтық басқарма Экономика және қаржы Министрлігінің құрамында.
Жапондық салық жүйесі 19 ғасырда-ақ қалыптасқан болатын. Екінші Дүниежүзілік
Барлығы Жапонияда 25 мемлекеттік және 30 жергілікті салық бар.
жеке және заңды тұлғаларға салынатын тікелей салықтары;
мүлікке салынатын тура салықтар;
тура және жанама тұтыну салықтары.
Бюджеттің негізгі бөлігін тура салықтар алып отыр.
Мемлекетке ең көп табыс әкелетін жеке және заңды тұлғаларға
Тұтыну салықтарының ішінде қосылған құн салығына ұқсас 3% ставкамен
Одан басқа бюджет мына салықтар есебінен толықтырылады: автокөлік иелеріне
Сонымен, жоғарыда қарастырылған кейбір дамыған елдердің салық жүйесін қарастыра
Сонымен бірге, Жапония сияқты елдердегі жанама салықтар ставкасының төмен
Тағы да айта кетерлік жағдай, қосылған құн салығы бойынша,
Сондай-ақ, басқа елдердегі салықтық құқық бұзушылыққа қолданылатын шаралардың қаталдығы,
2 Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің қазіргі кездегі даму
2.1 Қазақстан Республикасының салық жүйесінің бүгінгі күнгі қызмет ету
Салықтарды пайдалану экономикалық басқарудың және кәсіпорындар мен кәсіпкерлердің коммерциялық
Салықтардың көмегімен мемлекет қоғамдық функцияларын орындауға керекті ресурстарды өз
Жалпы, салық жүйесі дегеніміз мемлекетпен белгіленген және қаржы ресурстарының
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының салық жүйесінде салық кодексіне
Корпорациялық табыс салығы.
Жеке табыс салығы.
Қосылған құн салығы.
Акциздер.
Экспортталатын шикі мұнай мен газ конденсатына салынатын ренталық салық.
Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері.
Әлеуметтік салық.
Жер салығы.
Көлік құралдары салығы.
Мүлік салығы.
Тіркелген салық
Ойын бизнесіне салық
Бірыңғай жер салығы
Сонымен бірге алымдар, төлемақы түрлері, мемлекеттік баж және кедендік
Енді әрбір салықтар жіктемесіне жеке-жеке тоқталатын болсақ, Қазақстан Республикасында
Жанама салықтар –жоғарыда атап өткеніміздей, бағаға немесе тарифке үстеме
Жанама салықтардың ішіндегі ең маңыздысы 1992 жылы енгізілген қосылған
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы
Тауарларға қатысты өткізу бойынша айналым:
тауарға меншік құқығын беруді;
тауарларды төлем мерзімін ұзарту шартымен тиеп жөнелтуді, мүлікті қаржы
комиссия шарттары бойынша тауарларды тиеп жөнелтуді;
қарызды төлемеген жағдайда кепіл берушінің кепіл ұстаушыға кепілге қойылған
кәсіпкерлік қызмет мақсаты үшін сатып алынған тауарды басқа мақсатқа
қосылған құнға салынатын салықты дербес төлеуші болып табылатын бір
Жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізу бойынша айналым кез келген жұмыстарды
Қосылған құнға салынатын салық мөлшерлемесі 12 пайызға тең және
Жанама салықтар арасындағы фискалдық маңызы жағынан екіншісі кеден төлемдері-
Акциздер- бағаға қосылатын және сатып алушы төлейтін тауарларға салынатын
Корпорациялық табыс салығы бюджет түсімдерінде едәуір орын алады. Бұл
Салық кодексіне сәйкес жылдық жиынтық табысқа мына төмендегілерді қоса,
тауарларды (жұмыстарды, қызметтер көрсетуді) өткізуден түсетін табыс;
үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтерді өткізу кезіндегі
міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін табыстар;
күмәнді міндеттемелер бойынша түсетін табыстар;
мүлікті жалға беруден түсетін табыстар;
ҚР-ң заңнамасымен провизиялар жасауға рұқсат етілген банктер мен банк
борышты талап етуді басқаға беруден түсетін табыстар;
кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе тоқтатуға келісім үшін алынған табыстар
Салық төлеушілер корпорациялық табыс салығын төлеуді өзінің тұрып жатқан
Салық кезеңі ішінде енгізілген аванстық төлемдердің сомасы салық кезеңі
Жеке табыс салығы. Бұл төлем бойынша қаражаттардың түсімі барлық
Салық мөлшерлемесі баспалдақты үдеме бойынша табыстың мөлшеріне 10%
Төлем көзінен салық салынатын табыстарға мыналар жатады:
қызметкердің табысы;
біржолғы төлемдерден алынған табыст;
жинақтаушы зейнетақы қорларынан берілетін зейнетақы төлемдері;
девиденттер, сыйақылар, ұтыстар түріндегі табыс;
стипендиялар;
жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша табыс.
Салық агенттері жеке табыс салығын есептеу мен ұстап қалуды
Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері. ҚР-ның салық
Жер қойнауын пайдаланушы үшін белгіленген салық режімі тек қана
Әлеуметтік салық - мемлекетте алынған салықтардың бірі. Ол 1999
Әлеуметтік салықтан түсетін түсімдер мемлекеттік бюджетке 10-15% түсім береді.
Арнаулы салық режімі – салық төлеушілердің жекелеген санаттары-шағын бизнестің
Тіркелген жиынтық салықтың базалық ең төменгі және ең жоғары
Қорытындылай келе, қазіргі кезде қызмет ететін салық жүйесіндегі салықтардың
2.2 Есіл аудандық салық басқармасы бойынша салық жүйесінің қызмет
Салық жүйесінің қызмет етуін жергілікті деңгейде қарастыратын болсақ,
2008 жылы 28 қарашада Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Кәрім Мәсімовпен
«Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігі Салық Комитеті Астана қаласы бойынша
Басқарманың заңды мекен-жайы: Астана қаласы, Тұран даңғылы, 19/1. Басқарманы
Кесте 1
Есіл аудандық салық басқармасы бойынша салық төлеушілер саны
Көрсеткіштер Белгіленген мерзімге
Салық төлеушілердің жалпы саны 11 232
Заңды тұлғалардың жалпы саны 85
Жалпыға бірдей салық режимі бойынша 73
Оңайлатылған декларация бойынша 12
Оның ішінде, қызмет ететіндер 85
Жеке кәсіпкерлердің жалпы саны 619
Жалпыға бірдей салық режимі бойынша
Патент негізінде 43
Оңайлатылған декларация бойынша 559
Бірыңғай жер салығы бойынша 1
Бір жолғы талон негізінде 6
Оның ішінде қызмет етушілер саны 619
Жалпы орта және шағын бизнес субъектілерінің саны 704
Жеке тұлғалар саны 11 004
Жалға берілген жер учаскелер саны 1 738
Ескерту-Есіл аудандық СБ мәліметтерінен
Есіл ауданы бойынша Салық Басқармасы салық және бюджетке төленетін
Басқарма өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасы заңнамалық
Басқарма мемлекеттік мекеменің ұйымдастырушылық-құқықтықнысандағы заңды тұлға болып табылады, өз
Басқарманың құрылымы және штат санағының лимиті Қазақстан Республикасы Қаржы
Есіл аудандық салық басқармасында салық заңнамасымен белігленген салық бақылауының
Бүгінде салық төлеушілер үшін Астана қаласы салық департаментінің (77-31-90)
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлықпен қарсы күрес заңында салық органдарына
Осы орайда Есіл ауданы Салық басқармасы келесі ұсыныстарды жолдайды:
- тұрақты түрде мемлекеттік қызметкерлер арасында семинарлар, лекциялар
- мемлекеттік қызметкерлердің материалдық жағдайын көтеру.
Жоғарыда айтылғандай мемлекеттік қызметкердің жағдайы жөнді болған мақсатта естіп,
Бір жыл бұрын құрылған Есіл ауданы Салық басқармасында сыбайлас
Басқарма Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігі Салық Комитетінің құзыреті шегінде
салық төлеушінің (салық агентінің) құқықтарын сақтауға;
мемлекеттің мүдделерін қорғауға;
салық төлеушінің – салық міндеттемесін, салық агентінің салықтарды есептеу,
салық төлеушілерді, салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға
өз құзыреті шегінде салық міндеттемесінің туындауы, орындалуы және тоқтатылуы
салық төлеушіге (салық агентіне) уәкілетті орган бекіткен мемлекеттік қызметтер
нұсқама бойынша салықтық тексеруді жүргізуге;
өз құзыреті шегінде салықтың, бюджетке төленетін басқа да міндетті
салықтық құпияны сақтауға;
белгіленген мерзімде және жағдайларда салық міндеттемесінің, міндетті зейнетақы жарналарын
салық төлеушінің (салық агентінің) салықтық өтініші бойынша белгіленген тәртіппен
а) салық берешегінің, міндетті зейнетақы жарналары және әлеуметтік аударымдар
ә) салық берешегінің, міндетті зейнетақы жарналары және әлеуметтік аударымдар
б) резидент еместің Қазақстан Республикасындағы көздерден алған табыстарының және
белгіленген тәртіппен салық есептілігін және салықтық өтініштерді қабылдауға;
салық төлеушіден (салық агентінен) Қазақстан Республикасының салық заңнамасының анықталған
көрсетілген ақпарат үшін салық органына өтініш жасалған күннен бастап
Қазақстан Республикасының ақпараттандыру заңнамасына сәйкес электронды қызметті ақпаратты жүйені
салық төлеушінің талап етуі бойынша – салық міндеттемесінің, сондай-ақ
уәкілетті орган бекіткен мемлекеттік қызметтер көрсету стандарттары мен регламенттеріне
бұқаралық ақпарат құралдарында белгіленген тәртіппен және жағдайларда салық берешегі
мемлекеттің меншігіне айналған мүлікті есепке алу, сақтау, бағалау, одан
уәкілетті мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдардың салықты және
салық міндеттемесінің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдерін қолдануға және салық
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде белгіленген тәртіппен
Салықтық тексеру барысында салықты және бюджетке төленетін басқа да
Салық қызметі органдары Қазақстан Республикасының салық заңнамасында көзделген өзге
Басқармаға жүктелген қызметін атқаруда келесі құқығы бар:
салықтық бақылауды жүзеге асыруға;
салық төлеуші осындай бағдарламалық қамтамасыз етілімді және ақпараттық жүйені
салық төлеушіден салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті
Салықтық тексеру барысында Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы
Нұсқама негізінде объектінің тұрған жеріне қарамастан, салық салу объектісі
банктерден және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардан
Кодексте белгіленген тәртіппен салық салу объектілерін және салық салуға
Салықтық тексерулерге мамандарды тартуға;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес соттарға талаптар қоюға;
Салық қызметі органдары Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде жүктелген міндеттерді
Қоғамның салық мәдениетін және салық заңнамаларының мәселелері жөнінде ақпараттылығын
Кадрлар біліктілігін арттыру бойынша әс-шаралар жүргізуге.
Басқарма тікелей Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігі Салық Комитеті Астана
Басқарманы Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігі Салық Комитетінің Төрағасы қызметке
Басқарма Бастығының Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігі Салық Комитеті Астана
Басқарма Бастығы Басқарма жұмыстарын ұйымдастырады және оған басшылық жасайды
Астана қаласы Есіл ауданы бойынша салық басқармасының қазіргі құрылымы
Сурет 1 Есіл ауданы бойынша салық комитетіның құрылымы
Жоғарыдағы аталғандарды қорытындылай келе Есіл аудандық салық басқармасы салық
2.2 Есіл аудандық салық басқармасы бойынша салықтық түсімдерге талдау
Салықтарды экономикалық тұрғыдан талдау мемлекеттің салық механизміндегі қаржылық –
Салық жүйесінің қызмет ету жағдайына бүгінгі күні баға беру
Өндіргіш күштердің дамуына, ұлттық байлықтың өсуіне қарай қоғамдық өндіріске
ЖІӨ-ге салықтық төлемдердің оңтайлы үлесі мемлекеттің қаржылық ресурстарға деген
2010 жылы мемлекеттік бюджетке 5,2 трлн жиынында түсім түсті,
Кесте 2
Қазақстан Республикасының бюджетіндегі салықтық түсімдердің үлес салмағы
Жылдар Барлық кірістер (млн.тг.) салықтық түсімдер салықтық түсімдердің үлесі
2008ж 4034410 2 819 509 69,8
2009ж 3505345 2 228 681 63,5
2010ж 4 299132 2 934 081 68,2
*ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені, желтоқсан 2010ж.
Сандық мәліметтерден көріп отырғанымыздай, 2010 жылы салықтық түсімдер жалпы
Соңғы жылы салықтық түсімдердің көбейгені, біріншіден салық базасының артқанын
Сонымен бірге, экономикадағы бюджет түсімдерінің, оның ішінде салықтық түсімдердің
Кесте 3
Бюджет кірістері мен салықтық түсімдердің ЖІӨ-дегі үлесінің өсу деңгейі
Жалпы ішкі өнім, млрд теңге Алдыңғы кезеңмен салыстырғанда %-бен
2008ж 15907,0 103,2 18,6 17,7
2009ж 15887,0 99,8 15,1 14,02
2010ж 21513,5 135,5 20,0 13,6
Ескерту- ҚР ҚМ статистикалық бюллетені, 2008-2010ж.
Байқап отырғанымыздай, жалпы ішкі өнімдегі бюджет түсімдері мен салықтық
Салық жүйесінің қызметі етуін нақты салық органында қарастыру үшін
Жалпы, Есіл ауданы бойынша салықтық түсім 2010 жылдың 1
Өткен жылмен салыстырғанда 2010 жылы салықтық түсім 7,5
Кесте 4
Астана қаласы Есіл аудандық СБ бойынша бюджет деңгейлеріне түскен
Бюджет деңгейлеріне салықтық түсімдер, млн тг 2009 жыл 2010
жоспар нақты % жоспар нақты % жоспар нақты
Мемлекеттік бюджет 15643 19620 125,4 132705 148176 111,7 848,3
Республикалық бюджет 9297 12687 136,5 111713 126506 113,2 1201,6
Жергілікті бюджет 6345 6932 109,3 20991 21670 103,2 330,8
Ескерту-Есіл аудандық салық басқармасының мәліметтерінен
Жалпы, Есіл аудандық салық басқармасы бойынша салықтық түсімдердің орындалуы
Кесте 5
Астана қаласы Есіл аудандық салық басқармасы бойынша мемлекеттік бюджетке
Түсімдер 2009 жыл 2010 жыл
жоспар нақты % жоспар нақты %
Жалпы кірістер, млн тг 28633 29616 103,4 144979 164243
Салықтық түсімдер 15643 25642 125,4 132705 148176 111,7
Табысқа салынатын салықтар 16881 25642 151,9 111190 124166 111,7
әлеуметтік салық 2147 2328 108,4 7317 7540 103,1
Меншікке салық 1264 1419 112,3 3543 3689 104,1
Ішкі нарықтағы жанама салықтар -4662 -9800 210,2 10042 12013
Кедендік төлемдер мен баждар 0 13 0,0 574 720
Басқа да салықтар 12 0 0 37 45 119
Салықтық емес түсімдер 11773 9789 83,1 9631 13187 136,9
Салықтық түсімдердің ішіндегі келесі ірі салықтардың бірі әлеуметтік салықтардың
Келесі кезктегі ішкі нарықтағы жанама салықтарға келетін болсақ, түсім
Есіл ауданы бойынша бюджет кірісін құрайтын салықтық түсімдердің құрылымын
Сурет 2 Есіл аудандық СБ бойынша бюджет түсімдерінің құрылымы
Келесі салықтық түсімдер, меншікке салынатын салықтар, бойынша түсімдер 2009
Кедендік төлемдер 2010 жылы 574 млн теңгеге жоспарланған болса,
Енді, жергілікті бюджетке түсімдерді қарастыратын болсақ, ол бюджет кірісінің
Алымдар мен төлемдерді, мемлекеттік бажды қоса алғанда жергілікті бюджеттің
Әлеуметтік салықтан басқа негізгі салықардын түсімдердің жоспар бойынша орындалуы
Кесте 6
Есіл ауданы бойынша жергілікті бюджеттің құрылымы 2009-2010
2009ж 2010ж
Түсім түрлері, мың тг Нақты Үлесі, % Нақты Үлесі,
ЖТС 2979138 41,6 9721579 39,4
Әлеуметтік салық 2328869 32,5 7317105 29,7
Меншікке салықтар 1419782 19,8 3543546 14,3
Акциздер 4562 0,06 7406 0,03
Алымдар 82693 1,1 6254 0,02
Төлемдер 47989 0,7 34652 0,1
Тіркелген салық 45601 0,7 110699 0,5
Мем.баж 26290 0,3 26571 0,8
Басқа да салықтық түсімдер 3310 0,1 4251 0,01
Негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер 146 4,3 28026 2,1
Салықтық емес түсімдер 13647 0,19 80365 0,3
Жергілікті бюджет бойынша барлығы 7151357 100,0 24615145 100,0
Ескерту-Есіл аудандық салық басқармасының мәліметтерінен
Аталған салықтар бойынша ай сайын түсім өсіп отырғанымен, ЖТС
Әлеуметтік салық бойынша жоспарланған сома 208400,0 мың.теңгені құраған
Болжанған көрсеткіштердің орындалмай қалуының себебі ауысып келген салық
1.07.2010 жылы жағдай бойынша ЖТС және әлеуметтік салық бойынша
Жеке табыс салығы мен әлеуметтік салықтың төмендеуіне еңбек ақы
Есіл аудандық салық басқармасы бойынша жасалған бақылау жұмыстарының мазмұнына
Өндіріп алу шараларының төмендеуі бойынша құрайтын сома ағымдағы жылы
Есіл ауданының аталған көрсеткіштердің бәрі қаладағы жағдаймен есептелгенде орташа
Алталған тексерулердің нәтижесінде қосып есептелген салық сомасы, айыппұлдар мен
Есіл ауданы бойынша салық комитетінің негізгі қызмет түрлерінің сипатын
Төмендегі кестеден тексерулердің негізгі санындағы басым бөлігін құжаттық тексерудің
Алайда, 2010 жылдың қорытындысы бойынша барлық тесерулердің үштен бір
Кесте 7
2010 жылдағы Есіл аудандық салық комитеті бойынша жүргізілген салық
(мың. тенге)
Тексерулер 2010 жыл
Барлық тексерулер Қосып есептелгені Тексеру актісі бойынша азайтылған өсімпұл
Кешенді 845 1281086 1629 2737341
Тақырыптық 183 476385 631 106453
Қарсы 1306 0 0 0
Рейдтік 726 0 0 0
Хронометражды зерттеу 2 0 0 0
Барлығы 3062 1707471 2260 380187
*Астана қаласы Есіл ауданы бойынша салық комитетінің есебі, 2010ж.
Ал, нақты өндіріп алынған сома барлық жүргізілген тексерулер мен
Жалпы алғанда Есіл ауданы бойынша көрсеткіштерді жаман деп айтуға
Кесте мәліметтерінен көріп отырғанымыздай, салықтық құқық бұзушылықтың үлесі жоғары
Салықтық құқық бұзушылық деңгейінің мұндай жоғары деңгейде болуы, тек
Кесте 8
Есіл ауданы бойынша 2010 жылға шағын бизнес субъектілеріне жүргізілген
(мың. теңге)
Тексерулер 2010 ж.
Барлық тексеру Қосып есептелгені азайғаны өсімпұл
Құжаттық тексеру, оның ішінде 64 20192 0 4002
Кешенді 39 17222 0 3917
Салық төлеушілердің өтініші бойынша 11 196 0 22
Тақырыптық 6 2971 0 85
Қарсы 19 0 0 0
Рейдтік 269 0 0 0
Хронометражды зерттеу 22 0 0 0
Ескерту-Астана қаласы Есіл ауданы бойынша салық комитетінің есебі, 2010ж.
Оған себеп болатын факторлар көптеп саналады:
Бірнішіден шағын бизнес субъектілерінің салық мәдениеті өте төмен дамыған,
Екіншіден, шағын бизнес өкілдерінің ауданда тұрақтап тұруы немесе
Сөйтіп, 2010 жылы салық қызметі органдарымен байланыстын үзген салық
Үшіншіден, тұрақсыздықтың өзінің негізгі себептерінің бірі және салық тәртібінің
Республикадағы соңғы жылдардағы ұлттық экономиканың тұрақтану жағдайына қарамастан, шағын
Мұндай жағымсыз факторларды төмендету үшін мемлекетте жүргізілетін экономикалық стратегияға
Кесте 9
Есіл ауданы СБ бойынша 2010 жылдағы салық түрлері бойынша
№
Көрсеткіштер Барлы
ғы Салық төлеуге тартыл
ғандары Тексерілген кәсіп
орын
дар Анықтал
ған құқық бұзу
шылық Тексеру нәтижесі бойынша қосып есептел
гені, мың теңге Есептелгеннен өндіріп алынға
ны, мың теңге
1 Корпорациялық табыс салығы 9930 6944 242 157
2 Қосылған құнға салынатын салық 4276 3939
3 Акциздер 13 4 0 0 0
4 Әлеуметтік салық 9930 7257 445 75
5 Мүлікке салынатын салық 4604 4503 221 10
6 Жеке табыс салығы 9930 7257 445 75
7 Жер салығы 1672 1576 149
8 Көлік құралдарына салынатын салық 759 755 175 7
9 Зейнетақы қорына міндетті жарналар 9930 7257 216 38
Ескерту-Астана қаласы Есіл ауданы бойынша салық комитетінің есебі, 2010ж.
Шағын бизнес өкілдерінің жағдайын талдай отырып, әрбір салық түрлері
Осылайша, аудан бойынша жеке табыс салығын есептеу мен төлеу
Жоғарыдағы кестедедегі мәліметтер бойынша анықталған салық сомаларына көңіл аударатын
Қосып есептелген соманы өндіріп алу процессі сияқты маңызды мәселеге
Сонымен қатар меншік салықтарына тоқталатын болсақ, оның ішінде салық
Жоғарыдағы айтылғандардан төмендегідей қорытынды шығаруға болады, жалпы Есіл аудандық
3 Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі және оны жетілдіру жолдары
3.1 Қазіргі кездегі салық жүйесінің мәселелері және оның даму
Қазіргі кезде де салық жүйесін саяси-құқықтық қалыптастыру процесі жалғасуда.
Салық салу бойынша жүргізілетін реформалардың басты мәселесі – жалпымемлекеттік
Сонымен бірге, салық жүйесінің негізгі элементі ретіндегі салық әкімшілігін
Мемлекет басшысы ҚР Үкіметіне бизнеске әкімшілік жүктемелерді жеңілдету мен
«Мемлекет кәсіпкер» арақатынасы процесстерін жетілдіру мақсатында жұмыс істеп
Кесте 10
Бизнесті жүргізудегі қарапайымдылық бойынша Қазақстанның рейтингі
Көрсеткіштер Рейтинг
Бизнесті жүргізудегі қарапайымдылықтың жалпы рейтингі 71
Көрсеткіштер бойынша
1)Компаниялар ашу 57
2)Лицензия беру (құрылыс салуға) 173
3)Қызметкерлер мен жұмысшыларды жалдау 22
4)Меншікті тіркеу 72
5)Кредит алу 48
6)Инвесторлардың қызығушылығын қорғау 51
7)Салық төлеу 44
8)Халықаралық сауда саттықты енгізу 178
9)Келісім шарттарды орындауды жүзеге асыру 28
10)Компанияларды жабу (банкрот) 100
Ескерту –дерек көзі: *«Doing Business 2008» Әлемдік банкінің есеп
Бизнесті ашу немесе тіркеу (ҚР 57 орын алады).
Салық төлеу (44орын)
Құрылысқа рұқсат алу (173 орын)
Меншікті тіркеу (72 орын)
Бизнесті жабу (100 орын)
Қазіргі уақытта бірінші этапта Үкіметтің басқаруымен 5 ұсыныстың
Кесте 12
Салықты төлеу мен есептеу бойынша рейтинг нәтижесі
№ Көрсеткіштердің құрамдас позициялары Қазақстан Аймақ Европа Рейтингтегі орны
1 Төлем (саны) 9 46,3 15,1 15
2 Уақыт (сағат) 271 451,5 183,3 105
3 Жалпы салықтық ставка
(пайда % бен) 36,7 50,8 46,2 58
«Салық төлеу» көрсеткіші бойынша Қазақстанның рейтингі 44
Ескерт-дерек көзі:«Doing Business 2008» Әлемдік банкінің есеп беру мәліметтері
Заңды тұлғаларды тіркеу;
Меншікті тіркеу;
Лицензиялау (құрылыс салуға рұқсат беру), ал қалған 2 этап
Атап өту қажет, ҚР ҚМ Салық комитеті осы рейтингтердің
«Салық төлеу» бөлігінің берген есебі бойынша Қазақстан
Сурет 3 Салық төлемдерінің саны бойынша мемлекеттердің рейтингі
Ескерту-дерек көзі:«Doing Business 2008» Әлемдік банкінің есеп беру мәліметтері
Келесі кезекте салық заңнмасында орын алған салық ставкаларының орташа
Бізге айтарлықтай түрде көрсеткіштерді жақсартатын сала – бұл салық
Осы сұрақ бойынша жұмыс жүргізу негізгі үш бағытта іске
Нормативтік құқықтық базаны жетілдіру;
Ақпараттық технологияларды енгізу;
Мониторинг пен бизнес процестерді жетілдіру.
Жоғарыда айтылғандай жаңа Салық кодексін жасау аясында нормативтік
Салық жүйесін жан – жақты қарастыруды қорытындылай келе, оның
Өте маңызды өзгерістер қатарына салық жүйесін реформалау жатқызылады. Мұндағы
Сонымен қатар, қазақстандық салық саясатының шегінде ұлттық ерекшеліктер проблемасына
Біріншіден, Қазақстан - әртүрлі табиғи аймақтары бар ұланғайыр ел
Екіншіден, аумағының үлкендігіне байланысты Қазақстандағы өнімдерді келікпен тасымалдаудың өзіндік
Үшіншіден, Қазақстан әлемдегі табиғи ресурстары өте бай елдердің бірі.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, Қазақстан Республикасының салық жүйесін әрі
негізгі керсеткіштер бойынша өндірісті аймақтың белуді, сондай-ақ табиғи және
әлемдік деңгеймен салыстырғанда келіктік жеңілдетілген ставкалар есебінде отын-энергетикалық ресурстар
Мемлекеттің болашақ экономикасын құруға бағытталған ынталандырғыш факторлары да міндетті
Бәріне ұнамды салықтық заңнама жоқ және болмайды да. Кез-келген
Ресейлік экономистер айтқандай, Ресейде салықтық ауыртпалық үлестірілуі біркелкі емес.
Мәселені оңға қарай жылжыту үшін ең алдымен ендірістік орта
Қабылданған салықтық саясат мемлекетте экономика дамуының жоғары дәрежесінде ғана
Азаматтарға салық салу аясында ең алдымен азаматтардың минималды қажетті
Салық бойынша жеңілдіктер жалпы жеңілдіктер үшін емес, экономикалық процестерге
Мемлекет салықтық жеңілдіктерден бет бұра отырып экономикаға әсер ету
Алайда, кейбір пікірлерде салықтық жеңілдіктерді біркелкі қысқарту саясаты ұсынылады,
Соның өзінде, нарықтық экономикасы дамыған барлық елдерде жеңілдіктер қолданылатыны
Біздің ойымызша, салықтық жеңілдіктерді жою саясатын жүзеге асыру -
Салықтық жеңілдіктерді жаппай алып тастау емес, олардың жіктелуін, олар
Дұрыс қойылған салықтық жеңілдіктер бюджеттің жұмсалатын белігіне жүктемені азайта
Сонымен, жоғарыда қарастырылған кейбір дамыған елдердің салық жүйесін қарастыра
Сонымен бірге, Жапония сияқты елдердегі жанама салықтар ставкасының төмен
Тағы да айта кетерлік жағдай, қосылған құн салығы бойынша,
Сондай-ақ, басқа елдердегі салықтық құқық бұзушылыққа қолданылатын шаралардың қаталдығы,
Экономика дамуының бүгінгі деңгейі шаруашылық субъектілерді орнын барып кешенді
Осындай белгілердің саны өте көп, менің ойымша, оларға келесілерді
берілген салық төлеушіде салық жүктемесі нақты саладағы шаруашылық субъектілері
бухгалтерлік және салықтық есептілікте бірнеше салықтық кезеңдер мерзіміндегі шығындардың
салықтық есептілікте белгілі бір кезеңдегі қомақты сомалардың алынуларын сипаттау;
тауарларды (қызметтерді, қызмет көрсетулерді) айналымға салудан түскен табыстың өсу
бір қызметкерге төленетін орташа айлық жалақы Қазақстан Республикасы субъектін-де
жеке кәсіпкердің күнтізбелік жылда алған табысының сомасына максималды
Осылайша, салық ставкаларының төмендеуі болжамды кезеңде осы салықтардың келіп
Алдағы жылдары аталған салықтардың келіп түсу жылдамдығының әрі қарай
Жалпы саясат ЖТС пен КТС бойынша ставкаларды бекіту белімінде
Атап айтқанда, ірі кәсіпорындарға қарағанда азғантай табыс алатын кіші
Патент негізіндегі арнайы салық тәртібі немесе қарапайым декларациялар негізіндегі
Негізгі себеп шығындық белікті анықтау үшін бухгалтерлік есепті жүргізудің
Нарықтардағы кәсіпкерлік қызметті іске асырудағы ешбір есептің болмауы нарықта
Ауыл шаруашылық өнім өндіруші-шаруалық (фермерлік) және заңды тұлғалар үшін
Ауыл шаруашылық енімді өндіретін занды тұлғалар үшін езге арнайы
Аграрлық сектор субъектілері үшін арнайы салық тәртібінің тартымдылығы аталған
Аграрлық сектор субъектілеріне арнайы салық тәртібін қолдану кезеңінің ұзақ
ҚР экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің мәліметтері бойынша бүгінгі
Келесі кезекте Есіл аудандық салық басқармасының қызметінде кездесетін кейбір
Өйткені, жеке шоттарды бір ауданнның салық басқармасынан екінші салық
Салық есептілігін қабылдау жағдайының өсуі Есіл ауданы бойынша салық
01.01.2011 жылғы жағдай бойынша 2010 жылдың 12 айы бойынша
Қазіргі кезде салық төлеушілер барлық бағдарламалармен қамтылған 20 жаңа
3.2 Қазақстан Республикасында салық жүйесін жетілдірудің бағыттары
Кез келген мемлекетті салық сферасындағы құқықтық білімнің маңызы зор
Кейбір экономистердің пікірінше “салық саясаты – бұл салықтық қатынастардың
Мемлекеттің нарықтық экономикаға әсер ету кезінде саяси және экономикалық
Экономикадағы реформалар, оның нарықтық экономикаға көшуі, әрине, Қазақстанда
Осы мақсаттағы жаңа салық кодексі заңнамасының баса назар аударылған
1. Салық салу мәселелері бойынша салықтық міндеттемелерді атқару барысында
2. Корпоративтік табыс салығы (КТС) бойынша реформалауда тұжырымдалған тәсілдің
Заңнамада корпорациялық табыс салығы 20-15 пайызға дейін төмендетілген. Ставкалардың
Жаңа инвестициялық преференциялар КТС бойынша ғана берілетін болады. КТС
АЭА-ның барлық аумағында қызмет талаптарын, атап айтқанда инвестициялық салық
Инвестициялық ахуалдың тұрақтылығын қамтамасыз ету қажеттігін мойындай отырып, АЭА
3. Жаңа Кодексте бірлескен қызметке қатысушыларға, туынды қаржы құралдарына
4. Қосылған құн салығы бойынша, ҚҚС бойынша қазіргі жеңілдіктер
Алкогольге және темекі өніміне акциздердің ставкалары үш жыл ішінде
5. Шағын бизнеске салық салуды реформалау бөлігінде айтарлықтай өзгерістер
6. Жер учаскелерінің ауданы мен аумағына қарай бірыңғай жер
7. Жеке табыс салығының бірыңғай ставкасы 10 процент деңгейінде
8. Заңнамада мүлікке салынатын салықты алу тәртібін өзгерту көзделіп
9. Жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық бойынша жылжымайтын мүлікті
0,5 проценттен 1 процентке дейін ұлғайтылды.
10. Көлік құралдарына салынатын салық бойынша ескі жеңіл, жүк
11. жер қойнауын пайдаланушыларға салық жүктемесін ұлғайтуға мүмкіндік беретін
- роялти төлемін өндіру көлемі мен әлемдік баға есептеу
-2009 жылғы 1 қаңтардан бастап ТШО келісім-шартынан басқа (Қазақстан
-жеке салық есебін жүргізудің базалық қағидаттарын белгілеу;
-қол қойылатын бонустың бастапқы мөлшерін айқындау;
-үстеме пайда салығының әдістемесі өзгертілді және салық алынатын таза
Жаңа Салық кодексі экономиканың орнықты дамуы және оны жаңғырту
Бұл жерде әңгіме бір жағынан мемлекет және екінші жағынан
Бұл жөнінде айтар болсақ, заңнаманы Үкіметте талқылағанда жұмыс тобына
Батыс Еуропада, АҚШ-та салық жүйесі жақсы дамығандықтан, біз олардың
Жаңа кодекс шағын және орта кәсіпкерліктің дамуына тұсау салатын
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Ербол Орынбаев Алматыда 3-ші Қазақстандық
Қазақстанның жаңа Салық кодексін жүзеге асырудағы негізгі міндеттердің бірі
Жаңа Салық кодексін жүзеге асырудағы негізгі міндеттердің бірі –
Шикізаттық емес сектордағы салықтық жүктемеде корпоративті табыс салығының көлемі
Сонымен қатар еліміздің орта мерзімді фискалды саясатында да бұл
Фискалдық саясат саласында экономиканың теңгерімді және сапалы өсу мақсаттарына
елді дамытуға тапсырылған көрсеткіштерге қол жеткізу, сондай-ақ жағдайлардың өзгеруіне
бұдан әрі салық және бюджет заңнамаларын жетілдіру;
негізгі әлеуметтік-экономикалық бағыттар бойынша бюджет шығыстарының нақты басымдықтарын белгілеу;
орта мерзімді кезеңге арналған даму басымдықтарымен өзара байланысты мемлекеттік
Экономикалық өсуді басқаруға көшу жағдайларында бюджет шығыстарының экономиканың өсуі
Мемлекет Басшысының 2008 жылғы 6 ақпандағы «Қазақстан халқының әл-ауқатын
Жаңа Салық кодексі:
- тікелей әсер ететін заң қағидаттарын іске асыруды;
- экономиканың шикізат емес секторына түсетін жалпы жүктемені азайтуды;
- экономиканы жаңғырту мен әртараптандыруға ықпал ететін жағдайлар жасауды;
- салықтық әкімшілендіруді жетілдіру және салық рәсімдерін жеңілдету есебінен
Мына нормалар Салық кодексінің негізгі аса маңызды және тұғырнамалық
- корпорациялық табыс салығының ставкаларын кезең-кезеңмен төмендету, атап айтқанда
- инвестициялық салық преференциялары тек корпорациялық табыс салығы бойынша
Сонымен бірге, залалдарды ауыстыру мерзімі 3 жылдан 10 жылға
- қосылған құн салығының ставкасы 2009 жылдан бастап 12
тең болады. 2009 жылдан бастап сатып алушыларға төленген ҚҚС
Әлемдік қаржы дағдарысының салдарынан экономиканы тұрақтандыру жөніндегі бүгінгі жағдайда
Атап айтқанда, 2009 – 2011 жылдар кезеңіне левередждің (жеткілікті
7-ден 9-ға, өзге де заңды тұлғалар үшін 4-тен 6-ға
Шағын кредиттік ұйымдарға салық кезеңі ішінде берілген кредиттер сомасының
Жер қойнауын пайдаланушыларға салық салу жүйесі реформаланды.
Жер қойнауын пайдалану бөлігінде роялти төлеуді пайдалы қазбаларды өндіруге
Ал Ресейде бүгінгі таңда корпоративтік табыс салығы – 24
Мамандардың айтуынша, өндіруші сектордағы салық жүктемесін арттыруда роялти, пайдалы
Әлеуметтік салықты реформалау шеңберінде 13-тен 5 %-ға дейінгі ставкалары
Сондай-ақ, Салық кодексінде мүлік салығын реформалау көзделген, мысалы, мүлік
Мемлекет Басшысы Қазақстан халқына Жолдауында салықтық әкімшілендіруді Қазақстан дамуының
2009-2013 жылдарға арналған мемлекеттік бюджет кірістері жаңа Салық кодексінің
Кірістер есебінде мемелекеттік басқару және мемлекеттік мекемелер қызметкерлерінің жалақыларын
Жергілікті салық басқармаларында проблемаларды шешу барысында да көптеген жұмыстар
Салық төлеушілердің жеке шотына өзгертулер және артық енгізілген салықтарға
Бөлімнің негізгі міндеттері салық төлеушілерге көрсетілген салық қызметтерінің сапасын
өндірістік емес төлемдер бойынша жоспардың орындалуына жағдай жасау;
салық салу режимі бойынша қызмет ететін жеке кәсіпкерлердің қызметіне
өндірістік емес төлемдер бойынша салық базасын қалыптастыру жұмыстарын жетілдіру;
Қабылданған салық есптілігінің нысандары бойынша бақылау мен талдауды жүзеге
Астана қаласы СД және басқа да мемлекеттік органдар алдындағы
Қызметкерлердің кәсіби деңгейін көтеру бойынша үнемі жұмыстар жүргізіп отыру
Жоспарға сәйкес уәкілетті органдарға тексеру жүргізу;
Салық, бюджетуке төленетін басқа да міндетті төлемдер және міндетті
Қарызы бар салық төлеушілер, салық агенттерінің санын мейілінше қысқарту;
Астана қаласы салық Департаментінің тапсырмасын уақытында және бұлжыытпай орындау;
Заңды және жеке тұлғалардың жүгінген сұратқарына уақытылы және сапалы
Салық жүйесін жан – жақты қарастыруды қорытындылай келе, оның
ҚР-ның салық жүйесін өзгерту мақсаты елдегі жағдайды жақсарту, қысқа
Қазір Республикамызда салық саясаты бірнеше деңгейде өсті. Макроэкономиканың көрсеткіші
Салық сатысында бірнеше шешілмеген мәселелер бар, бұл мемлекеттік бюджеттен
Салық жүйесінің толық қанды еместігі кәсіпкерлер, шетел инвестициялары, қарапайым
Шетелдерден келген үлкен кәсіпорындар да салық төлеуден жалтарады. Ал
Айтарлықтай бұхгалтерлік қателікті көрсетпеу, салықтан жалтару мақсатында кірістерін жасырушылар
Төлеушілердің уақытылы салық сомаларын төлемеуінен қарызкерлердің көбеюуі, осы қарыздарды
Салық төлеу мерзімін қысқарту қажет, себебі, салық қызметі органдарының
Салық төлеушілердің құқығы әлсіз және сот төрағасының білімі төмен.
Шетелден Қазақстан территориясына өте көп тауар әкелінуі Республиканың экономикалық
Осы мәселелерді шешу үшін бірнеше жұмыс істелу қажет:
Салық жинауды ұтымды түрде ұйымдастырғанда ғана, бюджет кірісі тепе-теңдікке
Салық базасын кеңейту;
Салық жүйесін жұмсарту;
Жергілікті бюджетті қамтамасыз ету қажет.
Салық жүйесін қатаң сақтау төлем тәртібін жоғарылатады деп айтуға
салық жүйесінің тұрақтылығын қамту керек;
бюджет жағдайын ЖІӨ 30% жеткізу керек;
салық жүйесін бір жүйеге келтіру;
кәсіпорындардың сыртқы экономикалық қызметін мемлекеттік бақылау.
Барлық өзгерістер тек бюджеттің құрамымен өтуі қажет. Мемлекеттік бюджетке
Қорытынды
Мемлекет нарықтық экономиканың дамуын жүзеге асыратын көптеген экономикалық
Сондықтан, жоғарыда жұмысты жаза келе келсі тұжырымдар жасауға болады.
1.Салықты қолдану-басқарудың экономикалық әдістерінің бірі және ведомоствалық бағынуы мен
2.Салықтық жүйе-жүзеге асырып жатқан экономиканың ең күрделі мәселенің бірі.
Өте маңызды өзгерістер қатарына салық жүйесін реформалау жатқызылады. Мұндағы
3. Салық заңын қабылдау алдында салықтық жүйенің кемшіліктері бірден
4. Кейбір дамыған елдердің салық жүйесін қарастыра келе, түйіндегеніміз
5. Жергілікті деңгейде салық жүйесінің қызмет етуін бағалау аудандық
6. Есіл аудандық салық басқармасы бойынша салықтық түсім алдыңғы
7. 01.01.2011 жылғы жағдай бойынша 2010 жылдың 12 айы
Қазіргі кезде салық төлеушілер барлық бағдарламалармен қамтылған 20 жаңа
8. Жоғарыдағы айтылғандардың барлығын қорытындылай келе, айтарымыз, салық саясаты
Салықтық құқық бұзушылықтар бойынша заңнамаларды бір жүйеге келтіру заңға
Салық заңдарын жалпыға ортақ түсінуге оңай, қарапайым етіп жасау
Салық заңнамасының тиімділігі арттыру үшін заңнаманың түсінуге оңайлығына байланысты
Салық заңнамасына қатысты салық төлеушілер мәдитін көтеру үшін барлық
Салыққа қатысты заңнамаларды басқа да заңдармен және нормативтік актілермен
Салық жүйесінің тиімділігін арттыруда автоматтандырылған жүйені одан әрі жетілдіру,
Салық заңнамасының негізінде толтырылатын салық есептілігінің қарапайымдылығын арттырып, санын
Салық төлеушліердің салық қызметіне қанағаттану деңгейін арттыру қажет;
Салық қызметі органдарындағы қызметекерлердің кәсіби деңгейін арттыру қажет;
Аталған, тұжырымдар жүзеге асырылып жататын болса, салық базасы артып,
Пайдаланылған әдебиеттер
Болашақты бірге құрайық. Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә.
Нұрымов А.А., Шоиымбаева С.А. Салық және салық салу: Оқу
Канто Е.Джеймс Д.. Лаффер А. Экономика ұсынысының негіздері, Нью-Йорк,
Д.Г.Черник. И.А.Майбуров. Налоги. Учебник для студентов вузов. -3-е изд.-М.:ЮНИТИ,
Нурумов А.А. Бекболсынова А.С. Налоги и налогообложение. Учебное пособие.
Под ред. Д.Г. Черника «Финансовые аспекты рыночной экономики».
А. Смит. Исследование о природе и причинах богатства народов.-М.,
Нурумов А. О становлении налоговой службы Республики Казахстан Налоговая
Сейсенова Н. Современная тенденция развития налоговой политики в РК.//Евразийские
Ахметов Н.Н. Развитие налоговой системы Республики Казахстан.//Аль-Пари.№1.2005ж.
Карагусова Г.К. Налоги сущность и практика использования. Алматы: «Қаржы-қаражат»,
А.Сейсенова. Современные тенденции развития налоговой политики в РК.// Евразийские
Идирисова Э.К.Налоговое регулирование предпринимательской деятельность. Алматы.Қаржы-қаражат, 1999ж.19-21 беттер.
Қ.Қ.Ілиясов. С.Құлпыбаев. Қаржы.: Оқулық. – Алматы: 2011ж. 221-222 беттер.
Черник Д.Г., Починок А.П., Морозов В.П. «Основы налоговой системы»:
Тютюрюков Н.Н. «Налоговые системы зарубежных стран: Европа и США»
С.Құлпыбаев. Интыкбаева С.Ж. Мельников В.Д. Қаржы.: Оқулық. – Алматы.2010ж.
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы»
Есіл аудандық салық басқармасының есептері.Ф-1Н
ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені.2010.№12.
Есіл аудандық салық басқармасының есептілігі Ф-2Н.
Н.Рахметов. Стратегия развития налоговой службы РК и приоритеты на
Р.Баталов. Что нам готовит грядущая налоговая либерализация?// Exclusive.4/49/04.2008г.
Қазақстанның жыл сайынғы статистикалық мәліметтері: /Статистикалық жинақ/-Алматы: ҚР Статистика
Ж.Адилова. С.Конакбаев. Сравнительные особенности налоговых систем в современной смешанной
А.Нурумов. Влияние налоговой нагрузки на экономический рост Республики Казахстан.//
Д.Ергожин. Результаты работы НК не только за прошедший год
А.Кипшаков. Новый Налоговый Кодекс и упрощение административных барьеров.// Вестник
ҚР Үкіметінің 2009 – 2013 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008-2010 жылдарға арналған орта мерзімді фискалдық
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі қызметінің 2008 – 2010 жылдарға
40
Салық қағидала
ры мен элемент
тері
Салық жүйесі
Заңдық және норматив
тік база
Салықтарды алудың принциптері мен түрлері
Салықтық бақылаудың нысандары мен әдістері
Ұйымдастыру
«Салық және бюджетке төленетінбасқа да міндетті төлемдер туралы ҚР
Камералдық бақылау, салық төлеушілер мониторингі, құжаттық, рейдтік салықтық тексерулер
ҚР ҚМ СК, салық қызметі органдары мен қаржы полициясының
Астана қаласы салық департаменті
Есіл ауданы бойынша салық басқармасы
Сарыарка ауданы бойынша салық басқарамасы
Алматы
аудандық салық басқармасы
Салық есептемелерін қабылдау және өндеу
Құқықтық қамтамасыз ету
Салық төлеуші жеке кәсіпкерлермен жұмыс
Салық төлеуші заңды тұлғалармен жұмыс
Ақпараттық технологиялар секторы
Жеке тұлғалар аудиті
Жанама салықтар аудит
Камералдық бақылау
Жеке тұлғалармен жұмыс жасау
Есеп жүргізу және есептемелер
Мәжбүрлеп өндріп алу
Акциздерді әкімшілендіру
Заңды тұлғалар аудит
Өндірістік емес төлемдер
Салық төлеушілерді тіркеу
Ұйымдастыруды қамтамасыз ету
Салық жүйесін жұмсарту
Ақмола облысының салық департаменті жұмысы негізінде салықтардын түсімін және салықтық бақылаудың ұйымдастыруын талдау
Табысқа салынатын салықтар
Жергілікті табыс салығы
Жер учаскелерін кадастрлық құнын анықтау
Сақтандыру делдалдары
Шағын қалалардың әлеуметтік-экономикалық даму жағдайлары (Арқалық қ. мысалында)
Шағын бизнес субъектілеріне салық салу тәртібі
Депрессивті қалалардың өзекті мәселелері және оларды шешу жолдары
Қазынашылық басқармасының ашылуы