Шет мемлекеттерде муниципалды басқарудың тәжрибесінің мәні
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Шет мемлекеттерде муниципалды қызметті жүргізу ерекшеліктері
Мазмұны
Кіріспе..........................................................................................................................3
І Шет мемлекеттерде муниципалды басқарудың тәжрибесінің мәні
1.1. Шетел ғылымдарының муниципалды экономииканы басқарудағы ғылыми теориялық
1.2. Муниципалды басқарудың шетелдік тәжрибесінің мәні мен түсінігі.............9
1.3. Шетел тәжрибесінде муниципалды басқаруды ұйымдастыру үлгілері........12
ІІ Шет мемлекеттерегі муиципалды басқарудың
2.1. Муниципалды басқарудың шетел тәжрибесіндегі бағдарламалық әдісі мен
2.2. Муниципалды басқарудың шетел тәжрибесіндегі қаржы ресурстарының қалыптасуы
2.3. Шетелдердегі муниципалды басқару тәжрибесін елімізде қолдану барысымен
Қорытынды..............................................................................................................31
Пайдаланылған әдебиеттер...................................................................................33
Кіріспе
Кіріспенің мазмұнына келер болсақ жалпы қазіргі кездегі муниципалды
Осы үлгілер басты үш топқа бөлінеді, олар: англосаксондық
І Шет мемлекеттерде муниципалды басқарудың тәжрибесінің мәні
1.1. Шетел ғылымдарының муниципалды экономииканы басқарудағы ғылыми теориялық
Жергілікті басқаруды жетілдіру мәселесіне тереңірек үңілсек, оның еңбек
К. Маркстің пікірінше, еңбектің аумақтық бөлінісі аудандардың нақты
Осылайша, еңбек белінісінің күрделілігі әр түрлі жағдайлармен түсіндіріледі
адам еңбегінің көп түрлілігі, оның сұранысының жан-жақтылығы және
адам еңбегінің өндірімділігін арттыратын ғылым мен техниканың жоғары
белгілі бір өнімді шығару үшін бір технологиялық үрдісте
Қоғамдық өндіріс өндірістік күштер мен өндірістік қатынастардан тұрады.
теориялық: экономикалық аудандастырудың қалыптасуының ғылыми негіздері мен заңдылықтары;
тарихи: экономикалық аудандастырудың даму тарихын ескеріп, ғылыми ойлардың
әдістемелік: зерттелетін объектінің ғылыми әдістерін (тәсілдерін) дайындау;
қолданбалы: экономикалық аудандастыру теориясын тәжірибеде пайдалану.
Сонымен, аудандарда еңбек бөлінісі негізінде экономикалық жүйелердің қалыптасу
қауым еркіндігінің идеясы жергілікті басқаруды дамытудың қоғамдық теориясына
'• жергілікті басқару органдарының іс-әрекеттері мемлекеттік
жүргізілетін мәселелердің нақты тізімінің жоқтығы;
қоғамдық мүдденің мемлекеттікпен сәйкес келмеуі және т.б.
Бірақ бұл аталған негізгі белгілердің сипаты казіргі кезде
1.2. Муниципалды басқарудың шетелдік тәжрибесінің мәні мен түсінігі
Аймақтық басқарудың маңыздылығы мен қайтарьмы әлемдік шаруашылық жүргізу
Қазіргі кезеңдегі аймақтық басқарудың тиімділігін арттырудың мемлекеттік стратегиясы
Дамыған шет мемлекеттердің аймақтық саясатты жүзге асыру барысындағы
Мемлекеттің құрылымы аймақтық саясат саласындағы өкілеттіліктерді орталықсыздандыру немесе
Италия мен Германия мемлекеттерінің басқару құрылымы «интеграцияланған» мемлекеттердің
Финляндияда аймақтық саясаттьң құрылуына, яғни, аймақтық саясатты үйлестіруге,
Ал Швецияда қалыптасқан жүйе бойьнша аймақтық әкімшіліктер жалпыұлттық
Солтүстік Еуропа мемлекеттері аймақтық саясатты жүргізудегі бай тәжірибелерімен
Франциядағы орталықтандырылған әдіс;
Нидерланды мен ¥лыбританияда орталықсыздандырудың жоғары деңгейі.
• Австрия мен Бельгиядағы федералдық жүйе.
Францияда министр СІАLА-дан (қолдау көрсету жөніңдегі
ведомствоаралық комитет) алынған ұсыныстарға негізделген аймақтық саясатқа жауап
Нидерландыда Экономика министрлігі мен провинциялар әкімшілігі аймақтық саясат
Австрия Конституциясы аймақтық саясатты жүргізу өкілеттілігін шектемейді. Федералды
1.3. Шетел тәжрибесінде муниципалды басқаруды ұйымдастыру үлгілері
Басқарудың бұл жолы әр мемлекетте әр түрлі дамыған,
Осы үлгілер басты үш топқа бөлінеді, олар: англосаксондық
"комиссиондық" үлгі 1901 жылы (Техас штатында) алғаш рет
муниципалдық кеңес менеджерді тағайындайды (кеңес-менеджер үлгісі), соңғысы контракт
сайланған муниципалдық кенес өзінің кұрамынан мэр сайлайды (кеңес-мэр
Бұдан жергілікті басқаруда менеджменттің рөлі зор екендігін байқауға
"күшті кеңес - әлсіз мэр" нысаны атқарушы органдар
"күшті мэр - әлсіз кеңес" нысанында мэрді халық
"кеңес-менеджер" нысаны жергілікті істі басқаруға саяси бағыты бейтарап
комиссиялық нысан, комиссия мүшелері жергілікті үкіметтің өндірістік бөліміне
құрамдастырылған нысан. мэр сайлаушылардың мүддесін ескере отырып, бас
Жергілікті басқарудың европалық үлгісінде жоғары деңгейде орталықтандырылған жергілікті
1985 жылы Еуропа кеңесі қабылдаған жергілікті өзін-өзі басқарудың
Мемлекеттік және жергілікті мемлекеттік басқару құрылымдарынын алуан түрлігіне
Жергілікті баскарудың кепілдігі заңды түрде мыналар болуы мүмкін:
жергілікті баскаруды және оның органдарын мемлекеттік басқару жүйесінде
жергілікті басқару органдарының
жергілікті басқару органдарының басқа органдар мен ұйымдармен қарым-қатынас
Мемлекеттің аймақтық саясатының қаржылык теңестіру бағытындағы атқарылатын жұмыстар
Алғаш рет мақсатты бюджеттік гранттар Ұлыбританияда (тәртіп сақтауға
ІІ Шет мемлекеттерегі муиципалды басқарудың
2.1. Мумиципалды басқарудың шетел тәжрибесіндегі бағдарламалық әдісі мен
Ұлыбританиядағы аймақтарды дамыту
ынталандыру саясаты деп атауға болатын аймақтық индустриялық саясат;
ауылдық жэне қалалық аудандарын дамытуга арналған бағдарламалардың тұтас
Бұл екі бағыт бұрын бір-бірінен бөлек орындалатын, қазіргі
Еуроодаққа мүше мемлекеттердің аймақтарды дамытуға қатысты саясатын талдай
Батыс Еуропадағы бағдарламалық әдіс және жоспарлау механизмдері. Берілген
ЕО ішінде экономикалық және әлеуметтік интеграцияның дамуына ықпалын
Аймақтық экономикалық кұрылымдарды жетілдіру үшін құрылған ОА(Gemeinschaftsaufgabe) міндеттерді
Мемлекет пен аймақтар арасындағы француздық жоспарлық келісімдер (СРЕR)
Жоғарыда көрсетілген барлық ұйымдардың түрлі мақсаттары мен механизмдері
Батыс Еуропадағы бағдарламалық әдіс және жоспарлау механизмдері
Сипаттама
1 Жобалау кезеңіңде бекітілген кағидалар негізіңде жасалған
2
3
4 басқалар алдынд
5 зандарын жасақтау және
6 жүйесінің заңнамалық
Жауапкершіліктерді бөлу
1 Қаржылық қолдауға
2 Биліктің фед. оргаңдары мен Жерлер аймақтық
3 СРЕК-дің әрбір
¥жымдық таңдау, жоспарлау кезеңі
Жауапкершіліктерді бөлу
1 Әр түрлі деңгейдегі билік органдары
2 Құрамына бірдей дауыспен федерадды және
3 Ұлттық жоспар федерадды деңгейде құрылады.
Оперативті таңдау және жүзеге асыру кезең
Сипаттама Берілген бағдарлама бойынша жүзеге асыратын жобаларға
Жоспарда баяндалған мақсаттармен мүдделерге жетуге бағытталған жобаларды қаржыландыру.
Аймақтық деңгейде жасалған бағдарламаларды жүзеге асыру
Жауапкершіліктерді бөлу
Бағдарламалар арналып жасалған деңгейде серіктестік нысанында жүзеге асырылады.
Жерлер жобаның орындалуына жауап береді. Моноторинг жерлергеқаржыландыру туралы
Әрбір қатысушы ұйым өзі жоспарлаған жобаны өз құзыреті
Қарастырылған еуропалық тәжірибе республикалық та, аймақтық та деңгейлерді
Осындай жүйелерді құрудың еуропалық тәжірибесі айқындағандай, олардың табысты
«Ынтымақтастық пактісін» жалпы мақсатқа сай құрылатын кез келген
Жанама әдіс те тиімді болып табылады. Оған экономикалық
Тұрақты экономикалық жағдай. Жоғарыда сипатталған әрбір жүйе аймақтағы
2.2. Муниципалды басқарудың шетел тәжрибесіндегі қаржы ресурстарының қалыптасуы
Бюджетаралық қатынастарды жетілдірудің жергілікті шаруашылық үшін маңызы орасан
занды тұлғалардан алынатын корпоративті табыс салығы - 100%
жеке табыс салығы — 100% жергілікті бюджетке;
қосымша құн салығы - 100% республикалық бюджетке (Астана
Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген барлық өнімдер акциздері -
Қазақстан Республикасының аумағына импортталатын барлық алкагольді және басқа
Ел конституциясынын ең ірі тарауы болып табылатын бұл
арқылы теңестіріледі. Көлденеңінен теңестіру формасына айналысқа салынатын салықты
• жергілікті салықтар АҚШ-та - 65%, Жапонияда -
Францияда 41,7, Германияда -21, Бельгияда - 36, Дания-
да - 46 және Қазақстанда - 73,1 %;
- мемлекетгік субсидиялар - АҚШ-та - 23%. Жапонияда
40, Францияда - 33.8, Германияда - 45,3, Бельгияда
Данияда —44 және Қазакстанда—25.3%:
• басқа да табыс көздері - АҚШ-та -
Францияда - 24,5, Германияда -33,7, Бельгияда — 10,
нияда- 10 және Казакстанда-1,6%-ды құрайды.
Бұл мемлекеттерде жергілікті билік органдарына бөлінетін мемлекеттік трансферттер
салық түсімдерін кайта бөлу арқылы (Германиядағы «салықтық теңестіру»
жалпы аталымдағы субсидия-дотация арқылы (Франциядағы дотация
беру жүйесі);
арнайы, мақсатты субсидиялар не субвенциялар (АҚШ-да субсидияның 200,
Экономикасы алдыңғы қатарлы дамыған елдерде көлденеңінен теңсіздік әділеттілік
2.3. Шетелдердегі муниципалды басқару тәжрибесін елімізде қолдану барысымен
Швецияда қалыптасқан жүйе бойьнша аймақтық әкімшіліктер жалпыұлттық директиваларды
Солтүстік Еуропа мемлекеттері аймақтық саясатты жүргізудегі бай тәжірибелерімен
Франциядағы орталықтандырылған әдіс;
Нидерланды мен ¥лыбританияда орталықсыздандырудың жоғары деңгейі.
• Австрия мен Бельгиядағы федералдық жүйе.
Францияда министр СІАLА-дан (қолдау көрсету жөніңдегі
ведомствоаралық комитет) алынған ұсыныстарға негізделген аймақтық саясатқа жауап
Нидерландыда Экономика министрлігі мен провинциялар әкімшілігі аймақтық саясат
Австрия Конституциясы аймақтық саясатты жүргізу өкілеттілігін шектемейді. Федералды
Бельгияда аймақтық саясат мәселелері аймақтық деңгейлерде қарастырылады. Ірі
Аймақтық саясатты жүзеге асырудың әр мемлекеттер үшін маңызы
- халық тығыз қоныстанған аймақтарда жаңа кәсіпорындарды
экономикалық даму саласында мемлекеттің қызметін
қаржылық қолдау
- инфрақұрылымды қалыптастыру;
- дамуды ынталандыру жөніндегі «жұмсақ» шаралар.
Қазіргі уақытта алғашқы екі құралдың рөлі айтарлықтай төмендеп
өткен сайын азаюда. Қазіргі уақытта Еуроодақтың (ЕО) көпшілік
Скандинавия елдеріне қатысты аймақтық саясаттың «тар» және «кең»
Солтүстік Еуропа мемлекеттері аймақтық саясаттың әрекет ету аясын
«аумақты басқару» түсінігі аймақты дамытудың саяси шараларының кең
Данияда аймақтық саясат «шекті шаралар» аясында құрылған. Оған
Бельгия, Ұлыбритания сияқты мемлекеттердің аймақтық саясаты ынталандыру саясаты
Бірақ бұл аталған негізгі белгілердің сипаты казіргі кезде
Қорытынды
Қорыта келе муниципалды басқарудың европалық үлгісінде жоғары деңгейде
1985 жылы Еуропа кеңесі қабылдаған жергілікті өзін-өзі басқарудың
Мемлекеттік және жергілікті мемлекеттік басқару құрылымдарынын алуан түрлігіне
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
"Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы" Қазақстан Республикасының
Мәдинов Р. "Сағым" идеядан сақтанған абзал немесе билікті
Медведева Н.П. "Местное самоуправление в зарубежных странах" (Информационный
Никифорова Н. Предпосылки новой стратегии государственного управления национальной
Нүкенов А.: "Жергілікті басқаруды жетілдіру мәселелері". "Саясат" №7.,
Танкиева А.: "Жергілікті басқаруда экономикалық механизмдерді қолдану жолдары".
Топорнин Б.Н. Федерализм: теория, институты, отношения (сравнительно -
Тоқтыбеков Ә.: "Мемлекеттік басқарудың жетілдірудің жолдары: тұжырымдамалар мен
Тоқтыбеков Ә.: "Мемлекеттік басқаруды демократияландырудың кейбір әдістері", №6
3
Шет мемлекеттерде муниципалды қызметті жүргізу ерекшеліктері
Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқару: қалыптасу жобалары
Ресей Федерациясындағы муниципалды баскарудың дамуы
Аймақтық басқару – жалпы басқару саласы ретінде
Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің дамуы және мемлекеттік басқаруды орталықсыздандырудың ғылыми-практикалық және теориялық-методологиялық аспектілерін зерттеу
Қазақстандағы жергілікті басқару механизмі
Муниципалды менеджмент басқарудың жаңа жүйесі
Территориялық басқару жүйесі
АҚШ-ТЫҢ ЖЕРГІЛІКТІ ӨЗІН-ӨЗІ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ
Муниципалды шаруашылықты қалыптастыру мен жүргізу ерешеліктері