Жарғылық капитал аудитінің бағдарламасы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ......................................................................................................................3
1 ТАРАУ
МЕНШІКТІ КАПИТАЛ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ......6
1.1 Жарғылық капитал туралы түсінік......................................................................6
1.2 Қосымша капитал және резервтік капитал.........................................................8
1.3 Өзге де меншікті капитал...................................................................................10
1.4 Қаржы есептемесі халықаралық стандарттарының алғаш қолданылуы:
өту әдістемесі.............................................................................................................11
2 ТАРАУ
МЕНШІКТІ КАПИТАЛ ЕСЕБІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП СТАНДАРТЫНДА ҚОЛДАНЫЛУЫН ТАЛДАУ.................................................16
2.1 Ұйымның есеп саясаты туралы түсінік.............................................................16
2.2 Акционерлік қоғамдағы жарғылық капиталдың есебі.....................................18
2.3 Қосымша капитал және резервтік капиталдың есебі.......................................21
2.4 Өзге де меншікті капиталдың есебі ..................................................................26
3 ТАРАУ
МЕНШІКТІ КАПИТАЛДЫ АУДИТТЕУДІҢ ӘДІСТЕМЕСІ...............................30
3.1 Аудиторлық тексеруді жоспарлау және дайындау..........................................30
3.2 Аудиторлық тексеруді жүргізу..........................................................................32
3.3 Аудиторлық қорытынды жасау.........................................................................39
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................43
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР......................................................................46
КІРІСПЕ
Диплом тақырыбының өзектілігі меншікті капитал тәжірибе жүзінде аудит саласында
Нарық шартында кәсіпорын, кредиттік мекемелер және тағы да басқа
Коммерциялық ұйымның, кәсіпорындардың негізгі мақсаты табыстың көлемі неғұрлым жоғары
Сонымен қатар, жұмыс жасап тұрған кәсіпорындардың негізгі мақсатының бірі
Меншік иелері, соның ішінде ұжымдық меншік иелері - акционерлер,
Кәсіпорын және сол кәсіпорындағы қызметтерді жүргізуде сақталынатын заңдылықтар және
Меншікті капитал тәжірибе жүзінде аудит саласында үлкен мән алады.
Шаруашылық субъектісі алғаш құрылған кезде оның капиталы Қазақстан Республикасының
Кейінгі уақыттарда субъектінің капиталы өзінің қызметі барысында тапқан таза
Тақырыптың ғылыми зерттеу тәжірибесі. Экономикалық әдебиеттерде меншікті капитал, халықаралық
Диплом жұмысымның мақсаты мен міндеттері меншікті капиталдың есебін халықаралық
Негізгі мақсатыма жету үшін дипломдық жұмысымның алдында келесі міндеттер
- Меншікті капиталды экономикалық жағынан ашып көрсету, құрылымын, талдануын
- Кәсіпорындағы меншікті капиталдың есебін талдау, қарастыру;
- Қаржы есептемесі халықаралық стандарттарының алғаш қолданылуын сипаттау;
- Меншікті капиталды аудиторлық тексеру және қорытындылау.
Зерттеу пәні меншікті капитал, сонымен бірге меншікті капиталдың құрылымы,
Зерттеу объектісі кәсіпорындағы меншікті капитал есебі мен аудитінің халықаралық
Зерттеудің теориялық методологиялық негізі – отандық, шетелдік экономисттердің еңбектері.
Зерттеудің информациялық базасы ретінде экономика саласындағы Кеулімжанов Қ.К., Бауыржанов
Жеке кәсіпорындардың қызметі жөніндегі берілген статистикалық мәліметтер, ауыл шаруашылық
Зерттеу жұмысын орындауда логикалық, ғылыми абстракция методтары, салыстырушылық талдау,
Диплом жұмысының құрылымы және көлемі. Диплом жұмысы кіріспеден, 3
Жұмысқа жалпы сипаттама. Диплом жұмысы нарықтық экономика жағдайындағы меншік
Кіріспеде зерттеу тақырыбының өзектілігі негізделіп айтылады, тақырыптың ғылыми зерттеліну
Бірінші тарауда жарғылық капитал туралы түсінік, қосымша капитал және
Екінші тарауда ұйымның есеп саясаты туралы түсінік, Акционерлік қоғамдағы
Үшінші тарауда аудиторлық тексеруді жоспарлау және дайындау, аудиторлық тексеруді
Қорытындыда диплом жұмысын зерттеу барысындағы негізгі нәтижелер берілген.
I ТАРАУ. МЕНШІКТІ КАПИТАЛ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Жарғылық капитал туралы түсінік
Өндіріспен, саудамен немесе кәсіпкерліктің басқадай түрімен айналысатын шаруашылық субъектілері
Жалпы шаруашылық субъектінің есебін жүргізу барысында жұмыс істеп тұрған,
Субъектінің мүлкі оның негізгі құралдары мен айналымдағы қаржыларының құнын
жарғылық капитал
резервтік капитал
қосымша капитал
бөлінбеген пайда.
Шаруашылық субъектілері өздерінің меншікті қаржыларынан басқа қарыз қаражаттарында пайдаланады.
Жарғылық капитал - меншік иесі субъектінің (кәсіпорын) жарғысында қаралған
Жарғылық капитал экономикалық субъектінің қаржылық жағдайын сипаттайтын негізгі көрсеткіш
Жарғылық капиталдың қалыптасуы кәсіпорынның құрылуымен және оның ұйымдық-құқықтық формасымен
Жарғылық капиталдың кәсіпорынның ұйымдық-құқықтық формасына
сәйкес мынадай түрлері болады: жарғылық капитал, жарғылық қор, жинақ
Жарғылық капитал – салымдардың ақшалай өлшемінің жиынтығы. Шаруашылық қоғамның
Жинақ капитал – заңдылықтар бойынша жарғы қабылданбаған, яғни тек
Жарғылық қор – кәсіпорын меншік иелерінің кәсіпкерлік қызметін іске
Қазіргі кезде кәсіпкерлік қызметтің ең көп тараған түрі олар
Акционерлік қоғамның заңды меншігі оның акционерлеріне тиісті емес. Егер
Акционерлік қоғамдар ереже бойынша ұйымдық немесе корпоративтік меншікке ие
Акционерлік қоғамның жиналысы құрылтайшылармен шешіледі. Құрылтайшылар жиналысында жарғы, құрылтай
Акционерлік қоғамның жарғылық капиталына кіретін мүлкін ақшалай бағалау жалпы
1.2 Қосымша капитал және резервтік капитал
Шаруашылық қызмет үрдісінде қоғамда жаңа мүліктер пайда болуы мүмкін
Мұндай мүлік көздерінің есебі немесе құнының өсуі бухгалтерлік есепте
Қосымша төленген капитал – қоғамның өзінің акцияларын олардың атаулы
Қосымша төленбеген капитал – негізгі құралдар мен инвестицияларды қайта
Қосымша капиталға кіретін ұйым табыстары ұйымның меншікті капиталын көбейтеді,
Мысалы: ұйым жоғары құнды ғимаратты иелігіне өтеусіз алуы мүмкін.
Қосымша капитал мынадай жолдармен құралады:
Қайта бағалау бойынша ұйымның айналымнан тыс активтерінің негізгі құралдар,
Заңды және жеке тұлғалардан өтеусіз алынған мүліктерімен ақша қаражаттары;
Сату-сатып алу сомасының айырмашылығымен акцияның номиналдық құнының сомасы есебінен
Ұйым қоры және табыс есебінен құралған айналымнан тыс активтердің
Ұйымның жарғылық капиталына шетел инвесторларынан салынған оң бағамдық айырмашылықтың
Қосымша капитал тек қана жоғарыда көрсетілгендер бойынша құралмайды. Қосымша
Резервтік капитал – келешекте болуы мүмкін зияндар мен шығындардың
Резервтік капитал болашақта көрінбеуі мүмкін шығыстар мен зияндарды жабатын
Резервтік капитал қанша жоғары болса, соншалықты мөлшердегі зияндар өтелуі
Қазіргі кезде акционерлік қоғамдар мен шетелдік инвестициясы бар кәсіпорындарда
Акционерлер жиналысында құрылған резервтік капиталдың минималды шегі болады. Бұл
Резервтік қор капиталы есептік жылдағы баланс шығындарын, облигацияларды жабу
1.3 Өзге де меншікті капитал
Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын кез-келген кәсіпорынның қаржылық нәтижесі пайда немесе
Пайда тауардың сату бағасы мен оның толық өзіндік құны
Бөлінбеген пайда дегеніміз – кәсіпорынның таза табысынан мемлекеттік бюджетке
Есепті жылдың бөлінбеген пайдасы акционерлерге дивидент төлеуге және резервтік
Бұл іс-шаралар өндірістік және өндірістік емес болып екіге бөлінеді.
Өндірістік мақсаттағы іс-шараларда кәсіпорын қаржысы өндірісті ұлғайтуға, жаңа технологиялар
Арнайы салаға арналған қорлар кәсіпорынның меншік иелерінің тағайындаған нормасы
Кәсіпорынның жинақтаушы қоры төмендегідей мақсаттарға жұмсалады:
Жаңа объектілердің құрылы мен өндірісті ұлғайту, қайта құруды қаржыландыру;
Ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу;
Акция, облигация және басқа құнды қағаздарды шығарумен байланысты шығындар;
Инвестициялық қор, біріккен кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар мен ассоциациялар құруға
Табиғатты қорғауға бағытталған іс-шараларды қаржыландыру.
Тұтыну қорының жинақтаушы қордан айырмашылығы, ол
Тұтыну қоры қызметкерлерді әлеуметтік жағынан қорғауға арналады. Олар: санаторияларғажолдама
Әлеуметтік сфераға арналған қаражат әлеуметтік сфераны дамытуға жұмсалады. Мысалы:
Сонымен, бөлінбеген пайда (табыс) – шаруашылық субъектісінің жалпы табысының
Бухгалтерлік есепте меншікті капиталдың әрбір элементі бөлек синтетикадық шоттарда
1.4 Қаржы есептемесі халықаралық стандарттарының алғаш қолданылуы: өту әдістемесі
ҚЕХС-на өту күні – Ерте кезеңнің ең басы. Бұл
Бастапқы құн - белгілі бір күнде құнды немесе амортизацияланған
Әділ құн - жақсы хабардар, мұндай мәмілені жасауға ынталы,
ҚЕХС бойынша алғашқы қаржы есептемесі – ҚЕХС-тың сәйкестігі туралы
Қаржы есептемесінің халықаралық стандарты (ҚЕХС)-қаржы есептемесінің халықаралық стандарты бойынша
ҚЕХС бойынша кіріс балансы-ҚЕХС-қа өту күніндегі ұйым балансы (жарияланған
Есеп беру күні – қаржы есептемесі немесе аралық қаржы
2004 жылдың 1 қаңтарынан бастап, 1 “Қаржы есептемесінің халықаралық
2004 жылдың 1 қаңтарына дейін халықаралық стандарттарды қолдану мәселесі
Қаржы есептемесінің Халықаралық стандарттарын қолдану мәселесі бірінші рет жеткілікті
Қаржы есептемесінің Халықаралық стандарттарын қолдану Есеп саясатындағы өзгерістер сияқты
8 “Таза табыс (залал)” Есеп саясатындағы негізгі қателер
Ретроперспективті тәсілдеме егер жаңа есеп саясаты қалайда әрқашан қолданылатын
Тиісінше, есепке алудың осындай обьектілері туындаған сәтінен бастап, жаңа
Жаңа есеп саясатына көшкен күннен бастап орын алған
Бірақ, солай болғандықтан ҚЕХС 8 “Таза табыс немесе залал,
ИТК-ның интерпретацияларына сәйкес “ҚЕХС алғаш есеп жүргізудің негізі ретінде
Сондай бір жолмен, кәсіпорын халықаралық стандарттарды әрқашан қолданып жүргені
Ретроспективті тәсілдеменің бұл талабы көшу тәртібін қиындатып қоймай, шынтуайына
Осы жағдайды назарға ала отырып айтарымыз: халықаралық стандартқа көшу
Халықаралық стандартқа көшу әдістемесі ретроспективті тәсілдеменің талаптарын одан да,
Қаржы есептемесінің дайындығы бойынша болатын шығындар пайдаланушылар алатын экономикалық
Бұл ең алдымен негізгі құрал-жабдық объектілеріне келіп тиеді. Өйткені,
Қаржы есептемесінің халықаралық стандартын алғаш рет қолдану әдістемесі. Егер
Сондықтан, халықаралық стандартқа көшу кезінде екі күнді ерекше атап
Халықаралық стандарт бойынша жасалған бірінші қаржы есептемесі үшін есеп
Халықаралық стандартқа көшу күні (2004 жылдың 1 қаңтары).
Ұйым ҚЕХС бойынша кіріс баалансын ҚЕХС-на көшу күніне дайындап
Халықаралық стандарттарға көшкен кездегі есеп саясатындағы өзгерістер.
Кіріс баланысындағы есеп саясаты ҚЕХС бойынша жасалған алғашқы қаржы
Есеп саясаты алғашқы қаржы есептемесінің (соңғы болжамы бойынша) есеп
ҚЕХС бойынша өз кіріс баланысында кәсіпорын қолданатын Есеп саясаты
Сондықтан ҚЕХС- на көшкенге дейінгі операциялар қайта қарауды, ал
Ретроспективті тәсілдеменің көзқарасымен халықаралық стандарттарды бірінші рет қолдануды және
ҚЕХС стандартының 1 рұқсат еткен айрықшалықтары:
Бизнестің бірігуі;
Бастапқы құн ретінде қайта бағаланған құн немесе әділ құн;
Қызметкерлерге сыйақы;
Жинақталған бағам айырмалары;
Құрамдастырылған қаржы құралдары;
Еншілес, бірлескен және қауымдастырылған компаниялардың активтері мен мінднттемелері.
22 “Бизнестің бірігуі” ҚЕХС-на сәйкес бизнесті құрамдастыру жолымен сатып
ҚЕХС-рын бірінші рет пайдаланып жүрген ұйым сол сәтке
әділ құнмен
ҚЕХС-на сәйкес есептелген немесе амортизацияланған құнмен және
Осы айрықшалықтар мынаған қатысты қолданылуы мүмкін:
Жылжымайтын мүлікке инвестициялар, егер ұйым өзіндік құн бойынша ҚЕХС
Жылжымайтын мүлікке инвестицилар;
Материалдық емес активтерге;
ҚЕХС 38 “Мтаериалдық емес активтерге” сәйкес танылған және ҚЕХС-на
ҚЕХС 21 “Валюта бағамының өзгерістер ықпалы
Меншікті капиталдың жеке компаненті сияқты кейбір бағам айырмаларын жіктеу;
Шетелдік операцияларды жою кезінде пайда мен залал туралы есеп
Халықаралық стандартқа көшкен кезде :
Барлық шетелдік операциялар бойынша ҚЕХС-на көшкен күні
Кез келген шетелдіе операцияның кейінгі жойылуынан болған пайда немесе
Бас және еншілес компаниялар арасындағы шоғырландырылған қаржы есептемелерінде көрсеткіштердің
Бас компанияның шоғырландырылған есеп беруіне енгізілетін активтер мен міндеттемлердің
Нәтижесінде бас компания еншілесті сатып алып,егер бизнестің бірігуінен болған
Осы ҚЕХС- тың қалған бөлігінің талаптарына жауап беретін
Егер бас компания өзінің еншілес компаниясынан ҚЕХС-ты қолдануды кеш
Шоғырландыруға, бизнесті біріктіруден болған тиімділік пен өзінің үлестік қатысу
Дәл осылай, егер бас компания шоғырландырылған қаржы есептемесіне қарағанда
ҚЕХС бойынша ұйымдардың алғашқы қаржы есептемелері. ҚЕХС-на сәйкес ең
ҚЕХС бойынша ұйымның алғашқы қаржы есептемесі:
1.Төменде келтірілген екі күнде ҚЕХС-на сондай-ақ, меншікті капитал есебінің
ҚЕХС-на көшу күніне; және
Есеп жүргізудің бұрынғы ұлттық тәртібіне сәйкес ұйым өзінің қаржы
2. Дәл сол кезеңде ҚЕХС-на сәйкес сондай-ақ
соңғы кезеңдегі пайда мен залалды есепке алудың бұрынғы ұлттық
2 ТАРАУ. МЕНШІКТІ КАПИТАЛ ЕСЕБІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП СТАНДАРТЫНДА
2.1 Ұйымның есеп саясаты туралы түсінік
Өндіріспен, саудамен немесе кәсіпкерліктің басқадай түрлерімен айналысатын шаруашылық субъектілері
Субъект мүлкінің құрамы.
Субъектінің барлық мүлкі (қызмет атқарушы капиталы) айналыстан тыс және
Ал айналымдағы активтер шаруашылық субъектінің атқаратын қызметінен пайда табу
Субъект мүліктерінің (капиталының) құралу көздері
Субъектінің мүлкі оның негізгі құралдары мен айналымдағы қаржыларының құнынан
жарғылық капитал;
резервтік капитал;
бөлінбеген пайда.
Шаруашылық субъектілері өздерінің меншікті қаржыларынан басқа қарыз қаражаттарында пайдаланады.
Жарғылық қор меншік иесі субъектінің (кәсіпорынның) жарғысында қаралған қызметтерін
Меншіктік ұйымдық – құқығының нысанына және меншік иесінің тиісті
Шаруашылық серіктестіктердің (толық серіктестік, сенім серіктестігі, жауапкершілігі шектеулі серіктестік,
Өндірістік кооператив мүшелерінің мүлік жарналары (үлестері).
Жарғылық қор мөлшері субъектінің жарғысында және басқа да құрылтайшылық
Қосымша төленген капитал- қоғамның өзінің акцияларын олардың атаулы (номиналдық)
Қосымша төленбеген капитал – негізгі құралдар мен инвестициялардың қайта
Резервтік (сақтық,сақтаулы) капитал- келешекте (алдағы уақыттарда) болуы мүмкін зияндармен
Бөлінбеген пайда-шаруашылық субъектінің (кәсіпорынның) жалпы табысының барлық шығындарын өтегеннен,
Жарғылық капиталдың есебі.
Жарғылық капиталдың жалпы мөлшері, шығарылған түрлері бойынша (жай және
Шаруашылық субъектілерінде жарғылық капиталдың есебі:
501-«жай акциялар»;
502- «артықшылығы бар акциялар»;
503- «қосқан үлестер мен жарналар», - деп аталатын 50-«жарғылық
Акционерлердің акцияға жазылған сомасына жарғылық қорды құрғанда, сондай-ақ қосымша
Егер үлес қосушылар мен акционерлер қоғамға өз үлесін ақшалай
431-«Ел ішіндегі валюталық шоттардағы ақшалай қаражаттар»;
432-«Шетелдердегі валюталық шоттардағы ақшалай қаражаттар»;
441-«есеп айырысу шотындағы ақшалай қаражаттар»;
451-«кассадағы ұлттық валюта түріндегі ақшалай қаражаттар»;
452-«кассадағы шетелдік валюта түріндегі ақшалай қаражаттар»;
511-«төленбеген капитал»-деп аталатын шот кредиттелінеді.
2.2. Акционерлік қоғамдағы жарғылық капиталдың есебі
Кәсіпорынның нарықтық қарым-қатынасын құру және дамыту үшін өздігінен қаржы
Меншікті капитал кәсіпорынның мүлкінің құралуының негізгі көзі болып табылады.
Жарғылық капиталдың жалпы мөлшері, шығарылған түрлері бойынша (жай және
Жарғылық капиталдың есебі:
501 – “Қарапайым акциялар”
502 - “Артықшылығы бар акциялар”
503 – “Салымдар мен пайлар” деп аталатын 50 –
Акционердің акцияға жазылған сомасына жарғылық қорды құрғанда, сондай-ақ қосымша
немесе акциялардың номиналдық (атаулы) құнын өсіргенде жарғылық қордың өскен
Егер үлес қосушылар мен акционерлер қоғамға өз үлесін ақшалай
431 – “Ел ішіндегі валюталық шоттардағы ақшалай қаражаттар”
432 – “Шетелдегі валюталық шоттардағы ақшалай қаражаттар”
441 – “Есеп айырысу шотындағы ақшалай қаражаттар”
451 – “Кассадағы шетелдік валюта түріндегі ақшалай қаражаттар” деп
511 – “Төленбеген капитал” деп аталатын шот кредиттелінеді.
Ал егер үлес қосушылар мен акционерлер қоғамға өз үлесін
10 – “Материалдық емес активтер”, 12 – “Негізгі құралдар”,
Сондай-ақ кәсіпорындардың (акционерлік қоғамнан басқадай) қоғамның жарғылық қорға қосқан
521 – “Қайтарылынып алынған капитал” деп аталатын шот акционерлік
Егер акционерлік қоғам өз акцияларын айналымнан алып тастаған уақытта
1-кесте
“Қазмұнайгаз ” ААҚ-ның 2007 жылғы технико-экономикалық және қаржылық көрсеткіштері
№
Көрсеткіштер 10 ай Өзгеріс
(+,-) 2005 жыл Өзгеріс
(+,-)
жоспар нақты
жоспар нақты
1 Жарғылық қор 308000 308000 - 308000 308000
2 “ЕМГ” ААҚ (%) 100 100 - 100 100
3 Жұмыс көлемі 367912 363443 -4469 445553 434132 -11421
4 Өндіріс шығындары 365752 370743 +5001 443053 433867 -9186
5 Баланстық пайда 2160 -7300
2500 +265 -2235
6 Таза пайда 1512
1750 185 1565
7 Таза пайданы бөлу
дивиденттік қор 1512
1750 185 1565
жинақтаушы қор
8 Қаржыландыру көзінің барлығы 128439
134086 130945 3141
8.1 Ағымдық уақыттағы бөлінбеген таза пайда
8.2 Амортизациялық құн 28221 24706 -3515 33868 30727 -3141
8.3 Айналым капиталының өзгерісі 100218
100218 100218
9 Қаржыландыру 66670 26717 -39953 85270 91472 6202
9.1 Негізгі қорларды алу 66670 26717 -39953 85270 91472
9.2 Басқа да шығындар
10 2007 жылғы дивидент 2874 2874
1134 1090 -44
11 Профицит
47682
12 Адам саны
318
13 Орташа адам саны 320 318 -2 320 318
14 ФОТ 150822 151720 -898 184258 182067 -2191
2-кесте
“Қазмұнайгаз ” ААҚ-ның 2007 жылғы кіріс бюджеті.
Көрсеткіштер Нақты
2005ж Жоспар
2006ж Жоба
2007ж Тоқсан бойынша Өзгеріс
1 2 3 4
1 2 3 5 5.1 5.2 5.3 5.4 6
Барлық кіріс 376445 445553 723232 101292 206659 239868 175413
Негізгі қызметтен түсетін кіріс 376445 445553 723232 101292 206659
Транспорттық қызметтен түскен кіріс 376445 445553 439665 101292
Экология
лық қызмет
283567
101234 121650 60683 283567
Негізгі емес қызметтен түскен кіріс 0 0 0 0
2.3 Қосымша капитал және резервтік капиталдың есебі
Кәсіпорындарда 53 – “Қосымша төленген капитал” деп аталатын номиналдық
541 – “Негізгі құралдарды қайта бағалағаннан алынған қосымша төленбеген
131 – 134 шоттарының кредитінен негізгі құралдарды қайта бағалау
561 – есепті жылдың “бөлінбеген табысы (жабылмаған зиян) шотының
121 – 125 шоттарының кредитінен негізгі құралдардың бұрынғы қайта
542 – “Инвестициялардықайта бағалағаннан алынған қосымша төленбеген капитал” шотының
401 – 403 шоттарының тиістілерінің кредитінен қаржылық сомасы шегінде
561 немесе 723 шоттарының тиістілерінің кредитінен қабылданған есеп саясатына
Акционерлік қоғамдар мен басқа да кәсіпорындар өздерінің таза пайдасы
551 – “Заңмен белгіленген резервтік капитал”
552 – “Өзге де резервтік капитал” деп аталатын бөлімше
Акционерлік қоғамдар немесе басқа да субъектілер өздерінің тапқан таза
Нарықтық қатынастардың қалыптасуы мен дамуы жағдайында кәсіпорынның негізгі қайнар
3-кесте
2007 жылдың 31 желтоқсанындағы бухгалтерлік баланс.
Активтер
Сомасы Меншікті капитал мен міндеттемелер
Сомасы
Кассадағы ақша 40000 Міндеттеме 20000
Тауарлар
85000 Сәрсенов, кредиторлық берешек
20000
Негізгі құрал-жабдықтар (баланстық құн бойынша)
115000
Ертілеуов, меншікті капитал
45000
Тлепов, меншікті капитал 75000
Сәрсенов, меншікті капитал 50000
Баланс 240000 Баланс 240000
Мыналар талап етіледі: Кәсіпорынды тарату барысында бухгалтерлік корреспонденцияны жасау.
3) Қолдағы ақша 2007 жылдың наурыз айының соңында кәсіпорын
Кәсіпорынды тарату барысындағы бухгалтерлік корреспонденция
Күні Мазмұны Дебет Кредит Сомасы
1 2 3 4 5
02.07 Ағымдағы активтерді өткізу 451 863 55000
02.07 Өткізілген тауарлардың өзіндік құнын есептен шығару 863 222
02.07 Тауарларды өткізуден қаржылық нәтиже анықталды 571 863 30000
02.07 Жабдықтаушының шоты төленді 671 451 21000
03.07 Негізгі құрал-жабдықтар өткізілді 451 863 70000
03.07 Баланстық құн бойынша өткізілген негізгі құрал-жабдықтар есептен шығарылды
03.07 Негізгі құрал-жабдықтарды өткізуден қаржылық нәтиже анықталды 571 863
03.07 Жаддықтаушының шоты төленді 671 451 29000
03.07 Тарату бойынша шығыстар төленді 863 451 3800
03.07 Қорытындысы: қатысушыларға бөлінуі тиіс кәсіпорынды таратудан түскен залал
(3000+45000+3800) = 78800
78800
03.07 Бөлінуге тиіс таратудан түскен залал 561 571 78000
03.07 Қатысушыларға залалды бөлу:
Ертілеуов: 78800*20% = 15760
Тлепов: 78800*30% = 23640
Сәрсенов: 78800*50% = 39400
15760
23640
39400
03.07 Ертілеуов 503-1 561 15760
03.07 Тлепов 503-2 561 23640
03.07 Сәрсенов 503-3 561 39400
03.07 Сәрсеновтың кредиторлық берешегін өтеуге төленді 687 451
03.07 Ертілеуовке жарғылық капиталдағы салым ақшасын қайтару 503-1 451
03.07 Тлеповқа жарғылық капиталдағы салым ақшасын қайтару 503-2 451
03.07 Сәрсеновке капиталдағы салым ақшасын қайтару 503-3 451 10600
5-кесте
Ертілеуовтың капитал шоты
Күні Ертілеуовтың капитал шоты Дебет Кредит
31.01.07 Сальдо
45000
03.07 Қатысушыларға залалды бөлу 15760
03.07 Алдын-ала болжанған сальдо
29240
03.07 Жарғылық капиталдағы салым ақшаны қайтару 29240
03.07 Сальдо
0
6-кесте
Тлеповтың капитал шоты
Күні Тлеповтың капитал шоты Дебет Кредит
31.01.07 Сальдо
75000
03.07 Қатысушыларға залалды бөлу 23640
03.07 Алдын-ала болжанған сальдо
51360
03.07 Жарғылық капиталдағы салым ақшаны қайтару 51360
03.07 Сальдо
0
7-кесте
Сәрсеновтың капитал шоты
Күні Сәрсеновтың капитал шоты Дебет Кредит
31.01.07 Сальдо
50000
03.07 Қатысушыларға залалды бөлу 39400
03.07 Алдын-ала болжанған сальдо
10600
03.07 Жарғылық капиталдағы салым ақшаны қайтару 10600
03.07 Сальдо
0
8-кесте
“Кассадағы ақша” шоты
Күні “Кассадағы ақша” шоты Дебет Кредит
31.01.07
40000
02.07 Тауарларды өткізуден алынғаны 55000
02.07 Кредиторлық берешекті өтеуге төленгені
21000
Тарату бойынша шығыстар төленді 70000
Кредиторлық берешекті өтеуге төленгені
29000
03.07 Тарату бойынша шығыстар төленді
3800
03.07 Сәрсеновке кредиторлық берешекті өтеуге төленгені
20000
03.07 Алдын-ала болжанған сальдо 91200
03.07 Ертілеуовке жарғылық капиталдағы салым ақшасын қайтару
29240
03.07 Тлеповке жарғылық капиталдағы салым ақшасын қайтару
51360
03.07 Сәрсеновке жарғылық каапиталдағы салым ақшасын қайтару
10600
03.07 Сальдо 0
2.4 Өзге де меншікті капиталдың есебі
Кәсіпорынның қорытынды табысынан бюджетке төленген салықтарын және табыстың есебінен
561 – “Есепті жылдың бөлінбеген табысы (жабылмаған зиян)”
562 – “Өткен жылдардағы бөлінбеген табысы” деп аталатын бөлімше
шоттарында жүргізіледі. Бөлінбеген пайда көбейгенде 561 – “Есепті жылдың
бөлінбеген табысы” шотының дебетіне жазылады. Мысалы: 561 – “Есепті
571 – “Жиынтық табыс (зиян)” шотының кредитінен есеп беретін
551 – 552 шоттарының тиістілерінің кредитінен шаруашылық субъектісінің жасаған
622, 662 немесе 687 шоттарының тиістілерінің кредитінен акционерлерге төленетін
Акционерлерге (серіктестіктерге, қатысушыларға) дивиденттерді төлегеннен қалған есеп беретін жылдың
Жалпы акционерлік қоғамның немесе субъектінің құрылғаннан бастап жұмсалынбаған таза
Есепті жылдың соңында барлық кәсіпорындардың бухгалтериясында
жетінші “Табыстар” (701–727) және сегізінші “Шығындар” (801 – 845)
аталатын бөлім шоттары 571 шотпен жабылуы тиіс, яғни бұл
қалмайды. Жоғарыда аталған жетінші бөлім шоттарын жабу барысында бухгалтерлік
Егер кәсіпорын зиян шексе, жылдың аяғында:
561 – “Есепті жылдың бөлінбеген табысы (жабылмаған зиян)” деп
571 – “Жиынтық табыс (зиян)” деп аталатын шот кредиттелінеді.
Ал егер кәсіпорын пайда тапса:
571 – “Жиынтық табыс (зиян)” деп аталатын шот дебеттелініп,
561 – “Есепті жылдың бөлінбеген табысы (жабылмаған зиян)” шоты
9-кесте
Меншікті капиталдың есебі бойынша жүргізілетін бухгалтерлік есеп операцияларының негізгі
№ Операциялар мазмұны Шоттар номерлері
дебет кредит
1 2 3 4
1 Үлес қосушылар мен салымшылардың акционерлік қоғамның жарғылық капиталына
2 Серіктестіктердің қоғамның жарғылық капиталына қосқан пайдалары мен басқадай
3 Акциялардың сатылуына, басқаларға берілуіне байланысты айналымнан шығарылғанының құнына
4 Үлес қосушылар мен құрылтайшылардың, салымшылардың ақшалай түрде қосқан
5 Серіктестіктердің қоғамның жрғылық қорына қосқан пайдалары мен басқадай
6 Үлес қосушылар мен құрылтайшылардың, салымшылардың акционерлік қоғамға салынған
7 Акционерлік қоғамның акционерлерден сатып алған акцияларының құнына
8 Сатылып алынған акциялардың сатып алу және номиналдық құнының
егер акциялар өзінің номиналдық құнынан
егер акциялар өзінің номиналдық құнынан жоғары бағаға сатылынып алынса
521
561
561
521
9 Субъектінің айналымнан қайтарып алған акциялары 501,502 521
10 Өзінің номиналдық құнынан жоғары бағаға сатылған акциялардың айырма
11 Негізгі құралдарды қайта бағалауға байланысты бастапқы құнының көбеюі
12 Негізгі құралдарды қайта бағалауға байланысты оларға бұрын есетелініп
13 Активтердің пайдалануына қарай қайта бағалау сомасы белгіленген амортизация
14 Есептен шығарылған негізгі құралдардың пайдалану мерзімінде анықталған көлемде
15 Инвесторлардың, серіктестіктердің активтерін қайта бағалау салдарынан еншілес немесе
16 Қайта бағалау нәтижесінде алынған ұзақ мерзімді қаржы инвестицияларының
17 Есептен шығарылған ұзақ мерзімді қаржы инвестициялардың бұрынғы қайта
18 Акционерлік қоғамның жарғысында белгіленген мөлшерде резервтік капиталға бөлінген
19 Акционерлік қоғамның жарғысында белгіленген мөлшерден артық резервтік капиталға
20 Субъектінің ағымдағы жылда пайда табуына немесе тапқан пайдасының
21 Субъектінің есепті кезеңіндегі немесе алдыңғы жылдардағы жабылмаған зиянын
22 Есепті кезеңнің соңында субъектінің жиынтық табысына жатқызылатын сомасы
23 Есепті кезең соңында анықталған субъектінің шеккен зиян сомасы
24 Ағымдағы жылғы зиянды жабуға бағытталған мрезервтік капитал сомасы
25 Негізгі құралдардың белгіленген әдісіне сәйкес есептелінген амортизация сомасының
26 Акционерлерге дивидент төлегеннен қалған ағымдағы жылдың бөлінбеген табысы
27 Өткен жылдың жабылмаған зиянын өтеуге бағытталған резервтік капитал
28 Есепті жылда шеккен зиян сомасы өткенжылдардың бөлінбеген табысының
29 Шаруашылық субъектінің ағымдағы жылдан алған табыстарының сомасы 701-727
30 Шаруашылық субъектісінің ағымдағы жылда жұмсаған шығындарының сомасы 571
31 Субъект шешімі бойынша жарғылық қорды ұлғайту мақсатыменрезервтік қордан
32 Акционерлерден өзінің акцияларын номиналдық құнынан төмен бағаға сатылып
3 ТАРАУ. МЕНШІКТІ КАПИТАЛДЫ АУДИТТЕУДІҢ ӘДІСТЕМЕСІ
3.1 Аудиторлық тексеруді жоспарлау және дайындау
Бухгалтерлік есепте меншікті капиталдың әрбір элементтері бөлек синтетикалық шоттарда
Меншікті капиталды аудиттеудің міндеті – бұл қаржы есептемесінің меншікті
Меншікті капиталды аудиттеудің ақпараттық базасына мыналар кіреді:
Меншікті капиталға салық салу және бухгалтерлік есепті тұрақтандыру құжаттары;
Жарғы, құрылтай келісім-шарты, жиналыс хаттамасы, есеп саясаты жөніндегі бұйрық;
Меншікті капиталды құру жөніндегі алғашқы құжаттар;
Есеп регистрлары;
Кәсіпорынның бухгалтерлік есептілігі.
Аудиторлық тексеру 3 негізгі бөлімнен тұрады: аудиторлық тексеруді
жоспарлау және дайындау, аудиторлық тексеруді жүргізу, аудиторлық қорытынды жасау
Аудитті жоспарлау аудитті дайындаудың соңы және оны жүргізудің алғашқы
Аудитті жоспарлау – бұл аудиторлық тексерудің масштабын, жалпы стандарттарын
Жоспарлаудың мақсаты:
Жұмыс көлемін, қажетті мерзімді еңбек шығынын, адам санын тағы
Қызмет құнын анықтау үшін;
Жүргізілетін аудиторлық процедуралардың көлемін, сипатын, ретін анықтау үшін
Мәнділік және аудиторлық тәуекел деңгейлерін жоспарлау үшін;
Тексеруді ұйымдастырудың кейбір мәселелерін субъектінің басшылығымен келісу үшін.
Жоспарлау 3 кезеңде іске асырылады:
Алдын-ала жоспарлау
Аудитортың жалпы жоспарын дайындау
Аудитордың бағдарламасын жасақтау.
Алғашқы жоспарлау аудиторлық тексеруге тапсырыс берілгеннен кейін аудитор тапсырысты
Аудиттің жалпы жоспары аудиттің мақсатын, атқарылатын жұмыстың көлемін, мерзімі
тексерілетін ұйымның аты;
тексерілетін кезең;
текскрудің мақсаты;
еңбек шығыны;
аудиторлық топтың мүшелерінің жетекшісі;
жоспарлы мәнділік деңгейі (тг);
жоспарлы қауіптілік деңгейі (%).
Аудитордың бағдарламасы – бұл аудитордың жалпы жоспарының одан әрі
Субъектінің ішкі бақылау жүйесін және бухгалтерлік есеп жүйесін бағалау
3.2 Аудиторлық тексеруді жүргізу
Аудиторлық тексеруді жүргізудің этаптары – бұл шартты этаптар. Олар
Аудиторлық тексеруді мынадай шартты кезеңдерге бөліп көрсетуге болады:
Аудиторлық дәлелдемелер жинау, аудиторлық тексеру процестерін жүргізу
Аудиторлық тексеруді құжаттау, аудитордың жұмыс құжаттарын дайындау;
Аудиторлық тексерудің сапасын бақылау. Алынған аудиторлық дәлелдемелерді жинақтау, жүйелеу,
Жинақталған аудиторлық дәлелдемелер бойынша аудиторлық пайымдау;
Ішкі бақылау жүйесін алғашқы бағалауды растау, нақтылау немесе жоққа
Клиент ісін білу, тереңірек зерттеу;
Мәнділік деңгейі менаудиторлық тәуекелді және оның құрамдас бөліктерін алғаш
Жинақталған аудиторлық дәлелдемелердің жеткіліктілігін бағалау және қажет болса, қосымша
Жоғары дәрежелі сенімділік пен пікір қалыптастыру,
Аудиторлық қорытынды, аудиторлық тексерудің нәтижесі туралы есептемені жасақтау және
Жарғылық капитал кәсіпопын мүлкіне оны құрған кездегі қатысушылардың салымының
Жағылық капиталды тексергенде аудитор бірінші кезекте келесі жағдайларды қарастырады:
Жарғылық капитал көлемінің құқықтық-нормативтік актілерге сай болуын;
Жарғылық капитал мөлшерінің өзгеру ықтималдылығын;
Бухгалтерлік есепте жарғы капитал шамасына ықпал ететін операцияларды көрсететудің
- дебет 511 “Төленбеген капитал” шотына және кредит 503
- жарғы капитал мөлшері ұлғайғанда кредит 503 “Салымдар мен
Жарғылық капиталды тексеру бағдарламасына мынадай аудит процедуралары кіреді.
10-кесте
Жарғылық капитал аудитінің бағдарламасы
Аудит процедуралары Ақпарат көздері
1 2
1.Баланс көрсеткіштерінің Бас кітап мәліметтеріне сәйкестігін тексеру Баланс, 501,
2.Жарғылық капитал қозғалысының синтетикалық және аналитикалық есебін жүргізудің дұрыстығын
3.Жарғылық капиталды қалыптастыру дұрыстығын тексеру Қолданылып жүрген заңнама,
4.Құрылтайшылардың жарнасын кіріске алудың толықтығы мен мерзімділігін тексеру НҚ
5.Жарғылық капитал өзгерісінің негізділігін және оны құрылтайшы құжаттарға енгізудің
6.Кәсіпорынның жарғылық капиталға жарна ретінде салынған мүлікті және басқа
7. Қолданыстағы заңнамамен салыстырғандағы жарғылық капитал есебінде анықталған ауытқуларды
Қосымша төленген капитал – меншікті акцияларды өткізу құнының атаулы
Меншікті капиталдың тағы бір элементі – қосымша төленбеген капитал,
қайта бағаланатын негізгі құралдар бойынша тозуды түзету сомасы: дебет
істен шыққан негізгі құралдар бойынша қайта бағаланған, қызмет ету
істен шығарылған ұзақ мерзімді қаржы инвестициялары бойынша қайта бағалау
54 “Қосымша төленбеген капитал” шоты бойынша кредиттік айналымдар 13
Резервтік капитал есебі 13 журнал-ордерде жүргізіледі. Аудитор резервтік капиталды
Аудит жүргізу барысында ең алдымен бухгалтерлік баланстың осы бабы
Аудиторлық тексеру жүргізу туралы келісім-шартқа қол қойылып, тексеру шарттары
Меншікті капиталды аудиттеу кезінде қаржы есептемесінің толықтығы мен шынайылығы
Бухгалтерлік баланс, оның 150, 160, 170, 180, 190 –
Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есептеме толығымен.
Меншікті капиталды аудиттеу кезінде мынадай аудиторлық тексеру басшылыққа алынады:
КСБУ – 2
Бухгалтерлік баланс, қаржылық есептеменің негізгі ашып көрсетілімі
КСБУ – 30
Қаржы есептемесін беру
МСФО – 1
Қаржы есептемесін беру
КСБУ – 3
Қаржы шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есептеме
МСФО – 8
Кезең ішіндегі таза пайда немесе зиян
“Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп туралы заңы”,
Құрылтай және тіркеу құжаттары.
Құрылтай құжаттарына мыналар жатады: жарғы; құрылтай келісім-шарты; бөлімше, филиал
Тіркеу құжаттары: заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы Әділет органдары
Меншікті капиталды аудиторлық тексеру кезінде негізгі және жалғыз тексеру
Алғашқы аудит кезінде:
Шаруашылық жүргізуші субъектінің құрылуына, қайта құрылуына, тіркелуне, қайта тіркелуіне,
Кәсіпорынның құрылуына, ұйымдық-құқықтық формасына, жарғылық капиталының көлеміне, құрылтайшылардың санына
Жарғылық капиталдың құрылуын, төленуін, төлену мерзімінің сақталынуын тексеру. Мысалы:
Кейінгі аудит кезінде:
Құрылтай және тіркеу құжаттарында көрсетілген жарғылық капиталдың көлеміне бухгалтерлік
Меншікті капиталдың жекеленген, құрамдас элементтерінің бухгалтерлік баланста жіктелініп, синтетикалық
Қатысушылардың, акционерлердің үлесінің дұрыс тіркелуін, анықталуын тексеру
Акционерлер реестрінің немесе акционерлерді тіркеу журналының жүргізілу тәртібін және
Жарғылық капиталдың дұрыс өзгертілуін (азайтылуын, көбейтілуін), оның құжатталынуын бухгалтерлік
Резервтік капиталдың дұрыс құрылуын және жұмсалу заңдылығын тексеру
Акцияларды тарату, орналастыру, үлестерді бөлу, қайтарып алу, қайта сатып
Жарғыға енгізілген өзгерістердің заңдылығын, олардың тіркелуін, қайта тіркелуін тексеру
Қосымша төленген және төленбеген капиталдағы өзгерістердің, шоттар корреспонденцияларының дұрыстығын,
Бөлінбеген таза табыстың өзгерістерінің, пайдасының дұрыстығы мен заңдылығын тексеру
3. Кәсіпорын жарғысының мазмұнына, ондағы ережелердің
заңдарға сәйкестігіне экспертиза жасау
4. Жылдық және төтенше жалпы жиналыстарға шақыру
шешім қабылдау заңдылықтарының сақталынуын тексеру (15 күннен
бұрын хабарлануы керек)
5. Аудиторлық тексеру кезінде әртүрлі ұйымдық-құқықтық формадағы
кәсіпорынның меншікті капиталы өзгерістері ескерілуі керек.
Меншікті капитал оның жеке элементтеріне жарғылық капиталға салынған жарнаға
құрылтай келісім-шарты, жарғы, филиал, бөлімше туралы ереже
қатысушылардың жалпы жиналысының хаттамасы, шешімдері, акционерлер реестрінен көшірме
жарғылық капиталға төленген жарналарды растайтын құжаттар (төлем тапсырмалары, касса
алдыңғы эмиссияның орындалғаны туралы есептеме және кезекті эмиссияның проспектасы
Бас кітап, 13, 14 журнал ордерлер, ондағы 501-503, 511,
Осыған байланысты аудитордың міндеті - өзінің тұжырымдары мен пікірін
Аудиторлық дәлелдемелерді жинау кезінде аудитор үнемі дәлелдемелер жинау үшін
есепті кезеңнің қаржы есептемесіне мәнді әсер ететін қателіктердің жоқтығына;
алдыңғы есепті кезеңнің аяғындағы шоттардың қалдығы аудиттелініп отырған кезеңнің
өткен есепті кезеңнің ішінде қолданылатын есептеу саясатының өзгеріссіз қолданылып
Егер аудиторлық тексеру басқа аудиторлармен жүргізілген болса, онда аудиторлар
3.3 Аудиторлық қорытынды жасау
Тексерудің нәтижесінде тексерудің нәтижесі туралы, жинақталған мәліметтердің жеткіліктілігі туралы,
Белгісіз, түсініксіз, аяқталмаған, анықталмаған күмәнді жағдайларды анықтау. Мысалы: ұзаққа
Субъектінің жалпы қаржылық жағдайын талдаумен қатар, оның болашақта қызметін
Қаржы есептемесінің датасына және қаржы есептемесін жасақтап, қол қойған
Жоғарыда аталған жағдайлар аудитордың аудиторлық қорытындыда, білдіретін пікірінде міндетті
Аудиторлық қорытынды және басқа құжаттар өзінің мақсаттарына сай дұрыс,
Тақырыбы, құжаттардың аты, яғни аудиторлық қорытынды. Әдетте бұл жерде
Адресат, яғни қорытындының кімге берілетіндігі туралы жазылуы керек. Аудиторлық
Кіріспе бөлімі
Аудитор немесе аудиторлық ұйым туралы мәліметтер аудиторлық қызметті атқаруға
Тексерілген қаржы есептемесінің құрамы мен құжаттың қысқаша тізімі (бас
Екі жақтың жауапкершілігі (тексерілуге берілген құжаттардың толықтығы мен шынайылығы
Аудиттің масштабы, мақсаты, сипаты
Аудиттің Қазақстандық немесе халықаралық стандартқа сәйкес жүргізілгендігі
Қаржы есептемесінде мәнді қателіктің жоқ екендігі туралы ақылға сыйымды
Сондай-ақ жүргізілген аудиттің мыналарды қамтитындығы туралы: қаржы есептемесі көрсеткіштері
Жасалған жұмыстың, атқарылған аудиторлық процедуралардың сипаты туралы, тексеру барысында
Атқарылған жұмыс, тексеру процедуралары, жинақталған аудиторлық дәлелдемелер пікір білдіруге
Пікір білдіру. Пікір – айқын, толық, нақты, негізді, түсінікті
Аудиторлық қорытындының датасы. Аудиторлық қорытындыға аудиторлық қорытындының аяқталғандатасы жазылуы
Бухгалтерлік баланс қаржы есептемесімен қатар жүргізілуі мүмкін. Мұндай жағдайларда
Аудитор қаржы есептемесіне қол қойған және қаржы есептемесінің датасынан
Аудитор аудиторлық қорытынды берген датадан кейін болған уақиғаның әсеріне
Тараптардың адрестері, реквизиттері. Аудитордың, аудиторлық ұйымның адресі;
Қол қою:
Жеке аудитордың аудиторлық қорытындысына жеке аудитор қол қойып, жеке
Аудиторлық ұйымның аудитордың қорытындысына тексеру тобының жетекшісі – аудитор
Аудитордың қорытындысы туралы есептемеде тексеру кезінде анықталған қателіктер мен
Шартсыз оң пікір білдірген жағдайда, оның көлемі өте қысқа
Шартты оң пікір білдірген жағдайда, шартты пікір білдіруге әсер
Пікір білдіруден бас тартқан жағдайда аудит масштабының шектелуі, оның
Теріс, жағымсыз пікір білдірілген жағдайда барлық анықталған мәнді және
Халықаралық тәжірибеде аудиттің халықаралық стандарттарына сәйкес аудиторлық қорытынды мен
Кіріспе бөлім
Талдау бөлімі
Қорытынды
Бөлімдерде жоғарыда аталған 8 элементті қамтиды, бірақ олардың реті
Кіріспе бөлімде: құжаттардың аты, яғни аудиторлық қорытынды, аудитор немесе
Талдау немесе аналитикалық бөлімде (аудитордың есептемесі деп аталады): бөлімнің
Қорытынды бөлімде (аудитордың қорытындысы деп аталады): бөлімнің аты, адресат,
Екінші бөлім мен үшінші бөлімге бөлек қол қойылады. Бұл
толық
бірінші және екінші бөлім
кіріспе және қорытынды бөлім.
Аудиторлық қорытындыны тапсырыс берушіге тапсыру тәртібі:
Аудиторлық қорытындыға берілген форма бойынша жасақталған қаржы есептемесі жалғанады
Бұдан басқа аудиторлық қорытынды қаржы есептемесі бекітіліп, тапсырылып немесе
Аудиторлық қорытынды жоғарыда аталған жалғамалармен біріктіріліп тігіледі, номерленеді, бауланады
Субъектіге аудитролық қорытындының 2 варианты берілуі мүмкін:
Толық нұсқасы сол субъектінің іс-қағаздарында сақталады және жұмыс істеуіне
Кіріспе және қорытынды бөлімі. Бұл қаржы есептемесімен бірге тапсыру,
Қаржы есптемесін аудиторлық қорытындымен бірге тиісті мемлекеттік
Қорытынды, алыс-беріс актісі арқылы тапсырылады немесе қорытындыны алғандығы туралы
ҚОРЫТЫНДЫ
Диплом жұмысын қорыта келе, меншікті капитал есебі теориялық жағынан
Кез-келген өндірістік немесе коммерциялық қызметпен айналысатын кәсіпорын өзін белгілі
Меншікті капитал аудитінің ақпараттық базасына мыналар жатады: бухгалтерлік есеп
Меншікті капиталды қалыптастыру мен пайдалануды оқып-білу шаруашылық жүргізуші субъектілердің
Қаржы есептемесінің халықаралық стандарты (ҚЕХС)-қаржы есептемесінің халықаралық стандарты бойынша
ҚЕХС бойынша кіріс балансы-ҚЕХС-қа өту күніндегі ұйым балансы.
Есеп беру күні – қаржы есептемесі немесе аралық қаржы
Есеп саясаты – бухгалтерлік есеп жүргізу мен қаржылық есептілікті
Негізделген жіберулер мен сапалы сипаттамалар.Нақты талап болмаған кезде ұйым
Меншікті капиталдың ерекшелігі – ол шаруашылық жүргізуші субъектінің актив
жарғылық капитал
резервтік капитал
қосымша капитал
бөлінбеген пайда.
Жарғылық капитал - экономикалық субъектінің қаржылық жағдайын сипаттайтын негізгі
Қосымша төленбеген капитал – негізгі құралдар мен инвестицияларды қайта
Резервтік капитал - болашақта көрінбеуі мүмкін шығыстар мен зияндарды
Резервтік қор капиталы есептік жылдағы баланс шығындарын, облигацияларды жабу
Бөлінбеген пайда дегеніміз – кәсіпорынның таза табысынан мемлекеттік бюджетке
Жалпы алғанда есеп жүргізу барысында жұмыс істеп тұрған, қызмет
Бухгалтерлік есепте меншікті капиталдың әрбір элементі бөлек синтетикалық шоттарда
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТЕР
1.ҚР-сы “Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік жөніндегі” 2002 жылдың
2.Бухгалтерлік есеп шоттарының типтік жоспары. 18 қыркүйек № 438,
3.Бухгалтерлік есеп стандарттары. Алматы. 1998.
4.Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары.
5.Козлова Е.П., Парашутин Н.В. “Бухгалтерский учет”. Москва, издом-2 1996.
6.Ержанов Н.С., Ержанова С. “Қазақстандық кәсіпорындағы есеп саясаты”. Алматы,
7.Торшаева Ш.М “Бухгалтерлік есеп теориясы”. Қарағанды, 2000
8.Кеулімжанов Қ.К., Бауыржанов Қ. “Бухгалтерлік есеп принциптері”. Алматы, 2003.
9.Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлік есеп стандарттары”. Алматы, 2004.
10.Кеулімжанов Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.Н. “Қаржылық есеп”. Алматы.
11.Төлешова Г.Қ. Дамыған қаржылық есеп. Алматы. Экономика. 2005.
12.Кирьянова З.В. “Теория бухгалтерского учета”. Москва,1995.
13.Назерова В.Л. “Шаруашылық субъектінің бухгалтерлік есебі” Алматы, экономика 2003.
14.Радостовец В.К., Ғабдуллин Т.Ғ., Радостовец В.В., Шмидт О.И. “Кәсіпорындағы
15.Кондраков Н.П. “Бухгалтерский учет”. Москва, 2003.
16.Палий В.Ф. Современный бухгалтерский учет. М.: 2003.
17.Ковалева О.В., Константинов Ю.П. Аудит. Учебное пособие – М.:
18.Андросов А.М., Викулова Е.В. Бухгалтерский учет. – М.: Андросов,
19.Ефимова О.В. Анализ собственного капитала // Бухгалтерский учет. -
20.Абленов Д.О. Аудит негздері. Алматы. Экономика – 2005.
21.Аудит: Учебник для вузов / В.И. Подольский, Г.Б. Поляк
22.Ковалева О.В., Константинов Ю.П. Аудит. Учебное пособие – М.:
23.Аудит предприятия. Методология аудиторской проверки хозяйственно-финансовой деятельности предприятия: Учеб.
24.Укашев Б.Е., Әжібаева З.Н. Бухгалтерлік есеп теориясы. Алматы. Ұлағат.
25.Тоқсанбай С.Р. Толық экономикалық орысша – қазақша сөздік. Алматы.
26.Нидлз Б., Андерсон Х., Хадуэлл Д. Принципы бухгалтерского учета.
27.Тасмағанбетов Т.А., Омаров А.Ш., Радостовец В.К. Қаржы есебі. Алматы.
28.Хен Л.Г. Денежные вклады в уставный капитал // Главбух.
29.Макалкин И. А. Собственный капитал: структура, формирование и использование.
30.Волков Н.Г. Учет капиталов и фондов организации // Бухгалтерский
3
Мемлекеттік орган қызметінің тиімділігін бағалау
Қаржылық аудиттің әдістемесі
Жарғылық капитал аудитінің есебі
Ұйымның капитал және резервтер есебі
Меншік капиталының аудиті туралы
Ұйымының капитал және резервтер есебі
Аудиттің фирмаішілік стандарттары
«Практикалық аудит» пәні бойынша оқу-әдістемелік кешені
Қосымша капитал және резервтік капиталдың есебі
Банк операциялары бойынша шот корреспонденцияларының дұрыстығын тексеру