Атырау облыстық мемлекеттік мұрағаты
МАЗМҰНЫ:
КІРІСПЕ---------------------------------------------------------------------- -3-6
1. АТЫРАУЛЫҚТАР МАЙДАНДА-------------------------------------7-15
1.1. Атыраулықтардың ерлік шежіресі-----------------------------------7-11
1.2. Соғыс жағдайындағы Атырау----------------------------------------12-15
2. ГУРЬЕВ(АТЫРАУ) өнеркәсібі майдан үшін------------------------16-25
2.1. Жеңісті еселеген мұнайшылар---------------------------------------16-21
2.2. Атырау балықшылары - Майданға-----------------------------------22-25
3. МАЛШЫЛАРДЫҢ ТЫЛДАҒЫ ЕРЛІГІ--------------------------------26-32
ҚОРЫТЫНДЫ--------------------------------------------------------------------33
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР---------------------------------------------34
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі
Биыл Ұлы Отан соғысында неміс фашист басқыншыларын тізе бүктірген
Осылайша бұрынғы Кеңес Одағы құрамына кіретін 15 одақтас республикалар
Екінші дүниежүзілік соғыс адамзат тарихындағы ең сұрапыл, ең қанқұйлы
Сондықтан 1945 жылғы мамырдағы Жеңіс бүкіл прогресшіл адамзаттың
«Ұлы Отан соғысы Атырау(бұрынғы Гурьев) облысы тұрғындарының тағдырында»
Шындығын айтсақ, соғыстың бастапқы кезеңінде Сталинннің орасан зор қате
Зерттеу жұмысының мақсаты: Соғыс уақыты алыстаған сайын
Тарихты білмеу аңызды тудырады. Қазіргі ХХІ-ғасырдағы техникалық-инновациялық
Адамзат қоғамында өткен мен қазіргі өмір және болашақтың тығыз
Әрбір ұрпақ тарихқа өз үлесін қосады, өйткені бүгінгі
Жұмыстың нәтижесі Ұлы Отан
Зерттеу мақсатын жүзеге асырудың әдістері: Мұрағат деректері және
Тақырыпты ашу үшін зерттеудің әртүрлі кезеңдерінде осы тақырыпқа арналған
Сонымен қатар Атырау облыстық мемлекеттік мұрағатының 300, 1,
1. АТЫРАУЛЫҚТАР МАЙДАНДА
1.1. Атыраулықтардың ерлік шежіресі
Отан қорғау- ер міндеті,
Ерлікті ұлығылау-ел парызы
Қай заманда болмасын, адамдар үшін Отан қорғаудан
Қазақ елі Ұлы жеңіске орасан үлес қосты. Қазақстан
Соғыстан 10 жыл бұрын социализм орнату шаралары кезінде
Атырау облысынан соңғы мәліметтер бойынша 11 Кеңес Одағының Батырлары
Ұлы Отан соғысы немесе екінші дүниежүзілік соғыс тарихының ақтаңдақтарының
Бұл соғыста Қазақстан 602 939 адамнан айрылды. Әрбiр екiншi
Сталиннің 1939-1941 жж. фашистік Германиямен келісімге сеніп, соғысқа дайын
Сонымен қатар осы зерттеу жұмысым барысында көз жеткізген
Соғыс жылдарындағы атыраулықтар шығыны туралы айтсақ, бұл ресми мәліметтен
Жалпы Гурьев облысынан 42 мыңнан аса адам әскерге шақырылған,
Міне осындай мәліметтер соғыс кезіндегі майдандағы
Сонымен қатар , соғыс кезінде ел басқарған, кейін соғыста
Соғыста оралмағандардың «Боздақтар» жинағын шығарғандар үлкен қызмет атқарған.
Ұлы Отан соғысында қазақтың , 12%, орыстың -6%,
1.2. Соғыс жағдайындағы Атырау
Неміс фашистері б1940 жылдың орта кезінде КСРО-ны жаулап алу
Бұл жағдайға байланысты КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумы 1942
Осыған орай . 1942 жылдың 1 қыркүйегінде
1. Утвердить решение Гурьевского обкома КП (б) Казахстана об
2. В целях выполнения имеющеюся задания на призыв военнообязанных
3. Просить ЦК ВКП(б) утвердить настоящее постановление.
Секретарь ЦК КП(б) Казахстана, Н.СКВОРЦОВ»
(Архив Президента РК, фонд 708, опись 1, дело 5,
Жоғарғы Кеңестің Указында Гурьев Қорғаныс комитетіне шексіз билік берілді.Оның
1942 жылдың 29 қыркүйегінде Гурьев қалалық партия комитетінің активі
Облыстық Қорғаныс комитеті неміс самолеттерінің құрылыс объектілерін, ауыл, аудан,
Соғыс алдында Атырау мұнайын Орскідегі мұнай өңдеу заводына жеткізу
1944 жылы мамыр айында самолетпен Жылыой ауданы жеріне десант
Кеңес үкіметі Атырау чекистерінің ерлік істерін ерекше бағалап Г.Хусайнов,
Ал Алихан Агаев тобын (шын аты-жөні Амирхан Тлеумағанбетов) айдалаға
Атырау өңірін соғыс жағдайында деп жариялауға бірінші
Егер Қорғаныс комитеті 1942 жылы 1 қыркүйекте құрылған болса,
Бұл соғыс кезінде Қазақстан терең тыл болды деген тарихшылар
Осындай алдын ала өткізілген шаралардың нәтижесінде немістердің қазан-қараша айларында
2. ГУРЬЕВ(АТЫРАУ) ӨНЕРКӘСІБІ МАЙДАН ҮШІН
2.1. Жеңісті еселеген мұнайшылар
Ең қысқа мерзімде Атырау облысының күллі өмірі соғыс жағдайында
Ел басына ауыр күн туған Ұлы Отан соғысының сындарлы
Соғыстың алдында өлкемізде Доссор, Мақат, Сағыз, Байшонас, Ескене, Қосшағыл,
Соғысқа дейін облыста Доссор(1911ж. ашылған), Мақат(1915ж.), Байшонас(1931ж.), Ескене(1934ж.),
Гурьев (Атырау) мұнайшылары соғыс кезінде КСРО-да Азербайжан мен
Мұнай саласындағы әрбір ұжым, жеке тұлғалар көтеріңкі міндеттер қабылдап,
Сондай-ақ Қазақстандағы ең байырғы инженер-мұнайшы Сафи Өтебаев басқарған
1941 жылдың басында тәулігіне тек 50 тонна ғана мұнай
Елімізде белгілі ғалым, тарихшы-академик марқүм Манаш Қозыбаев өз еңбегінде:
Байшонастықтардың ерен еңбектері жайында Москвадан шығатын одақтық дәрежедегі «Нефть
Кеңес үкіметінің мұнайға мұқтаждығы соғыстың алғашқы күнінен-ақ сезіле бастады.
Мемлекеттік Қорғаныс Комитеті Атырау мұнайшыларына практикалық, ғылыми көмек көрсету,
Атырау өңірінің мұнайшылары 1940 жылмен салыстырғанда 1941 жылы мұнай
2.2. Атырау балықшыларының жауды талқандауға қосқан
Ұлы Отан соғысы жылдарында облысымыздың еңбеккерлері өздерінің қажырлы еңбегімен
Майдандағы жауынгерлер мен облыс еңбекшілерін балық және оның өнімдерімен
Осынау ел басына күн туған шақта майданға аттанған ерлердің
Сол күндерді басынан өткізген балық өндірісінің ардагері Т.Мұсағалиевтің естелігінен
Соғыстың алғашқы кезінде, Республика балық өнеркәсібінің алыбы болып есептелетін
Әсіресе, соғыстың аса ауыр жылдарында олар еңбектегі ерліктің үлгісін
Балық өндірісінің майталманы, Социалистік Еңбек Ері Айнаш Байжігітова осы
Балықтың көбі теңізден ауланса да, өзектерден де аулаушылар назардан
Балықшылар арасында Социалистік жарыс кеңінен ұйымдастырылды. Сөйтіп, облыс
Жайық-Каспий балық аулау тресінің ұжымы 1941 жылдың 1-жартысында жоспарда
Микоян атындағы колхоздың (Гурьев қаласы) звено жетекшісі Сергей Точилин,
Комбинат жұмысшылары Сталинград майданындағы мазасыз шақта зор патриоттық бастама
КСРО Жоғарғы Кеңесі төралқасының 1943 жылы 17 қаңтардағы жарлығы
Соғыс жылдарында облысымыздың балық өндірісі құрамындағы 63 балықшы колхоз,
Бұған қоса 291 мың центнер ит балық ауланды. Сөйтіп,елімізді,майданды
Атырау балықшылары сұрапыл шақта балықты тек Жайық бойынан аулап
Облыстың балықшылары Баренц теңізінің Қола қолтығында соғыс жылдары балық
Қызыл Армияны азық-түлікпен,киіммен жабдықтауға,жауынгерлердің жанұяларына көмек ұйымдастыруға, Отан қорғау
3. АТЫРАУ МАЛШЫЛАРЫНЫҢ ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНДАҒЫ ТЫЛДАҒЫ ЕРЕН ЕҢБЕГІ
Кешегі сұрапыл соғыс тек майдандағы жауынгерлерге қана емес тылдағы
Мал шаруашылығын өркендетушілер шеберлігі арқасында құм арасындағы жайылым пайдаланылды.
Соның нәтижесінде қыр жайылымы қысқы борандарда үйір-үйір жылқы мен
Соғыс басталған 1941 жылы мал басының өсуі Қазақстан бойынша
Оның қандай қиындықпен келгенін облыстық "Коммунистік еңбек" 1965
Осының арқасында ауыл шаруашылығы еңбеккерлері де аянбай еңбек етті.
Облыста мал тұқымын асылдандыру саласында да көптеген жұмыстар жасалды.
Соғысқа кеткен ерлердің орнын әйелдер басты. Біздің облыстың ауыл
Ауыл еңбеккерлері онымен бірге қорғаныс қорына қымбат заттар мен
Ауыл шаруашылық еңбеккерлерінің көтерген тағы бір бастамасы өз жинақтарын
Бұл салада облысымыздың мектеп оқушыларының, соның ішінде ауыл балаларының
1943 жыл облыс мұнайшыларының ғана емес, ауыл шаруашылығы еңбеккерлерінің
Ауыл еңбеккерлерінің Ұлы Отан соғысы жылдарында қосқан үлесін орталық
Облыстың мал шаруашылығы еңбеккерлері жау уакытша басып алған
Ресейден малмен бірге келген 3,5 мың адамдар 2 күнде
Кеңес Одағының Үкіметі малшылардың жанқиярлық еңбегін жоғары бағалады. Колхоздық
Облыс малшы - колхозшылары майданға көмекті мол беру үшін
Облыстың колхоздары мал шаруашылығы өнімдерінің барлық түрінен мемлекет алдындағы
Республикалық социалистік жарыстың бастамашысы болған Новобогат ауданы колхоздық мал
Қоғамдық мал шаруашылығын өркендету үшін күресте новобогатшылар колхоздық мал
Колхоздық мал шаруашылығын өркендету жолындағы социалистік жарыста ондаған колхоздар,
Сөйтіп, облысымыз соғыс жылдарында мұнайымен, балығымен қана емес, ауыл
ҚОРЫТЫНДЫ
Атыраулық аға ұрпақтың тағдырына соғыс салған жараның зардабы
Ұлы Отан соғысында 12% қазақ, 6% орыс, 8% украин
Соғыста оралмағандардың «Боздақтар» жинағын шығарғандар үлкен қызмет атқарған.
Атыраулық аға ұрпақтың соғыстағы жеңіске қосқан үлесі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
1. http://kk.wikipedia.org/wiki . Вторая мировая война.
2.http://www.alashainasy.kz/ 2.http://www.alashainasy.kz/
3. Волкогонов Д.А. Триумф и трагедия. Политический портрет
4. Балақаев Т. Соғыс және бейбітшілік// «Егемен Қазақстан» газетіне
5. Балақаев Т. Соғыс және бейбітшілік// «Егемен Қазақстан» газетіне
6. http: // www. perspektivy. info/ history/Людские потери СССР
7. Табылдиев Х. Адамдар. Тағдырлар. Жинағы. Алматы.
8. Атырау облыстық мемлекеттік мұрағаты . Қор 1, тізім
9. Атырау облыстық мемлекеттік мұрағаты . Қор 300, тізім
10. Атырау(бұрынғы Гурьев ) қаласының тарихи жерлері(тарихи-анықтамалық жинақ)
11. Ұлы Жеңіске 60 жыл. Тарихи деректер мен дәйектер//
12. Отты жылдар . Құжаттар жинағы. Атырау. 2005. 107-112бб.
13. Х .Табылдиев
14. Отты жылдар .., 52 –б.
15. М.Козыбаев, Казахстан арсенал-фронта. Алма-Ата, 1970, стр. 254-299.
16. Отты жылдар .., 52 –б.
17.Бақи Ж. Атырау балықшыларының соғыс жылдарындағы ерен еңбегі//Жылдар жемісі
18. Мұрағат деректері –халық қазынасы .81-83-бб.
19. Бақи Ж. Атырау балықшыларының соғыс жылдарындағы ерен еңбегі//Жылдар
20. «Казахстан в Великой Отечественной войне», Алма-Ата, 1968, стр.
21. Гурьев облыстық мемлекеттік мұрағаты, қор 727, тізім 2,
22 . Атырау облыстық мемлекеттік (бұрынғы партия) мұрағаты, қор
23. Гурьев облыстық мемлекеттік архиві, ф. 727, дело 5,
24. "Коммунистік еңбек" газеті ("Атырау") 25 шілде, 1980).
25. Отты жылдар . Құжаттар жинағы. Атырау. 2005. 107-112бб.
26. «Казахстан в Великой Отечественной войне». Алма-Ата. 1968. с.
27. Адамдар, Тағдырлар . Алматы . Асем систем
20
Мұрағаттық жолкөрсеткіш
1921 жылдың ақпан айында
Қазақстан Республикасының мұрағат ісінің даму тарихын талдау
Жеңісті еселеген мұнайшылар
Қазақстан Республикасында мұрағат ісін ұйымдастыру
Павлодар облыстық мемлекеттік мұрағаты
Қазақстан Республикасының ұлттық мұрағаттары
Мұрағат ісін ұйымдастыруда іс –шараларды жүргізу
1998-2006 жылдардағы мұрағат ісін дамыту проблемалары
1937-1938 жж. Қазақстандағы жаппай репрессиялау шаралары және оның салдары:ұлт интеллигенциясының қиын тағдыры құжаттарда