Қаржы көрсеткіштері
МАЗМҰНЫ
Кіріспе…........................................................................................................................6
1 Сақтандырудың теориялық негіздері....................................................................9
1.1 Сақтандырудың даму тарихы............................................................................9
1.2 Сақтандырудың экономикалық мәні, мазмұны және функциялары.........15
1.3 Сақтандырудың түрлері және олардың жіктелуі.........................................21
2 Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығын талдау............................29
2.1 Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының жағдайы.................29
2.2 «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ компаниясының
3 Қазақстан Республикасында сақтандыру нарығының қызметін жетілдіру
3.1 Қазіргі жағдайдағы сақтандыру нарығының мәселелері мен қызметін
3.2 Қазақстандағы сақтандырудың даму болашағы...........................................59
3.3 Шет мемлекеттердің тәжірибесі....................................................................65
Қорытынды..............................................................................................................71
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі..........................................................................74
Кіріспе
Сақтандыру сферасы адам өмрінің, өндірістік және әлеуметтік -
Сақтандырудың экономикалық мәні барлық қатысушылардың төлемдері есебінен оқыс
Көптеген мемлекеттерде қызмет ететін және әлеуметтік қорғаудың ең
Қаржылық нарықтардың дамуы, мемлекетте саяси және экономикалық жағдайдың
Сақтандыру компанияларының қызметі кәсіпкерлік түрлерінен едәуір ерекшеленеді, тек
Қазақстан Республикасында сақтандыруды дамытудың негізгі мақсаты – мемлекеттің,
Жалпы Қазақстанда сақтандырудың дамуына кедергі болып тұрған көптеген
Біздің мемлекетте сақтандыру ісінің дамуына алғышарттар тек қаржылық
Ерекше сақтық қатынастар, сақтық қызметінің нарығын дамыту, азаматтар
Сақтандырудың нарықтық экономика жағдайында оның қызметтерінің дамуынан
Дипломдық жұмыстың міндеті – қойылған мақсатқа жету, ол
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты – Қазақстан Республикасындағы сақтандыру
Осы мақсатқа жету үшін келесідей міндеттерді анықтадық:
сақтандырудың теориялық негіздерін зерттеу;
Қазақстандағы сақтандыру нарығының қазіргі жағдайын талдау;
өндірістік тәжірибеде жинаған тәжірибені пайдалану;
«БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ компаниясының қаржылық
Қазақстан Республикасындағы сақтандыру нарығының мәселелерін талдау және оны
Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының даму болашағын қарастыру;
шетел тәжірибесін зерттеу.
Талдау объектісі ретінде «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК»
Дипломдық жұмысты жазу кезінде методолгоиялық және заңдық негіздері:
Зерттеудің ғылыми жаңалылығы – «БТА Сақтандыру» БТА Банкі
Дипломдық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, үш тараудан және қорытындыдан
Жұмыстың теориялық бөлімі сақтандырудың пайда болу тарихы, экономикалық
Жұмыстың тәжірибелік бөлімі Қазақстан Республикасындағы сақтандыру нарығының қазіргі
Жұмыстың үшінші бөлімі Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының мәселелері
1. Сақтандырудың теориялық негіздері
1.1 Сақтандырудың даму тарихы
Сақтандыру – қоғамның экономикалық қатынастарының айрықша сферасын бейнелейтін
Сақтандырудың түп - тамыры ежелгі ғасырлар қойнауында жатыр.
Сақтандырудың ежелгi ережелерi Талмуд кiтаптарының бiрлерiнде айтылған. Егер
Б.ғ.д. ІІІ-ші мыңжылдықта вавилондықтарды теңіз шаруашылығында қарыз беру
Қалыптасқан ережелерге сәйкес кәсіби коллегия мүшелері мүшелікке қабылданғанда
Коллегия мүшесі қайтыс болған жағдайда коллегия кассасынан (қорынан)
Ортағасырдағы сақтандыру алғашында антикалық замандағы сипатта болды, яғни
1) жазатайым оқиғалардың жеке түрлеріне, өзара көмектің формалары
2) төленетін нақты жәрдемақының және шығынның мөлшерін есептеуден
Ортағасырда сақтандыру гильдиялық – цехтік деп аталды. Алғашқы
1584 жылы қабылданған теңіз жүктерін сақтандыру тәртібі жүктерді
Капитализм дәуіріне дейінгі кезеңде сауда керуендеріне қатысушылардың өзара
Сақтандыру операцияларының коммерциялық сипат алу кезеңі, яғни кәсіпкер
Өмірді сақтандырудың кейінгі тарихында ғылыми зерттеудің екі саласы
Жаңа дәуірде сақтандыру ісінің дамуы капиталистік шаруашылықтың өркендеуімен
19 ғасырдың екінші жартысынан бастап мемлекет сақтандыру сахнасына
КСРО-да сақтандыру ерекше орынға ие болды. РСФСО Халық
Тәуелсіз Қазақстанда алғашқы сақтандыру компаниялары 1990 жылы пайда
1994-1998 жылдары «Сақтандыру туралы» жаңа заң қабылданды және
Сақтандыру индустриясының қалыптасуының жаңа кезеңі 1998 жылдың 30
2004 жылдың 1 қаңтар мәліметтері бойынша Қазақстан Республикасындағы
1998 – 2004 жылдар аралығында сақтандыру ұйымдарының санының
Кесте 1
2005 - 2010 жылдар аралығындағы Қазақстан Республикасының сақтандыру
Көрсеткіштер 01.01.05 01.01.06 01.01.07 01.01.08 01.01.09
01.01.10
Сақтандыру ұйымдарының саны, соның ішінде: 36 37 40
41
- өмірді сақтандыру бойынша 2 3 5 7
7
Сақтандыру брокерлерінің саны 8 12 12 13 12
13
Актуарийлердің саны 27 30 33 44 56 63
2005 – 2010 жылдар аралығында сақтандыру брокерлерінің саны
Қорытындылай келе, сақтандыру санасының эволюциясы дамуында еуропалықтардың көбісінде
1.2 Сақтандырудың экономикалық мәні, мазмұны және функциялары
Сақтандыру пайда болған мезеттен бастап, оның негізгі міндеті
С.Құлпыбаевтың «Қаржы» атты оқулығында былай көрсетілген, сақтандыру бұл
К.Қ.Жүйріков келесідей анықтама береді: сақтандыру – ақша қаражатының
Ал Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 18 желтоқсандағы қабылданған
Сақтандырудың мақсаты қоғамдық ұдайы өндірістің үздіксіздігін қамтамасыз ету
Сақтандыру категориясы үшін мына белгілер тән болып келеді:
1) қатынастардың ықтималдық сипаты,
2) қатынастардың төтенше (жай емес) сипаты (кез келген
Сақтандыру категориясының қаржылық категориямен ортақ өзгеше белгілері бар:
- сақтық қатынастардың ақшалай сипаты;
- сақтандырудың қоғамдық өнімнің құнын қайта бөлуге қатысуы;
- оның іс - әрекеті ақшалай қорларды жасап,
- сақтық қатынастарының бір бөлігінің міндетті сипатының болуы;
- ақшалай қорларды жасап, пайдалану кезіндегі сақтық баламалылығы
Сақтандырудың экономикалық мәні – барлық қатысушалардың төлемдері есебінен
Сақтандырудың экономикалық мәніне келесідей категориялар сәйкес келеді:
1. Сақтандырудың қаржылық категориясы өз мәнін ең алдымен
- тәуекелділік сипаты, сақтандыру тәуекелі жәбірленушіге ақшалай көмек
- сақтандыру жағдайларының зардаптарымен байланысты сақтандыру қатысушылардың арасындағы
- сақтанушыларға, сақтандырылған тұлғаларға немесе үшінші тұлғаларға және
2. Сақтандырудың экономикалық категориясы қаржылық категорияның басты бөлігі
- материалдық залал әкелу мүмкіндігі, сақтандыру жағдайын болдыру
- зардап шеккен адамдар саны сақтандыруға қатысушалыр санынан
- уақыт аралығында (жылдар, маусымдық) территориалдық бірліктер (ішкі,
1) сақтық жағдайдың кездейсоқтық сипаты;
2) натуралдық, не ақшалай түрдегі материалдық залал;
3) сақтандыру жағдайының зардаптарын игеру және материалдық залалдың
3. Сақтандырудың несиелік категориясының белгілері сақтандыру функциялары
- сақтық (қосымша зейнетақыны сақтандыру, аннуитет, өмірді сақтандыру
- жинақтаушы (өмірдің ақырғы мерзіміне дейін қамсыздандыру);
- тұтынушы (ұзақ мерзімді қолдануға заттар, ссудалар және
- инвестициялық (ақша қаражатын табысты шараларға, бағалы қағаздарға,
Сақтандыру нарығындағы функциялар:
1) Бөлу функциясы: бұл функцияның өзгешелігі қайта бөлу
2) Бақылау функциясы сақтық төлемдерін жұмылдыруды және сақтық
3) Реттеуші функция дегеніміз мемлекеттің тарапынан сақтандыру нарығын
4) Коммерциялық функция сақтандыру операцияларын жүзеге асырудан түсетін
5) Бағалық функция компанияның сақтандыру қызметінің бағасын қалыптастыруда
6) Сенімділік функциясы сақтандыру операциялары қолайсыз немесе басқа
Сақтандыру нарығы – сақтық қызметтеріне сұраным мен ұсынымды
Сақтандыру нарығының ішкі ережелері:
1. сақтандыру нарығы бөлімшелерінің құрылымын, міндеттерін, функциялары мен
2. ішкі аудит қызметінің және басқа тұрақты жұмыс
3. сақтандыру нарығының техникалық, инвестициялық, кредиттік, операциялық, нарықтық
4. құрылымдық бөлімшелер басшыларының құқықтары мен міндеттерін айқындауға
5. сақтандыру нарығының лауазымды тұлғалары мен жұмыскерлері оның
Нарықтық экономикаға көшумен байланысты Қазақстан Республикасындағы сақтық қызметінің
Қазақстанда сақтық ұйымдары шет елде инвистицияларды және экспорттық
Корпорация жоспарлайтын тәуекелдерді сақтандыру шеңберіне мыналар кіреді: алушының
Сақтық ұйымы бола отырып, корпорация «Сақтық қызметі туралы»
Сурет 1 ҚР сақтық нарығының қатысушылары
Сурет 1 – де көрсетілген қатысушылардың кейбіреулеріне тоқтала
Сақтық брокері – сақтанушының тапсыруы бойынша сақтандырушымен сақтандыру
Сақтық агенті – берілген өкілеттіктеріне сәйкес бір немесе
Актуарий - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қажеттi төлем
қабiлеттiлiгi мен қаржылық тұрақтылығы деңгейiн қамтамасыз ету
мақсатында сақтандыру және қайта сақтандыру шарттары бойынша
мiндеттемелер мөлшерiнiң, сақтандыру сыйлықақысы ставкаларының
экономикалық-математикалық есептеулерiн жүргiзуге байланысты қызметтi
жүзеге асыратын, сондай-ақ сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы жүргiзiп
жатқан және жүргiзудi жоспарлап отырған сақтандыру түрлерiнiң
пайдалылығы мен кiрiстiлiгiн бағалауды жүргiзетiн, уәкiлеттi органның
лицензиясы бар жеке тұлға.
Сақтандыру ұйымы - сақтандыру шарттарын жасасу және орындау
сәйкес лицензиясыз жүзеге асыратын заңды тұлға.
Қорытындылай келе, нарықтық экономикада сақтандыру бір жағынан адамдардың
1.3. Сақтандырудың түрлері және олардың жіктелуі
Экономикалық қатынастар жүйесі ретінде сақтандыру сақтық жауапкершіліктегі әртүрлі
Экономикалық қатынастардың алуан түрлігін реттеп, бірыңғай және өзара
Салалық белгілері бойынша:
- Өмірді сақтандыру нарығы болып азаматтардың өмірі, денсаулығы
еңбекке жарамдылығы табылады.
- Мүлікті сақтандыру нарығы, оның обьектілері болып жер,
- Жүктерді сақтандыру жүктерді, соның ішінде багажды, тауарларды
- Азаматтық - құқықтық жауапкершілікті сақтандыру барлық тәуекелдерді
- Ипотекелық сақтандыру, ипотекалық тұрғын үй қарызы бойынша
Сақтандыру индустриясының ұйымдастыру құқықтың түрлеріне байланысты:
- Мемлекеттік сақтандыру сақтанудың мемлекеттік ұйым болып табылатын
- Акционерлік сақтандыру бұл сақтандыру ретінде акционерлік қоғамдар
- Өзара сақтандыру, өзара көмек беруді қамтамасыз етуге
Жүзеге асырулық түрлері бойынша:
- Ерікті сақтандыру – тараптардың еркін білдіруіне орай
- Міндетті сақтандыру – заңнамалық актілер талаптарына орай
Сақтандыру обьектілері бойынша:
- Жеке басты сақтандыру – жеке тұлғаның мүддесін,
- Мүлікті сақтандырудың арналымы дүлей апаттардың және басқа
Сақтандыру ұйымының сақтандыру қызметi Қазақстан Республикасының 2000 жылғы
Өмірді сақтандыру – азаматтардың өмірін, денсаулығын, еңбек қабілеттілілігін
Сурет 2 Өмiрдi сақтандыру саласының жіктелуі
Сурет 2 – н көргеніміздей өмiрдi сақтандыру саласы
1) Өмiрдi сақтандыру сақтандырылушы қайтыс болған немесе ол
2) Аннуитеттiк сақтандыру сақтандырылушы белгiлi бiр жасқа жеткен,
3) Өмiрде белгiлi бiр оқиғаның басталуынан сақтандыру сақтандырылушының
4) Сақтандырушының инвестициялық кiрiсiне сақтанушының қатысуымен өмiрдi сақтандыру
Сурет 3 «Өмірді сақтандыру» саласы бойынша сақтандыру сыйақыларының
Біздің көріп тұрғанымздай (Сурет 3) өмірді сақтандыру саласында
Сурет 4 Жалпы сақтандыру саласының жіктелуі
Жоғарыда көрсетілген Сурет 4 – гі әр қайсысын
ерікті:
- жазатайым жағдайдан және ауырған кезде сақтандыру;
- медициналық сақтандыру;
- автомобиль көлiгiн сақтандыру;
- темiр жол көлiгiн сақтандыру;
- әуе көлiгiн сақтандыру;
- су көлiгiн сақтандыру;
- жүктердi сақтандыру;
- мүлiктi сақтандыру ( жоғарыда аталған тізімнен 3
міндетті:
- автомобиль көлiгi иелерiнiң азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн
- темір жол көлiгi иелерiнiң азаматтық - құқықтық
- әуе көлiгi иелерiнiң азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн
- су көлiгi иелерiнiң азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн
- тасымалдаушының азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн сақтандыру;
- шарт бойынша азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн сақтандыру;
- зақым келтіргені үшін азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн
Жалпы сақтандырудың дамуына негізінен қаржы шығындарынан сақтандыру, мүлікті
Қазақстанда міндетті сақтандыру түрлері сақтандырушылар шеңберін кеңінен қамтиды,
Сурет 5 - те ұсынылған сақтандыру түрлері
1) Ауру мен кездейсоқ жағдайлардан сақтандыру жағдайы жеке
2) Медициналық сақтандыру жеке сақтандыру түрлерінің жиынтығынан
3) Көлік құралдарын сақтандыру - сақтандыру түрлерінің жиынтығынан
4) Жүкті сақтандыру - сақтандыру түрлерінің жиынтығынан тұрады,
5) Мүлікті сақтандыру - сақтандыру түрлерінің жиынтығынан тұрады,
6) Кәсіпкерлік тәуекелдерінен сақтандыру - сақатандыру түрлерінің жиынтығын
Сақтандыру ісінің өзіндік саласы болып табылатын, қажеттілікті
Шартты жауапкершілік - шартты жауапкершілікті орындамау немесе толық
Шартты емес жауапкершілік, шарттағы міндеттерді орындамауы (толық орындамауы)
Сақатандырылғандарға сақтандыру жауапкершілігі болып табылатыны:
- жауапкершілік бойынша болуы мүмкін зиянкестіктерден қорғау;
- сақтандыру түрлері бойынша шығындарды сақтандыру компаниясының қатысушылары
- сақтандыру компанияларының кәсіби – заңгерлерінің құқықтық кеңестерін
Жауапкершілікті сақтандыру жағдайларында, сақтандыру жағдайларын реттеудің маңызды ерекшелігі
Жауапкершілікті сақтандырудың ерекшелігі болып табылатыны шартта сақтандыру сомасының
Сонымен қатар, жауапкершілікті сақтандыру екіжақты функцияны орындайды: бір
Қазақстан Республикасының аймағында сақтандыру ұйымдарының ісі салалар бойынша
- «өмірді сақтандыру» ісімен қатар жүрмеуі;
- жинақтық сақтандыру формасында іске аспайды.
Қорытындылай келе, айта кетуге болады: сақтандыру түрі, сақтандыру
2. Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығын талдау
2.1 Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының жағдайы
Қазіргі уақытта сақтандыру экономиканың қарқанды дамушы қаржылық институттардың
Мемлекеттің дамуы, қаржылық жүйенің жетілуі республикада едәуір қарқынмен
Соңғы жылдардағы республика экономикасының тұрақты дамуы мен мемлекеттің
Кесте 2
Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының қаржы көрсеткіштері*
Қаржы көрсеткіштері
01.01.2009
01.01.2010
01.01.2009 ж. Салыстырған-дағы өзгеріс , % - бен
Жиынтық активтер 281676,5 307202,7 9,1
Міндеттемелер, оның ішінде: 119527,6 124855,8 4,5
Таза сақтандыру резервтері 97074,1 109213,9 12,5
Басқа да міндеттемелер 22453,5 15,641,9 -30,3
Меншікті капитал 162148,9 182346,9 12,5
Сақтандыру нарығының негiзгi көрсеткiштерiнiң динамикасы бiрнеше жылдар ағымында
Сурет 6 ҚР сақтандыру нарығының негізгі көрсеткіштері
Сурет 6-н көруге болады, 2010 жылғы 1 қаңтарындағы
Кесте 3
Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының жиынтық активтері*
Активтер 01.01.2009 01.01.2010 01.01.2009 ж. Салыстыр-ғандағы өзгеріс,%-бен
сомасы Үлесі % сомасы Үлесі%
Кесте 3 жалғасы
Ақша 4956,4 1,8 10930,4 3,6 2,2 есе
Орналыстырылған салымдар 82230,0 29,2 70653,4 23,0 -14,1
Бағалы қағаздар 84,958,9 30,2 125968,1 41,0 78,3
«Кері РЕПО» операциясы 23291,5 8,3 9764,5 3,2 -58,1
Сақтанушылардан және делдалдардан алынатын сақтандыру сыйақылары 29987,5 10,5
Негізгі қаражат 4621,3 1,6 4226,7 1,4 -8,5
Материалдық емес активтер 39994,0 14,2 45971,1 14,9 14,9
Өзге дебиторлық берешек 7808,3 2,8 11677,1 3,8 49,5
Басқа активтер 4128,6 1,4 4632,9 1,5 12,2
Активтер жиынтығы 281676,5 100,0 307202,7 100,0 9,1
Сақтандыру ұйымдарымен тікелей сақтандыру шарттары бойынша қабылданған сақтандыру
Кесте 4
Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығы бойынша сақтандыру сыйақыларының түсімі*
Сақтандыру сыйақыларының түсімі
01.01.2009 01.01.2010 01.01.2009 ж. Салыстырған-дағы өзгеріс , %
Сомасы
(млн.тг)
Үлесі. % Сомасы
(млн.тг) Үлесі, %
Барлығы, оның ішінде:
108832,7 100,0 83793,7 100,0 -23,0
Міндетті сақтандыру бойынша
23219,5 21,3 23368,4 27,9 0,6
Ерікті жеке сақтандыру бойынша
14992,7 13,8 15917,8 19,0 6,2
Ерікті мүліктік сақтандыру бойынша
70,620,5 64,9 44507,5 53,1 -37,0
Кесте 4 - н көріп тұрғанымыздай міндетті сақтандыру
Одан міндетті сақтандыру бойынша түскен сыйақылары көлемінің соңғы
Кесте 5
Сақтандыру салалары бойынша сақтандыру сыйақыларының түскен түсімдері*
Сақтандыру салалары бйынша сақтандыру сыйақыларының түскен түсімдері
01.01.2009 01.01.2010 01.01.2009 ж. Салыстырған-дағы өзгеріс, % -
Сомасы
(млн.тг) Үлесі, % Сомасы
(млн.тг) Үлесі, %
Сақтандыру салалары бойынша барлығы
108832,7 100,0 83793,7 100,0 -23,0
Өмірді сақтандыру
4188,8 3,8 6170,6 7,4 47,3
Жалпы сақтандыру
104643,9 96,2 77623,1 92,6 -25,8
Кесте 5 мәліметтердің негізінде 2010 жылғы 1 қаңтардағы
Дамыған мемлекеттерде сақтандыру сыйақыларының жан басына қатынасы 2934,1
Төменде кесте 6-да Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының 2009
Кесте 6
Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының сақтандыру төлемдері*
Сақтандыру төлемдері
01.01.2009 01.01.2010 01.01.2009 ж. Салыстырған-дағы өзгеріс , %
Сомасы
(млн.тг)
Үлесі. % Сомасы
(млн.тг) Үлесі, %
Барлығы, оның ішінде:
48606,6 100,0 18484,3 100,0 -62,0
Міндетті сақтандыру бойынша
6315,7 13,0 5866,8 31,7 -7,1
Ерікті жеке сақтандыру бойынша
5863,5 12,1 5905,2 31,9 0,7
Ерікті мүліктік сақтандыру бойынша
36427,4 74,9 6712,3 36,4 -81,6
Кесте 6 бойынша, 2010 жылғы 1 қаңтардағы сақтандыру
2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша сақтандыру сыныптары
Сурет 8 Сақтандыру төлемдерінің құрылымы[10, б 87]
Сурет 8 бойынша, 2010 жылдың 1 қаңтарына ең
2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша сақтандыру ұйымдарының
Кесте 7
Қазақстан Республикасының сақтандыру секторының инвестициялық портфелі
Инветсициялық портфель 01.01.2009 01.01.2010 01.01.2009 ж. Салыстыр-ғандағы өзгеріс,%-бен
Сомасы
(млн.тг) Үлесі % Сомасы
(млн.тг) Үлесі%
ҚР мемлекеттік бағалы қағаздары 15028,9 7,9 37769,7 18,3
Екінші деңгейдегі банктердегі салымдар 82230,0 43,2 70653,4 34,2
Халықаралық қаржы ұйымдарының бағалы қағаздары 32,6 0,0 2166,3
Шетелдік инветсициялық қорлардың пайлары 145,5 0,1 149,8 0,1
ҚР эмитенттерінің мемлекеттік емес бағалы қағаздары 67143,4 35,2
Шетелдік эмитенттердің мемлекеттік бағалы қағаздары 1269,2 0,7 5614,8
ҚР резидент емес эмитенттерінің мемлекеттік емес бағалы қағаздары
«Кері РЕПО» операциясы 23291,5 12,2 9764,5 4,7 -58,1
Жиынтығы 190480,4 100,0 206386,0 100,0 8,4
Төмендегі кестеде сақтандыру секторының негізгі көрсеткіштері көрсетілген, оның
Кесте 8
Сақтандыру секторының негізгі көрсеткіштері*
Сақтандыру секторының негізгі көрсеткіштері
01.01.2009 01.01.2010
ЖІӨ, млрд.теңге
16 052,9 16 865,2
Сақтандыру сыйақыларының ЖІӨ - ге қатынасы, %-бен
0,68 0,50
Меншікті капиталдың ЖІӨ-ге қатынасы, %-бен
1,01 1,08
Активтердің ЖІӨ-ге қатынасы, %-бен
1,75 1,82
Сақтандыру сыйақыларының жан басына шаққандағы қатынасы, теңгемен
7 009 5 304
Жоғарыда көрсетілген мәліметтерге сүйенетін болсақ (Кесте 8), 01.01.2009
Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының құрылымы Сурет 9 –
Сурет 9 Сақтандыру нарығының құрылымы
Сақтандыруды ұйымдастыру кезінде маңызды элементтері актуарийлер, сақтандыру делдалдары
Бүгінгі таңда Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу
Кесте 9
Қазақстан Республикасының өмірді сақтандыру компаниялары*
№ Компания атауы Жарғылық капитал, мың. теңге
1 “БТА Өмір” БТА Банкінің өмірді сақтандыру жөніндегі
2 «Мемлекеттік аннуитеттік компания” Өмірді сақтандыру компаниясы” АҚ
3 «Қазақстан Халык Банкі Еншілес ұйымы «Халық-Life» АҚ
4 «Казкоммерц-Life» ӨСК» («Казкоммерцбанк» АҚ-ның еңшілес ұымы) 1
5 «Өмірді Сақтандыру – Компаниясы «GENERALI LIFE» «Assicurazioni
6 «Астана-финанс» өмірді сақтандыру компаниясы» АҚ 800 000
7 "Alliance -Өмірді Сақтандыру Сақтандыру компаниясы» АҚ 1
Қазақстан Республикасындағы даму үстіндегі, жоғары нәтижелерді көрсетіп жүрген
Кесте 10
Сақтандыру ұйымдарының негізгі көрсеткіштері*
№ Компания атауы Активтер Сақтандыру резервтері
Меншікті капитал
1 "СК "Еуразия" АҚ 59 828 097 15
2 "СК "Виктория" АҚ 48 449 181 2
3 «Халық- Казахинстрах» Қазақстан Халық банкінің еншілес сақтандыру
4 "БТА Банкінің еншілес компаниясы «БТА Страхование» АҚ
23 977 070 4 776 883
18 409 051
5 "Казкоммерц-Полис" СК" АҚ 15 732 834 6
6 "БТА Банкі" АҚ еңшілес ұйымы СК "Лондон-Алматы"
7 "Мемлекеттік сақтандыру корпорациясы" АҚ 12 853 301
8 "Allianz Kazakhstan СҚ" АҚ 11 368 363
9 “БТА Өмір” БТА Банкінің өмірді сақтандыру жөніндегі
10 "Мұнай сақтандыру компаниясы" АҚ 9 716 611
Кесте 10-н байқағанымыздай нарықта шоғырланудың біршама төмендегені байқалады.
Өкілеттігі бар органдардың қызметі экономиканың дамуымен қатар мемлекетте
Тәуелсiздiк алғаннан кейiн Қазақстан жаhандық экономикада әлемдiк тауар
Қорытындылай келе, отандық сақтандыру нарығының нақты жағдайын жақсы
2.2 «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ компаниясының
«БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ компаниясы Қазақстан
- 02.04.1999 ж. – «BTA Insurance» Сақтандыру компаниясы»
- 18.09.2000 ж. – «БТА» Сақтандыру компаниясы» ААҚ;
- 07.08.2003 ж. – «БТА» Сақтандыру компаниясы»
- 15.04.2005 ж. - «БТА Сақтандыру» АҚ;
- 21.02.2007 ж. - «БТА Сақтандыру» Банк
- 24.11.2008 ж. - «БТА Сақтандыру» БТА Банкі
Қазіргі уақытта компания акционерлік қоғам нысанында қызмет атқаруда.
Банктің «БТА Сақтандыру» еншілес компаниясы – мүлікті (автокөліктерді,
- автомобиль көлiгi иелерiнiң азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн
- үшінші тұлғаға зақым келтіргені үшін азаматтық –
- жұмыс атқарған кезде қызметкерге зиян келтірілуі мүмкіндігімен
- автомобиль көлiгiн ерікті сақтандыру;
- кәсіпорынның мүлiкiн ерікті сақтандыру;
- мұнай өндірумен байланысты операцияларды ерікті сақтандыру;
- құрылыс – жөндеу тәуекелдерін ерікті сақтандыру;
- жүктердi ерікті сақтандыру;
- шарт бойынша азаматтық - құқықтық жауапкершiлiкті ерікті
- кәсіпкерлік тәуекелдерді ерікті сақтандыру;
- үшінші тұлғаға зақым келтіргені үшін азаматтық -
- қоршаған ортаға зақым келтіргені үшін азаматтық -
Сақтандыру қызметінен басқа сақтандыру компаниясы келесідей қызметтер түрін
1) нормативті құқықтық актілермен ескерілген инвестициялық қызметті асыру;
2)сақтандыру ұйымының қызметін автоматизациялау үшін мамандандырылған программалық қамтамасыз
3) сақтандыру және сақтандыру қызметі туралы арнайы әдебиеттерді
4) сақтандыру келісім шарттарының негізінде түскен, не өз
5) сақтандыру қызметімен байланысты консультациондық қызмет көрсету;
6) сақтандыру агенті түрінде сақтық делдал қызметін атқару;
7) сақтандыру саласында мамандардың біліктілігін жоғарлату мақсатында оқытуды
«БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ іскерлік беделіне
- «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ 2010
- компания – автосақтандыру нарығында көшбасшы, нарықтағы үлесі
- компанияның ерікті сақтандырудың 14 класы бойынша және
- компанияның сақтандыру қызметтері – Қазақстан Республикасының 30
- компанияның\6
жарғылық капиталы - 1 364,0 млн. теңге;
- «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ –
- төлем материалының мониторинг жүйесі – «Мөлдір төлем»
- компанияда қабылданатын тәуекелдерді сапалы міндетті қайта сақтандыру
- «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ табиғи
- ISO 9001/2000 халықаралық стандарттарына сәйкес енгізілген дамыған
БТА Сақтандырудың филиалдық желісі бірігу нәтижесінде Қазақстанның барлық
2010 жылдың аяғында БТА Сақтандыру компаниясының ұйымдық құрылымында
Енді компанияның сақтандыру портфелін құрайтын қаржылық көрсеткіштерін талдауға
Кесте 11
«БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ компаниясының активтері*
Активтер (мың тенге) 01.01.2009 01.01.2010 Өзгеріс
(+ ; -)
Ақша және ақша құралдары 92 243 19 432
Орналастырылған салымдар 4 557 199 4 883 200
Бағалы қағаздар 12 281 657 11 578 869
«Кері РЕПО» операциясы 6 409 657 1 945
Табылмаған сыйақылар бойынша қайта сақтандыру активтері 951 266
Болған шығын бойынша қайта сақтандыру активтері 908526
Қосымша резерв бойынша қайта сақтандыру активтері 122
Сақтанушылардан және делдалдардан алынатын сақтандыру сыйақылары 460 044
Дебиторлық берешек 782 810 1 463 691 +680
Болашақ уақыттағы шығындар 9 114 10 343 +1
Салықтық міндеттеме 3 290 28 266 +24 976
Мерзімі кейінге қалдырылған салықтық міндеттеме 81 155 59
Басқа да активтер 8 204 30 213 +
Негізгі құралдар 208 151 197 428 -10 723
Материалдық емес активтер 89 543 77 275 -12
Барлығы 26 965 686 23 977 070 -2
Кесте 11 – н көріп тұрғанымыздай, сақтандыру компанияның
Сурет 10 «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ
2009 жылы жиналған сақтандыру сыйақылары 4 283 952
4 883 200 мың теңге орналастырылған салымдарға,
13 524 161 мың теңге бағалы қағаздарға және
Сақтандыру және қайта сақтандыру бойынша дебиторлық берешек 569
регресс бойынша берешек 9 387 мың теңге;
құрылысқа төленген аванстар 406 697 мың теңге;
сенімді басқаруға берілген қаржылық активтер 612 342 мың
купондық сыйлықақы бойынша берешек 3 518 мың теңге;
қайта сақтандырушыларға талаптар 402 927 мың теңге;
басқа да дебиторлық берешек 28 820 мың теңге.
Әр компанияның қаржылық көрсеткіштері сол сақтандыру компаниясының қызметін
Кесте 12
«БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ компаниясының меншікті
Көрсеткіштер (мың теңге) 01.01.2009 01.01.2010
Міндеттемелер: 5 779 063 5 568 019
Табылмаған сыйақылар резерві 2 512 707 3 141
Болған шығын бойынша резервтер 23 852 221 1
Қосымша резервтер 144 949 86 225
Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу 498 605 639 652
Сақтандыру қызметі бойынша делдалдармен есеп айырысу 10 326
Сақтандыру келісім шарттары бойынша төленуге тиіс шоттар 1
Кредиторлық борыш 74 117 42 128
Болашақ уақыттағы табыс 83 462 94 656
Салықтық міндеттемелер 68 206 10 906
Капитал: 21 186 623 18 409 051
Жарғылық капитал 1 364 000 1 364 000
Резервтік капитал 272 800 272 800
Қайта бағалау нәтижелері -185 338 -438 316
Бөлінбеген табыс 19 735 161 17 210 567
Міндеттеме+ Капитал 26 965 686 23 977 070
Кесте 12 – н көрсетілгендей меншікті капитал 2
Сурет 11 «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ
Бұл берілгендерге қарап меншікті капитал тек қана негізгі
Сурет 11-ді қарастыратын болсақ, 2009 жылмен салыстырғанда міндеттемелердің
жабдықтаушы алдындағы ағымдағы борыш 9 443 мың теңге;
жалға алу бойынша ағымдағы борыш 14 мың теңге;
жалақы және агенттік сыйақылар бойынша ағымдағы борыш 16
зейнетақыға аударылған сома 4 323 мың теңге;
«Сақтандыру төлемдерін кепілдендіру қоры» АҚ-на ағымдағы борыш 4450
басқа да кредиторлық борыш 7 613 мың теңге.
Компанияның төлем қабілеттілігі оның қаржылық тұрақтылығының маңызды белгілерінің
Баланс өтімділігін талдау мәселесін қарастырар алдында, жалпы активтердің,
Өтімділіктің екі тұжырымдамасы белгілі. Бірінші тұжырымдама бойынша өтімділік:
Кесте 13
«БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ компаниясының өтімділік
№ Баптар Ұлттық валютадағы активтер Ұлттық валютадағы міндеттемелер
1 Талап етілгенге дейін 9 149 553 0
2 30 күнге дейін 2 614 280 125
3 3 айға дейін 1 713 344 238
4 6 айға дейін 1 501 670 207
5 1 жылға дейін 4 098 744 1
6 1 жылдан астам 4 954 693 3
7 Барлығы: 24 032 284 4 934 276
Өтімділік кәсіпорынның сөзсіз төлем қабілеттілігін білдіреді және активтер
Баланс өтімділігін талдаудың мәні – активтегі өтімділік дәрежесі
Кесте 13-н көріп тұрғанымыздай «БТА Сақтандыру» БТА Банкі
Каө= АА/АМ
Мұндағы
АА - ағымдағы активтер;
АМ - ағымдағы міндеттемелер;
Біздің жүргізген есептеулеріміз бойынша «БТА Сақтандыру» БТА Банкі
Каө= 24 032 284/ 5 568 019= 4,31;
Берілген шектеу кәсіпорынның өтімді құралдарға тиімді қажеттілік деңгейі
Кесте 14
01.01.2010 жылға сақтандыру резервтерінің сыныптар бойынша жіктелімі*
№ Сақтандыру сыныптарының атауы: Сақтандыру резервтерінің көлемі
1 Міндетті сақтандыру 1 604 912
1.1 автомобиль көлiк иелерiнiң азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн
1.2 Тасымалдаушының жолаушылар алдында азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн
1.3 Экологиялық сақтандыру 17 163
1.4 Аудиторлар және аудиторлық компанияның азаматтық -
1.5 туроператор және турагенттің азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн
1.6 үшінші тұлғаға зақым келтіргені үшін азаматтық –
1.7 жұмыс атқарған кезде қызметкерге зиян келтірілуі мүмкіндігімен
2 Ерікті жеке сақтандыру 232
2.1 өмірді сақтандыру 0
2.2 Аннуитетік сақтандыру 0
2.3 қайғылы жағдайлардан сақтандыру 232
2.6 Ауырған кезде сақтандыру 0
3 Ерікті мүліктік сақтандыру 3 171 739
3.1 Автокөлікті сақтандыру 412 632
3.2 Теміржол көлігін сақтандыру 40
3.3 әуе көлігін сақтандыру 38 852
3.4 Су көлігін сақтандыру 0
3.5 Жүктерді сақтандыру 22 365
3.6 3.1-3.5 қоспағанда мүлікті сақтандыру 2 333 708
3.7 автомобиль көлiк иелерiнiң азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн
3.8 әуе көлiк иелерiнiң азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн
3.9 3.7-3.8 қоспағанда азаматтық - құқықтық жауапкершiлiгiн сақтандыру
3.10 Заемдарды сақтандыру 1 333
3.11 Қаржылық шығындардан сақтандыру 74 899
4 Жалпы 4 776 883
Сақтандыру резервтерінің көлемі сақтандыру ұйымы қызметінің қарқынын анықтауға
Кесте 14-те берілген мәліметтерге сүйенетін болсақ, сақтандыру резервтерінің
Сонымен екінші тұжырымдама бойынша компания өтімділігі жоғары өтімді
Кө=ЖӨА/Р
Мұндағы
ЖӨА - жоғары өтімді активтер
Р - резервтер
Біздің жасаған есептеулеріміз бойынша «БТА Сақтандыру» БТА Банкі
Кө= 17 186 450/ 1 823 831= 9,42;
Бұл көрсеткіш талаптарға сәйкес 1-н артық болуы керек.
Сақтандыру қорын қалыптастыру және бөлу кезінде табыс, шығын
Сақтандыру сыйақысы – сақтандыру шартымен анықталған сақтанушыға сақтандыру
Белгілі бір объектіні сақтандыруға қажетті шығындар актуарлық есеп
Сақтандыру төлемі – сақтандыру жағдайы болған кезде сақтандыру
Кесте 15
«БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ компаниясының
Көрсеткіштер (млн.теңге) 2007 2008 2009 Ауытқу
08/07,% Сома 09/08,% Сома 09/07,% Сома
Сақтандыру сыйақылары 1403,6 1503,0 11442,5 107,1 99,4
Сақтандыру төлемдері 638,6 365,3 490,4 57,2 -273,3
Кесте 15-ке сәйкес 2007 жылы сақтандыру сыйақыларының көлемі
Көрсетілген мәліметтер негізінде жылдан жылға клиенттер мүмкін болатын
«БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ компаниясының
Кесте 16-да «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ
Кесте 16
Компания қызметінің нәтижесін сипаттайтын көрсеткіштер*
Көрсеткіштер (мың теңге): 2008 жыл 2009 жыл
Табыстар, оның ішінде: 9 449 619 1 346
Сақтандыру қызметінен табыс 7 052 972 2 576
Инвестициялық қызметтен табыс 2 384 368 -1 254
Басқа да қызметтен табыс 12 279 24 419
Шығындар: 2 890 621 3 783 996
Сақтандыру төлемдерін іске асыру шығыны 1 460 496
Қүмәнді қарыз бойынша резерв шығыны 75 711 2
Жалпы және әкімшілік шығындар 1 247 407 887
Басқа да шығындар 107 007 1 386 345
КТС төлегенге дейін таза пайда 6 558 998
Салықтарды төлегеннен кейін таза пайда 6 276 461
Кесте 16-ға «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ
Корпаративті табыс салығы 100 868 мың теңге болды.
Табыстылықтың көрсеткіші – таза пайда. Ол сальдоланған қаржылық
П= Д - Р
Мұндағы
П – таза пайда;
Д - жалпы табыс;
Р - кезең шығындары.
Д = 1 346 049-3 783 996= -2437947
Жоғарыда жасаған есептеулер негізінде келесідей қорытынды жасауға болады,
Қорытындылай келе, жоғарыда аталған көрсеткіштерге қайта тоқтала кетсек,
3. Қазақстан Республикасында сақтандыру нарығының қызметін жетілдіру
3.1 Қазіргі жағдайдағы сақтандыру нарығының мәселелері мен қызметін
Келтірілген талдау негізінде Қазақстан Республикасында сақтандыру нарығының жағдайы
Қазақстанның сақтандыру нарығы дамуының жағымды тенденцияларына қарамастан көптеген
Сурет 14 ҚР-дағы сақтандыру нарығы дамуының төмен деңгейінің
Өмірді сақтандыру секторының дамуын тежейтін себептерінің біріне, тұтынушының
Әлемдік тәжірибеде өмірді сақтандыру жинынтық сыйақылар мен өсу
Қаржылық бақылау Агенттігінің ойынша, жинақтық сақтандыруды дамыту сұрағының
Бүгінгі күнге сақтандыру қызметі мен өнімдер сапасы өте
Сақтандырушылар сақтандыруды дамытудың басты ынталандыруы салық салудың ыңғайлы
Жеке сақтандыру саласының модернизациясы саланың дамуына әсер ететін
Cоңғы жылдары cарапшылардың айтуы бойынша саланың дамуын тежеп
Сақтандыру ісінің заманауи даму стратегиясының басты ерекшелігі
Қомақты сақтандыру бизнесі шешім қабылдағанда өзінің қалыптасу болашағының
Табиғи және әлеуметтік - экономикалық факторлар сақтандыру бизнесіне
Бұл кезде шетелдік сақтандыру капиталы біздің елімізде әлеуметтік
Отандық капиталға қатысты айтататын болсақ, оның барлық инвестициялық
Сонымен қатар, Қазақстандағы сақтандыру бизнесінің белсенділік қалыптасқан болашағының
Отандық өмірді сақтандыру дамытудың стратегиялық қамтамасыз ету үшін,
Сонымен, модернизацияланған инфрақұрылымның қалыптасуы, біздің елімізде өмірді
Сондықтан ортамерзімді жоспарда мақсатты болып ұсынылатыны, ең алдымен,
Өмірді сақтандырудың тиімді нарығы экономиканың тұрақтылығын арттыруға көмектеседі,
Халықаралық тәжірибеге сүйенсек, өмірді сақтандыруды реттеу облысында қазақстандық
- сақтандыру қызметтерін максималды қамтамсыз ету мақсатында
- жеке сақтандыру секторларының арасындағы, әлеуметтік қамтамсыз ету
- жеке сақтандырушылардың маңызды рөлін енгізе отыра, сақтандыру
- сақтандыруда ақша ағымын тиімді қалыптастырудың тиімділігіне
Басқа да кәсіпорын сияқты, сақтандырушының іс-әрекеті тек сақтандыру
Жалпы мемлекет тарапынан сақтандыруды дамытуға байланысты шаралар іске
Заң жобасы еліміздің бірқатар заңнамалық актілеріне өзгерістер мен
Сақтанушыларға сақтандыру қорғауын алуға және жинақ ақшасын жинақтауға
Сақтандыру агенттерінің қызметіне біліктілік талаптарын белгілеу жолымен талаптарды
Қазақстанның қаржы секторын дамытудың 2007 - 2011 жылдарға
Жаһандану процесінде Қазақстанның экономикасы, сонымен катар қаржылық және
Тәжірибе көрсеткендей, ұлттық сақтандыру саласын қауіпсіз сақтау үшін
Осыдан шығаратын қорытынды, сақтандыру бизнесін дамыту үшін нарықты
Келесі бір сақтандыру саласын жетілдірудің қолайлы механизмі -
Сонымен қатар сақтандыру ісін либералдауға байланысты шаралар қолдану
Ендігі жерде халықаралық интеграцияны жетілдіру әдісі нақты кезеңдермен
Осы айтылған мәселелер бойынша, жалпы сақтандыру ісін жетілдіруге
Жоғарыда айтылған проблемалар мен олардың шешу жолдарын, жалпы
Ұлттық деңгейде:
• Бірыңғай мемлекеттік сақтандыру саясатының анықталуы;
• Қазақстанда көп векторлы сақтандыру саласын ұйымдастыру;
• Мемлекеттік экономиканың даму механизмі ретінде, қолайлы сақтандыру
• Әр түрлі сақтандыру түрлері және бірінші орында
• Әр түрлі өндірістік тәуекелділіктерді бағалай келе, сақтандыру
Халықаралық деңгейде:
• Сақтандыру нарығын либералдау;
• Тікелей инвестициялауды қамтамасыз ету;
• Интеллектуалдық меншіктің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
• Халықаралық деңгейде интеграцияларға келу.
Осыған байланысты сақтандыру ісімен айналысатын субъектілерге барынша еркін
Қорыта айтқанда, қазіргі таңда жалпы сақтандыру ісіндегі болжам
3.2 Қазақстандағы сақтандырудың даму болашағы
Қазақстан сақтандыру бизнесінің ұзақ мерзімді даму үрдісін болжауда,
Бірінші топқа толығымен әлемдік экономиканың дамуын және сақтандыру
Нарықты дамытуда альтернативті сақтандыру көрінісін жасауда қатаң тізбекте
Халықаралық еңбекті бөлу тарихи процестермен байланысты сыртқы шеңбер
Сақтандыру ісін ғаламдану мәселесі бойынша позициялар мен көзқарастарды
- әлем саудасын сақтандыру қызметімен ДСҰ талаптары мен
- жаппай біріктіру арқылы әлемдік сақтандыру нарығында сақтандыру
- трансұлттық қаржы топтарын қалыптастыратын (ТҰҚТ) қомақты көлемдегі
- ұсақ және орта қоғамды сатып алу мен
- сақтандыру және қаржы қызметтерін өсіретін және осы
- сақтандыру қызметінің массалық түрлеріне сұранысты өзгерту, оның
- жеке коммерциялық сақтандыру салаларын, саяси және әскери
- сақтандыру және қайта сақтандыру қызметтерін сатуда пайдаланатын
- урбанизацияны дамыту нәтижесінде сақтандыру шығындарының азаю көлемі,
- сақтандыру қызметтерімен жер - жердегі сауда либерализациясы
Бірыңғай Евразиялық экономикалық кеңістікке кіретін еліміздің ұлттық нарығын
Нейтралды немесе прагматикалық көрініс бойынша ішкі экономикалық ортада
Кесте 17
Қазақстан сақтандыру нарығы дамуының болжам сценарийлері*
Қазақстан сақтандыру нарығы дамуының алтернативті болжам сценарийлері Сақтандыру
ЖІӨ-гі үлесі,% Сақтан-дыру түрлерінің көлемі Сақтандыру қызметі сегменттерінің
Оптимистикалық 3,5 жоғары 80 артық Жоғары Сақтандыру өнімінің
Біркелкі- оптимистикалық 2,5-3,5 60-80 Орташадан жоғары Ауқымды диверсификация
Нейтралды 1-2,5 40-60 Орташа Біркелкі диверсификация Орташа
Біркелкі- пессимистикалық 0,5-0,9 25-40 Төмен Стандартты сақтандыру өнімінің
Пессимистикалық 0,5 төмен 15-25 өте төмен Шамалы әртүрлілік
Қазақстанның сақтандыру бизнесіндегі заманауи үрдістер пессиммистикалық және біркелкі
Кесте 17 көрсетілген пессимистикалық көріністің, аз болса да,
Оптимистикалық көріністің бағасы пессимистикалық көріністің бағасынан өте жоғары.
Сонымен қатар, сақтандыру ісінің жоғары жылдамдықпен өсу сапалы
Қазақстаннның сақтандыру бизнесінде оптимистикалық көріністі тарату мүмкіншілігі, соңғы
Қорыта келе, Қазақстанның сақтандыру бизнесінің дамуында алтернативті болжау
Сурет 15-те Қазақстанда сақтандыру нарығын дамыту ұзақмерзімді болжауы
Сурет 15 Қазақстан сақтандыру нарығы дамуының ұзақ мерзімді
2030 жылға ұзақ мерзімді болжам арқылы сақтандыру бизнесі
Қорытындылай келе, ұзақ мерзімді болжам сақтандырудың тұрақты дамуын
3.3 Шет мемлекеттердің тәжірибесі
Одақ ыдырап, Қазақстан тәуелсіз демократиялық мемлекет болды. Қазақстан
Жалпы шет мемлекеттерінің сақтандыру тарихын зерттей келе сактандыру
Өмірді сақтандыру келісімі бойынша түсетін қаражаттар ұзақмерзімді инвестициялық
1. сақтандыру келісім шартының ұзақ мерзімділігі (шет мемлекеттерде
2. сақтандыру сомасын төлеу бойынша міндеттеменің орын алуы.
Сақтандырушылар өз қолындағы қаржы ресурсын концентрациялау ұлттық экономиканы
Сақтандыру нарығы дамыған мемлекеттерде сактандырушылар ең негізгі және
АҚШ мемлекетінде соңғы он жыл ішінде ақша жинақтарын
Бұл процестегі басты маңызды 10 - 15жыл және
Нәтижеде өмірді сақтандыру бойынша компаниялар экономиканы ұзақ мерзімді
АҚШ-ғы сақтандыру компанияларының инвестициялық саясатының негізгі бағыты ірі
Сақтандырушылар сонымен қатар лизингтік операцияларды жүзеге асырады және
Сақтандыру ұйымында және сактандыру қызметінің нарығы дамыған мемлекеттерде
Еуропалық Одақ мемлекеттеріндегі сақтандыру компанияларының барлық активтерінің 5
Бағалы кағаздармен жеке секторға инвестициялау негізінде 3 форма
Сақтандыру компанияларының шамамен 10%-тік активі жылжымайтын мүлікке тиесілі.
Сақтандырушылар арасында тағы да кеңінен дамыған тағы бір
Сақтандыру компаниялары әр түрлі инвесіициялық операцияларды жүргізу барысында
Айта кететін бір басты мәселе сақтандыру ісінде, сақтандыру
Швейцария, Австрия, Франция өзге де Батысеуропалық елдер Еуропалық
Еуропалық Экономикалық Одақтың мәліметтеріне сәйкес сақтандырушыларды мемлекеттік реттеу
1. жылжымайтын мүлікке салым - әр обьемі бойынша
2. котировкаланатын акцияларға салым - көрсегілген салымдардың әрбір
3. кепілдендірілген несиеге салым - салымдардың әр түрі
4. қамтамасыз етілмеген несиелерге инвестициялар - олардың әр
5. котировкаланбайтын акциялар - жинақталған салымдардың 10%-нен
6. қолма - қол резервтердің жалпы сомасынан 3%-тен
Сақтандырушының қаражаттарын орналастыру нормасы әр түрлі мемлекеттерде өз
Италия заңнамасында сақтандыру қызметінің әр түрі бойынша берілетін
Көптеген елдерде сақтандыру капиталының айтарлықтай үлесі шет елдерден
Сақтандыру бизнесінде Францияның нарығы жағымды рөл ойнайды, яғни
Қорытындылай келе, бүгінгі таңда сақтандыру бизнесінің болашақтағы мүмкіндіктері
Қорытынды
Сонымен қорыта айтқанда, сақтандыру – сақтандыру ұйымы өз
Сақтандырудың экономикалық мәні – барлық қатысушалардың төлемдері есебінен
Сақтандыру нарығындағы сақтандыру қызметі Қазақстан Республикасының 2000 жылғы
Сақтандыру ұйымының сақтандыру қызметi Қазақстан Республикасының 2000 жылғы
Өмірді сақтандыру – азаматтардың өмірін, денсаулығын, еңбек қабілеттілілігін
Сақтандыру ісінің өзіндік саласы болып табылатын, қажеттілікті
Мемлекеттің дамуы, қаржылық жүйенің жетілуі республикада едәуір қарқынмен
Осы жұмыста «БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ
Келтірілген талдау негізінде Қазақстан Республикасында сақтандыру нарығының жағдайы
Әлемдік тәжірибеде өмірді сақтандыру жинынтық сыйақылар мен өсу
Халықаралық тәжірибеге сүйенсек, өмірді сақтандыруды реттеу облысында қазақстандық
- сақтандыру қызметтерін максималды қамтамсыз ету мақсатында
- жеке сақтандыру секторларының арасындағы, әлеуметтік қамтамсыз ету
- жеке сақтандырушылардың маңызды рөлін енгізе отыра, сақтандыру
- сақтандыруда ақша ағымын тиімді қалыптастырудың тиімділігіне
Жалпы мемлекет тарапынан сақтандыруды дамытуға байланысты шаралар іске
Келесі бір сақтандыру саласын жетілдірудің қолайлы механизмі -
Бүгінгі таңда сақтандыру бизнесінің болашақтағы мүмкіндіктері зор. Болашақта
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Гвозденко А.А. Основы страхования. – М.: Финансы
Сплетухов Ю.А., Дюжинов Е.Ж. Страхование. – Москва, 2004.
Шахов В.В. Страхование. - Москва 1997.- 30 с.
Р.О.Смағұлова, Қ.Ә. Мәдіханова, Ә.Қ. Тұсаева, Ж.Ш. Сатыбалдиева Қаржы,
Пресс – релиз АФН №121 по состоянию на
С.Құлпыбаев, С.Ж.Ынтықбаева, В.Д.Мельников Қаржы. - Алматы 2010. –
К.Қ.Жүйріков Қазақстандағы сақтандыру: күрделі мәселелер мен дамудың болашағы.
Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 18 желтоқсандағы N 126
Ұ.М.Искаков, Д.Т.Бокаев, Э.А.Рузиева Қаржы нарығы және делдалдары. -
«Қаржы хабаршысы» - 2010 № 1, 83 -
Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 1 шілдедегі № 409
Шинкаренко И.Э. Страхование ответственности. – М.: Финансы и
Мадыханова К.А. Развитие страхового рынка в РК //Банки
Текущее состояние страхового рынка (на 1 октября 2010
www.afn.kz
www.btainsurance.kz
Алдамерген А.А. Обзор рынка //Ваш страховой консультант. 2011.
«БТА Сақтандыру» БТА Банкі ЕК» АҚ компаниясының 01.01.2010
Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. -
Мадиярова Э.С. Қаржылық менеджмент. - Алматы 2000. –
Расчет норматива достаточности высоколиквидных активов с 21 декабря
Омирбаев С.М. Финансы. - Астана 2003. – с.
Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық
Маслова О.В. Анализ ретроспективы и современное состояние страхового
Қазақстан Республикасының қаржы секторын дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған
К.Жүйріков, И.Назарчук, Р.Жүйріков Страхование: теория, практика, зарубежный опыт.
М.Спанкулов Қазақстан Республикасындағы сақтандыру ісі: жағдайы және жетілдіру
Сембеков А.К. Теория и приоритеты устойчивого развития страхового
Плешков А.П. Очерки зарубежного страхования. – М.: «Анкил»,
С.Өсербайұлы, Г.Ж.Кикбаева Шет мемлекеттерінің қаржы ресурсын басқарудағы тәжірибесі
Сақтандыру нарығының тосқауылдары
Тұрғындардың төлем қабілетінің аздығына байланысты төмен қызығушылық
Шетелдік қайта сақтандыру каналдары бойынша сақтандыру сыйақыларының жоғары
Отандық сақтандыру ұйымдарының толық капитализацияланбауы
Өмір мен денсаулықты ұзақ мерзімді сақтандырудың,
Сақтандырудың міндетті түрін орындауда мемлекет жағынан бақылаудың жоқтығы
Қаржы менеджменті туралы
Кәсіпорынның қаржылық жоспарлаудың қағидалары
Кәсіпорынның қаржылық жоспарлаудың объектісі
Қаржылық жоспарлау, оның мазмұны, әдістері, ерекшеліктері, қағидалары және кезеңдері
Кәсіпорының іскерлік белсенділігі көрсеткіштерінің талдауы
Фирманың негізгі қаржы көрсеткіштері туралы түсінік
Бюджеттік бағдарламалардың түрлері
Қаржылық жоспарлау
Қаржылық менеджменттің механизмі мен ақпараттық база
Қаржы жоспарларының негізінде экономикалық және әлеуметтік даму жоспарлары мен болжамда - рының көрсеткіштері жатыр