Рынок факторлары
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.И. СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ
ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
___________________ КАФЕДРАСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: ӨНІМ ТҮРЛЕРІН ЖОСПАРЛАУ
Орындаған: __________________
Тексерген: т.ғ.д., проф. Мунатаев
Тобы: ГИ-02-1к
Алматы-2006
ЖОСПАР
Өнім түрлерін жоспарлау 3
Өнім түрлері құрылымын қалыптастыру 3
Жаңа бұйымдарды игеруді жоспарлау 11
Өнім түрлерін жоспарлау
Өнім түрлері құрылымын қалыптастыру
Тұтынушылар сұранысына сәйкес сатудың деңгейі мен пайдалылығын анықтайтын
Сұрыпталымдық жайғасым – бұл кәсіпорын сататын өнімнің нақты
Тауар атаулығын немесе түрлерін жоспарлау мына сипатта болуы
Кең өнім түрлері жоспарланғанда өнімді әртараптандыруды, тұтынушылардың әртүрлі
Терең өнім түрлері бір тауар бойынша әртүрлі сатып
Салғастырымдық өнім түрлері шараны жоспарлау мен басқаруға әсер
Өнім түрлері түсінігі машина жасау және металл өңдеу
Өнім атаулығы мен түрлерін жоспарлауда бұйымның (жұмыстың) жеке
Өнім атаулығы мен түрлері тұрақты өзгеруімен сипатталады, мысалы
Өнім түрлерін жоспарлау, яғни өнімнің параметрлік қатарының жеке
Бұйымның өмірлік кезеңі екі сатыдан тұрады: өндірісті игеру
Тауарды рынокқа енгізу фазасы бұл тауарды рынокқа енгізу
Өсу фазасы – бұл жаңа тауарды сату көлемінің
Бұл тауардың өндіріс көлемін ұлғайту кәсіпорын пайдасын арттырады
Сату көлемін ұлғайтуға және кәсіпорын бәсекелестерімен күрес мақсатына
Жетілу фазасы – бұл тауарды сатудың өрлеу қарқынының
Толықтыру және құлдырау фазасы. Бұл сатып алушылардың жеке
Тауардың өмірлік кезеңін талдау өмірлік кезең фазаларымен табиғи
2.2-сурет. Бұйымның өмір кезеңі
Дегенмен, өнімнің өтуінің құлдырауы кез-келген жағдайда шарасыздық танытады.
Кәсіпорынның құлдырау саласында үш әсер ету бағытының баламасы
Бұл фазада тауар түрлерін жеке дүкендерде және төмен
Тауардың өмір кезеңін жоспарлау тауарды түрлендіру, рыноктың және
1. Тауарды түрлендіру. Тауарды түрлендірудің анағұрлым маңызды бағыттары
Сапаны көтеру – сатып алушылар бағалаған бағыт бойынша
Бұйымның техника-экономикалық параметрлерін жетілдіру мамандыққа сұрау салуды қанағаттандыратын
Сатып алушылардың кең шеңберлі сұранысын қанағаттандыратын тауарларды шығару
Тауардың ішкі түрінің өзгеруі де сату көлемін ұлғайтудың
Басқа енгізілген жаңалықтардай тауарды түрлендіру туралы шешімді қабылдау
2. Рынокты түрлендіру. Сату көлемін ұлғайту бағыты жаңа
3. Маркетингті түрлендіру. Бұл жаңа сатып алушылармен жаңа
Өнім атаулығымен түрлерін жоспарлау үдірісінде екі өзара қорытынды
НИОКР кезеңінің ұзақтығын қысқарту және жаңа бұйымды игеру
Бірақ бұл жағдайда қолда бар ескі тауарларға сұраныстың
Өнім түрлерін жоспарлаудың негізгі идеясы келесілерден тұрады: біріншіден,
2.3-сурет. Тауардың өмір кезеңінің жобалық тізбегі
Өнім түрлерін жоспарлау келесі тәсілдердің негізінде болады. Сатуға
• пайданың негізгі үлесін әкелетін және өсу сатысын
• сатудан келетін кірісті тұрақтандыратын және жетілу сатысына
• стратегиялы, кәсіпорынның болашақ табысын қамтамасыз етуге арналған
• тактикалы, кемілдік және өсу сатысындағы және негізгі
• сатудан алынатын және құлдырау және молықтыру сатысындағы
Нарықта, қандай көлемдегі тауарлық топ кәсіпорны мезгілде өндіріп
• өткізу арналарында ескірген тауарлардың жиналуымен;
• жарнамаға келетін шығындардың өсуімен;
• өткізім шығындары және еңбекті көп қажетсінудің өсуімен;
• кесіпорынның беделінің түсуімен.
Мамандар, сұрыпталымды жоспарлау кезінде әртүрлі ұшқарлықтан жантарту керек
Олардың барлық өмірлік кезеңіндегі бар тауарлармен жұмысты тиімді
Жаңа тауарларды жоспарлау барысында, олар қысқа мерзімді кезеңде
Тауардың жаңалығы жаңа сұранысқа, жаңа сатып алушыға, ескі
• сапалы жаңа тауар (оның пайда болуына дейін
• жетілдірілген тауар (нарықта тауар тәріздесі бар). Бұндай
• ішінара жетілдірілген тауар (принципті өзгертілмеген сипаттармен), мысалы
• нарық жаңалығының тауары, бұрынғы нарықтар үшін ескі
• жаңа саладағы қолданыс тауары.
Жаңа тауарларды өндіру – ең тәуекелдік қызмет аймағы.
Оның себебі болып көбінесе аталатындар:
• нарық талаптарын дұрыс бағаламау-32%;
• тиімсіз өткізу саясаты-13%;
• жоғары баға-14%;
• сатудың уақытында басталмауы-10%;
• бәсеке-8%;
• бұйымның теникалы жетілдірілмеуі-23%.
Нарыққа тауарды тұжырымдау мерзімін жоспарлау кезінде келесі жағдайлар
Өнімнің өмірлік кезеңін тұжырымдау негізінде сұрыпталымды жоспарлау, жоспарлы
Біріншіден, кезеңдер өмірлік кезеңнің нысандары және жалпы ұзақтылық
Екіншіден, тауардың өмірлік кезеңіне, экономикалық жағдай, инфляциялық деңгей
Үшіншіден, өмірлік кезеңді болжау- жеткілікті күрделі іс және
Төртіншіден, жоғарыда көрсетілген, төрт негізгі кезең оның шегі
Бесіншіден, мәселелердің бірі болып, жаңа өнімнің шығуы және
Алтыншыдан, өнімнің өмірлік кезеңінің ұзақтығымен, сату көлемі және
Жетіншіден, көптеген өнімдердің түрлері үшін, оның өмірлік кезеңі
Сегізіншіден, өнімнің өмірлік кезеңдерінің тұжырымдамасы, нарыққа өнімді шығарудың
Соған қарамастан тауардың өмірлік кезеңін жоспарлау негізінде сұрыпталым
Жаңа бұйымдарды игеруді жоспарлау
Сұрыпталымды қалыптастырудың кейбір проблемаларын қарастыру, бізді оның тиімділігі
Жаңа бұйымдарды игеруді жоспарлау үдірісінде бір тауарлар тұтынушыларда
Жаңа өнімнің сәтсіздік мүмкіндігі – бұл кез-келген өнеркәсіпте
Жаңа өнім сәтсіздігін жоғары пайызы, үлкендегідей, кіші компанияларда,
• нарықты жеткіліксіз талдау
• өнімнің өзінің ақаулары
• болжамға қарағанда аса үлкен шығындар
• бәсеке
• маркетинг аймағында жеткіліксіз тырмыстар
• өткізу бөлімшелерінің әлсіздігі
• үлестірудегі кемшіліктер.
Американдық қайнар көздер 87 сауалнама жасалған компаниялардың 50%
Жаңа өнімді әзірлеуге байланысты көптеген проблемалар өзінің сипаты
Сұрыпталымды жоспарлау негізінде әдетте жаңа өнім үлгісін әзірлеу,
Жаңа өнім өндіруді өз түріндегі непрелажный заң ретінде
Өнімнің өмірлік кезеңінің ұзақтығын қысқартуда тұрған жалпы ережелерлен
• негізгі зәру қажеттілікке немесе тұтынушының тілегіне өнім
• кестелік сауда белгісі. Әр өнім оңай танылатын
• сенімділік: өнімнің өзіндегі көрнексіз өзгерістер, атауы немесе
• жарнама: осының арқасында өнім туралы ақпарат бір
• көптеген өткізу арналарының болуы, кең қолданыстағы заттарды
• төмен баға;
• пайдалылығы; өнімдер өзінің атауы үшін шығарылмайды, ол
Жаңа өнім жетістігінің негізі болып өнім өндірудің барлық
2.1-кестеде, жаңа өнімді өндірудің негізгі кезеңі жоспарлаудың уақыттың
Идеяны игеру кезеңінде мүдделі өндіріс аймағы анықталады, зерттеулер
2.1-кесте.
Жаңа өнім өндіру кезеңдерінің тізбектілігі.
Жаңа өнім өндіру
кезеңдері жоспарлау нысаны
стратегиялық орташа мерзімді қысқа мерзімді
1.
2.
3.
4.
5.
6. идеяны әзірлеу
идеяларды іріктеу
жағдаяты талдау
әзірлеу
сынау
нарықты игеру +
+
+ +
+
+
+
+
+
+
+
+
Көптеген өндірістер қандай-да бір өнімді өндіріп оған сұраныс
Қандайда бір өнімді өндіруге ішкі ынталандырма, өнімді өндірудегі
Бұл әдісті пайдалану үшін бірнеше стандартты сұрақтар қою
Бұл талдауды жүргізудің келесі қадамдары компания үшін маңызды
Пайдалылықты деңгейі бойынша талдаудан кейін өсу факторын, нарық
Егер өнім “ірі сито” арқылы өтсе, онда оларға
Сұрақты қарастырудың әрбір кезеңінде рыноктағы өнімді бағалау өндірісі
Өнімді жоспарлаудың нақты үдірісінде идея өнім
Өнім идеясын игеруде басты қадамдар компаниясының мүдде саласын
Өнімді жоспарлау үдірісінің кезеңі идеяны іріктеу болып табылады.
Өнімдердің кірісі факторлардың бүтін қатарына тәуелді.
жаңа өнімнің бәсекеге қабілеттілігі; 2) рынок үлесі; 3)
Идеяны бағалауға анағұрлым қарапайым қарқынды қадам жасау 2.5-суретте
Бұл факторлар зерттеліп бағаланса, онда ұзақ мерзімді кірістер
2.4-сурет. Идеяны іріктеу сұлбасы
Факторлар Бағалау
Өте жақсы Жақсы Орташа Нашар Өте нашар
Өсу факторлары
Өнімнің сиректілігі
Экспортты мүмкіндіктер
Бәсекелестер алдында уақыт бойынша басымдылығы
Өмір кезеңінің ұзақтылығы
Бәсекелестер өнімінің қиындығы
Рынок факторлары
Сапа мен баға арасындағы байланыс
Компанияның әрекет етуші рынокпен байланысы
Тұтынушының өнімді тұтынуда компанияның қабылеттілігі
Компанияның тарату арналарымен байланысы
Сатып алушының стилінің, формасын және өнім сапасының өзгеруі
Сатып алушының әрекет ету деңгейі
Өнім түрлері мен типтерін толықтығы
Технологияны игеру және зерттеу факторлары
Тәжірибе мен кадрларды пайдалану мүмкіндігі
Компанияның стандартты жабдықтарын пайдалану мүмкіндігі
Өндіріс факторлары
Әйгілі компаниялардың үдірістерін пайдалану мүмкіндігі
Қолданылмаған қуатты пайдалану мүмкіндігі
Компания орнатқан ерекше технологияларды пайдалану мүмкіндігі
Қаржы факторлары
Компания сатып алған қаржы қорлары
Қажетті қаржы қорлары
Игеруді қабылдау шығындары
2.5-сурет. Идеяны бағалау тәсілдемесі
Ғылыми-техникалық игеру кезеңі прототипті дайындаумен аяқталады. Бұл кезеңнен
Мұнан соң шектеулі рынокта өнімді сынау ұлттық ауқымда
Сынақ сатылымдарды өткізу кезеңінде зертханалық сынақтар, экономикалық талдау,
Келесі қадам, рынокты игеру – ол өнімді өндірудің
Нақты жағдайдағы қадамдардың дерек тізбегі жоғарыда келтірілгендермен ерекшеленетіні
Жаңа өнімді игеруді жоспарлаудың барлық үдірістерінде өткізуге, зерттеуге,
Тәжірибеде көрсетілген жаңа өнімді игерудің тұрпаттық кезеңдерінің жоспарын
График жаңа тауардың рынокқа шығуы операциясының тізбегін бейнелейді.
Белгілі уақытта пайда болатын оқиға өзара байланысты оқиғалар
2.6-сурет. Өнім түрлерін жоспарлау үдірісінің тораптық графигі
Графикте көрсетілгендей жаңа өнімді жоспарлаудың толық кезеңі келесі
Алайда, кәсіпорын сынақ сатылымы (5,6,7,8,9,10 оқиғалары) немесе тұтынушылардың
Өнім түрлерін жоспарлаудың тораптық графигі өнімді ойлап табу
Идеяны игеру.
Қызмет саласының басымдығын белгілеу.
Кәсіпорынның негізгі мәселелеріне талдау жасаңыз.
Жаңа ресурстарға баға беріңіз.
Өсімнің ішкі мүмкіндіктерін анықтаңыз: рыноктың кеңеюі, техникалық жаңашылдық
Идеяны меңгеруге бағдарлама құрыңыз.
Идеяны меңгеруші топты анықтаңыз.
Оларға кәсіпорын мүдделі негізгі салаларына нақты тұжырымдама беріңіз.
Жаңа идеяны меңгеру туралы қызметкерлерге айтыңыз.
Ғылыми-техникалық зерттеулер жүргізіңіз.
Оған бригада әдісін қолданыңыз.
3. Идея іріктелімі ұйымдастырылған болуы керек.
Идея жинау орнын ұйымдастырыңыз.
Идея жинау әдісін анықтаңыз.
Идеяның сыртқы көздерін ашпаңыз.
Идеяларды тура және шешімді талап етіңіз.
Әр идеяны, біріншіден оның жүзеге асу көзқарасынан қараңыз.
Идеяларды ойлап табатын қызметкерлерге ықыласпен қараңыз.
Идеяларды іріктеу.
1. Әр идеяны аяқталған өнім тұжырымына жетілдіріңіз.
Идеяны іскерлік тілінде баяндаңыз.
Негізгі іскерлік тұжырымдарды, өнім тұжырымдамасы және жүзеге асу
Өнім идеясына қатысты кепілдеме хатты даярлап қойыңыз.
2. Іскерлік ұсынысқадай өнім идеясына қатысы бар (тез
Нақты идеяға сай бағалау әдісін таңдаңыз.
Ең қолайлы деректер көзін және сараланған пікірді анықтаңыз.
Тез және арзан деректерді жинау әдісін қолданыңыз.
Деректер жинауға қатаң түрде “мүмкін болатын пайданың максималдығы”
3. Компания үшін оның әулетті құндылық көз қарасынан
Мүмкін болатын пайда шамасын бағалаңыз.
Қажетті күрделі жұмсалымды, уақытты және тәуекел деңгейін анықтаңыз.
Идеяны басқа іріктелім криптерийі көмегімен тексеріңіз.
Бас тартқан немесе уақытша артқа қалдырылған идеяларды тізбекті
Жағдаятты талдау.
1. Әр идеяны арықарай зерделеуге жауапты қызметкерлерді тағайындаңыз.
Жаңа өнімді әзірлеуге және өндіруде қатыса алатын негізгі
Өнім сипатына сай топтың мөлшерін және құрамын белгілеңіз.
Топтың мүшелерін, олардың өзіндік мүдделілігіне байланысты таңдаңыз.
2. Қажет етілетін нарықтың сипаттамасын өнімді және өнім
Нарықтың сипатын және оның беталысын анықтаңыз.
Бәсекенің, оның бар және әулетті өнімдеріне баға беріңіз.
Алдын-ала зерттеулер үшін бөлінген бюджет лимиті шегінен шықпай,
Өткізуді қамтамасыз ететін және оны басқалардан бөліп
Осындай сипаттағы өнімнің әзірлеу және өндіру мүмкіндік дәрежесін
3. Жаңа өнімді әзірлеудің нақты бағдарламасын және өзіндік
Өнімнің желательных сапасын анықтау үшін түрлі практикалық баламаның
Жұмыстық кесте құрып, өнімнің барлық тізбекті әзірлеу сатысынан
Ұсынылған идеяны, шығын, жұмыс күші, пайда, табыс және
Әзірлеу сатысына көшуге рұқсат берер алдында оның сипатына
Ғылыми және техникалық әзірлеу.
1. Әр өнім үшін өзінің даму жобасын әзірлеңіз.
Өнімді әзірлеу туралы ұсынысты әкімшілік бақылау үшін қанша
Осы өнімдердің, өнім өндіру кестесі және бекітілген бюджетпен
Компания шегіндегі үйлестіру үшін өнім әзірлейтін жұмыстық топты
Барлық жұмыстық топ мүшелерінің міндеттерін анықтап, оны барлық
Жеткен үдірістің және жұмыс жасау жүрісінің бағалау критериін
2. Жобалық немесе қарастырылған өзіндік ерекшеліктерге сай өнімді
Толығымен қолда бар барлық ақпаратты қолданыңыз.
Ақпарат жылыстайтын барлық арнаны жабыңыз.
Өнімді болашақта өткізуді қамтамасыз ету үшін негіз ретінде
Оның дайындау жобасына қайтадан оралып, ресми өзгерістер енгізіңіз
Жоғарғы басшылықты тұрақты ақпарат беріңіз: бюджетте, жұмыс мақсатында,
3. Зертханалық бағаны аяқтап, үлгіні сынауға беріңіз.
Негізгі пайдалану сапаның ерекшеліктерімен сәйкестігін анықтау үшін жеткілікті,
Өнім бағасының объективтілігін қамтамасыз ету үшін ұйымдастыру және
Өнімді шығару мезетін анықтау үшін ғылыми сияқты коммерциялық
Басшылыққа өнім сипаты және сипаттаманы жинақтаушы баяндама дайындап,
Сынақ.
1. Бұрын енгізілген өнім бағасын қуаттау және тексеру
Егер қажет болса өнім әзірлейтін өндірістік топты кеңейтіңіз.
Өнімнің пайда көзіне айналу сатысының есебін және сипатын
Өнімнің пайда көзіне айналуға ойдағыдай әсер ететін негізгі
Оның нарық талаптарына сәйкестігін және өнімнің сипат бағасының
Сынақ әдістерін, жауапкершіліктердің бөлінуін, шығын және сынақ кестесін
Сынақ өткізудің бағдарламасын құрып, оны бекітуге жоғарғы басшылыққа
2. Пайдалану, өндірістік және нарықтық сынаулар жүргізу.
Зертханалық зерделеуді жалғастырыңыз.
Өндірістік қуатты жобалап сынаңыз.
Өнімді тапсырыс берушіге “тозу” сынағына беріңіз.
Нарықтық сынау бағдарламаларын, өнімді пайда көзіне айналдыру жобасына
Сауда желілерінің, компанияның, тұтынушының өнімге әсерлерін және оның
3. Өнім туралы нақты шешім қабылдап, конструкцияны “оқшаулаңыз”.
Сынақ нәтижелерінен объективті тұжырым жасаңыз: сынақтан өтпеген өнімдерден
Өнім конструкциясына және оның пайда көзіне айналу жобасына,
Өнімді өткізудің, жаппай өндірістің бөлшекті бағдарламасын, сондай-ақ кесте,
Бұны сәйкестендірілген берілгендермен негіздеп, өнімге тұрақты шешім қабылдау
Нарықты игеру.
1. Өндіріс және маркетингтің нақты жобасын құруды аяқтаңыз.
Өнім бойынша жұмыс үйлестірілуін және бірыңғай басшылық тәртібін
Өнімге қатысы бар барлық бөлімшелерге жұмысшылар кіретін, өнім
Өнімнің пайда көзіне айналдыратын бағдарламаның әр пунктінің орындалуына
Осы қызметкерлер бағдарлама бөлшектерінің үйлестірілуін жобаға сай қадағалаңыз.
2. Өнімді өндіру және сату бағдарламасының үйлестірілуі мен
Барлық қатысатын қызметкерлерге нұсқаулық жасаңыз.
Қабылданған кесте және бағдарламаның тізбекті орындалуын сақтаңыз.
Бағдарламаның коррекциясы үшін кері байланысты механизмді қамтамасыз етіңіз.
3. Нәтижелерді тексеріңіз. Өнімге, оны өндіруге және сатуға
Байқалған кемшіліктерді жою үшін конструкцияға өзгерістерді дереу енгізіңіз.
Әрдайым сапаны бақылау және шығындарды қысқарту жұмыстарымен айналысыңыз.
Өнімге, бәсеке әсеріне төтеп бере алатын, пішін беріп,
Өнім коммерциялық сәттілікке жеткенге дейін, өнім өндіретін қажетті
Жаңа өнімнің өндіру нәтижесін нақты жақсартуларды енгізу үшін,
1
2
Маркетинг ортасы
Макроорта, микроорта, медиаорта
Макроорта, микроорта және медиаорта
Экономикалық жүйе: мәні, элементтері және даму сипаты
Ж.Б. Сэйдің экономикалық көзқарасы
Маркетингтік зерттеулер жүргізу әдістері
Өндірістің факторлары мен олар тудырған табыстар
Макроорта факторларының кейбір негізгі сипаттары
Экономикалық өсу үлгілері және факторлары
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУ ҮЛГІЛЕРІ ЖӘНЕ ФАКТОРЛАРЫ туралы