Ежелгі түріктер
Түріктер
«Халықтардың ұлы қоныс аударуы» Қазақстанның, Орта
Орта Азия мен Қазақсан территориясында бірте-бірте
Түрік қағандығының әлеуметтік, саяси және қоғамдық
Бірақ бұл ұзаққа созылған жоқ. Түрік
Батыс Түрік қағандығы яки қағанаты Түрік
Батыс Түрік қағанатының негізін қалаған Бумын
Батыс Түрік қағандығынан кейін Жетісу өңірінде
Сырдарияның орта және төменгі ағысында және
Түрік мұсылмандарының алғашқы феодалдық мемлекеті –
Батыс Түрік қағанаты ыдырай бастаған кезде
Қыпшақ қоғамы ерте феодалдық мемлекет бірлестігі
Ежелгі қалалары. Археологиялық зерттеулер қазіргі Қазақстан
Қазақстан жеріндегі қалалардың тарихи дамуына тән
6-10 ғасырлардағы қалалар мен қоныстар негізінен
Орта ғасырдағы Қазақстанның экономикалық-саяси және мәдени
Тараз қаласы 7-ғасырда Ұлы Жібек жолындағы
Қазақстанның оңтүстігіндегі аса ірі қалалардың бірі
Қалалардың қаулап өсуіне байланысты 6-9 ғасырларда
Айша-Бибі күмбезі – 11-12 ғасырда салынған
Бабаша Хатун мавзолейі – 10-11 ғасырларда
Бабаша Хатун мавзолейінде архитектуралық детальдар шағын
Наным-сенімдері, діни ұғымдары. Ежелгі түріктер негізінен
Қарапайым түріктер өздерінің қағандарын сол Көк-Тәңірінің
Ежелгі түріктер жерді, дүние кеңістігін төртбұрышты
«Оғызнама» эпосында Оғыз батыр жорыққа аттанғанда
Сонымен бірге, ежелгі түріктер иен даланы,
Жалпы, зороастризм ілімі бойынша, әлемдегі нәрсенің
Түріктер отты киелі құбылыс есептеген, оны
Ежелгі түріктер өлген адамды шаман рәсімі
Ислам дінінің көбірек тараған жері Орта
Орхон-Енисей ескерткіштерінің зерттелуі. Енисей өзені аңғарынан
Скандинавия халықтарының тілінде «рунь» яғни «руна»
Орыс География қоғамының Шығыс-Сибирь бөлімі 1889
Бұл кезде Финляндия архиологиялық қоғамы да
Сөйтіп, 1892 жылы Петербург пен Гельсингфорста
Алайда, бұл руна жазуының құпиясы көпке
Ақыры 1893 жылы қарашаның 25-і күні
Дәл осы кезде академик В.В.Радлов та
Сөйтіп, руна жазуындағы ең үлкен ескерткіштер
Орхон-Енисей жазба ескерткішін оқу, басқа тілдерге
Көне түркі тілі мен әдебиетін зерттеушілер,
Орхон жазбалары және тарихи шындық. Орхон
Міне, сондықтан да «Қазақ ССР тарихының»
Демек, Білге қаған мен Күлтегін, Тоныкөк
Ал, жылнама-шежірелерде бұл кездегі оқиғалар егжей-тегжейлі
Бумын өлген соң інісі Қара-Еске таққа
Егер Күлтегін жазуының авторы Иолығ тегін
Ал тарихи шындық мүлдем басқаша еді.
Қапаған қаған қаза тапты деген хабарды
Күлтегін ежелгі дәстүрді бұзған жоқ. Қаған
Сөйтіп, Күлтегін ескерткіштерінің авторын қатты қызықтыратын
Сондай-ақ, тарихшы ғалымдар Орхон ескерткіштерінің авторы
Тарихи оқиғаларды бұлайша бұрмалап көрсету Орхон
Сонымен, көне түркілердің ежелгі шынайы тарихын
Ұлы ғұламалар
Әбу Насыр әл-Фараби (870-950 ж.ж) –
Ол Арыс өзенінің Сырдарияға құя беріс
Ұлы ғалымның толық аты: Мұхаммед ибн
Ежелден-ақ Отырар қаласын мекен еткен түркі
Жастайынан асқан зерек, ғылым-өнреге мейлінше құштар
әл-Фараби өзінің түркі тілімен қатар, араб,
Ғұлама-ғалым ретінде әл-Фараби атсалыспаған, зерттеу жүргізбеген
Фарабидің «Ақылдың мәні туралы трактат», «Данышпандықтың
әл-Фарабидің философия, логика, тіл білімі, музыка
Әбу Насыр әл-Фараби туралы сол кездегі
Махмұд Қашғари
(«Диуани Лұғат-ат-түрік»)
Махмұд Қашғари 11 ғасырда өмір сүріп,
Сөйтіп, алғашқы қауым адамдарының өмірін, тұрмыс-тіршілігін,
Махмұд ибн-ул Хұсайын ибн Мұхаммаділ Қашғари
Болашақ ғалым алғашта Баласағұн, Қашқар қалаларында,
Жүсіп Баласағұни
(«Құтадғу білік»)
Жүсіп Хас Хажиб Баласағұн 11-ғасырдың аса
Жүсіп Баласағұн өз замандастарына және өзінен
Әйтседе, Жүсіптің есімін әлемдік әдебиет тарихына
Жүсіп Баласағұнның өмірі туралы мәлімет мүлдем
Жүсіп Баласағұн өз өмірі мен ақындық
Пайдаланылған әдебиет:
«Көне түріктер тарихы» Келімбетов
Қазақстан тарихы, І том.
«Көне түріктер» Л.Н. Гумилев
Қазақ энциклопедиясы, І том.
Жоспары
І. Кіріспе
Ежелгі түріктер
ІІ. Негізгі бөлім.
а) VI-XII ғасырлардағы ежелгі қалалар
ә) Сәулет ескерткіштер
б) Түріктердің наным-сенім, әдет-ғұрыптары, салт-дәстүрлері
в) Жазба ескерткіштері, оның зерттелуі
г)Ұлы ғалымдары мен ойшылдары
ІІІ. Қорытынды
Ежелгі түріктер
КСРО дәуіріндегі түріктану ғылыми саласы
Ежелгі түріктер туралы
Қазақстан аумағындағы ежелгі түркі тайпаларының рухани мәдениеті (V-VIII ғ.ғ.)
VІ-ІХ ҒАСЫРЛАРДАҒЫ ТҮРКІ ӘДЕБИЕТ ЕСКЕРТКІШТЕРІ. Тарихи жағдай. Түрік қағанаты
Түркілердің мәдени мұрасының еуропалық және исламдық әлемге әсері
Көне түріктердің діні
ОРТА ҒАСЫРЛАР КЕЗЕҢІНДЕГІ ТҮРКІЛЕР ТУРАЛЫ АРАБ ДЕРЕКТЕРІ
Түріктердің наным-сенімдері, діни ұғымдары
Ұлы Жібек жолы халықтарының мәдениетаралық коммуникациясындағы Қазақстан түркілері туралы