Өндірістік емес шығындар
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг университетінің
Курстық жұмыс
Пәні: Кәсіпорын экономикасы және өндірісті басқару
Тақырыбы: Өндіріс шығындары
Орындаған: АТЖ-08-01 т.с.
Бекмамедов Н.
Тексерген: Мендалиева А.
Ақтау – 2010 жыл.
Мазмұны
Кіріспе.............................................................................................3
І. Өндіріс шығындары және өзіндік құн..................................4
1.1 Кәсіпорын шығындары түсінігі және олардың түрлері.......4
1.2 Өнімнің өзіндік құнының қалыптасуы және мәні.................7
ІІ. Өнімнің өзіндік құнын талдау..............................................11
2.1 Өзіндік құнды жоспарлау.........................................................11
2.2 Өнімді өндіру шығындарының классификациясы.................13
2.3 Өнімнің өзіндік құнын талдау..................................................15
ІІІ. Өнімнің өзіндік құнын азайту жолдары.............................17
3.1 Еңбек өнімділігін арттыру........................................................17
Қорытынды....................................................................................20
Пайдаланылған әдебиеттер.........................................................21
Кіріспе
Кез-келген кәсіпорын (фирма) өнім өндірісін
Материалдық құндылықтар өндірісі, тауар саудасы, сонымен
Аталған шығындар, өнім және
Өзіндік құн-өнім өндіруге жұмсалған барлық
Курстық жұмыс барсында қарастырылатын
І. Өндіріс шығындары және өзіндік құн
1.1 Кәсіпорын шығындары түсінігі және олардың түрлері
Кәсіпорынның өндірістік шешімдері нарық
Бухгалтерлік шығындар = нақты шығындар.
Экономикалық шығындар = бухгалтерлік шығындар +
Қысқа мерзім кезеңінде өндірістің
Жалпы шығындар (ТС) – бұл өндіріске
ТС = ҒС + VС
Тұрақты шығындар (ҒС) - өнім шығару
Айнымалы шығындар (VС) – бұлар өнім
Өндірістік шығындарды талдағанда жалпы
АТС(АС) =ТС/Q
Орташа жалпы шығындарды (АТС) 2 түрге
а) орташа тұрақты шығындар: АҒС=ҒС/
б) орташа айнымалы шығындар: АVС=VС/
Өндірістің шекті шығыны (МС) жалпы
МС= ТС/ Q
Өнім шығару көлемі өскен
МС= VС/ Q
Фирманың шаруашылық қызмет процесінде
Қалдық шығындар-өнімді өткізу мен
Старттық шығындар-өндірісті қайта қосумен
Кез-келген кәсіпорын (фима) өнім өндірісін
Кәсіпорын табысы 2 түрлі
Жалпы түрде өндіріс шығындары және өткізу
Өндіріс шығындарына және өнім
· ұдайы өнім өндірісі, белгіленген
· табиғи шикізаттарды қолдану;
· өндірісті дайындау және
· өндірісті ұйымдастыру мен технологияны
· рационалдау және құрастыру, тәжірибиелік жұмыстарын
· өндірістік процеске қызмет
· қалыпты еңбек жағдайын
· өндірісті басқару: кәсіпорынның басқару
· кадрларды дайындау және
· мемлекеттік және мемлекеттік емес
Әрине, фирманың, кәсіпорын қызметінің нәтижесі (табыс
1.2 Өнімнің өзіндік құнының қалыптасуы және мәні
Материалдық құндылықтар өндірісі, тауар саудасы, сонымен
Аталған шығындар, өнім және
Өзіндік құн-өнім өндіруге жұмсалған барлық
Сонымен, кәсіпорын қызметінің негізгі көрсеткіштерінің
Өзіндік құнның экономикалық міндеті-жұмсалған шығындардың
Өнекәсіптің дамуының бөлек кезеңдерінде бұл шығындардың
1) Өзіндік құнда өндірістің қоғамдық шығындарының 5/4
2) Өзіндік құн көтерме бағаны қалыптастыру базасы болып
3) Өзіндік құн негізінде табыс, жеке бұйымдардың рентабельділігі
1. Шығындардың алғашқы
2. Пайда болу және
Шығындарды экономикалық элементтері бойынша жіктеу өндірі шығындары
Қарастырылып отырған шығындар тобы заттай және тірі еңбек
Шығындарды калькуляциялық баптар бойынша жіктеу оларды өз
Шығындарды калькуляциялық баптар бойынша жіктеудің негізі ол
цехтық шығындар; Жалпышаруашылық шығындар; Коммерциялық шығындар; жалпыөндірістік шығындар.
Шығындарды калькуляциялық жіктеу мағынасы-оның негізінде әртүрлі
Өзіндік құнның көрсеткіштерінің маңыздылығымен байланысты ол әртүрллі критерилер
а)шығу көзі бойынша шығындар (өндіріс,цех, участок);
б)жұмыс және қызмет көрсету түрлері бойынша;
c)өнім өндірісімен байланысты барлық шығындар жиынтығы екі негізгі
· материалды шығындар (шикізат, материалдар, жанармай,
· тірі еңбекті қамтамасыз етуге шығындар (еңбекақы,
д) шығындарды басқаша топтастыру оларды мүмкін болатын өнім
· материалдар (шикізат, материалдар,сәйкес көліктік дайындау шығындары);
· еңбекақыға тікелей шығындар(өндіріс процесінде жұмысбасты жұмысшылардың
· жартылай фабрикаттар және комплекттаушылар;
· құрал-жабдықты ұстауға және жөндеуге шығындар;
· цехтық (өндірістік) шығындар;
· жалпышаруашылық шығындар;
е) дайын өнім шығындар құнын аудару
· тікелей шығындар;
· жанама шығындар;
f) қалыптасу уақыты бойынша:
· ағымдық шығындар;
· болашақ кезең шығындары (өндірістің
Қазақстан экономикасындағы
ІІ. Өнімнің өзіндік құнын талдау
2.1 Өзіндік құнды жоспарлау
Отандық тәжірибеде
· өндіріс түрі бойынша-негізгі және көмекші;
· өнім түрі
· шығындар түрлері бойынша-калькуляция
· шығындардың шығу орны бойынша-участок,
Басқару жүйесінде
Калькуляция баптарының тізімін және
Мысал ретінде машина жасау зауытындағы
1.Шикізат және материалдар.
2.Сатып алынатын бұйымдар, жартылай фабрикаттар
3.Негізгі өндіріс жұмысшыларының еңбекақысы.
4.Қосымша өндіріс жұмысшыларының еңбекақысы.
5.Негізгі және қосымша өндіріс жұмысшыларының
6.Өндірісті дайындауға және игеруге
7.Құрал-жабдықты пайдалануға және ұстауға
8.Цехтық шығындар.
9.Жалпы өндірістік шығындар.
10.Ақаулардан жоғалтулар.
11.Өндірістік емес шығындар.
Алғашқы сегіз шығын баптары цехтық
Өнеркәсіптік кәсіпорындарда келесідей өнімнің
· Тікелей есептік;
· Нормативтік;
· Есептік-талдау;
· Параметрлік.
Ең қарапайым және ең
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялауның
2.2 Өнімді өндіру шығындарының классификациясы
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялауның
Бір типті, бірақ сапасы
Қазіргі нарықтық экономикаға өту
· материалды шығындар
· еңбекақыға шығындар (тікелей шығындар );
· басқада тікелей шығындар;
· өндірісті басқару және
Кәсіпорын алдында өндіріс шығындары
Калькуляциямен салыстырғанда, топау әдісі
· материалдық шығындар (қайтарымды
· еңбекақыға шығындар;
· әлеуметтік қажеттіліктерге аударымдар;
· негізгі қорларға
· басқада шығындар;
«Материалдық шығындар» элементінде өндіріске, өнім
«Негізгі қорлар амортизациясы» құрамына
Жоғарыда кетірілген шығын элементтері құрамына
Осылайша, шығындарды калькуляция баптары
Шығындар элемінті бойынша шығындарды
2.3 Өнімнің өзіндік құнын
Үш өндірістік фактор-еңбек құралы,
Өзіндік құнды азайтуды талдауда осы
Өнімнің бірлігіне өзіндік құнды анықтау. Өзіндік
Өнім бірлігіне өзіндік құнды толық
Жалпы шығындар тікелей және
Тікелей шығындарға өнімге қосылған
Жанама шығындар-бұл фирманың қызмет етуіне
Шығындарды осылайша бөлу қызмет
Өнім бірлігінің өзіндік құнын есептеуге
Тікелей шығындар
1.Шикізат және материалдар. Нанның бірлігін
2.Тікелей еңбек
Тікелей еңбекті калькуляциялау үшін
а) Фирмада 6 жұмысшы бар
6 жұмысшы х 5 000 тенге/жұм.орны =
б) Еңбекақыға жылдық шығын сомасы
30 000 тенге х 12 ай = 360
с) Жұмыс уақытының жылдық қоры
47 апта х 41 сағат х 6
д) Тікелей еңбектің бір сағаттық
360 000 тенге/ 11 562 сағат = 31,14
е) Нанның бір батон өндірсіне
0,1 сағат х 31,14 тенге/сағат = 1,868 тенге
Енді өнім бірлігіне тікелей
Материалдық шығындар 14,0 тенге
Тікелей еңбек
Тікелей шығыдардың барлығы / өнім бірлігіне
Жанама шығындар
Бұл шығындардан басқа фирманың
Келер жылдағы шығындар келесідей
Ғимарат арендасы
Құрал-жабдық амортизацияы
Құрал-жабдықты пайдалану
Басқада персонал еңбекаысы
Коммерциялық шығындар
Банк несиесіне кредиттер
Жанама шығындардың барлығы
Инфляция кезінде тікелей және
өнім бірлігіне тікелей шығындар 17,1 х
жанама шығындар 119 000 х 115% =
Шығындар соммасы өнімді өткізу бағасына
Жоспарланған жылға өнім өндірісінің
219 650 / 180 000 = 1,22 тенге/бірл
Өнім бірлігінің өзіндік құны
Енді нанның өткізілуінің толық
Тікелей шығындар
Жанама шығындар
Өзіндік құн/бірл
Жанама шығындар есебінің білу қажеттілігін ескере отырып, 180
Онда өнім бірлігіне жанама шығындар көлемі мынаны құрайды:
219 650 / 50 000 = 4,393 тенге
Бұл өз кезегінде өнім бірлігінің жалпы бағасына әсер
19,67 + 4,39 = 24,06 тенге / бірл
Бұл жағдайда фирма өндіріс қуатын толықтай пайдаланбай отыр,
Бұл өнім бірлігіне табыстың
Осы жерде тікелей шығындарды
Әр түрлі бұйымдар өндіретін
-
-
-
-
Осы әдістердің ішінен шағын
а) Тікелей еңбектің бір
219 650 / 11 562 =
б) Әрбір өнімге жанама шығынды
0,1 х 19,00 тенге/сағат = 1,9 тенге/бірл.
Өнімнің өзіндік құнының бағаны анықтаудағы
Кәсіпорынның өндіріетін әрбір өнімнің
Әрине, өткізу бағасын орнатқан
-
-
-
Мысалы, кәсіпкер өз шығындарын (тікелей
Толық өзіндік құн
Табыс
Сату бағасы
Бұл жағдайда кәсіпкер сатудан
Бұл жерде есептелген баға,
Осындай сападағы нанды фирма
Егер өзіндік құн құрылымын қарастыратын
Фирмаға осы ерекшелікті ескеру
Басқа жағдайда фирмаға басқаша стратегияны
Бұл жағдайда өнімді қандай
Әрине, өнімге бағаны құн
Өндірістің жаңа жүйесі шаруашылық
Қорытынды
Сонымен, кәсіпорынның өндірістік шешімдері,
Материалдық құндылықтар өндірісі, тауар саудасы, сонымен
Өзіндік құн-кәсіпорында өткізу мақсатында өндірілген
Өзіндік құн-өнім өндіруге жұмсалған барлық
Өзіндік құн сол кәсіпорын
Кәсіпорынның өндіріетін әрбір өнімнің
Сонымен, кәсіпорын қызметінің негізгі көрсеткіштерінің
Пайдаланылған әдебиттер
1. Абдильдина Л.И. ,
2. Грибов В.Д., Грузинов
3. Жалпы экономикалық
4. Калдыбаев О., Темирбаев
5. Кендирбаев А., Омаров
6. Сабырбаев Б. Экономикалық
7. Экономика предприятия:
8. Экономика предприятия:
9. Экономика предприятия:
10.Экономика предприятия: Учебник/ Под ред. Проф
11.Экономика предприятия: Учеб. Для вузов
2
Шығындар
Шығындардың экономикалық мәні
Кәсіпорын шығындарының экономикалық мәні мен мазмұны
ЖШС «ОПТСНАБ» - тың ұйымдастыру - экономикалық мінездемесі
Басқару есебінде қолданылатын шығындарды жіктеу
Өндірістік шығындар есебінің ұйымдастырылуы
Шешім қабылдаудағы шығындар классификациясы
Өнімнің өзіндік құнын төмендету, пайда, рентабельділікті арттыру әдістері жайлы мәлімет
Кәсіпорын қызметінің нәтижелері
Кәсіпорын өнімінің өзіндік құны