Несиелік портфельді басқару
Диплом жұмысы
Тұтыну несиесі және оның дамуы
ЖОСПАР
Кіріспе...............................6
I-бөлім. Тұтыну несиесі және оның әлеуметтік-экономикалық маңызы
1.1. Тұтыну несиесі туралы түсінік және оның мәні............9
1.2. Тұтыну несиесінің түрлері және қажеттілігі ............13
1.3. Қазақстан Республикасының экономикасындағы тұтыну несиесін беру мәселелері.............................22
II-бөлім. Тұтыну несиесін «Казкоммерцбанк» АҚ тәжірибесінде
талдау
2.1. Казкоммерцбанктің тарихы және құрылымы............31
2.2. Тұтыну несиесін АҚ Казкоммерцбанктің тәжірибесінде талдау..............................39
2.3. Тұтыну несиесін уақытында қайтаруды қамтамасыз ету формалары...49
III-бөдім. Жеке тұлғаларды несиелеуді жетілдіру жолдары
3.1. Қазақстанда жеке тұлғаларды несиелеуді жетілдіру жолдары.....53
Қорытынды...........................69
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Несие – ақша сияқты тарихи экономикалық дәреже болып
Несиенің объективті қажеттілігі табиғи және ақшалай түрде жүзеге
Несиенің мүмкіндігін шындыққа айналдыру үшін белгілі бір талаптар
Несие беруші мен қарыз алушының арасында мүдделілік бірдей
Осылайша, экономикалық негіз бен (капиталдың бірдей болмауы) пайда
Қаражатқа деген қажеттілік пен оның босатылуы арасында туындаған
Жеткіліксіз шамада несиенің объективті қажеттілігі несие қатынастарын жүзеге
Несие беруші мен қарызға алушының арсында мүдделілік бірдей
Осылайша экономикалық негіз бен пайда болу талаптарының жиынтығы
Нарықтық экономика дамыған сайын несие түрлері де көбеюде.
Несиенің бұл түрі қымбат және ұзақ мерзімге тұтынатын
Тұтыну несиесі тауар формасында және ақшалай берілуі мүмкін.
Жалпы тұтыну несиесінің көлемі халықтың тұрмыс жағдайын және
Дамыған елдерде тұтыну несиесі үлкен роль атқарады. Ол
Қазіргі уақытта Қазақстандағы тұтыну несиесі де, оның бір
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі – «Казкоммерцбанк» АҚ-ң жеке
Тұтыну несиесінің экономикалық мәнін, жеке тұлғалардың тұтыну несиелерін
Тұтыну несиелерінің түрлеріне зерттеулер жүргізу;
Жеке тұлғалардың несиелік қабілетін бағалау әдістеріне сипаттама беру;
Несиені уақытында қайтаруды қамтамасыз ету формаларын талдау;
Шет елдік тәжірибелерді қарастыру.
Дипломдық жұмысты жазудың әдістемелік ретінде батыс елдерінің,
Ресей Федерациясының, Қазақстан Республикасының ғалымдарының ғылыми еңбектері қарастырылды.
Тұтыну несиесі және оның әлеуметтік-экономикалық маңызы
1.1. Тұтыну несиесі туралы түсінік және оның мәні
Несие қатынастарының нақты көрінісін несиенің формалары мен түрлері
Несиелеу принциптері несиенің мәнін және қызметтерін, сондай-ақ несиелік
Несиелеу принциптері негізінде несиелік процесс, яғни банктік несиелердің
Несиенің қайтарымдылығы оның экономикалық категория ретінде басқа да
Несиенің негізгі екі формасы бар: коммерциялық несие және
Коммерциялық несие - тауар өндірушінің басқа тауар
Дегенмен коммерциялық несиені қолдануда біраз шектеулер бар. Олар:
-бұл несиенің көлемі сатылуға тиіс тауарлар қорының көлемімен
-бұл несиенің көлемі ел экономикасының жағдайына байланысты яғни
-бұл несие тек бір бағытта қозғалыста жүреді: оны
Қорыта айтқанда коммерциялық несиенің банктік несиеден басты
Банктік несие – ол банкте шоғырланған қаражат қорынан
Біріншіден, коммерциялық несие тауар түрінде берілсе, ал банктік
Екіншіден, коммерциялық несие банктік несие бір-бірінен, субъектілер, яғни
Үшіншіден, коммерциялық несиенің щектеулері банктік несие берумен жойылады,
Төртіншіден, бұл екі несиенің динамикасы (өсуі) да
Банктік несиені экономиканың кез келген салалары пайдаланады: өндірістің
Несиенің негізгі екі формасының- коммерциялық және банктік несиелер-әрқайсысы
Тұтыну несиесі- бұл, жеке тұлғаларға тұтыну тауарларын сатып
Банктік тәжірибеде несие бойынша жай және күрделі сыйақы
Коммерциялық банктер төмендегідей қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсаттарына тұтыну
Ұзақ мерзім қолданатын тауарларды сатып алу мақсатына. Мысалы:
Кейін сатылатын немесе лизингке берілетін құралдарды,тауарларды жалға алу
Тұрғын үйлерді салуға және сатып алуға берілетін несиелер;
Несиелік карточка бойынша сатып алынған тауарлардың төлем мерзімін
Қозғалмайтын мүлік, автокөлік және ұзақ мерзім қолданылатын тауарларды
Экономикалық мазмұны жағынан тұтыну несиесі банктік несиесінің бір
Тұтыну несиесінің негізгі мақсаты- халыққа тұтыну тауарларын
Несиенің бұл түрі қымбат және ұзақ мерзімге пайдаланылатын
Тұтыну несиесі көптеген елдер экономикасында үлкен роль атқаратындықтан,
Бұл реттеулерді екіге бөлуге болады: несиені беру деңгейіндегі
Экономикалық құлдырауы,сұраныстың азаюы кезіндегі мемлекеттің саясаты- елдегі іскерлік
Ал, экономика ақша инфляциясының күшеюі кезінде алдағы айтылған
Дамыған елдерде тұтыну несиесі үлкен роль атқарады,тауарларға деген
Сонымен,халыққа берілетін несиелер тұтыну несиесі деп аталады.
( несиелеу объектісі ) анықталады.
Ресейде тұтыну несиесіне халыққа берілетін кез келген несиелерді
Ал батыстағы банктік тәжірбиеде тұтыну несиелерінің мағынасы Ресейде
Тұтыну несиесінің негізгі ерекшеліктеріне келетін болсақ, мүлік құнының
Тұтыну қажеттіліктеріне арналған несиені алу үшін несие алушы
1.2 Тұтыну несиесінің түрлері және қажеттілігі
Тұтыну несиелерінің бірнеше түрлері бар және дамыған елдерде
Дамыған батыс елдерінде несиелеу объектілеріне қарай тұтыну несиесі
Тұтыну несиелерінің төмендегідей түрлері бар:
Несиелік мәміленің субъектілеріне байланысты (кредитор мен қарыз алушы
Банктік тұтыну несилері;
Сауда ұйымдары мен халыққа берілетін несиелер;
Банктік емес типтегі несие мекемелерімен берілетін тұтыну несиелері
( ломбардтар, жалға беру пунктері, несиелік кооперативтер, құрылыс
Жеке тұлғалармен берілетін, жеке тұтыну несиелері;
Қарыз алушы жұмыс істейтін кәсіпорындардан, ұйымдардан тікелей алынған
Несиелеудің мерзіміне қарай тұтыну несиелері былай жіктеледі: қысқа
мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді, талап еткенге дейінгі
Отандық банктер тәжірбиесінде банктік несиелердің пайдалану мерзіміне қарай
Қысқа мерзімді ( 1 жылға дейін )
Орта мерзімді ( 1 жылдан 3 жылға дейін
Ұзақ мерзімді ( 3 жылдан жоғары )
Талап еткенге дейінгі несиелерді онкольдық деп те атайды.
Тұтыну несиесін беру тәсіліне байланысты мақсатты және мақсатсыз
Қарыздардың қамтамасыз етілуіне байланысты қамтамасыз етілген
Банктердің қаржылық жағдайының тұрақтылығымен қамтамасыз ету – жалпы
Жалпы банк табысы берген несиесіне байланысты:оның сапасы, қайтарымдылық
Несиелік тәуекел- қарызгердің неасиелік келісімдегі мерзім мен жағдайларға
Несиелік тәуекелді басқару-оны миниимзациялау процесі болғандықтан осы прцестің
Несиелік тәуекелді бағалау және талдау. Тәуекелді талдау ақпаратының
Тәуекел мөлшерін анықтау. Тәуекелді сәйкестендіру мен тәуекел көлемін
Несиелік тәуекелді басқару. Тәуекел мөлшерін және түрін анықтағаннан
Несиелік тәуекелді басқару екі бағытта жүргізіледі:
несиелік операция технологиясын басқару;
несиелік тәуекелді басқару.
Несиелік операциялар технрлргиясын басқару несиелік саясатты ендіру негізінде
Несиелік тәуекелді басқару да нақты несиемен байланысты: несиелік
Несиелік тәуекелді басқару мына көрсеткіштерді басқаруға негізделеді:-ссудалық портфель
несиелік тәуекелді төмендету;
тәуекелді алдын ала байқау,мөлшері мен салдарын анықтау;
тәуекелмен байланысты шығындар мөлшерін минимизациялау бойынша шараларды дайындау
Несиелік тәуекелді кезең бойынша басқару жүйесі:
тәуекел мазмұнын және оның пайда болуын анықтау;
тәуекел деңгейін бағалауға қажетті ақпараттар көлемін және көзін
тәуекелді өткізу ықтималдығын бағалау әдісін таңдау;
тәуекелді сақтандыру әдісін дайандау және таңдау;
тәуекелді басқару нәтижесін талдау.
Әр жүйе белгілі бір элементтер жиынтығынан тұратындықтан несиелік
тәуекелді басқару жүйесі де белгілі бір элементтен тұрады.
Осы аталған несиелік тәуекелді басқару элементтерінің маңыздылары ақпараттық
Тәуекелді басқару кезінде әрбір несиелік бөлім мына шараларды
тәуекелді мөлшерлеу;
тәуекел мөлшерін анықтау;
тәуекелді бақылау;
мониторинг.
Тәуекелді мөлшерлеу-лимиттер белгілеу, яғни банк жетекшілігінің өз
стратегиясына сәйкес қабылдайтын тәуекелдің шекті деңгейін анықтау. Бұл
Тәуекел мөлшерін анықтау-нақты операцияның тәуекел мөлшерін есептеуге негізделеді
Тәуекелді бақылау менеджерлер мен акционерлердің дще міндеті болып
Басқару бақылауының (упрвленческий кантроль) элементі:
несиелік аудит мамандандырылуы, несиелік шешім қабылдау тәуелсіз жүргізілуі,
несиелік ақпараттық басқару жүйесі (НАБЖ) нақты несие бойынша
Тәуекелге мониторинг кері байланыс арқылы тәуекелді тәуелсіз және
Сурет 1- Несиелік тәуекелді басқару жүйесінің элементтері
* Дерек көзі : ҚазҰУ Хабаршысы №3 (49)
Несиелік шарттың негізіне несиенің мақсаты жату тиіс. Тәжірбиеде
Банктік несиені:
меншікті кепілге алу арқылы;
кепілдеме, кепілдік арқылы
үшінші тұлғаға клиенттің дебиторлық шоттары мен талаптарын, келісім
бағалы қағаздармен, тауарлы және жолдық құжаттармен қамтамасыз етуге;
вексельдермен қамтамасыз етуге;
өмірді сақтандыру полюстерімен қамтамасыз етуге болады.
Өтеу әдісіне байланысты:
бөліп қайтарылатын;
мерзім соңында толық қайтарылатын болып бөлінеді. /1, 22-26
Мерзім соңында толық қайтарылатыын несиенің ерекшелігі, негізгі қарыз
Бөліп қайтарылатын несиелерге: қарызды тұрақты кезеңдер бойынша өтеу
Пайыздарды төлеу әдістеріне байланысты несиелер:
Несиені беру уақытында берілетін пайыздық несиелер;
Несиені өтеу уақытында берілетін пайыздық несиелер;
Несиені пайдалану мерзімі бойынща пайыздары бірдей бөліктер арқылы
Қаражаттардың айналымы сипатына байланысты несиелер:
Бір жолғы несиелер;
Жаңартылған (револьверлі, роллеверлі) болып бөлінеді. Ровольверлі несиелер тобына
Оған мысал ретінде АҚШ – тың тәжірбиесін келтіруге
Бөліп қайтарылатын несиелер;
Револьверлі несиелер;
Бөліп қайтарылмайтын несиелер деп бөлеміз.
Бөліп қайтарылатын несиелер шартты пайыздарды және қарызды белгілі
АҚШ–та бөліп қайтарылатын несиелерді өтеу мерзімі 2-5 Жыл
Револьверлі несиелерге қарағанда, бөліп қайтарылатын несиелердің қамтамасыз етілу
Бөліп қайтарылатын несиелер банктік несиенің тікелей және жанама
Біздің елімізде сауда ұйымдары арқылы халықты несиелеу дамуда.
Егер біз қазіргі уақытта эконрмикамыздың дамуына әсер
Ал банк үшін, оның ішінде коммерциялық банк үшін
Банк пайдасының үлкен бөлігі несиелеумен байланысты. Бірақ несиені
Банкінің өзінің несие саясатын жүргізу барысында проблемалық несиелерді
Несиені қайтармаудың макроэкономикалық себептеріне:
Инфляцияның деңгейінің секірмелі өзгергіштігі;
Валюта бағамдарының өзгерісі;
Нақты қызмет етуші заңнаманың болмауы және тағы басқа
Микроэкономикалық деңгейдегі қарыздардың пайда болу себептері:
Кәсіпорындармен өз құрал – жабдықтарын тиімді пайдаланбауы;
Құрал – жабдықтарының моральды және физикалық жағынан қатты
Басқарушы персоналды төмен білім деңгейі;
Мамандардың жүйелі түрде жалақысы төленбеуінен жоғалтуыжәне т.б.
Қазіргі нақты фискалдық ауыртпашылық жүктеумен және оған байланысты
Несие ұйымының жоғары менеджментімен стратегиялық жоспарлауға қарағанда тактикалық
Қазіргі кезде, несиелеу секторындағы коммерциялық банктер арасындағы бәсекелестік
Проблемалық несиелерге мыналар жатады:
Несиелік келісім шартта көрсетілген уақытта қайтарылмаған, уақыты кешіктірілген
Сақтандыру, кепіл- хат немесе кепілдемемен қамтамасыз етілген несиелер
Несиелерге есептелетін пайыздың несиелік келісім-шартта көрсетілген күннен 30
Сондай-ақ проблемалық несиелерге қарсы шараларға мыналар жатады:
Қарыз алушының қызметін қайта құру;
Несиені қайтару кестесін өзгерту;
Пайыз (сыйақы) төлеу тәртібін төзгерту.
Отандық тәжірибеде проблемалық несиелерге несиелердің жіктелу ережесіне сәйкес
Біздің елде дамымаған, бірақ шет ел банктерінде кеңінен
ағымдағы шот бойынша берілетін несиелер ( овердрафт );
ағымдағы шоттың «несиелік зонасы»;
есептік несие;
тұтыну несиесі және жеке тұлғаларға берілетін персоналды несиелер;
ипотекалық несие;
балалар оқуына және студенттеоге берілетін несие;
Бұл несие түрлерінің Батыс елдердегі ерекшеліктеріне келетін болсақ:
1) ағымдағы шот бойынша берілетін несиелер Ұлыбритания, Канада,
2) Ағымдағы шоттың «несиелік зонасы». Ұлыбританияның ірі коммерциялық
Ағымдағы шотта дебиторлық сальдо қалып, біоақ клиент белгілі
3) Есептік несие. Бұл коммерциялық банктермен вексель ұсынушыға
Банк несие алушы ұсынған вексель бойынша дисконтталған жалпы
Есепті несие клиентке белгілі бір артықшылықты береді. Ондай
Бірақ, бұл несие түрінің артықшылықтарымен қоса кемшіліктері де
Біріншіден, көптеген дамыған елдерде вексель үшін салық төлеу
4) Тұтыну несиесі және жеке тұлғаларға берілетін персоналды
Германияда тұтыну несиесін қолма – қол ақша түрінде
Ұлыбританияда тұтыну несиесі кез – келген тұтыну тауарын
Несие беруді рәсімдеу үшін несие алушы аппликациялық форманы
АҚШ – та коммерциялық банктермен берілетін барлық несиелердің
Бәсекелестікке қарамастан, жоғарыда көрсетілген несиелердің барлығы Кроутер комитетімен
Тұтыну несиесі көптеген елдер экономикасында үлкен роль атқаратындықтан,
Дамыған елдерде тұтыну несиесі үлкен роль атқарады. Ол
1.3. Қазақстан Республикасының экономикасындағы тұтыну несиесін беру мәселелері
Төлемді кешіктіріп беретін несиелер тікелей немесе жанама банкілік
Тікелей және жанама тұтыну несиесі өзінің кемшіліктері мен
Екінші жағынан, келесі банктік несиелендіруге байланысты банк көзқарасы
Біріншіден қазіргі несиелендіру тәжірбиесі бірқатар күрделілікке ие: а)жеке
Екіншіден, елдегі макроэкономикалық жағдай да банктің жеке клиенттерінің
Біздің елімізде тұтыну несиесінің кең таралуына негізгі кедергі–бұл,
Несиені алу кезінде негізгі мәселе - банкке кепіл.
Сондықтан, банктердің тәуекелі несиені қайтармау, несие көлеміне кепіл
Сонымен қатар, несиелік тәуекелді реттеудегі мемлекеттің де ролі
ҚР Ұлттық Банк мен Қаржы нарығы мен қаржы
Банктік жүйенің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
Банктер қызметінің сенімділігін қамтамасыз ету. Мысалы, бір қарыз
Жалпы экономикаға әсер етуіне байланыста несиенің кейбір түрлерін
Банкирлердің айтуынша, жеке тұлғалармен операциякөлемінің айтарлықтай өскенде несие
Тағы бір мәселе декларацияланбайтын ақша айналымының болуымен байланыстылығы
Экономикасы дамыған елдерде ІЖӨ - мен салыстырғанда тұтынушылық
Ресейде тұтыну несиесінің тәжірбиесі демократияланған. Мысалы халық тұтыну
Қазақстан тұтыну несиесінің қатаң жағдайларының болуы бізде несиені
Тұрғындардың қажеттіліктеріне банкілік несиелендіру банкке тәуекелді қысқартуға мүмкіндік
Тұтыну несиесі көптеген елдердің экономикасында үлкен роль атқарады,сондықтан
Бірнеше жыл бұрын жағдайы Қазақстандағыдай болған «азия жолбарыстары»
Бүгінгі күнге, Азияның осы аймағы, Тайланд, Жапония, Оңтүстік
Осы бизнес түріндегі «жауапкершілік тұжырымдамасын» атап өту қажет.
Тұтынушылық несиелендіру экономикалық өсімге ықпал етеді, бірақ оны
Көптеген адамдар несиелер қымбат болғандықтан, банктер көп ақша
Банктің рейтингісі, профилі, жарғылық капиталы және жинақ шоттары,
Тәуекелдерді басқару бизнес пен банк үшін ең басты
Тұрмыстық несиенің дамуы ипотекалық несиемен байланыстырылады. Тиімді жоба
Жоба бойынша еуропалық қаржы институттары тұрғын үй банкісінің
Несиелеу кезінде барлық конфликттік жағдайлар сот арқылы шешіледі,
Сондықтан, қазіргі Қазақстандық банкілермен несиелендіру тәжірбиесі өзінің несиелендіру
Зерттеу көрсеткендей, барлық әлем елдерінде тұтыну несиесі–бұл тұрмыс
Бұл несие түрін әлтүрлі елдерде салыстыру оның даму
Дамыған елдердің бір заттарды жеке тұлғаларға сатуда тұрақты
Банк тұтыну несиесіне белсенді кірісуде. АҚШ және Ұлыбритания
Біріншіден, «персоналды несие» - бұл жеке тұлғаларға ақшалай
Екіншіден, бұл несиелер нақты коммерциялық мәмілеге байланысты, сондықтан
Үшіншіден, делдалдардың жоқтығы мұндай несие жүйесі қарапайым және
Қазіргі уақытта персоналды несиені пайдалану ережелер біртекті болды.
Мұндай сызбаның ерекшелігі, қатардағы азаматтың 3 және одан
Парламент депутаттары мен азаматтардың үндеуін ескере отырып, үкімет
Сонымен қатар, несиелік тәуекелді реттеудегі мемлекеттің де ролі
Тағы айта кететін жағдай бұл несиелік мониторинг. Яғни
Несиелік мониторингті жүргізуге арналған ақпарат көзіне мыналар жатады:
Банкте жинақталған қарыз алушы туралы ақпарат;
Қарыз алушыдан алатын ақпараттар;
өзге көздерден алынатын ақпараттар (жабдықтаушылардан, сатып алушылардан, өзге
Ақпараттың толығына қарай несиелік мониторинг ағымдық және тереңдетілген
Ағымдық мониторинг – ай сайын ағымдық мониторинг есебі
Ағымдық несиелік мониторинг әр сайын несие толық қайтарылғанға
Ағымдағы мониторингтің негізгі қадамдарына мыналар жатады:
қарыз алушының шотындағы ақша қаражаттарының қозғалысына бақылау жасау;
клиентке ескертулер жасау (несиені төлеу мерзіміне екі үш
Клиенттің орналасқан жеріне бару (қарыз алушы кәсіпорынның қаржылық
Қарызды қайтару күнінде несиені қайтару кестесі бойынша қарыз
Егер қарыздың қайтаруын кешіктіру қарыз алушының негізгі қарыз
Егер қарыз алушының тексеріп бару барысында несиені қайтармауымен
Қарызды кешіктіру себептері;
Кешіктірілген қарызды қайтару мүмкіндігі;
Алдағы уақыттарда қарызды қайтару кестесін орындау мүмкіндігі.
Тереңдетілген мониторинг–ай сайын тереңдетілген мониторинг есебі түрінде рәсімделетін,
Тереңдетілген мониторгтің ұзақтылығы мыналарға тәуелді:
Қарыз алушының несиелік рейтингіне;
Қарыз алушының саласының жағдайына.
Несиелік рейтинг – несиені қайтару ықтималдығы, міндеттемені орындау
Несиелік мониторинг келесі бір түріне несиелік ресурстардың мақсатты
Егер жоба бойынша несиелік ресурсты игеру кезең –
Қарыз алушының несиелік ресурстарды көздеген мақсатқа пайдаланбағаны анықталған
Тұтынушылық несиелендіру үй шаруашылығы борышының елеулі бір бөлігін
Екінші деңгейлі Қазақстан банктері тұрғындарды бөлшек несиелеуге түрлерінің
II. Тұтыну несиесін «Казкоммерцбанк» АҚ тәжірибесінде
талдау
2.1. Казкомерцбанктің тарихы және құрылымы
1990 жылы құрылған «Қазкоммерцбанк» АҚ, қазіргі уақытта активі,
2007 жылдың 31 желтоқсанындағы қаржылық есеп-қисаптың халықаралық стандарттары
2007 жылы банк басты компаниялардың акционерлеріне тиесілі
Қаражатты тартудың негізгі көзі – банк депозиттері болып
Депозит тартумен қатар банк теңге және шетел валютасында
2008 ж. 1 қаңтардағы жағдай бойынша, Банк бас
Сондай-ақ, Банктің Қырғызстанда («Қазкоммерцбанк Қырғызстан» ЖАҚ ), Ресейде
Қазкоммерцбанк ең ірі үш халықаралық төлем жүйесінің
Сонымен қатар банктің банкоматтар желісі бар. 2008 ж.
Қазкоммерцбанк қашықтықтан қызмет көрсету бойынша Қазақстандағы жетекші банк.
Банк орташа және ірі қазақстандық және Қазақстанда өз
Банктік қызметтен басқа Банк өзге де қаржылық қызметтер
Банк стратегиясы - көшбасындағы банк пен қаржы қызметтерінің
1994 жылдан бері Банк ҚРҰБ мен ҚР Қаржы
1996 жылы Банк өзінің негізгі мақсатына – банктік
1997 сәуірде Казкоммерцбанк ЕБРР қаржыландыратын және сол кезеңде
1998 жылдың мамыр айында Банк үшін жылдық еурооблигациялар
1997-2004 жылдар аралығында Казкоммерцбанкте қатарынан
2001 жылы Банк елімізде бірінші болып тікелей DEG
2002 жылы Казкоммерцбанк Кыргызавтобанкінің 74% акциясын алды, мұнан
2003 жылы ЕБРР Банкпен акционерлік капиталға қатысу жөнінде
1990 жылы құрылған Казкоммерцбанк қазіргі уақытта активі, несие
Банктің негізгі қызметі дәстүрлі депозиттер қабылдау, теңге мен
Сондай-ақ, Банктің Қырғызстанда («Казкоммерцбанк Қырғызстан») және Ресейде («Москоммерцбанк»)
Банктік депозиттер қаражат тартудың елеулі көзі болып қала
2007 жылы банкте ипотеканы қосқанда 67 мың тұтынушылық
Сонымен қатар, Банктің тармақталған банкоматтар торабы бар. 2007
Банк орташа және ірі қазақстандық және Қазақстанда өз
Банктік қызметтен басқа, Банк өзге де қаржылық қызметтер
Банк стратегиясы өсу және ұлғайтылған операциялық тиімділік арқылы
Банк стратегиясы өзіне көшбасшы банк позициясын және қаржылық
«Казкоммерцбанк стратегиясы»
Банк қызметтерді кеңейту. Сондай ақ, банк өз қызметтерінің
Ақпараттық басқару жүйесі мен операциялық тиімділікті жақсарту. Банк
Қор жасау базасын жақсарту. Банк бағынышты және негізгі
Басқа қаржылық қызметтер нарығына шығу. Қазақстандық құнды қағаздар
Банк лицензиясы
Банкте келесі лицензиялар бар.
Қазақстан Республикасы Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу
Қазақстан Республикасы Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу
Қазақстан Республикасы Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу
өз жұмыскерлерінің денсаулығы өмірін қорғауға, жеке мүлігін, оның
Банк Қазақстандық өзге де банктер сияқты жергілікті әрі
Қазақстан нарығына шетелдік банктердің қызығушылығы артқанын ескере отырып,
Кесте-1
Казкоммерцбанктің негізгі экономикалық көрсеткіштері
(млн тг.)
Көрсеткіштер 2007 2008 2009 Жалпы активтер
Жарғылық капитал 389,588 313,862 319,219
Меншікті капитал 6,998 6,990 9,032
Резервтік қорға аударғаннан кейінгі таза операциондық табыс 107,946
Қаржылық нәтиже 11457 24553 4735
Займдар және лизинг 281251 876231 119520
Бағалы қағаздар 210343 251128 40399
Халық салымдары 351703 520153 83572
Акция котировкасы (жылдың соңғы айына орта есеппен) 1316,16
* Дерек көзі:Казкоммерцбанк Акционерлік қоғамының корсеткіштері*
Казкоммерцбанк берген несиелер көлемінің өсуі 2007 жылға дейін
Осы 1-кестедегі көрсетілген мәселелерді нақтырақ төмендегі 1-суреттен
Сурет 1. Казкоммерцбанктің активтерінің динамикасы
Дерек көзі: Ұлттық банк мәліметтері бойынша автордың құрастыруымен
Мысалы, 2007 жылғы 31 желтоқсандағы қаржылық есеп-қисаптың халықаралық
Бұл айтылған жәйттер тек қана Казкоммерцбанкке ғана тән
5-кесте
Аймақтар бойынша банктердің халыққа берген ипотекалық несиелері
Аймақтар
2007ж
Млн.тг 2008ж. млн. теңге 2009ж. млн. теңге
өсуі (2009/2010)
Астана қаласы 78351 64615 60953 0,97
Алматы қаласы 361169 398092 306683 1,2
Акмола 23863 21027 17727 0,98
Ақтөбе 54529 46841 38099 0,98
Алматы облысы 42982 36921 33512 1,01
Атырау 53916 44379 36702 1,02
Шығыс Қазақстан 82218 68272 55320 1,03
Жамбыл 41081 35273 31199 0,98
Батыс Қазақстан 29032 25110 19942 0,95
Қарағанды 83679 68150 57260 1,007
Қостанай 37963 28996 25829 0,94
Қызылорда 29570 25783 20882 1,03
Маңғыстау 58842 49038 41782 0,99
Павлодар 53095 40885 36048 1,01
Солтүстік Қазақстан 25946 19839 15843 0,97
Оңтүстік Қазақстан 97400 77039 69665 1,08
Барлығы 1 157 635 1 020261 867479 1,06
Дерек көзі:ҚР Ұлттық банкінің статистикалық бюллетенінің мәліметтері
Жоғарыдағы кестеден соңғы екі жыл ішінде республика аймақтары
Осы жоғарыда айтылған мәселелерді нақтырақ келесі суреттен көруге
Сурет 2. Банктердің несие портфелінің өзгеру динамкасы
Дерек көзі: автордың Ұлттық банк мәліметтері бойынша құрастыруы
Жалпы аймақ бойынша банктедің халыққа берген тұтыну мақсатындағы
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының Қаржылық Қадағалау Агенттігінің мэліметтеріне
Банктегі тура факторлар:
экономикалық даму – Банк клиенттерінің тарапынан несие қорларына
макроэкономикалық тұрақтылық – жаңа банктік өнімдерді өндіру үшін
техникалық жабдықтану – қазіргі заманға сай техникалық құралдар
несиелік рейтингтің бар – болуы Банкке салыстырмалы түрде
Теріс факторлар:
бәекелестіктің әсері – көрсетілетін банктік қызметке бағаның арзандауына
2.2.«Казкоммерцбанк» АҚ тұтыну несиесін
Банк опепацияларын жүзеге асыру, сондай ақ банктердің осы
Банк операцияларына мыналар жатады:
а) заңды тұлғалардың депозиттерін қабылдау;
б) жеке тұлғалардың депозиттерін қабылдау;
в) банктер мен банк емес қаржы мекемелерінің корреспонденттік
г) кассалық операциялар; банкноттарды қабылдау; қайта есептеу есептеу,
д) аудару операциялары: заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардың
е) есептеу операциялары: заңды тұлғалар жеке тұлғалардың вексельдері
ж) несие беру операциялары: ақшалай нысанда кредит беру;
з) инвестицияланатын қаражатты иеленушілердің оларға билік
и) сенім (трасталық) операциялары: сенім білдірілген адамның мүддесі
к) клиринг операциялары: төлемдерді жинау, салыстыру,сорттау және растау,
л) сейфтік операциялар: сейф жәшіктерін, шкафтар мен үй
м) ломбард операциялары: сақтауға алынып оңай өтетін бағалы
и) чектерді эмиссиялау;
о) төлем құжаттарын инкассоға қабылдау, акцепт, төлем жасау
п) төлем карточкаларын шығару;
р) шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру;
Жоғарыда аталған операцияларды жүргізу үшін банктерге және басқа
Осы тармақта а) және б) тармақшаларында көзделген операцияларды
Ұлттық Банктің лицензиясы болған жағдайда банктер осы баптың
А) бағалы металдарды (алтын, күміс, платина, платина тобына
Б) Қазақстан Республикасынан тыс жерлердегі инвестициялық операциялар;
В) кепілдік операциялар: үшінші тұлғалар үшін ақшалай түрде
Г) жалға берушінің жалға берілетін мүлікке меншік құқығын
Д) өз меншігіндегі бағалы қағаздарды эмиссиялау;
Ж) форфейтингктік операциялар: тауарларды сатып алушылардың берешек міндеттемесін
З) факторингтік операциялар: тауарларды сатып алушылардан төлемсіз тәуекел
Бағалы қағаздар нарығында делдалдық операцияларды Қазақстан Республикасының Бағалы
Банктер жүргізетін операцияларға қойылатын жалпы талаптар:
1. Банктер операцияларды жүргізудің жалпы шарттарын белгілейтін ережелер
2. Банк операцияларын жүргізудің жалпы шарттарын банктің байқаушы
а) қабылданатын депозиттер мен берілетін несиелердің шекті сомасы
б) депозиттер мен несиелер бойынша пайыздық ставканың шекті
в) депозиттер мен несиелер бойынша пайыз төлеудің шарттары;
г) банк қабылдайтын қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
д) банк операцияларын жүргізу ставкалары мен тарифтері;
е) банк пен оның клиентінің құқықтары мен міндеттері,
ж) банктің Байқаушы кеңесі анк операцияларын жүргізудің жалпы
3. Банктің ішкі ережелері:
а) банк бөлімшелерінің құрылымын, міндеттерін, қызметі мен өкілеттігін;
б) ішкі аудит қызметінің, несие комитеті мен басқа
в) құрылымдық бөлімшелер басшыларының құқықтары мен міндеттерін;
г) банкің атынан және оның есебінен мәміле жасаған
Банктің операциялар жүргізудің жалпы шарттарын ашу жөніндегі міндеті
Операциялар жүргізудің жалпы шарттарын ашық ақпарат болып табылады
Бұл норма осы Жарлыққа сәйкес банк құпиясына не
Банктер клиенттің бірінші талап етуі бойынша банк операцияларын
Банктердің клиентке банк операциясын жүргізуге байланысты ықтимал тәуекелдер
Банк пен клиент арасындағы қатынастардың шарттық сипаты
Банктер арасындағы, сондай ақ банктер мен олардың клиенттері
Банктің заңды тұлға клиенттері (депозиторлары), егер Қазақстан Республикасының
Несиелер беру
Өз атынан және өзі тәуекел етіп басқа тұлғаға
Егер ақша қаражатын алушы банк немесе депозиттерді қабылдауға
Банктің несие операциясы оның Байқаушы кеңесі бекітетін ішкі
Банктің несие комитеті ішкі несие саясатын жүзеге асырушы
Ішкі несие саясаты туралы ереже неисе операцияларын жүзеге
А) заңды және жеке тұлғаларға несие беру
Б) лауазымды адамдар мен банк қызметкерлеріне несие беру
В) несие комитетінің ұйымдық құрылымын, қызметімен өкілетігін;
Г) несие комитеті мүшелерінің жауапкершілігін;
Д) несие берудің шекті мөлшерін;
Е) несие шарттарын бекіту рәсімін белгілейді;
5. Осы баптың екінші төртінші тармақтарында белгіленген нормалар
Несиелердің қайтарымдылығын қамтамасыз ету
Несиелердің қайтарымдылығы айыпақымен, кепілмен, кепілдікпен, кепілдемемен және заңдармен
Клиенттің несиені қайтару қабілеті жоғары және ол сенімді
Кепіл туралы шартпен, сондай ақ заң актілерімен көзделген
Осы баптың 1-3 тармақтарында белгіленген нормалар банктердің
Төлеуге қабілетсіз қарыз алушыға қатысты қолданылатын шаралар
Кредитор банк несие шарты бойынша өз міндеттемелерін орындамаған
Жаңа несие бермеуге;
Қарыз алушының кез келген шотындағы ақшалай қаражатынан
Төлеуге қабілетсіз қарыз алушыны Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес
Ескіру мерзімі
Банктердің несие шарттары жағдайларын тиісті дәрежеде орындамағаны үшін
Ақшалай қаражаттар аударуды жүзеге асыру
Банктер ақшалай қаражаттар аударуды Ұлттық Банк белгілейтін нысандарда,
Ақшалай қаражаттар аудару тиісті дәрежеде жүзеге асырылмаған ретте
Банк төлем құжаттарының қолдан жасалғандығын растайтын құжаттар болған
Ақшалай өаражаттардың халықаралық аударымдарын банктер халықаралық банк тәжірибесінде
Ставкалар мен тарифтер
Проценттер мен комиссиялардың ставкаларын, сондай-ақ банк қызметі көрсетілгені
Тұтыну несиесін беру тәртібі
Тұтыну несиесі бойынша жұмыстарды
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін, «Медеу»
Тұтыну несиесі бас банктегі
Банктің Жеке тұлғаларға қызмет
Банктің Филиалы;
Банктің операциялық басқармасы;
Банктің қаржы – экономикалық Департаменті;
Банктің құқықтық басқармасы;
Банктің қауіпсіздік Департаменті;
Банкпен жұмыс істейтін Сақтандыру компанияларымен жүзеге асырылады./30/
Бас банкте тұтыну несиесін беру туралы өтінішті және
Егер, несие алушы экспертиза жасауға қажет барлық құжаттар
бағалауға байланысты құжаттарды беретін болса, онда кешенді экспертиза
Несиелік Комитет Экономикалық қауіпсіздік Департаментінің қортындысына сүйене отырып,
Ал егер несиелік жоба күрделі болып Департамент көлемінде
Тұтыну қажеттілігін өтеу үшін берілетін несие сомасы клиенттің
Қарыз алушы банктегі есеп шоттан несиелік қаражаттарды пайдалануға
Несие берілгеннен кейін он күн ішінде несиелік қызметкер
Егер, клиент несиелік келісім шарт бойынша несие мерзімінің
Мониторинг жүргізу тәртібі.
Несие қызметкерінің міндеттері:
Несие алушының несие келісім шартында көрсетілген шарттарды
Несие алушының банктегі шотқа ақша қаражаттарының уақытылы түсіп
Кепіл заттың сапасын бақылап отыру;
Кепіл берушінің қаржылық жағдайына мониторинг жүргізу.
Осы жасалған жұмыстар бойынша тексеру Актісі жасалады, оны
Коммерциялық Департамент Директоры тексеріп, оған қол қоюы қажет.
Несие қаражаттарының мақсаты немесе мақсатқа сай емес қолдануы
Несие алушының табыстары қаржылық сараптау мәліметтерімен салыстырылады, олардың
Кепіл берушінің қаржылық жағдайын бақылауға алады;
Кепіл заттың сапасын қадағалайды.
Тұтыну мақсатына берілетін несиелердің шарттары.
Аталмыш «Казкоммерцбанк» АҚ-дағы банктік экспертиза жасау
барысында несие алушыға келесідей талаптар қойылады:
Несиені алған клиент 58 жасқа толғанша өтеуі. Демек
Расталған табыстардың болуы қажет;
Несие алушының тұрақты жұмыс орны болуы керек;
Клиенттің және оның туысқандарының басқа несиелік институттар алдында
Несие бойынша өтімді кепіл мүліктері болуы керек;
Несие алушы сотталмаған және үстінен іс жүргізілмеген болуы
Несие алушының төлем қабілеттілігін анықтау
Банктің несие қызметкері несие алушының арызын алып,
кейін барлық құжаттарда,анкетада көрсетілген мәліметерді текері қажет. Егер
Ол анықтамада келесі мәліметер көрсетілуі керек;
А) анықтама берген ұйымның толық атауы, банктік шоттың
Б) несие алушының осы ұйымда тұрақты жұмыс істеу
В) соңғы 12айдағы несие алушының орташа айлық табысы;
Г) жалақы есебінен соңғы 12 айдағы шегерімдер.
Анықталған ұйымның жетекшісінің және бас бухгалтердің қолы, ұйымның
Ал, егер несие кәсіпкерлік қызметтен түсетін табыс есебінен
Берілген несие сомасы алушының барлық төлемдерін кейінгі
Анықталынатын коэффициентердің мөлшері басқа да факторларға байланысты.Атап айтсақ:
Несиені қайтаруды қамтамасыз ету;
Банктің сәйкесінше бөлімдеріндегі қорытындыларындағы ақпаратқа байланысты өзгертіледі./5/
Несие алушының төлем қабілетін анықтау барысында және несие
Ал, жеке тұлғалардың автокөлік алуын қолдап, нсие берудің
Жеке клиенттерге көрсетілетін банктік қызметтер спектрін көбейтіп оларды
Банктегі тұтыну несиелерін беру процесін унификациялау;
Банктік қызметтерді көрсету үшін тек жеке тұлғаларды емес,
Банктік несие портфелін көбейтіп, диверсификациялау.
Автокөлікті банктік несие арқылы алу кезінде несие
Казкоммерцбанк «Татымды несие» Сіздерге елдің кез келген автосалонында
Бұл бағдарлама Сізге тиімді несиелеу шарттарымен қолданыста болған
Жылдам!- Несие беру туралы мәселені банк Сіз өтініш
Тиімді! – Қолыңызда оның құнының бөлігі ғана бола
Ыңғайлы! – Несиені сіздің тұратын жерңізге немесе жұмысыңызға
«Ұсталған» автокөлікті сатып алудың несиелеу бағдарламасы.
Қолданыста болған автокөлікті сатып алудың несиелеу бағдарламасы Сізге
«Татымды несие» -жаңа автокөлік сатып алуды несиелеудің арнайы
Гаранттық схема (гарантированная схема) – автакөлікті сауда копаниясы
Бұл схема несиелік желілерді ашуға, яғни сатып алушы
Бұл несиелер 21 жастан 56 жасқа дейінгі Қазақстан
Несие сомасы несие алушының категориясына және оның табыстары
Несие алушының категориясы несиені қамтамасыз етуге байланысты анықталады.
Егер, кепіл ретінде алынатын автокөлік болса, оны несие
Нақты айтатын болса: жол апаттарына (әр түрлі апаттар),
(найзағай түсуден, жер сілкінісінен және топан судан), автокаско.
Кесте 2
Екінші деңгейлі банктердің экономика салалары бойынша несиелері
2007 ж 2008 ж 2009 ж
наурыз маусым қыркүйек желтоқсан наурыз Маусым қыркүйек
Барлық несиелер
Соның ішінде: 1623357 1901945 2118482 2592061 2733194 3116183
Өнеркәсіп 308722 352135 347392 437727 418756 421265 474214
Ауыл шар-ғы 129097 139541 144968 163990 156613 170770
Құрылыс 165618 207694 247743 313481 360998 418177 514975
Көлік 61607 77758 81115 96043 97765 94954 96958
Байланыс 16202 18236 16216 21689 16670 17712 21014
Сауда 433704 478984 538127 638343 668813 739792 894983
Өзгелері 508344 627597 742920 920787 1013579 1253513 1639057
* Дерек көзі: Қазақстанның статистикалық шолуы №1, 2009
2007 жылы азаматтарға тұтыну мақсаттарына берілген несиелер үлесі
Банктен клиентке берген несие көлемі 31.12.2007 жылғы жағдай
2009 жылы тоғыз айда несиелері бойынша жоғалтуларға ықтимал
2009 жылы тоғыз айда клиенттердің несиелері бойынша ықтимал
Банктерде несиелік– брутто көлемі төрт есе өсуіне байланысты,
Таза пайыздық табыс
Төмендегі кестеде 2009 және 2008 жылдары тоғыз
Кесте 3
Несие бойынша жоғалтуға резервтер
2007 2008 2009 өзгерістер
Пайыздық табыс 316,548 380,777 372,939 51,6
Пайыздық шығын 171,672 181,265 179,737 68,9
Несиелер бойынша жоғалтуға резервтерді қалыптастырғанға дейінгі таза пайыздық
Несиелер бойынша ықтимал жоғалтуларға резервтерді қалыптастыру 69,956
Таза пайыздық табыс 74,740 48,815 89 42,2
*Дерек көзі: Казкоммерцбанктің статистикалық бюллетені 2009ж
Несиелер бойынша ықтимал жоғалтуларға резервтерді қалыптастырғанға дейінгі таза
Несиелер бойынша жоғалу ықтимал резервтерін қалыптастыруға кететін шығындарды
2.3. Тұтыну несиесін уақытында қайтаруды қамтамасыз ету формалары
Өтімділік деңгейіне қарай қамтамасыз етудің төмендегідей түрлері бар:
Банктің филиалдарына кепіл берушінің салған ақшалай депозиттері;
Кепілдеме беруге құқықтары бар ұйымдар мен кәсіпорындардың кепілдемесі;
Өтімді қозғалмайтын және қозғалмалы меншік.
Несиені қамтамасыз ету ретінде несие алушының меншігі немесе
Меншіктің қамтамасыз етулер ипотека түрінде де, заклад түрінде
Банктік тәуекелдерді төмендету мақсатында несиенің қайтарылуын қамтамасыз етудің
Қозғалмайтын мүліктерді бағалау келесі құжаттар негізінде жасалады:
Бағаланатын объектілердің техникаклық құжаттамалары (оригинал);
Кепіл берушінің бағаланатын объектілерге меншік құқығын куәландыратын құжаттар;
Егер, бағаланып отырған сауда объектісі болса, жылдық, айлық
мүлікті бағалау үшін, банк қызқметкеріне мүлікті көрсету туралы
Банктің кепіл қызметі клиент тапсырған қүжаттар негізінде кепілге
Несие алушы тапсырған құжаттарды талдау, бағаланатын объектіні визуалды
Бағалаудың келесі этапы – меншік құқығын анықтау. Құнды
Қозғалмайтын мүліктің құнын бағалауда үш негізгі әдістер қолданылады:
Шығынды әдіс;
Табысты әдіс;
Сатуларды тура салыстырмалы талдау әдіс;
Қозғалмайтын мүлікті бағалау бойынша қызмет арқылы арқылы түрлі
Қозғалмайтын мүлікті шығынды әдіспен бағалау
Шығынды әдіс инвесторлардың қозғалмайтын мүлікті сатып алу мүмкіндігін
Қозғалмайтын мүлік нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігі болу
Шығындар әдісін қолданып, бағалау процедурасының негізгі этаптары:
Иелігіндегі жерді пайдалану құқығының құнын есептеу немесе бағалау
ұқсас ғимараттар мен құрылыстарды салу құнын есептеу, қалпына
ғимараттардың физикалықжәне моральдық тозу сомасын анықтау;
ғимараттардың нақты құнын анықтау үшін қалпына келтіру бағасын
ғимараттардың есептелген құнына жердің құнын қосу.
Ғимараттардың құрылысының құнын есептеуге негіз болатын:
ағымдағы бағалардың мәліметтер базасы. Бұларға дайын үйлердің, офис
құрылыстар объектісін қабылдау туралы мемлекеттік актілердің болуы;
жобалық-сметалық құжаттамалар.
Эксплуатациялау процесінде ғимараттар жіне құрылыстар тозуға
ұшырайды, яғни олардың құны жылдар өткен сайын
Жалпы ғимараттың тозу пайызы келесі формуламен анықталады:
Uф=A1*G1/100
Uф –ғимараттың физикалық тозуы;
A1 – ғимараттың констративті элементтерінің тозуы;
G1 – ғимараттың құны ішіндегі конструктивті элемент алатын
Шығынды әдіс бойынша мемлекеттегі жалпы экономикалық жағдай есепке
Табысты әдіс
Табысты әдіс күту қағидасына негізделген. Бұл қағида бойынша
табысты дисконттау әдісі;
тікелей капитализациялау әдісі.
Бұл универсалды әдістерді әр түрлі мүліктік кешендерге қолдануға
Болашақтағы табыстарға төмендегілер кіреді.
Иелену мерзімінде объектілерді эксплуатациялаудан алатын кезеңдік табыстардың ақша
Иелену мерзімі аяғындағы объектілерді сатудан түскен болашақ түсім
Салынған капиталдар күрделі пайыздар ережесі бойынша өз-өзімен өседі.
Сонымен бірге, табыстардың белгілі бір нормасын көрсетуге болады,
Тікелей капитализациялау әдісінің формуласы:
S0=E/Rк
S0 – объектінің ағымдағы құны;
Rк – капитализациялау коэффициенті;
Бұл әдіспен объектінің ағымдағы құнын есептеу үшін
Жылдық таза табысты есептеу;
Капитализациялау коэффициентін таңдау;
Капитализациялау коэффициенті нарықтық инфляция негізінде де анықталуы мүмкін.
III. Жеке тұлғаларды несиелеуді жетілдіру жолдары
3.1 Қазақстанда жеке тұлғаларды несиелеуді жетілдіру жолдары
Айтып кеткендей, тұтыну несиесі халықтың тұтыну қажеттіліктерін қанағаттандыру
КСРО кезінде (1987 жылға дейін) қайта құру процесіне
Ал, қазіргі кезде тұтыну несиесін екінші деңгейлі банктердің
2000 жылдан бері Қазақстанның қаржылық жағдайы жақсара түсті.
Қазақстан Республикасында жылжымайтын мүлікті кепілге ала отырып банктік
Ипотекалық несиенің дамуы Қазақстанда баяу жүруде. Оның басты
Қазақстан Республикасында тұрғын үй салуды дамыту мақсатымен институтционалдық
Бұл банктің қайта құрылуымен байланысты ипотекалық несиелерді арзандатуға
Бүгінгі таңда, үй сатып алу және коммерциялық жылжымайтын
Қазкоммерцбанктің тұтынушылық несиелеу бағдарламасы бізге «Ақшаны қайдан алуға
Кезек күттірмейтін мұқтаждарға несие берудің мәні мынада, бізден
Несиелеу шарттары:
Несие валютасы: теңге, АҚШ доллары
Несие мөлшері: теңгеде – 6 500 000-ға дейін;
Несиенің ең төменгі мерзімі: – 6 ай
Несиенің ең жоғарғы мерзімі: теңгеде – 3 жылға
Несиені қамтамасыз ету: жылжымайтын мүлік
Несиені өтеу: ай сайын тең жарналармен (ануитетті төлемдермен)
Шотты жүргізгені үшін комиссия: несие сомасынан 0,5%,
Дамыған елдерде ипотекалық несиелеудің схемалары әр түрлі болады,
Ипотекалық несиелеудің американдық схемасы банктік несие негізінде құрылып,
Несие алушының келесі қадамы несие сомасы шегіне сәйкес
Ал, ипотеканың неміс схемасы американдықпен салыстырғанда икемсіз болып
Қазіргі кезде, несиелеу секторындағы коммерциялық банктер арасындағы бәсекелестік
Үкімет ипотекалық жүйенің Малазиялық моделін қолдануды дұрыс деп
Сонымен қатар, біз американдық моделді қолдануымыз да мүмкін.
Дамыған елдер тәжірибесі көрсеткендей ипотекалық жүйе жеке әлеуметтік
Ипотекалық жүйе инвесторлардың қажет ететін сенімді қаржылық құралдарын
Қазіргі кезде коммерциялық банктер арасындағы бәсекелестікке байланысты несие
Банкаралық бәсекенің өсу жағдайында халықты несиелеуді жетілдіру банк
Несиелік операциялардың табыстылығын жоғарылату несиелік тәуекелдерді бағалау сапасына
Скоринг негізінен жеке тұлғаларды несиелеуде, әсіресе қамтамасыз етілмеген
Скорингтік әдістің айрықша белгісі-оның шаблон бойынша емес, әр
Несиелік скоринг жүйесі плпстикалық несиелеуді дамытуда үлкен роль
Қазақстандық банктерде жеке тұлғаларға деген несие қабілеттілігінің скорингтік
Экспресс-несие тұрғын үй немесе автокөлік сатып алу сияқты
Экспресс-несиенің көмегімен Сіз ұзақ мерзімді қолданыстағы тауар (тұрмыстық
Экспресс-несиенің жақсы жағы мынада, Сіз оның көмегімен өзіңіздің
Валюта: теңге
Несие мөлшері: 5 000 АҚШ долларының баламасы
Несие мерзімі: 6 айдан 18 айға дейін
Несие үшін төлем: теңгеде – жылдығы 23%-дан бастап
Несиені ұйымдастырғаны үшін біржолғы комиссия: несие
Экспресс-несие алу үшін МІНДЕТТІ ҚҰЖАТТАР ПАКЕТІ:
Жеке куәлік (көшірмесін түсіру үшін);
СТН (көшірмесін түсіру үшін);
Қарызгердің толтырылған сауалдама-өтініші;
Несие тарихы субъектісінің – жеке тұлғаның ол туралы
Несие тарихы субъектісінің – жеке тұлғаның несие есебін
Банктің төлем карточкасын төлеу жөніндегі құжат көшірмесі (карточка
Жалақыларын Қазкоммерцбанк арқылы алатын компаниялардың қызметкерлері үшін қосымша:
Ағымдағы/карточкалық шот бойынша 12 айдың үзінді-көшірмесі (бөлшек
«ҰларҮміт» ЖЗҚ мен басқа зейнетақы қорларының салымшылары үшін
Зейнетақы қорынан 12 айдың үзінді-көшірмесі.
Соңғы 12 айдың жалақысы туралы анықтама./32
Алайда, скоринг негізінен банк қызметтері міндетті түрде дүкенде
Несие – банктік жүйе арқылы нарықтық экономикада өте
Несиенің қажеттігі:
несие алатын ақша айналысы қоғамдық өндірістің шеңберын
несиетті қайтара үлестіру функциясын атқарады, ол арқылы жеке
айналым шығындарын үнемдеуге көмектеседі, несиенің дамуының барысында
ақша ағымдарының қозғалысы жылдамдады;
Халыққа несие беру екі жүйемен жүргізіледі.
Бюджет арқылы несие беру;
Банк арқылы несие беру.
Халыққа бюджеттен несие беру төмендегідей мақсаттарды қаржыландыру үшін
Лизингті ұйымдастыру бағдарламасы шеңберінде;
Шағын және орта бизнесті қолдау жобасын іске асыруға;
инвестициялық жобаларды бірлесіп қаржыландыруға;
ауыл шаруашылық жобаларын бірлесіп қаржыландыруға;
мемлекеттік білім беру жүйесіне берілетін несиелер.
Халыққа банк арқылы несие беруді ұйымдастыру бірнеше түрге
Тұтыну несиесі – ол төлемін кейінге қалдырып, тұтыну
Лизинг несиесі-тауар түрінде берілетін несие. Лизинг деп маманданған
Ауылшауашылық несиесі-ауылшаруашылығындағы негізгі капитал мен айналымына капиталдың қызметін
Шаруашылық несие- жоғары басшы органдардың өздеріне әкімшілік жолмен
Мемлекеттік несие-мемлекет пен жергілікті үкімет қорларының облигация сату
Халықаралық несие – мерзімді белгілеу, төлеу және кері
Несиенің берілу мерзіміне байланысты қысқа мерзімді (бір жылға
Облыстық бюджеттен берілген қаржы, ауылшаруашылығы жобаларын қаржыландыру үшін
Бюджеттік несиенің бағыттары отандық ауыл шаруашылығы тауар өндірушілеріне
Жарғылық капиталының 51пайыздан кем емес бөлігі
1.жобаның шарттарын алмастырушы бағыты;
2. өндірілетін тауарлардың ішкі және сыртқы рынокты толық
3.жаңадан ашылатын және қалпына келтірілетін жұмыс орындарының саны;
4. жобаның тиімділігі;
Несие алушылардың құжаттарына қойылатын талаптар: техника- экономикалық негіздемесі
Халықтың несие қатынастарының даму мүмкіншілігінің қорытындысы:
халықтың банктерге салымдар жасаудағы өсім құнынан гөрі осы
халқтың несиені пайдалану мүмкіншілігі оның өсім құнына тікелей
Халықтың қалыптасу,қолдау,даму бағыттарының алғашқы көздері несиелік (ипотекалық,лизингтік,ауылшаруашылық, тұтыну
Ативтер мен пассивтерді басқару субъектілерінің ішінде отандық банктік
Кесте-4
Екінші деңгейлі банктердің активтері мен шартты міндеттемелері
млрд.тг
Банк активтері мен шартты міндеттемелердің жіктелімі 2006 ж
Барлық активтер мен шартты міндеттемелер,млрд,теңге
1 965,9 3 330,3 5 427,0 1 1242,5
Стандартты 1 467,2 2 411,5 3 973,0
үлесі% 74,6 72,4 73,2 72,2
Күмәнді 475,0 862,6 1 382,1 3 026,9
Үлесі,% 24,2 25,9 25,5 26,9
1-санатты күмәнді 350,0 691,5 1 136,8 2 587,9
Үлесі,% 17,8 20,8 21,8 23,0
4-кестенің жалғасы
2-санатты күмәнді 37,0 28,9 38,2 112,7
Үлесі, % 1,9 0,9 0,7 1,0
3-санатты күмәнді 51,4 97,9 142,8 236,1
үлесі,% 2,6 2,9 2,6 2,1
4-санатты күмәнді 16,1 18,9 28,5 39,0
Үлесі,% 0,8 0,5 0,5 0,3
5-санатты күмәнді 20,5 25,4 35,8 51,2
Үлесі,% 1,1 0,8 0,7 0,5
Үмітсіз 23,7 56,2 71,4 97,9
Үлесі,% 1,2 1,7 1,3 0,9
* Дерек көзі: Екінші деңгейлі банктердің есептік және
Кестеден байқағанымыздай банктердің активтері мен шартты міндеттемелерінің сапасына
Ал күмәнді активтер мен шартты міндеттемелердің үлесі болса
Үмітсіз активтер мен шартты міндеттемелердің үлесі керісінше төмендеп
Ондай бөлімше ретінде біз, банктің басқару құрылымында әсіресе
Проблемалқ активтер дегеніміз-бұл банктің жіктелетін активтерінің бір бөлігін,яғни
Төмендегі суреттен 2006-2009 жж банктердің активтері мен шартты
Сурет 4- Екінші деңгейлі банктердің активтері мен шартты
*Дерек көзі: Қаржы қаражат №5, 2009
Біздің ойымызша қазіргі жағдайда банктің активі мен пассивін
Ондай бөлімше ретінде біз, банктің басқару құрылымында әсіресе
Проблемалқ активтер дегеніміз-бұл банктің жіктелетін активтерінің бір бөлігін,яғни
«Проблемалық активтерді басқару бөлімшесі» сияқты басқару құрылымдары шетелдік
1)Жоғары мөлшерде пайда табу мақсатында банктің тиімді несиелік-инвестициялық
Бұл жерде ең бастысы проблемалық активтердің пайда болуының
2) Проблемалық активтермен жұмыс бойынша қызметін жүзеге асыру
Жұмысты ұйымдастырудың негізгі қағидаттарына мыналар жатады:
Активтердің проблемалық активтер тобына өтуін ескерту, яғни ПАББ
Проблеманы шешу тәсілдерінің толықтылығы мен кешенділігі, яғни банктің,заңдар
Қабылданатын шаралардың өз уақытылығы, яғни проблемалық активтермен жұмыс
Қабылданатын шешімдердің тиімділігі, яғни бөлімшенің жұмысының нәтижесі банктің
Оң тиімділіктің артуы, яғни уақытында банктің алдындағы қарызын
3) несиелердің қайтарылмау тәуекелі мен бағалы қағаздарды
Аталған бөлімше банктің өзге де бөлімшелер және филиалдарымен
4)проблемалық несиелердің пайда болуы тәуекелдерден қашу және оларды
ПАББ-нің қызметкерлері жүйелі түрде өздерінің білімдерін жетілдіріп отыруға
5.ПАББ қызметінің барлық бағыттары бойынша әдістемелік, нормативтік, нұсқаулық
ПАББ өзінің құзыретінің шегінде банктің нормативтік және үкімдік
ПАББ-тің жоғарыда ұсынылған типтік міндеттеріне байланысты, оның атқаруға
Бөлімшенің қарауында болатын проблемалық активтер бойынша қарыздарды қайтару
өзге бөлімшелермен бірлесе отырып проблемалық қарыздарды қайтаруға байланысты
активтердің прорблемалық топқа ауысу кезеңінен бастап, олардан нақты
проблемалық активтермен жұмыс жасауға қатыстырылатын банктің құрылымдық бөлімшелерінің
бөлімшенің қарауында есепке алынатын қарыздарды қайтаруа байланысты туындайтын
Банктерде ПАББ жұмысының сызбасын әр түрлі жасауға болатыны
Біздің ойымызша 6 ай және одан жоғары мерзім
Сонымен қатар проблемалық активтермен байланысты мәселелерді шешуде арнайы
ПАК құрамы банктердегі несиелік комитет құрамынан саны жағынан
ПАК-тің кейбір ерекше отырыстарына өзге де мүдделі бөлімшелердің
Коллегиялық ұйымға мүшелері оның құрамына кіретін бөлімшелердің орынбасарларынан
Қазақстан 2030 жылға дейін дамуының стратегиялық жоспарындағы ең
Сонымен, шағын және бизнесті несиелеу жағдайын талдау барысында
шағын және орта бизнес субъектілеріне берілген несиелер көлемі
ЕДБ-дің шағын және орта бизнес субъектілеріне берген несиелердің
ЕДБ-дің аймақтар бойынша шағын және орта бизнес суьъектілеріне
ЕДБ-дің шағын кәсіпкершлікке экономика салалары бойынша несиелерінің жартысына
Енді «несиелер бойынша шығындар құнының тұжырымдамасы» туралы. Көптеген
Мысалы,бұрынғы КСРО елдерінде және көптеген Шығыс Еуропа елдерінде
Банктің рейтингісі, профилі, жарғылық капиталы және жинақ шоттары,
Тәуекелді бақылау өте маңызды сәт, өйткенді ол тұтынушылар
Тәуекелді басқару тәсілдерінде осы бизнестебелсенді ендірілетін жаңа технология
Жүйелердің бірі credit-scoring деп аталады әрі ол банктерге
Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау Тұтынушылық несиелендірумен
ҚОРЫТЫНДЫ
Бұл жұмыстың бірінші тарауында жалпы тұтыну несиесі және
Тұтыну несиесі деп халыққа тұтыну тауарларын сатып алу,
Несиенің бұл түрі қымбат өнімдерді сатып алу мақсатына,
Тұтыну несиесі көптеген елдер экономикасында үлкен роль атқаратындықтан,
Тұтыну несиесінің негізгі ерекшеліктеріне, осы несие түрі берілген
Ақшалай формада тұтыну несиесі тұтыну тауарларын алумен, көрсетілген
Тұтыну несиесінің негізгі мақсаты-халықтың тұрмс деңгейін жақсарту.
Әр елдегі тұтыну несиесінің даму дәрежесін салыстыратын болсақ,
Соңғы зерттеулерге сәйкес тұтыну несиесі банктермен берілетін несиелердің
Екінші тарау жеке тұлғаларды несиелік қабілетін бағалауға және
Банк несиелік саясатын белгілегеннен кейін, осы саясаттың іске
Несиелік келісім шартта бекітілген несиелеудің мүмкіндіктері мен шарттары
Сонымен, несиелік қабілеттілік дегеніміз-қарыз алушының уақытылы және толық
Коммерциялық банктер несие алушының өткен жылдардағы қаржылық жағдайына
Бұл жерде банкпен жүргізілетін: төлем қабілеттілікті бағалауға, несие
Несие қабілеттілікке сараптама жүргізу әр бір банкте кеңінен
Қазақстан Республикасында жылжымайтын мүлікті кепілге ала отырып,банктік несиелер
Ипотекалық несиенің дамуы Қазақстанда баяу жүруде. Оның басты
«Казкоммерцбанк» АҚ-ның мәліметтерін талдай отырып, мынандай қорытындылар жасауға
Ал, үшінші тарау шетелдік тәжірибеге және Қазақстан тұтыну
Қазіргі кезде, коммерциялық банктер арасында бәсекелестікке байланысты несие
Қазақстандағы несиелік жүйе Батыс елдерінің несиелік және жалпы
Пайдаланылған ғылыми әдебиеттер тізімі:
1. Мақыш С.Б. «Банк ісі» оқулық
2. Хамитов Н.Н. «Банк ісі» оқулық, Алматы 2007
3. Тулембаева А.Н. «Банковский маркетинг» Учебное пособие. 2007
4.Мақыш С.Б. Коммерциялық банктердің операциялары. Алматы 2002.
5. Баймұханова С.Б. «Бухгалтерлік есеп», Алматы 2005.
6. Сейітқасымов Г.К. «Бухгалтерский коммерческих банках»
7. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі, Алматы 1999 ж.
8. «ҚР Ұлттық Банкі туралы» ҚР заңы 1995
9. «ҚР банктер және банк қызметі туралы» ҚР
10. «Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» ҚР заңы.
11. 1995 ж. 23 желтоқсан №2723, 1997ж. 11
12.ҚР-ның кейбір заң актілеріне ипотекалық несиелеу мәселелері бойынша
13. Ғ.С. Сейітқасымов. Ақша, несие, банктер. Алматы 2001
14. Давлетова М.Т. «Кредитная деятельность банков в Казахстане»,
15. Баймұханова С.Б. «Бухгалтерлік есеп», Алматы 2005.
16.Положение об ипотечном кредитовании физических лиц. 2007г.
17.Процедура проведения оценки залогового имущества и методические рекомендации
18.«Казкоммерцбанк» АҚ-ның жылдық қаржылық есебі (2009ж.)
19. «Статистическое обозрение Казахстана», №1,2007
20. «Социально - экономическое развитие Казахстана» 2007(март
21. «Банки Казахстана», №5,2007. Конакбаева А.Г. «Кридитная система
22. «Банки Казахстана», № 2, 2008
23. «Континет», Татишева Е., «Рынок становиться чище»
24. «ҚазҰУ Хабаршысы» №3(43) 2006ж
25. «ҚазҰУ Хабаршысы» №3(55) 2007ж
26. «ҚазҰУ Хабаршысы» №3 (49) 2005ж
27. «Қаржы қаражат» №1 2006
28. « Қаржы қаражат»
29. w.w.w. coogle.ru.
30. w.w.w. yandex.ru.
31 w.w.w. kkb. kz.
2
Несиелік қызметті қамтамасыз етуді ұйымдастыру
Несиенісаралау
Лимиттер белгілеу
Несиені авторизациялау
Несиелік ақпараттық басқару жүйесі
Күмәнді несиелерді қалпына келтіру
Несиелік мониторинг
Несиеге бағаны қалыптастыру
Несиелік портфельді басқару
Несиелік тәуекелді басқару жүйесінің элементтері
Қарыз алушының несиелік қабілетін талдау және несие ұсынысымен
Коммерциялық түрдегі банктердің несиелік портфелін басқару
Коммерциялық банктер
Несиелік портфельді басқаруды талдау
Банктердің инвестициялық портфелін қалыптастыру және басқару әдістерін зерттеп, оның жетілдіру жолдарын іздеу
Банктің несиелік портфелін басқару
Банктің несиелік портфелін қалыптастыру және сапасын бағалау
Коммерциялық банктердің несиелік портфелін басқарудың экономикалық негізі
Несиелік портфелді басқару жайлы мәлімет
Банктің несиелік портфелі және оның сапасын бағалау әдістері
«Қазақстан Даму Банкі»АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПОРТФЕЛІН ҚАЛЫТАСТЫРУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ ПРОЦЕСІН ТАЛДАУ