Басқарудың демократиялық стилі
Мазмұны
Кіріспе 9
1 Басқару стилі мен басқару әдістерінің теориялық
1.1 Стиль түрлері және олардың сипаттамалары
1.2 Басқару түрін таңдау және басшының ролі
2 Менеджерлердің функциялары мен ролдерінің мазмұнын талдау
2.1 Менеджерлер қызметінің мазмұны және атқаратын ролдерінің
11
19
24
2.2 Қазіргі кездегі басқаруға қойылатын талаптардың негізгі
27
3 Басқару стилі және басқару әдістерін жетілдіру
3.1 Жеке тұлға, менеджердің беделі және билігі
3.2 Басқару стилі және оның ұйым тиімділігіне
31
34
Қорытынды 40
Пайдаланылған әдебиеттер 42
Кіріспе
Ұжымға басшылық ету процесінде, әлеуметтік-экономикалықтан басқа, әлеуметтік-психологиялық
Басқармадағы жұмыскерлердің шынайы мәдениетіне неғұрлым толық, әрі
Басқару қызметіндегі әрбір басшы тек өзіне ғана
Соның ішінде басқару қызметін жүзеге асыруда стильге
Бұл нақыл сөздердің дұрыстығын қазіргі жұмыс стильінің
Басшылық стилі тұрақтылығымен, амалдарды жиі-жиі қайталамауымен ерекшеленеді.
Басшы жұмысының стильі – оның басқару процесінде
Басшылық стильі басқару тәсілімен белгілі бір ара
Басқару тәсілі — басқару ісін жүзеге асырудың
Бұл ұғымның ең адал, дұрыс бағасы мынадай:
Басшьның дербес және жалпы стилі болады. Әрбір
1. Іс-арекет сипаты:
Басшы мен бағыныштылар арасындағы өзара байланыс:
Психологиялық касиеті;
Орындау тәртібінің жағдайы т. б.
Басшы мен бағыныштының өзара қарым-қатынас жасауы, ұжымның
Стильдің қалыптасуы - бұл ұзаққа созылатын, күрделі,
1 Басқару стилі мен басқару әдістерінің теориялық
1.1 Стиль түрлері және олардың сипаттамалары
Басшының дербестігі істеген ісіне қарай емес, қалай
Стиль дегеніміз әлеуметгік құбылыс, өйткені, біріншіден, онда
Басшыға ұжымның барлық мүшелерін қанағаттандыратын жұмыс стилін
1.Бір жақты антократтық стиль;
2. Билікті біркелкі қолдана отырып басқару стилі:
3- Өндіріс процесіне немесе тұтастай жұмыс процесіне
Парламенттік сипаттағы басқару стилі;
Бағыныштылар негізінен дербес, жоғарғы басшылардың
тікелей қатысуынсыз-ақ әрекет ететін басқару стилі.
Автократтық және парламентаралық, стильдер қолайсыз деп сатылады,
Ең қолайлысы копперативтік стиль — «жақсы ынтымақтастық».
АҚШ-та мынадай стилдер белгілі (басқару жүйесі деп
1 Қызметті беру стильі ;
Міндетті бөлісіп басқару;
Ерекшелеу тәсілімен басқару;
Жүйені ретке келтіру арқылы басқару.
1-Қызметті беру стилі» әрбір қызметкерге, өзі басқара
нақты істі тапсыруды көздейді. Бұл қызметкер өзіне
іскс тоық жауап береді, ал оның бастығы
саналы түрде шектейді.
«Міндетті бөлісіп басқару жүйесінде» басшы мен бағыныштылар
алдағы міндеттерді бірлесіп қарастырады да, әрбір адамның
саясы белгіленің нәтижесіне орай жауапкершілігі айқындалады.
3.«Ерекшелеу тәсілімен басқару» басшының міндеті өз
қызметкерлерінің мүмкіншілігі тиімді пайдалануды қолайлы жағдай
туғызу болып саналады. Төменгі лауазымдағы қызметкерлер
белгіленген енбек нормасына және жұмыс нәтижесін бағалау
тежелеуіштеріне сәйкес көмек қажеттігін хабарлайды, ал көмек
қажет бола қалса. қай уақьпта екендігін мәлімдейді.
4. «Жүйені ретке келтіру арқылы басқару» белгіленген
қатан басшылыққа алу жұмыс процестері мен еңбек
Демек, баскару стилінің жіктелуі алуан түрлі екендігін
Басшы стилін жіктеу негізіне әдетте, басшы мен
Либеральдық стиль: мұнлай жұмыс стилінде басшы ерекше
Мұндай стильдегі басшы тәртіп бұзушыға қатаң талап
Мәселелерді немқұрайды талқылайды, ашық пікірлесуге, сын-ескертпелерге бара
Авторитарлық стильдің негізі макиавеллизм деп аталады. Бұл
Авторитарлық стильде (Батыста мұны тиімсіз деп есептейді
Автократ бағыныштыларының іс-әрекетін өз жауапкершілігіне алады. Тек
Автократ басшылар сырттай бүйығы үнемі жұмысты ойлайтын
Авториталық стильдің алуан түнрлі нышан болады:
- патриархалық барлық жанұя мүшелері басшыға бағынуы
- хоризматилық (харизм – құдай шапағаты) :
- Автократтық: жеке адамдардан гөрі институтқа (мемлекетке,
- Бироттық (төрешілдік ) – бұл туралы
Демократтық стильде (батыста кооперативтік стиль деп
Демократ башы ұжымдағы мәселелер туралы, алда тұрған
Мұндай басшы жақсы ұйымдастырушы, ұсақ – түйекті
Әрине, өмірде аталған стилдердің арасында айқын шекара
Біз басшылардың үш түрлі стиліне сипатама бердік,
Практикада бюрократизм (төрешілдік ) көріністері кездеседі. Бюрокатизмнің
Тоқ етерін айтқанда бюрократтық, басшының жұмысты ұйымдастыруды
Бюрократ белгіленген ережелер мен қағидаларды арқа тұтып
Бюрократизм ұжым инициативасын басып тастауға биім, батыл
Себептері: кейбір басшылардың эканомиканы жетіп білмеуі, ойлаудағы
Бюрократтық стилдің бірнеше түрі болады. Қағаз бастылық,
Басшылықтың қағазбастылық стилінің алуан түрлі атауы бар.
Басшылықтың науқаншылдық стилінде жұмыста жүйесіздік,жоспарсыздық, қауыртшылдық дүрмелектік
Кабинеттік стил басшының практикадан ұжымнан, қол үзгендігін
берекесіздіктен, тартыншақтықтан, инициативасыздықтан және жоғарыдан нұсқау күтуге
қарамағындағы адамдардың ұсақ – түйегіне дейін бақылау,
қағазбастылыққа салыну өзін сақтандыру мақсатында әпрбір істелген
Жоғарыда аталған жүйеден басқа мынадай стилдерді келтіруге
демагогикалық стиль –мінбеден ұрандап сөйлегенімен, бірден не
дистанциялық стиль –мәселеге жақындамайды;
мақсат қойғыш стиль – жалпы міндетті қойған
интеграцияланған стиль әркімнен ең таңдаулысын алады. Қоғам
Өсімқорлық әрекет ұйым ішінде де, сондай ақ
Кәсіпкерлік бағыс өзгеріске мүлде басқаша қарайды: олар
Кесте 1.Басқару үлгілері
Басшының қарамағындағылармен өзара әрекеттестік параметрлері Басқару стильдері
Авторитарлық Демократиялық Либералдық
Шешім қабылдау әдістері Барлық сұрақтарды өзі шешеді
Шешімді қызметкерлерге жеткізу әдісі Бұйрық береді Ұсынады,
Жауапкершілікті бөлу әдісі
Өзі жауап береді
қызметкерлерінежүктейді Жауапкершілікті қызметкерлердің өкілеттігі бойынша
Ұсынысқа (инициативаға) қарым-қатынас Ешқандай ұсыныс
Кадрлар қабылдау Квалификациялы мамандардан қорқады, олардан
құтылуға тырысады Іскер, білімді
қызметкерлерді жұмысқа
таңдаумен айналыспайды
Өз кемшіліктеріне қарым-қатынасы Барлығын
біледі Үнемі өз квалификациясын жоғарылатып
Әңгімелесу стилі Дистанция
сақтайды, көп
әңгімелеспейді Әңгімелескенді ұнатады Қызметкерлер
Қызметкерлермен қарым-қатынас сипаты
байланысты Барлығымен
бірдей араласуға тырысады Жұмсақ, айтқанға
көне салады
Тәртіпке қатынасы Катаң тәртіп Тәртіпті орынды
Қызметкерлерге моральдық ықпал ету қатынасы Жаза беру
Ұйымдық сипаттамаларды салыстырғанда байқалатыны, өсімқорлық ұйым кәсіпкерлік
Алайда, басқарудың нақты стилі субъективтік факторлардың
Жетекшілік типтері дегеніміз не? Бұл басшының өз
1944 жылы К.Левин басқарудың үш үлгісін ұсынған.
Егер фирманың президенті автократ болса, ол аз
Автократ өзі сүйеніп отырған аппарат жұмысын тоқтатады.
Басқарудың демократиялық стилі "ересек адам" - "ересек
Демократ - басшы қандайда мәселені шешкенде қарамағындағылармен
Өз ісін және топтағы әрбір қызметкерлердің білетін
Басқарудың либералдық стилі қандайда бір жұмысқа немесе
Өз қарамағындағылармен либерал сыпайы әңгімелеседі. Өз тарапына
Қазіргі уақытта шетел практакасында басқарудың 4 түрі
Қатаң диктатураны мүлдем қажетсіз деп айтуға болмайды,
Қатаң авторитарлық басқару әдісін қолдану басқарупшлардың екі
Жұмсақ автократ деп өз міндеттерін табысты шешілуімен
Басқарудың келесі типі кеңестік деп аталады. Басшы
Ұжымдық басқару кезінде басшы шешім қабылдау процесіне
1.2 Басқару түрін таңдау және басшының ролі
Басқарудың үздік түрі болмайды. Әрбір нақты жағдайда
- басшының қабілеттілігі мен жеке басшының сапалық
- қарамағындағылардың қабілеттілігі мен жеке басының сапалық
- жұмыс істейтін ортасы (зауыт цехы,
- тікелей басшының ұстанатын басқару әдісі
- Ұйымда қолданылатын басқару дәстүрлері мен
Басқару түрлеріне аталғандардан басқа төрт қосымша фактор
1. Басшының қызметі оның қарамағындағылардың бір күндік
2. Өзіндік басқару типін қалыптастырғанда мына факторларды
3. Қызметкерлерді қабылданған шешімдердің саны емес, өз
4. Басқару типін таңдағанда оның бағдарын есепке
Басшының ролі
Басқару туралы ұлы маман П.Друкер басшы уақыт
Басшы еңбегінің нәтижесін сәйкес жұмыстардың нәтижесінен көруге
Қызметкерлердің еңбек өнімділігін арттыруы олардың тікелей басшысы
• қызметкерлердің мүмкіндіктері мен энергияларын тиімді пайдалану
• ұйым басшылары әрбір басқарушының жұмысын оның
• егер басқарушы өзінің жұмыс істеу қабілетін
• қызметкерлер өз еңбектерінің сапасын жоғарылатуға ұмтылса,
• қызметкерлері достық қарым-қатынаста болғанда және жоғары
• жақсы басқарушы өз жұмысының жоғары сапалылығын,
• басқарушы жақсы жұмыскерлерді қабылдай және ұстай
Лидерлік және билік
Жоғарыдағы берілген билікке тән сипаттар мен оның
Бүгінгі күнде менеджменттің күшті шаруашылық лидеріне -
Корпорацияларда жүргізілген ірі өзгерістер қалай іске асырылады?
Батыс фирмаларында ірі қайта құруды жүргізудің тағы
Корпоративті басқаруды қайта құрудың қазіргі кезеңінің басқалардан
Қазіргі басқарушы лидер сапасы
Ұйымды қалыптастыру өз маңына болашақ серіктерін жинақтай
Лидер деген қазіргі көзқарастың ерекшелігі, ол инновациялық
Бүгінде бизнес әкімшілік басқару мен лидерлік арасындағы
Лидерлер түсінігіне ең алдымен жаңа экономикалық жағдайларға
Еуропалық компаниялардың 1500 менеджерлерінің арасында жүргізілген сұрау
Қазіргі лидерлер - бұлар жаңа шаруашылық ойларды
Басқарудың жаңа философиясына сай келетін "тиімді лидер"
• әрбір жұмыскердің мәселесін шешуге көмекке ұмтылады
• қызметкерлерді басқару процесін терең біледі, оларды
• басқарудың кабинеттік стилін ұнатпайды, қатардағы жұмыскерлердің
• орындаушыларға өкілеттілігін атап көрсетеді және жұмыскерлермен
• қиын кездерде кінәліні табуға ұмтылмайды және
• жауапкершілікті орындарға сырттан кадрлар тартпай, өз
Басқарушы лидердің аталған сипаттарымен оның мінезі және
2 Менеджерлердің функциялары мен басқарудың мазмұнын талдау
2.1 Менеджерлер қызметінің мазмұны және басқарушы үлгілері
Менеджерлер деген кімдер және олар не істейді.
• Басқару қызметінің мәні қысқа мерзімділігімен, ер
• Менеджер жұмысының мазмұнын талдай отырып
Рөл - нақты бір міндетке сәйкес нақты
"Жеке бір тұлға рөлдің сипатына ықпал етеді.
Басқарушы үлгілер.
Басқарушылар үлгісі дегеніміз – қажетті іс-қимылды жүргізуде
1. Басқарушы-жетекші (лидер) шешімді қабылдауда және оны
2. Басқарушы-әкім ұйымның табысқа жетуіне қатаң бақылау
3. Басқарушы-жоспарлаушы нақтылы жағдайды зерттей отырып, ұйымдағы
4. Басқарушы-кәсіпкер ұйым болашағын жаңа бағытта тәуекелге
Басқарушы-кәсіпкер өнім өндірушілерді қолдау мен қызықтыруда, бәсекелестік
Жетекшінің тиімді қызметке дайындығы көбінесе күнделікті жұмысымен
Мақсаттарда мынадай ерекшеліктер болу керек:
• шынайылық және нақтылы;
• қызметтің жүзеге асуына емес нақты нәтижеге
• нақты мерзімдерге байланысты шектеушілік және өлшемділік.
Басқаруға күн сайын өзінің уақытын қалай мақсатты
Әр кезеңдегі жоспарды жасағанда жетекші төмендегі сұрақтарға
• Берілген кезеңнің басты мақсаты қандай?
• Ол қандай көлемдегі уақытты алады?
• Кезеңнің басты міндеттері қандай кезекпен орындалуы
• Қандай дайындық шаралары орындалуы керек?
Бір күнге жасалынатын жоспар маңыздырақ болып табылады.
Апталық жоспарлар үш топпен жасалынады.
• Міндетті (маңызды) жұмыстар;
• Маңызды, бірак жылдамдылықты қажет етпейтін жоспарлар
• Жылдамдықты қажет етпейтін және қажет ететін
Аптада бос уақыт қалса ғана орындалады. Жұмыс
Мақсаттар анықталғаннан кейін жетекші орындалу барысын бақылау
Бакылау - талдау жасауға және өз жұмысын
Менеджердің ақпаратпен жүмысы және хатшымен өзара байланысы.
Ақпараттық жүйе - ақпаратты жіберудің барлык жазбаша
Менеджердің ақпаратпен жүмысы және хатшынын өзара байланысы
Барлық мазмұны, рөлдерді басқару функциялары бойынша ойынан
Кез келген жетекшінің орындауға кажет функцияларды жүзеге
Басқаруға негізгі талаптар. Менеджерлердіц еңбектерінің негізгі мазмұны
1-деңгей - басқару еңбегінің функцияларынын. мазмұнымен аныкталған
2-деңгей - функциялар талаптарға ңатысты қызмет көрсету
3-деңгей - негізгілерімен салыстырғанда азырак маңыздылығы бар
"Жалпы және өнеркәсіптік басқару" кітабында Әкімшілік басқарудың
• техникалық операциялар (өндіру, жасау, өңдеу);
• коммерциялық операциялар (сатып алу, сату, айырбас);
• қаржылық операциялар (қаражаттарды тарту және оларға
• сақтандыру операциялары (сақтандыру жене мүлікті және
• есепті операциялар (болжау, ұйымдастыру, ие болу,
Кәсіпорын қандай болса да (қарапайым немесе күрделі,
Алғашқы бес топ танымал: олардың сәйкес аумағын
2.2 Қазіргі кездегі басқаруға қойылатын талаптардың негізгі
Қазіргі кездегі басқаруға қойылатын талаптардың негізгі бағыттарын
1. Басқарудың кәсіптілігін дамыту, яғни теориялық білім
2. Басқаруды демократияландыру – қызметтің орындалу
3. Еңбек бөлінісінің негізінде басқаруды мамандандыру, сол
4. Басқаруды шоғырландыру мақсатты орындауға қолданылатын басқару
5. Басқаруды орталықтандыру – қазіргі кездегі өндірістік
6. Басқару шешімдерінің көпнұсқалылығы – проблемаларды шешудің
7. Басқару еңбегінің мәдениетін көтеру, яғни басқару
Ұйымдардағы тиімді басқарудың сипатты белгілеріне экономикалық, әлеуметтік-психологиялық,
Экономикалық тұрғы өз құрамында өндірістік процесті басқаруды,
Әлеуметтік-психологиялық тұрғы ұйым алдына қойған мақсатқа жетуде
Праволық (құқықтық) тұрғы басқарудағы мемлекеттік, саяси, экономикалық
Ұйымдастырушылық-техникалық тұрғы өз құрамына орын алған жағдайды
Басқару шешімдерін ойластыруда қолда бар ресурстар мен
1. Мақсат – нақтылы және өлшемді болуы
2. Мақсат – белгілі мерзіммен шектелуі тиіс,
3. Ұйым мақсатының сыртқы ортаның әсері мен
Қазақстан Республикасында ұйымдардың құрылуы мен қызмет жасау
Ұйымның заңды тұлға болып есептелуіне меншік, шаруашылық
Өз қызметінің негізгі мақсаты пайда келтіру болып
Борышқордың (ұйымның) өз несие берушілерінің талаптарын қанағаттандыруға
Жедел шараларға енетіндер: шығын мөлшерін азайту, қорларды
Стратегиялық бағыт әлеует пен мүмкіндіктерді, өндірістік бағдарламаларды,
Міне, осының бәрі басқару әрекетіне, тікелей басқару
Басқарудың негізгі мақсаты қолда бар: адамдық, қаржылық,материалдық
1-сурет - Менеджер қызметінің жүйесі
Қазіргі кездегі менеджерлерге төмендегідей бірқатар талаптар қойылады:
өзіне деген сенімділік және өзін өзі меңгере
жеке басының бағалы қасиеттері мен өзін үнемі
бастамаларды іздестіру мен өнертапқыштық;
қызметкерлерді баулу мен байланыс орнатуға қабілеттілік;
басқару әдіс-тәсілдерін білу мен басшылық қабілеті;
мақсаттылық пен тұрақты жоспарлау және бақылау;
тығырықтан шығу мен тиімді шешім қабылдауға дағдылану.
Сонымен менеджер басқару саласындағы нақтылы бір міндеттерді
3 Басқару стилі және басқару әдістерін жетілдіру
3.1 Жеке тұлға, менеджердің беделі және билігі
Билік пен міндет - басқарудың неғұрлым қозғалысты
Ұйым мақсатқа жету үшін басқару функцияларының орындалуы
Жетекшілік тиімді басқарудың маңызды компоненті екендігіне қарамастан,
Басқарудың лидерліктен айырмашылығы неде?
Ұйым жетекшісі немесе басқарушысы бір уақытта лидер
Лидерлік — ұйымның мақсатына жетуге топ мүшелеріне
Ықпал - басқа адамның іс-әрекетіне, қатынасына, сезінуіне
Менеджерлердің беделі. Ұйымның қызметі үлкен көлемде осы
Бедел — бұл айналадағылардың күтулеріне байланысты белгілі
Лидер рөлінде ойнайтын адамдардың көбі оны өзінің
Беделі әрқашан көптеген шаралар мен "қоғамдық ритуалдан"
Лидердің құқығына күмән келтіретін, сыйлайтын және осының
Менеджер имиджі. Менеджер сыйлау, әдіскерлік, тіл табысу
Өркениетті және озық болғысы келген менеджерге кеңестер:
• Менеджер жоғарғы кластың менеджері жаманды
• Менеджер әдет жасауы керек: немен соқтығысасыз,
• Берілген уәдені мерзімінде орындау. Егер орындай
• Керексіз ұсыныстардан сыпайы және әдіспен бас
• Өзіңе сенімді болсаң да, өз-өзіңе сенгіш
• Тиімді бағындыру үшін бағына алу керек;
• Бағынушыларды шектен тыс тәрбиелемеңіз, олардың табысты
• Сіздің пікіріңіз әрқашан да жақсы болуы
• Жұмыстың үш "болмайдымен" басқарылуы;
• Егер сіздің бизнеске адамдардың жетіспеушіліктері кедергі
• Тыңдай біліңіз, төзімді болыңыз;
• Қызметшілерге кәсіпорынның мақсаттарына жету үшін еркіндік
Басқарудағы ықпалды тиімді қолдану шарттары:
• Ықпал етілетін адам ықпалды қажеттілікке қанағаттану
• Ықпал ететін адам оның қажеттілігін жеткілікті
• Ықпал етілетін адам жетекшінің күтуін ақтауға
Билік - бұл басқа адамдардың іс-әрекетіне, оқиға
Нақты абсолютті билік жоқ, өйткені ешкім барлық
Билік иерархиямен анықталады, билік көлемі ресми міндеттердің
Егер бір жаққа тәуелділік көп болса, сол
Менеджер билігінің негізі. Өз лидерлігі мен ықпалды
Басқарудағы биліктің қажеттілігі. Жетекшіге ресми міндеттер мен
Әлеуметтанушы Роберт Бирстеу дәлелі бойынша: "Билік әр
Биліктің әр түрлі формалары болуы мүмкін. Билік
Биліктің бес негізгі формасы:
1. Мәжбүрлеуге негізделгек билік. Менеджер жазалаудың көлемі
2. Марапаттауеа, сыйақыға негізделген билік. Менеджер басқа
3. Экспертті билік орындаушы қажеттілікті қанағаттандыруға мүмкіндік
4. Эталонды билік. Ықпал етушінің сипаттамасы мен
5. Заңды билік адамның басқа адамдарды басқару
Бұл билік негіздері жетекшінің ұйым мақсаттарына бағытталған
3.2 Басқару стилі және оның ұйым тиімділігіне
Жетекші басқару әдістері жүйесін таңдау туралы сұрақты
Басқару стилі - басқарудың негізгі факторы. Ішкі
Басқару стилі - бағынушыларға ықпал етіп, оларды
Басқару стилін құру бойынша менеджердің тәжірибелік жұмысы.
Іс-әрекеттік стильдер былайша бөлінеді:
1. Авторитарлық жетекші жеткілікті билікке ие
Стилъдің қасиеттілігі: командаларды орындаудың оңтайлығы мен анықтығын
Жетіспеушіліктері: инициативаны басу, еңбекке тиімді ынта құрмайды,
2. Басқарудың демократиялық стилі. Демократиялық стильдің негізгі
Ерекше қасиеттері: жұмыстың шығармашылық инициативасына жағдай жасайды,
Жетіспеушіліктер: жұмысшылардың активтілігі мен инициативтілігі әрқашанда ұйым
3. Либералды - бағынушыларға мақсаттарды анықтауға, өз
Ерекше қасиеттері: жұмыстың оңтайлы инициативасына жағдай жасайды.
Жетіспеушіліктер: жұмысшылардың активтілігі мен инициативтілігі әрқашанда ұйым
Рэнсис Лайкерт негізінде жетекшінің іс-әрекеті жатқан екі
1. Лайкерттің авторитарлы-демократиялық континуумы - автократия мен
• Эксплуататорлы-авторитарлы (өте анық белгіленген автократ);
• Игілікті-авторитарлы (бағынушылардың шешімін қабылдауға шектеулі қатысуы
• Кеңесті-демократиялық (маңызды, бірақ бағынушыларға толық емес
• Қатысуға негізделген (өте анық
2. Басқа әдіс - Лайкерттің "Адам -
3. Авторитарлы-либералды континуум – тәжірибелік ұсыныстар таппаған
Лидерлікке оқиғалық амалда жетекші лидер әр түрлі
Оқиғалық стильдер былай бөлінеді:
1. Фидлердің оқиғалық амалы жетекшінің іс-әрекетіне ықпал
• Ұжым мүшелерімен жетекші арасындағы өзара қатынастар
• Міндеттер құрылымы (міндеттердің әдістілігі, оның
• Міндетті міндеттемелер заңды биліктің көлемі, сыйақыларды
2. Митчел және Хаустың "жол-мақсат" амалы: бағынушылардың
3. Өнімділік цикл теориясы. Бланшар және
4. Врум-Иеттонның жетекшімен шешім қабылдау үлгісі. Авторлардың
Басқару стилін құру бойынша нұсқаулар пакеті авторйтарлы
Басқарудың авторитарлы және демократиялық стилінде оқиғалық фактор
• Авторитарлы стильде тәртіп, орындаушылық, жауапкершілік төмен,
• Ұжымдағы психологиялық климат, яғни авторитарлы стильде
• Орындаушылардың біліктілігі, білім және мәдени деңгейі
• Ұжымда басым бағалы бейімделулер авторитарлы стильде
• Ұжым мүшелерінің жетекшілеріне қатысты негізгі күтулері
• Авторитарлыда өндіріс міндеттерін шешу сипаттамасы -
• Ұжым қызметінің шарты: авторитарлы - қиын,
Содан кейін менеджер жетекшінің жұмыс нәтижелерін бағалайды,
Басқару феномені соншалық күрделі және маңызды болғандықтан,
Фирманың адамдық ресурстарын басқару стратегиясы. Дуглас Макгрегор
• бағынушы алатын тапсырмалар;
• орындалған тапсырманың сапасы;
• тапсырманы алу уақыты;
• тапсырманы орындауды күтетін уақыт;
• тапсырманы орындауға қажетті құралдар;
• бағынушы жұмыс істейтін ұжым;
• бағынушымен алынған нүсқаулар;
• бағынушылардың міндетті орындай алатындықтарына көзін
• бағынушының табысты жұмысы үшін сыйақы
• істелінген жүмысы үшін сыйақы көлемі;
• жүмыспен байланысты мәселелер шеңберіне бағынушыны
Басқарудағы қорқыныш, сыйақы, салт, харизма, ақылды сенім,
Осы фактордың барлығы жұмысшыға ықпал етіп, жұмыс
Адамның іс-әрекеті туралы сұрақтар бойынша "X" және
1. "X" теориясы басқарудың авторитарлы стиліне ұқсас,
• адам алғашында жұмысты ұнатпайды, одан қашатын
• адам жұмыс істеуді ұнатпағандықтан, ұйым мақсаттарына
• орта адам оны басқаруды қалайды, жауапкершіліктен
2. "Ү" теориясы басқарудың демократиялық стиліне сәйкес
• жұмыс адамға ойын тәрізді табиғи;
• сыртқы бақылау ұйымның мақсатына жету үшін
• орта дәрежедегі адам жауапкершілікті өзіне алуға
Бұл бөлініс тек теоретикалық. Тәжірибеде түрлі басқару
"X" және "Ү" теориялары таза түрінде бір-біріне
Басқару амалдарының бұдан кейінгі жақсартылуы ұйымның ашық
"Сыртқы ортадан бөлектенген бизнес - жылдам пайда
Екі теория да өмір сүруге құқы бар.
Адамдық ресурстарды басқару үлгілері:
Мотивацияның жапондық және американдық амалдары
Амал «А» типі Американдық ұйымдар «Z» типі
«Адамдық капитал» • Оқуға аз салым
• Құрылған баға • Оқуға ірі
• Жалпы оқу
• Құрылмаған баға
«Еңбек нарығы» • Бірінші орынға сыртқы
• Қысқа мерзімді жалдау
• Алға жылжудың мамандалған баспалдағы • Бірінші
• Ұзақ мерзімді жалдау
• Алға жылжудың мамандалған
«Ұйымға берілу» • Жалдау бойынша тікелей келісім-.шарттар
• Сыртқы ынталандырулар
• Жеке жұмыс тапсырмалары • Нұсқаланған келісім-шарттар
• Ішкі ынталандырулар
• Жұмыстағы топтың бейімделулері
"А" және "Z" типі неғұрлым жоғарғы деңгейде
Қазіргі тәжірибеде "Ү" және "Z" теориясын, жапондық
Басқару теорияларын жасау қазіргі уақытта орталықтандырылмаған түрде
Алайда, басқару "Ү теориясы" жағына қарай дамыды.
"Z теориясын" "Ү теориясы" деп те атауға
Адамдық ресурстарды басқару теориясын фирма өз ерекшеліктеріне
Жұмысшының пассивтік себептері: "Ү теориясы" бойынша кез
• жетекші жағынан тым кедергілік;
• психологиялық және ұйымдастырылған қолдаудың болмауы;
• ақпараттың жетіспеушілігі;
• бағынушы тілектеріне жетекшінің жеткілікті назар аудармауы;
• жұмысшының еңбек нәтижелерін білмеуі;
• жұмысшының қызмет мәселелерін жетекшінің тиімді шешпеуі;
• жетекшінің жұмысшыны бағалауының жетіспеушілігі.
Мұның барлығында өзіне сенімділік және алға жылжу
Еңбекке қызығушылықтың жойылу процесін 6 кезеңнен тұратын
1. Алаңғасарлық.. Жұмысшының басында болатын жеңілістік
2. Тітіркену. Жетекшінің әр түрлі нұсқаулары, оқиғаның
3. Саналы үміттер. Бағынушы пайда болған қиыншылықтарға
Бұл ақпаратты жасырумен сипатталады. Өнімділік және еңбек
4. Көңіл қалушылық. Жұмысқа қызығушылықты қайта тудыру
5. Бірлесіп жұмыс істеуге дайындықты жоғалту. Симптом
6. Қорытынды. Көңілі қалып жұмысшы басқа жұмысқа
Қорытынды
Басқарудағы ұтымдылықтан бас тарту дамыған капиталистік елдерде
Жалпы басқарудың теориясы мен тәжірибесі эволюцйялы дамиды.
Басқару теориясының дамуын болжау қиын, ол өнеркәсіптік
Басқару стилін зерттеу бойынша көптеген жұмыстар американдықтарға
Менеджментті көптеген әр түрлі жағдайлардағы және сыртқы
Өнімділікті басқару - өнеркәсіптік өндіріс басқарудың құралды
Кез келген жұмысты нөмірлеуге болмайды. Егер жұмыс
Ынталандыру амалдарын таңдауда Фредерик Гирцбергтің теориясының негізін
Мотивация жүйенің маңызды құрылымын құрайтын қызметтің таңдаулы
Таңдайтын қызметтің нәтижелерін түсіну оның математикалық берілу
Мәселені шешудегі мұндай амал "Тауоtа" фирмасында қолданылады.
Ұтымды жұмыстың материалды ынталандыруларымен бірге адамгершілікті ынталандыруға
Компанияның барлық жетекшілеріне "типті маңызсыз болса да
Материалды ынталандыруды ұйымдастырудың екі негізгі амалын көрсетуге
Ұзақ мерзімге сыйақы тағайындау "әсер-сыйақы" принципіне толық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. «Қазақстан Республикасындғы жергілікті мемлекеттік басқару туралы»
2. «Қазақстан Республикасындғы жергілікті өзін-өзін басқару туралы»
3. Н.Ә.Назарбаев «Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы
4. Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан - 2003» Ел басының
5. Н.Ә. Назарбаев «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін,
6. Н.А. Назарбаев «Рынок и социально –
7. Л.И. Абдильдина, К.М. Бельгибаев «Экономика сельского
8. Р. Алшанов, «Қазақстан экономикасы дамудың жаңа
9. Қ.Ғ. Ахметов және басқалар “Менежмент негіздері”
10. Қ.Б. Бердалиев және басқалар “Басқару
11. Ш.Қ. Қашықов және басқалар
12. Қ.Б. Бердалиев және басқалар “Басқару
13. К. Бердалиев «Менежмент» лекциялар курсы. А.
14. М.Т. Оспанов және т.б. «Агробизнес теориясы
15. А.К. Мамыров “Менеджмент” Алматы, Экономика
16. А.Г.Поршнев и др. “Управление организаций”
17. Ж.О. Ихданов, Ә.О. Орманбеков «Экономиканың мемлекеттік
18. О. Сабден. “XXI ғасырға қандай
19. Б. Жүнісов, Ұ Мамбетов, Ү Байжомартов.
20. С.С. Сахариев, Ә.С. Сахариева, Ә.С. Сахариева
21. С.Сатыбалдыұлы «Маркетинг-нарықтану» А. 2002.
42
өжеттілік
тәуекелділік
жаңашылдық
өзіне сенімділік
мақсаттылық
болашақты ойлау
ықпал ете білу
Менеджердің кәсіби шеберлігі
Жан-жақты білім
Байланыс орнатуға қабілеттілік
тәуелсіздік
қызметкерлер-
дің жетілдіру біліктігін
Ұйымдастырушылық мәдениеті
Басқарудың индивидуалды стилі. Индивидуалды стил, басқару стилі
Ерекшелеу тәсілімен басқару
Басқарудың стильдері
Келешек менеджер басшылардың өзіндік стильдерін таңдай білулеріне үндету, қамтамасыз ету
Басқару стилі және ұйымдардағы адамгершілік мәселесі, оның өлшемі мен деңгейін анықтау арқылы психологиялық білімдерді қалыптастыру
Басқару қызметі
Жетекші (басшылардың) стильдерінің қабылданған басқару шешімдеріне тигізетін әссрлерін зерттеу
Мемлекеттік орган мемлекеттік механизмдегі элементі ретінде
Мемлекеттік басқару стилі қызметіндегі өзара жауапкершілік
Мемлекеттік басқару стилінің түсінігі