Кәсіпорынның ағымдағы активтерінің айналымдылық көрсеткіштерін талдау
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 6
1 Кәсіпорынның іскерлік белсенділігінің теориялық аспектілері 9
1.1 Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің экономикалық сипаттамасы 9
1.2 Кәсіпорынның іскерлік белсенділігінің мәні мен мазмұны 32
1.3 Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін талдаудың әдістемелік негіздері
36
2 «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның іскерлік белсенділігін
2.1 «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның шаруашылық
49
2.2 Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін көрсеткіштер жүйесін талдау
60
2.3 Ұзақ мерзімді және қысқамерзімді активтердің айналымдылығын талдау
70
3 «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның іскерлік белсенділігін
72
3.1 «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның табыстылығы деңгейін
72
3.2 «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның табыстылығын жетілдіру
85
Қорытынды
90
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 94
Кіріспе
Нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорындардың шаруашылықты жүргізуші субъект ретінде құқық
Нарық жағдайында, экономикалық дамуды әрі қарай жалғастыруда, өндірістің тиімділігін
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі мен кызметінің тиімділігін бағалау және талдау
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі каржылық жағдайында ең алдымен оның қаражат
Кәсіпорынның каржылық жағдайы активтерге салынған қаражаттың, қаншалықты тез нақты
Дипломдық жұмыстың мақсаты болып нақты кәсіпорын деректері бойынша кәсіпорынның
Дипломдық жұмысты орындау барысында келесі міндеттер қойылды:
компанияның іскерлік белсенділігін және шаруашылық қызмет тиімділігін талдаудың теориялық
компанияның іскерлік белсенділігі мен шаруашылық қызмет тиімділігі ұғымдарын,
компанияның іскерлік белсенділігін және шаруашылық қызмет тиімділігін талдаудың әдістемелік
кәсіпорынның шаруашылық қызметінің экономикалық сипаттамасын беру;
кәсіпорынды басқарудағы шаруашылық қызмет тиімділігіне талдау жүргізу;
компанияның іскерлік белсенділігі көрсеткіштері жүйесіне талдау жасау;
ұзақмерзімді және қысқамерзімді активтерді пайдалану тиімділігіне және олардың айналымдылығына
компанияның іскерлік белсенділігі және шаруашылық қызмет тиімділігін
компанияның табысының қалыптасуын талдау және бағалау;
кәсіпорын қызметінің рентабельділігін сипаттаушы көрсеткіштерді бағалау;
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның рентабельділігін жоғарылату
Дипломдық жұмыстың ақпараттық көзі ретінде «Қазақстан темір жолы»
Дипломдық жұмыста экономикалық талдаудың кең тараған әдістері тізбектік, абсолютті
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындылардан, әдебиеттер тізімінен тұрады.
Кіріспеде дипломдық жұмыстың өзектілігі, зерттреулердің маңызы көрсетіліп, негізделген мақсаттары
Жұмыстың бірінші бөлімінде кәсіпорынның қызметінің экономикалық сипаттамасы, есеп саясаты
Жұмыстың екінші бөлімінде кәсіпорынды басқарудағы шаруашылық қызмет тиімділігі көрсеткіштері,
Үшінші бөлімінде кәсіпорынның табысының қалыптасуын, кәсіпорын қызметінің рентабельділігін сипаттаушы
Қорытынды бөлімінде талдау барысында көз жеткізілген нәтижелерге, компанияның қаржылық-экономикалық
1 Кәсіпорынның іскерлік белсенділігінің теориялық аспектілері
1.1 Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің экономикалық сипаттамасы
Қазақстан жеріндегі тұңғыш темір жол магистралі 1894 жылдың 25
Солтүстік Қазақстанның дамуы үшін 1891-1896 жылдары салынған Транссібір магистралінің,
Кеңес заманының алғашқы темір жолы 1920-1922 жылдары салынған Петропавл-Көкшетау
1927-1930 жылдар аралығында салынған ұзындығы 1444 км Түркістан-Сібір (Түрксіб)
Орталық Қазақстан өңірінің өндірісі үшін 30-шы жылдары салынған
1936-1939 жылдары Қазақстанды Орталық Ресеймен байланыстырған, Саратовқа шығатын жол
1936-1944 жылдары соғылған, Ембінің мұнай кәсіпшілігін Оралмен байланыстырған, Ресейдің
1939-1943 жылдары салынған Ақмола-Қарталы желісі Қарағандының көмірін Оңтүстік Оралға
1950 жылға қарай салынған Мойынты-Шу (440 км) жол телімі
Ал 1953 жылы Оңтүстік-Сібір магистралінің негізгі буынының бірі Ақмола
1950 жылдары тың жерлердің игерілуіне байланысты Қазақстанның солтүстік және
1958 жылдың 1 шілдесінде КСРО-дағы ең ірі Қазақ темір
1960 жылы шөлді өлкенің дамуына себепші болған Мақат-Маңғышлақ және
1964 жылы Қазақстанда бірінші болып жолдың Целиноград (Астана)-Қарағанды бөлігі
1977 жылы Қазақ темір жолының негізінде үш жол құрылды:
Тың, Алматы және Батыс-Қазақстан.
Осы жылдары ондаған жаңа вокзалдар қайта тұрғызылды. Байланыс
Қазақстан теміржол көлігі тарихының елеулі оқиғаларының бірі: 1986 жылғы
1950 жылдардың ортасында Қытай Халық Республикасына қатынайтын теміржолдың дамуына
Республика тәуелсіздігі мен Теміржол көлігі жөніндегі кеңес кезіндегі Қазақстан
Бірінші кезең (1992-1996 жж.) - саланың КСРО-ның таралу салдарына
Екінші кезеңнің (1997-2001 жж.) маңызы үш қазақстандық магистралды өзінде
Үшінші кезеңде (2001 жылдан бастап осы уақытқа дейін)
2004 жылы Қазақстан темір жолы өзінің айрықша межесіне -
Бұл жылы Қазақстан темір жолының мерейтойы 100 жылдығы кең
2004 жылы ақпанда мерейтойлық оқиғалардың басы басталды. Ел Премьер
«ҚТЖ» ҰҚ» АҚ Консультативтік кеңесі темір жол тарихын санауды
Бұл жыл біздің елде өткізілген Еуропа мен Азияның 25
Жоғары мәртебелі қонақтардың көзінше «Қазақстан темір жолының 100-жылдығына» арналған
Темір жолдың жүз жылдығы қаржылық қызметтің жоғары жетістіктерімен атап
2004 жылдың 1 шілдесінде Астанадан «Отан» пойызы елімізді аралап,
Темір жолдың ғасырлық мерейтойын мерекелеудің шарықтау шегі Қазақстан Президенті
Елбасы өз сөзінде Қазақстан экономикасының қалыптасуында, мемлекет тәуелсіздігін, елдің
Осы жылдың 9 қарашасында Ақтау портынан Құлсары стансасына
30-шы қарашада Арқа стансасында мемлекеттің жоғары лауазымды тұлғаларының қатысуымен
Қазақстанның Тәуелсіздік күні мерекесінде Астана вокзалы алдында тарихи экспонат
Алтынсарин -Хромтау жолымен жолаушылар тасымалдаудың жаңа кестесін 10
Бүгінгі таңда Қазақстан Қытай арасындағы мемлекеттік шекаралық өткелі Достық
«Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы «Қазақстан темір
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрлігінің "Қазақстан темір жолы"
Қоғам Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша заңды тұлға болып табылады
Қоғамның дербес теңгерімі, банктік, соның ішінде валюталық шоттары, толық
Қазақстан Республикасының Үкіметі Қоғамның құрылтайшысы болып табылады. «Самұрық» мемлекеттік
Қоғам қызметінің мақсаттары:
1) таза табыс алу;
2) экономиканың және халықтың багажды, жүк-багажды, жүктерді, почталық жөнелтілімдерді
3) поездардың қозғалыс қауіпсіздігін және тасымалданатын багаждың, жүк-багаждың, жүктердің,
4) магистральдық желінің инфрақұрылымын жоспарлы түрде және кешенді дамыту;
5) ғимараттарды, құрылғыларды және техникалық құралдарды ақаусыз күйде күтіп
6) сыртқы экономикалық байланыстарды қамтамасыз ету;
7) темір жол көлігінің жұмылдыру әзірлігін қамтамасыз ету, құпия
Аталған мақсаттарға қол жеткізу үшін Қоғам мынадай қызмет түрлерін
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен бағдарлама бойынша магистральдық темір жол
тасымалдау процесін басқару;
магистральдық темір жол желісі қызметтерін көрсету;
темір жол көлігімен жүк, соның ішінде қауіпті жүктерді тасымалдауды
темір жолдың жылжымалы құрамын, соның ішінде қауіпті жүктерді тасымалдауда
жүк жөнелтушілердің, жүк алушылардың тасымалдаудағы қажеттіліктерін қанағаттандыру, тасымалданатын жүктердің
маркетингтік қызмет;
көліктің әр түрін қатыстыра отырып тікелей және аралас қатынастар
Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникация министрлігімен келісе
өнімдерді, көрсетілетін қызметтерді экспорттау (импорттау);
ақпаратты қорғаудың техникалық құралдарын, ақпаратты өңдеудің қорғалатын техникалық құралдарын
Қоғамның органдары болып табылады:
1) жоғары органы -
2) басқару органы - Директорлар кеңесі;
3) атқарушы органы - Басқарма;
4) Қоғамның қызметін жетілдіру мақсатында Қоғамның қаржылық-шаруашылық қызметіне бақылауды,
«Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 28 қаңтардағы
Қоғамда акционерлердің жалпы жиналыстары өткізілмейді. Қазақстан Республикасының заңнамасымен және
Директорлар кеңесі, Қоғамның Акционерінің айрықша құзыретіне “Акционерлік қоғамдар туралы”
Директорлар кеңесінің айрықша құзыретіне мынадай мәселелер:
Қоғам қызметінің басым бағыттарын белгілеу, сондай-ақ Қоғам дамуының 5
жарияланған акциялардың саны шегінде акцияларды орналастыру (өткізу) туралы, оның
орналастырылған акцияларды немесе басқа бағалы қағаздарды Қоғамның сатып алуы
Қоғамның жылдық қаржылық есебін алдын ала бекіту;
Қоғамның облигацияларын және туынды бағалы қағаздарын шығару шарттарын белгілеу
Басқарма Қоғамның алқалық атқарушы органы болып табылады, оның құзырына
Қоғамның қаржылық-шаруашылық қызметін бақылау, Қоғамның ішкі бақылау
Ішкі аудит қызметінің қызметкерлері Директорлар кеңесінің және
Директорлар кеңесіне Қоғамның қызметі туралы тәуелсіз объективті ақпарат береді;
бағалау жүргізеді, консультация береді және жүйелендірілген әрі бірізділік тәсілдеме
Ішкі аудит қызметі туралы ережеге сәйкес оның құзырына кіретін
Ішкі аудит қызметі тікелей Директорлар кеңесіне бағынады және оның
жүзеге асырады. Ішкі аудит қызметінің міндеттері мен функциялары, оның
Қоғам мен Ішкі аудит қызметінің қызметкерлері арасындағы еңбек қатынастары
Орталық басқарманың құрылымы «ҚТЖ»ҰК» АҚ негізгі құрылымдық бөлімшелерінің тік
Қоғамның бухгалтерлік есепке алуын жүргізу және қаржылық есеп беруін
Компаниядағы бухгалтерлік есеп Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігімен
Компания есебінің жүйесіне қаржылық басқару
Негізгі құралдардың есебі ХҚЕС 40 «Негізгі
Негізгі құралдар есепте алғашқы
Негізгі құралдар қайта бағалау
Егерде қайта бағалау нәтижесінде активтердің
Толық көлемде қайта бағалаудан кейінгі
Еншілес компаниялар негізгі құралдардың аналитикалық
Қолма-қол негізгі құралдар қозғалысы
негізгі құралдар топтары
негізгі құралдар тозуының қозғалысы
негізгі құралдар амортизация есептеу және
Негізгі құралдар құрылымдық бөлімдер
Әр түрлі себептерге байланысты жарамай
Негізгі құралдар амортизациясы бухгалтерлік
«Активтердің құнсыздануы» ХҚЕС 36 сәйкес
Баланстық құнның төленетін құн соммасына
Материалдық емес активтердің есебі ХҚЕС
Зерттеу шығындары кезең шығындары ретінде
Материалдық емес активтер пайдалы қызмет
Тауарлы материалдық қорлар есебі ХҚЕС
Тауарлы материалдық қорлар төменгі өзіндік құнмен
Ақша және олардың эквиваленттерінің құрамына банк шоттарындағы құралдар,
Кассадағы ақшаның сақталуына кассир немесе
Басқа ағымдық активтер салықтар мен жабдықтаушыларға аванстар бойынша алдын
Өткізу барысында пайда болған қосылған құнға салық тауарлар түсіріліп,
Қарыздар бастапқыда мәміле бойынша болған шығындарды шегергендегі әділ құны
Қарыздар бойынша шығындар тиімді пайыздық ставка әдісін пайдалану жолымен
Қаржылық есептілікті құру кезінде бухгалтерлік
Мердігерлер мен жеткізушілер қарыздарының
Активтерді жою бойынша міндеттемелер. Негізгі қорларды демонтаждау және шығару
Табыстар шамасы компанияның қарапайым қызметінің барысында тауарлар мен
Операциялық қызметтерге қатысты емес компанияның
Қызметтерді өткізу осы қызметтер өткізілген есеп кезеңінде танылады. Пайыздық
Еңбек ақы шығындары, зейнеткерлік бөлулер, әлеуметтік сақтандыруға бөлулер, төленген
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ қызметін сипаттайтын
Кесте 1
Компанияның қызметінің негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер өлшем бірлігі 2007ж 2010ж 2011ж Ауытқулары, %
2011/
2010 2011/
2007
1 2 3 4 5 6 7
Жүктерді тасымалдау мың.тонна 246880 260 546 268 890 103,20
Оның ішінде:
Облысаралық мың.тонна 135028 140 292 139 960 99,76 103,65
Экспорт мың.тонна 83 777 84 760 93 356 110,14
Импорт мың.тонна 17750 22 295 20 115 90,22 113,32
Транзит мың.тонна 10325 13 199 15 459 117,12
Тарифтік жүк айналымы млн. т-км 191189 200 752 214
Оның ішінде:
Облысаралық млн. т-км 76 771 79 351 81 924
Экспорт млн. т-км 78 417 74 639 83 955
Импорт млн. т-км 18 512 24 180 22 508
Транзит млн. т-км 17 489 22 582 26
Жүктің 1 тоннасының орташа тасымалдау қашықтығы
Оның ішінде:
Облысаралық км 569 566 585 103,36 102,81
Экспорт км 936 881 899 102,04 96,05
Импорт км 1043 1085 1119 103,13 107,29
Транзит км 1694 1711 1716 100,29 101,30
Жолаушылар айналымы* млн. жол-км 13613 14 314 10 608
*2011 жылғы көрсеткіш жолаушыларды тасымалдауды жүзеге асыратын «Жолаушыларды тасымалдау»
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ жүк айналымы
Сурет 2 –Жүк айналымы динамикасы, млн. т-км
Дерек көзі: «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ қаржылық
Есепті жылы жүк айналымы көлемі 2010ж салыстырғанда 23718
Сурет 3 – Жүк тасымалдау көрсеткіштері (2011 жылы)
Дерек көзі: «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ қаржылық
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ облысаралық қатынаста
Сурет 4 – Облысаралық қатынаста жүктерді тасымалдау құрылымы
Дерек көзі: «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ қаржылық
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ экспорттық қатынаста
Сурет 5 – Экспорттық қатынаста жүктерді тасымалдау құрылымы
Дерек көзі: «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ қаржылық
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ импорттық қатынаста
Сурет 6 – Импорттық қатынаста жүктерді тасымалдау құрылымы
Дерек көзі: «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ қаржылық
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ транзиттік қатынаста
Сурет 7 – Транзиттік қатынаста жүктерді тасымалдау құрылымы
Дерек көзі: «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ қаржылық
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ жүк тасымалдарын
Сурет 8 - Контейнерлік тасымалдаулар динамикасы
Дерек көзі: «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ қаржылық
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ контейнерлік поездардың
2011 жылы 1004 контейнерлік поездар келесі маршруттар бойынша ұйымдастырылды:
Алматы-Алашанькоу;
Находка – Локоть – Алматы ;
Находка – Локоть – Сарыагаш-Ассаке;
Ляньюньган – Алматы;
Ляньюньган – Ассаке;
Тяньцзинь – Алматы;
Алматы – Локоть – Находка;
Ляньюньган – Москва;
Урумчи – Новороссийск;
Аксу – Клайпеда;
Балтика - Транзит.
Сурет 9 - Жолаушылар тасымалдаулар динамикасы, млн. жолаушы.км
Дерек көзі: «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ қаржылық
2011 жылы жолаушылар тасымалдау шаруашылығы бойынша келесі көрсеткіштермен
Компанияның 2007-2011жж. қаржы-экономикалық қызметін талдау және нәтижелері Компания қызметінің
1-кестеден «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның өндірістік қызметін
Талдау деректерінен көріп отырғанымыздай кәсіпорында өнімді өткізуден түскен табыс
Кәсіпорынның қызметінің тиімділігін сипаттаушы рентабельділік көрсеткіші кәсіпорында талданушы мерзім
Сонымен, компанияның экономикалық қызметінің негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері талданушы мерзім
1.2 Кәсіпорынның іскерлік белсенділігінің мәні мен мазмұны
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі мен кызметінің тиімділігін бағалау және талдау
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі каржылық жағдайында ең алдымен оның қаражат
Кәсіпорынның каржылық жағдайы активтерге салынған қаражаттың, қаншалықты тез нақты
Жоғарыда айтып өткендей, кейбір актив түрлері әр түлі айналым
Каражаттың айналымда болу кезеңі, едәуір дәрежеде кәсіпорынның ішкі жағдайымен
Шынында да, қолданылған баға саясаты, кұрылған актив кұрылымы, пайдаланылған
Кәсіпорын қызметінің тиімділігі өндірістің нәтижелерін (тиімділігін) шығындар мен
қорытындылаушы;
техникалық-экономикалық.
Бірінші топтың көрсеткіштеріне табыстың деңгейі, еңбек өнімділігі (еңбек сыйымдылығы),
Өнім динамикасы мен ресурстар (шығындар) динамикасы арақатынасы экономикалық өсу
Өндірістің экономикалық тиімділігінің жеткілікті жоғары қарқынды және бірыңғай өсуін
Өндірістің тиімділігінің ең басты көрсеткіші жанды еңбек өнімділігі болып
Жалпылама көрсеткіштерге бір жұмысшының орташа жылдық, орташа күндік, ораташа
Жеке көрсеткіштерге белгілі бір түрдегі өнім бірлігінің өндірісінің уақыт
Көмекші көрсеткіштер жұмыстардың белгілі бір түрінің бірлігін орындауға қажетті
Еңбек өнімділігінің анағұрлым жалпылама көрсеткіші ретінде бір жұмыскердің орташа
Еңбек сыйымдылығы – бұл дайындалған өнімнің барлық көлемі немесе
Өнімнің еңбек сыйымдылығын төмендету еңбек өнімділігінің аса маңызды факторы
Талдау процесінде еңбек сыйымдылығы динамикасын, оның деңгейі бойынша жоспардың
Негізгі құралдарды пайдалану тиімділігін сипаттау үшін келесі көрсеткіштер анықталады.
Негізгі өндірістік қорлардың қор қайтарымына әсер етуші бірінші
Айналым құралдарын пайдалану тиімділігін ең алдымен олардың айналымдылығымен сипатталады.
Сонымен капиталды пайдалану тиімділігі оның қайтарымдылығымен (рентабельділігімен) сипатталады, ол
Капиталдың пайдалану интенсивтілігін сиптаттау үшін олардың айналымдылығы пайдаланылады (өнім
Материалдық ресурстарды пайдалану тиімділігін бағалау экономикалық қызмет тәжірибесінде көрсеткіштер
Жалпылама көрсеткіштерге: өнімнің материалдық сыйымдылығы, материалқайтарымдылығы; өнімнің өзіндік құнындағы
Жеке көрсеткіштерге: материаддық ресурстардың жекелеген элементтердің түтыну тиімділігінің сипаттамалары
Өнімнің материалсыйымдылығы материалдық шығындардың өндірілген өнім қүнына қатынары арқылы
Экономикалық әдебиетте факторлық жүйелердің әртүрлі типтеріне негізделген жалпылама көрсеткіштерді
Материалдық ресурстарды пайдаланудың анағүрлым объективті бағасын материалсыйымдылығы көрсеткіші береді.
Материалдық ресурстардың пайдалану тиімділігін жоғарылату өнім
1.3 Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін талдаудың әдістемелік негіздері
Нарық жағдайында, экономикалық дамуды әрі қарай жалғастыруда, өндірістің тиімділігін
Экономикалық тиімділіктің жалпылама критерийіне қоғамдық еңбектің өнімділігі жатады. Қоғамдық
ЕӨ = ҰТ/Ж
Сонымен қатар экономикалық тиімділіктің аса маңызды көрсеткіштері ретінде еңбек
Өнімнің еңбек сыйымдылығы материалдық өндіріс саласында жұмсалған еңбек санын,
Есый = Т/Q
мұндағы: Есый – еңбек сыйымдылығы
Т – еңбек саны
Q – шығарылған өнімнің жалпы көлемі
Қоғамның еңбектің материал сыйымдылығы шикізат, материал, отын, энергия және
Мсый = МШ/Q
мұндағы: Мсый – материал сыйымдылығы
МШ – шикізат, материал, отын, энергия және т.б. шығындары.
Капитал сыйымдылығы халық шаруашылығындағы капитал салымдарының көлемін, шығарылған өнімнің
Ксый = К/ΔQ
мұндағы: Ксый – өнімнің капитал сыйымдылығы
К – күрделі салымдардың жалпы көлемі
ΔQ – шығарылған өнімнің өсу қарқыны.
Өнімнің қор сыйымдылығы – халықшаруашылығы негізгі өндірістік қорлардың орташа
f = F /Q
Халықшаруашылығында оның жеке салаларында, өнеркәсіпті қор қайтарымдылығы кеңінен қолданылады.
Нарықтық экономика жағдайында компанияның, фирманың шаруашылық қызметін бағалау критериі
Іскерлік белсенділік коэффициентінің кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалау үшін үлкен
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігінің көрсеткіштеріне мына коэффициенттер жатады:
1. Капиталдың жалпы айналымдылық коэффициенті. Ол жылына канша рет
КоА = ДN / Ак
Мұндағы, КоА - капиталдың жалпы
ДN - өнім сатудан (жұмыс, қызмет көрсету) түскен табыс
Ак- авансталган капитал (кезеңдегі орташа баланс валютасы).
Авансталган капиталдың кезеңдегі орташа шамасының жалпы айналымдылық коэффициенті кәсіпорынның
Түрлі кәсіпорындарға немесе 6ip кәсіпорынға әр жылдардағы жалпы айналымдылык
2. Негізгі кұралдардың айналымдылығы. Бұл көрсеткіш қор кайтарымдылығын көрсетеді,
Қор қайтарымдылығы коэффициентінің артуына негізгі кұралдардың үлес салмағының салыстырмалы
Алайда бұл жерде жалпы заңдылық былайша болады: коэффициент жоғары
3. Меншікті капиталдың айналымдылық коэффициенті. Ол мына формула бойынша
К0 мен= ДN / Ск
Мұнда: К0 мен - меншікті капиталдың айналымдылык коэффициенті;
ДN - өнімді сатудан (жұмыс, қызмет көрсету) түскен табыс;
Ск - баланс бойынша меншікті капиталдың кезеңдегі орташа шамасы.
Бұл көрсеткіш кызметті әр қырынан сипаттайды: коммерциялық көзқараспен қараганда
Біздің талданушы кәсіпорында бөл көрсеткіш мәні төмендеген, бұл меншікті
4. Ағымдағы активтер (мобильді қаражат) немесе айналым капиталының айналымдылық
К°Ағ = ДN / Тс
Мұндағы: К°Ағ – ағымдағы активтердің
Тс - ағымдағы активтердің орташа шамасы.
Ағымдағы активтердің (баланс активінің I бөлімі) орташа шамасы формула
Тс= Об+Оа / 2
Мұндағы Тс- ағымдағы активтердің орташа шамасы;
Об, Оа — сәйкес жыл басындағы және аяғындағы
Активтердің орташа шамасының толығырақ есебі активтер жағдайы туралы ай
Тс =
Мұндағы: Оп - п айындағы активтер шамасы.
Ағымдағы активтердің (айналым капиталының) айналымдылык. коэффициенті олардың айналым жылдамдығын,
Айналымның жылдамдауы нәтижесінде айналым қаражатының заттык. элементтері босайды, щикізат,
Ағымдағы активтердің айналым жылдамдығы бұл -өзі өндірістік-шаруашылық қызметтің ұйымдастыру-техникалық
Айналым уакытын қысқартуға мамандану мен бірлесудің дамуы, тікелей шаруашылық
Әрбір кәсіпорын үшін айналымдылық коэффициенті өзіндік сипатта болады, егер
Ағымдағы активтердің айналымдылық жылдамдығы, жоғарыда келтірілген формула бойынша есептелген
Ағымдағы активтердің 6ip айналымының ұзактығы мына формуламен анықталады:
До = 360/ К°Ағ = 360* Тс / ДN
Мұндағы: Д°- б!р айналымның күнмен
К°Ағ -ағымдағы активтердің айналымдылық коэффициенті немесе ағымдағы активтердің айналым
Көрсеткіштің бір жылдық мәнін есептегенде кезеңнің ұзақтығы 360 кун,
Айналым каражатын бекіту коэффициентінің формуласы мына түрде көрсетіледі:
К°з = Тс / ДN
Мұндағы: К°з - айналым каражатын
Тс- ағымдағы активтердің орташа шамасы.
Сонымен, ағымдағы активтердің, айналымдылық коэффициенті кәсіпорынның барлық мобильдік қаражатының
Ағымдық активтердің жалпы айналымдылық коэффиицентінің төмендеу себебін анықтау үшін,
(13)
5. Материалдық айналым қаражатының айналымдылық коэффициенті кәсіпорынның талдау кезіндегі
Өндірістік қорлар (материалдар) оларды дайындау (сатып алу) құны бойынша
Онда есептеу мына формуламен іске асырылады:
К°м = SN / Зс
Мұнда: К°з – материалдық айналым құралдарының айналымдылық коэффициенті;
SN— сатылған өнімнің толық өзіндік құны;
Зс — өндірістік корлардың орташа кұны.
Неғұрлым айналымдылық көрсеткіші жоғары болған сайын, соғұрлым қорлар тезірек
Өндіріс пен өнімді еткізуді қалыпты жүргізу мақсатында қорлар оңтайлы
Материалдық айналым құралдарының айналымдылық коэффициентінің шамасына оны есептеу әдістемесі
Қазipгi уақытта материалдық қорларды бағалаудың есептеу саясатын таңдауда кәсіпорынның
Kepiciнше ФИФО әдісін пайдалану кезең соңындағы материалдық қорларды соңғы
Енді материалдық қорлардың айналымдылығының көрсеткіші шамасына оларды бағалаудың сол
Біздің елімізде осы кезге дейін материалдық қорларды бағалаудың ең
Материалдар корын соңғы сатып алу (ЛИФО) құны бойынша бағалау
Тауарлы-материалдык құндылық қорларын бірінші сатып алу құны бойынша (ФИФО)
Сонымен, тауарлы-материалдық қорларды бағалаудың үш қаралған тәсілі мысалдарынан, алға
6. Дайын өнімнің айналымдылық. коэффициенті. Бұл көрсеткіш өнімді сатудан
Кдайын = ДN / ДӨ
Мұнда: Кдайын - дайын өнімнің айналымдылық коэффициенті;
ДӨ - баланс бойынша
Ол дайын өнімнің айналым жылдамдығын көрсетеді. Оның өсуі кісңпорынның
7. Дебиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті. Ол
Кдеб = ДN / ДЗ
Мұндағы: Кдеб — дебиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті;
ДЗ— дебиторлык борыштың
Дебиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті дебиторлық борыштың сапасы мен көлемін
8. Кредиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті. Ол өнімді өткізуден түскен
Ккред = ДN /КЗ
Мұндағы Ккред– кредиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті;
КЗ- кезеңдегі кредиторлық борыштың орташа шамасы.
Кредиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті дебиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті сияқты
9. Ақша қаражатының айналымдылық коэффициенті. Кәсіпорынның ырғақты қызмет етуі
Ақша қаражатының айналымдылық коэффициенті мына формуламен есептеледі:
Кақша = АҚ айналымы/АҚ
Мұндағы АҚайналымы – талдау кезеңіндегі ақша қаражатының айналымы;
АҚ – ақша қаражатының орташа қалдығы;
Кақша –ақша қаражатының айналымдылық коэффициенті.
10. Иивестицияланған капиталдың айналымдылығы. Инвестицияланған капиталдың айналымдылық коэффициенті кәсіпорынның
Кинв =
Мұнда: Ди – және Ки – сәйкес ұзақ мерзімді
Бұл коэффициенттің мағынасын сол кезендегі icтeгi капиталдың (барлық активтерден
11. Icтeгi капиталдың айналымдылығы алымында - сатудан түскен табыс
Кіс = ДN /ФК
Мұндағы: Фк – icтeгi капитал.
Бұл коэффициенттің мағынасын талдағанда өндірістік қызметке тікелей қатысатын капиталдың
12. Перманенттік капиталдың. айналым жылдамдығын сатудан түскен табысты кезендегі
Кперм = ДN / Пер.к
Мұндағы: Пер.к – перманенттік капитал = меншікті капитал+ұзақ мерзімді
13. 1скерлік белсенділік индексі айналым капиталын басқару өрісінде,
(22)
Мұндағы, - icтeгі
- негізгі қызметтің табыстылығы;
Д° - негізгі қызметтен түскен табыс;
ДN - өнімді сатудан түскен табыс.
2 «Қазақстан темір жолы» Ұк» АҚ-ның
2.1 «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның шаруашылық
Өндірістің тиімділігінің ең басты көрсеткіші жанды еңбек өнімділігі болып
Кесте 2
Еңбек өнімділігін факторлық талдау деректері
Көрсеткіштер 2009ж 2010ж 2011ж Ауытқу 2011/2010
(+,-) (%)
1. Өнімді сатудан түскен табыс, млн теңге 382591,731 423638,639
2. Өнеркәсіптік-өндірістік персонал саны, адам 139000 142000 148740 6740
2.1. Жұмысшылар саны, адам 126490 131300 137673 6373 104,85
3. Өнеркәсіптік-өндірістік персонал құрамындағы жұмысшылар үлесі, % 91 92,46
4. Бір жылда 1 жұмысшының істеген күндер саны 255
5. Орташа жылдық өнімділік, млн теңге
5.1. Бір жұмыскердің орташа жылдық еңбек өнімділігі (ГВ) 2,75
5.2. Бір жұмысшының орташа жылдық еңбек өнімділігі (ГВ') 3,02
Факторлардың әсерін тізбектелген тәсілмен анықтауға болады, оның негізгі мәні
Бір жұмыскердің орташа жылдық өнім өнімділігі келесі факторлар көбейтіндісі
ГВ = УД х ГВ'
Кесте 3
Тізбектік тәсілмен кәсіпорынның жұмыскерлерінің орташа жылдық өнімділігі деңгейіне факторлар
Рет нөмірі Өзара әсер ететін жеке көрсеткіштер Қорытынды көрсеткіш
Есеп-теу-
дің Ауыс-тыру-дың Жұмыс-шылар үлес салмағының Жұмысшы-ның еңбек өнімділігі Жұмыскер-дің
1 - 2010ж
92,46
2010ж
3,23 2010ж
2,98 - -
2 1 2011ж
92,56 2010ж
3,23 Есептеу
2,989
0,01 Жұмысшылармен толық қамтамасыз етілген
3 2 2011ж
92,56 2011ж
3,51 2011ж
3,25 0,26 Жұмысшының еңбек өнімділігінің өсуі
Кесте деректері бойынша кәсіпорынның жұмыскерінің орташа жылдық өнімділігі 2011
Компания қызметінің тиімділігін сипаттайтын ең маңызды көрсеткіштің бірі –
Қор қайтарымын талдау үшін келесі 4 аналитикалық кестені құраймыз.
Кесте 4
Қор қайтарымын факторлық талдау үшін мәліметтер
Көрсеткіштер 2009ж 2010 2011ж 2011/2010
(+,-) %
Өнім өндірісі көлемі (ВП), млн. теңге 382591,731 423638,639 483763,36
Негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық құны (ОПФ), млн. Теңге
Негізгі өндірістік қорлардың активті бөлігінің орташа жылдық құны (ОПФа),
Қорлардың актив бөлігінің үлес салмағы, коэффициенті 85,00 89,0 92,0
Негізгі өндірістік қорлардың қор қайтарымы, теңге 0,593439 0,610105 0,620874
Негізгі өндірістік қорлардың активті бөлігінің қор қайтарымы, млн.тенге 0,698164
Бірінші деңгей факторлары:
ФО = УД ФО
Факторлар әсерін абсолютті айырмашылық әдісін қолдану арқылы анықтаймыз:
∆ФО = (УД − УД
∆ФО =(ФО −ФО ) УД
Жалпы ауытқуы: 0,020553+(-0,009785) = 0,010768 млн.тенге
Кесте 5
Қор қайтарымын факторлық талдау нәтижелері
Фактор Қор қайтарымының өзгерісі өнім өндірісінің өзгеруі, млн. тенге
Негізгі өндірістік қорлардың активті бөлігі Негізгі өндірістік қорлар
1.Негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық құны 84796,048 0,610105 51734,49
2. Қорлардың активті бөлігінің үлесі 0,020553 779165,048 16014,179
3.Қорлардың активті бөлігі қайтарымы -0,009785 779165,048 -7624,129
Жиыны
0,010768 60124,721
Сонымен, жалпы айтқанда өнім өндірісі көлемінің өзгерісіне негізгі өндірістік
Талдау барысында кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлармен қамтамасыз етілуін зерттеу
еңбектің қорлармен жарақтануы:
(25)
еңбектің техникалық жарақтануы:
(26)
Бұл көрсеткіштің өсу қарқыны еңбек өнімділігі қарқынымен салыстырылады
Кесте 6
Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлармен қамтамасыз етілуін талдау
Көрсеткіштер 2009ж 2010 2011ж Ауытқуы 2011/2010
(+,-) %
Негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық құны, млн.тг 644701,731 694369
Жұмысшылардың орташа тізімдік саны, адам 126490 131300 137673 6373
Өндірістік жабдық құны, млн.тг 547996,4714 617988,41 716831,844 98843,434 115,99
Еңбектің техникалық жарақтануы деңгейі, млн.тг 4,33 4,71 5,21 0,500081338
Өсу қарқыны, % - 108,64 110,62 1,98 101,83
Еңбектің қормен жарақтануы деңгейі, млн.тг 5,10 5,29 5,66 0,37
Өсу қарқыны, % - 103,76 107,02 3,26 103,14
Еңбек өнімділігі деңгейі, млн.тг 3,02 3,23 3,51 0,28 108,67
Өсу қарқыны, % - 106,95 108,67 1,72 101,60
6 кестеде кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлармен қамтамасыз етілуін талдау
Шаруашылықтың айналысушы субъект қызметінің тиімділігін сипаттайтын маңызды көрсеткіш,
Материалдық ресурстарды тиімді пайдалануын сипаттайтын көрсеткіштер қатарына материалдық қайтарымдылық,
Кесте 7
Кәсіпорынның материалдық ресурстарын пайдалану тиімділігінің жалпылама көрсеткіштерін талдау
№ Көрсеткіштер 2009ж 2010ж 2011ж Ауытқуы 2011/2010
(+,-) (+,-)
1 Өнімнің материал сыйымдылығы, тенге 0,49 0,49 0,48 -0,0048
2 Материал қайтарымдылығы, тенге 2,05 2,05 2,07 0,02043 101,00
3 Өнімнің өзіндік құнындағы материалдық шығындардың үлес салмағы, %
7 кесте деректері бойынша өнімнің материал сыйымдылығы жыл сайын
Экономикалық әдебиеттерде факторлық талдау жүйесінің түрлі типтеріне негізделген жалпылаушы
Материал сыйымдылығын талдау үшін келесі аналитикалық 8 кестені құраймыз.
Кесте 8
Кәсіпорынның материалдық ресурстарын пайдалану тиімділігінің жеке көрсеткіштерін талдау
Көрсеткіштер 2009ж 2010ж 2011ж Ауытқуы (+,-)
2011/2010
2011/2009
Өнімнің материалдар сыйымдылығы, тенге 0,0858 0,0728 0,0484 -0,02443 -0,0374
Өнімнің отын сыйымдылығы, тенге 0,005 0,005 0,005 - -
Өнімнің энергия сыйымдылығы, тенге 0,0101 0,0096 0,0099 0,0003 -0,00026
Кәсіпорынның материалдық ресурстарын пайдалану тиімділігінің жеке көрсеткіштерін талдау мәліметтері
Капиталдың пайдалану интенсивтілігін сиптаттау үшін олардың айналымдылығы пайдаланылады (өнім
Бұл көрсеткіштер арасындағы байланысты келесі түрде беруге болады:
табыс
= табыс
х өнім өткізуден түскен табыс
Капиталдың орташа жылдық сомасы
өнім өткізуден түскен табыс
капиталдың орташа жылдық сомасы
Басқаша айтқанда, инвестицияланған капитал табыстылығы (ЭР) сату рентабелділігі (R)
ЭР = R ( Kоб
Бұл факторлардың капитал рентабельділігіне әсерін абсолютті айырмашылықтар әдісі бойынша
Кесте 9
Капиталды пайдалану тиімділігі көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2009ж 2010ж 2011ж 2011/2010
(+,-) 2011/2009
Кәсіпорын табысы, млн тг. 22446,005 25555,198 63881,749 38326,551 41435,744
Өнім өткізуден түскен табыс, млн тг. 382591,731 423638,639 483763,360
Капиталдың орташа жылдық сомасы, млн тг. 801046 856340,066 927001,517
Капиталдың рентабельділігі, % 2,802 2,984 6,891 3,9069 4,0891
Өткізу (сату) рентабельділігі, % 5,8668 6,0323 13,2051 7,1728 7,3383
Капитал айналымдылығы коэфиценті 0,4776 0,4947 0,5218 0,0271 0,0442
Капитал рентабельділігінің келесі есебінен өзгерісі:
- сату рентабельділігі
7,1728*0,4947 =3,549
- айналымдылық коэффициенті
0,0271*13,2051 =0,3579
Барлығы
3,9069
Кесте деректерінен есептегі мерзімде капитал қайтарымдылығы олардың айналымдылығы есебінен
Капитал айналымдылығы оның қайтарымдылығымен тығыз байланысты болғандықтан, капитал айналымдылығы
Капитал айналымдылығы жылдамдығы келесі көрсеткіштермен сипатталады:
бір айналым ұзақтығы (Поб)
(28)
Мұндағы, Д – берілген мерзімдегі календарлық күндер саны;
айналамдылық коэффиценті (Коб)
(29)
жүктелу коэффиценті (К3)
(30)
Бір айналым ұзақтығын есептейміз:
2009 жылы күн
2010 жылы күн
2011 жылы күн және т.с.с.
Мұнда өткен жылмен салыстырғанда капитал айналымдылығы 37,86 күнге жеделдетілген.
Капитал айналымы ұзақтығы көбіне капитал құрылымына байланысты. Капиталдың жалпы
(31)
Мұндағы, Ïîá - капиталдың жалпы сомасындағы айналымның орташа
Ïîá.ê - айналым капиталының айналым ұзақтығы;
ÓÄîá.ê - айналым капиталының оның жалпы сомасындағы үлесі.
Берілген факторлардың әсерін тізбектік қойылымдар тәсілімен есептейміз:
Сонымен жалпы капитал айналымдылығы 37,86 күнге (689,84 – 727,70)
Айналымдылықты жеделдету нәтижесіндегі экономикалық тиімділік айналымнан қаржылардың салыстырмалы босауымен,
яғни капитал айналымдылығын 37,86 күнге жеделдетумен байланысты айналымнан 50875,78
Табыс сомасын келесі факторлар көбейтіндісі ретінде беруге болады:
(32)
Табыс сомасы капитал айналымдылығы коэффицентінің өзгерісі есебінен арттыру айналым
Есептегі жылы капитал айналымдылығын жеделдету табыстың арту қарқынын 3317,35
2.2 Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін көрсеткіштер жүйесін талдау
Іскерлік белсенділік коэффициентінің кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалау үшін үлкен
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігінің көрсеткіштеріне мына коэффициенттер жатады:
1. Капиталдың жалпы айналымдылық коэффициенті. Ол жылына канша рет
2009 жылы КоА =
2010 жылы КоА =
2011 жылы КоА =483763,36/927001,517
Авансталган капиталдың кезеңдегі орташа шамасының жалпы айналымдылық коэффициенті кәсіпорынның
Түрлі кәсіпорындарға немесе 6ip кәсіпорынға әр жылдардағы жалпы айналымдылык
Біздің кәсіпорын үшін капиталдың жалпы айналымдылык коэффициенті 2009 жылы
Көрсеткіш кәсіпорынның жалпы капиталын (барлық ресурстарды) пайдалану тиімділігінің жоғарылағанын
2. Негізгі кұралдардың айналымдылығы. Бұл көрсеткіш қор кайтарымдылығын көрсетеді,
Қор қайтарымдылығы коэффициентінің артуына негізгі кұралдардың үлес салмағының салыстырмалы
2009 жылы Ко нег
2010 жылы Ко нег
2011 жылы Ко нег
Алайда бұл жерде жалпы заңдылық былайша болады: коэффициент жоғары
3. Меншікті капиталдың айналымдылық коэффициенті. Ол талданушы кәсіпорында төмендегі
2009 жылы К0 мен =
2010 жылы К0 мен =
2011 жылы К0 мен =483763,360
Бұл көрсеткіш кызметті әр қырынан сипаттайды: коммерциялық көзқараспен қарағанда
Біздің талданушы кәсіпорында бөл көрсеткіш мәні өсіп отыр, бұл
4. Ағымдағы активтер (мобильді қаражат) немесе айналым капиталының айналымдылық
2009 жылы К°Ағ =382591,731/141099,532 =2,7115
2010 жылы К°Ағ =423638,639/146303,994=2,895
2011 жылы К°Ағ =483763,36/135630,960=3,566
Талданушы кәсіпорында бұл көрсеткіштің мәнінің өсуі байқалады.
Ағымдағы активтердің (айналым капиталының) айналымдылык. коэффициенті олардың айналым жылдамдығын,
Айналымның жылдамдауы нәтижесінде айналым қаражатының заттык. элементтері босайды, щикізат,
Ағымдағы активтердің айналым жылдамдығы бұл -өзі өндірістік-шаруашылық қызметтің ұйымдастыру-техникалық
Айналым уакытын қысқартуға мамандану мен бірлесудің дамуы, тікелей шаруашылық
Әрбір кәсіпорын үшін айналымдылық коэффициенті өзіндік сипатта болады, егер
Ағымдағы активтердің айналымдылық жылдамдығы, жоғарыда келтірілген формула бойынша есептелген
Көрсеткіштің бір жылдық мәнін есептегенде кезеңнің ұзақтығы 360 кун,
2009 жылы До =360*141099,532/382591,731=132,76
2010 жылы До =360* 146303,994/423638,639= 124,33
2011 жылы До =360* 135630,960/483763,36= 100,93
Айналым ұзақтығы талданушы кәсіпорында төмендеп отыр. Бұл айналымдылық коэффициентінің
Айналым каражатын бекіту коэффициенті талданушы кәсіпорында төмендегі түрде анықталады:
2009 жылы К°з =141099,532/382591,731=0,368
2010 жылы К°з =146303,994/423638,639= 0,345
2011 жылы К°з = 135630,960/483763,36=0,2803
Айналым каражатын бекіту коэффициенті мәндері талданушы кәсіпорында төмендеген.
10-кесте – Кәсіпорынның ағымдағы активтерінің айналымдылық көрсеткіштерін талдау
№ Көрсеткіштер 2009ж 2010ж 2011ж Өзгерісі (+,-)
2011/2009 2011/2010
1. Өнімді сатудан түскен табыс, млн теңге 382591,731 423638,639
2. Ағымдағы активтердің орташа шамасы, млн теңге 141099,532 146303,994
3. Ағымдағы активтердің айналымдылық коэффициенті
4. Ағымдағы активтердің 6ip айналымының күнмен есептелген ұзактығы (360:3
5. Айналым каражатын бекіту коэффициенті
Кестеден ағымдағы активтердің бip жылда айналым жылдамдығының 2,712-ден 3,567-ке
483763,36/360*(100,93-124,33)= -42786,181 млн.тенге.
Біздің кәсіпорынның мәліметтері бойынша айналымнан босатылған қаражат мөлшері -42786,181
Ағымдағы активтерді пайдалану тиімділігінің жоғарылағанын олардың бекіту коэффициенті
Сонымен, ағымдағы активтердің, айналымдылық коэффициенті кәсіпорынның барлық мобильдік қаражатының
5. Материалдық айналым қаражатының айналымдылық коэффициенті кәсіпорынның талдау кезіндегі
Өндірістік қорлар (материалдар) оларды дайындау (сатып алу) құны бойынша
2009 жылы К°м =
2010 жылы К°м = 325700,261/20049,882= 16,244
2011 жылы К°м = 375542,403/ 22670,443=16,565
Неғұрлым айналымдылық көрсеткіші жоғары болған сайын, соғұрлым қорлар тезірек
Өндіріс пен өнімді еткізуді қалыпты жүргізу мақсатында қорлар оңтайлы
Материалдық айналым құралдарының айналымдылық коэффициентінің шамасына оны есептеу әдістемесі
Біздің кәсіпорынымызда сатылған өнімнің өндірістік өзіндік құны негізінде есептелген
6. Дебиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті. Ол
Дебиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті дебиторлық борыштың сапасы мен көлемін
2009 жылы Кдеб =382591,731/4356,979=87,81
2010 жылы Кдеб =423638,639/4316,16= 98,15
2011 жылы Кдеб =483763,36/6266,474=77,19
Талданушы кәсіпорында дебиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті өскен, бұл дебиторлық
7. Кредиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті. Ол өнімді өткізуден түскен
2009 жылы Ккред =382591,731/28310,710=13,51
2010 жылы Ккред =423638,639/30508,552= 13,88
2011 жылы Ккред =483763,36/50699,814= 9,541
Кредиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті дебиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті сияқты
8. Ақша қаражатының айналымдылық коэффициенті. Кәсіпорынның ырғақты қызмет етуі
Ақша қаражатының айналымдылық коэффициенті талданушы кәсіпорында төмендегі түрде анықталады:
2009 жылы Кақша =382591,731/85969,624=4,450
2010 жылы Кақша =423638,639/97319,139= 4,353
2011 жылы Кақша =483763,36/64732,775=7,473
Талданушы кәсіпорында оның мәні есепті жылы өткен жылға қарағанда
9. Иивестицияланған капиталдың айналымдылығы. Инвестицияланған капиталдың айналымдылық коэффициенті кәсіпорынның
2009 жылы Кинв =382591,731/223,153+67412,354=5,65
2010 жылы Кинв = 423638,639/297,982+70902,625= 5,95
2011 жылы Кинв =483763,36/297,982+15521,590=30,58
Бұл коэффициенттің мағынасын сол кезендегі icтeгi капиталдың (барлық активтерден
10. Icтeгi капиталдың айналымдылығы алымында - сатудан түскен табыс
2009 жылы Кіс =382591,731/733410,942=0,5216
2010 жылы Кіс =423638,639/785139,459= 0,539
2011 жылы Кіс =483763,36/911181,945=0,5309
Талданушы кәсіпорында оның мәні есепті жылы алдыңғы жылдарға қарағанда
11. Перманенттік капиталдың. айналым жылдамдығын сатудан түскен табысты кезендегі
2009 жылы Кперм =382591,731/731304,772=0,5231
2010 жылы Кперм =423638,639/774758,08= 0,5468
2011 жылы Кперм =483763,36/820493,08=0,5896
Талданушы кәсіпорында оның мәні есепті жылы алдыңғы жылдарға қарағанда
12. 1скерлік белсенділік индексі айналым капиталын басқару өрісінде,
2009 жылы Iіскер =0,5216*0,3389= 0,1767
2010 жылы Iіскер =0,539 *0,3007= 0,1620
2011жылы Iіскер = 0,5309 * 0,288=0,1528
Талданушы кәсіпорында оның мәні есепті жылы алдыңғы жылдарға қарағанда
2.3 Ұзақмерзімді және қысқамерзімді активтердің айналымдылығын талдау
Кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтері – бұл ұзақ мерзімдік мақсаттармен
Ағымдық активтер құрамына ақшалай қаражат және олардың баламалары; сауда
Кәсіпорынның қысқамерзімді активтері кәсіпорын қаржылары ішінде әжептәуір үлес
Ең алдымен ағымдық активтердің маңызды топтары бойынша құрамы
Өтеу мерзімі өтіп кеткен дебиторлық
Ал тауарлық-материалдық қорлар көлемі талданушы кәсіпорында абсолютті мәні бойынша
3 «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның
3.1 «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның табыстылығы деңгейін
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның қызмет етуінің экономикалық мақсаттылығы табыс
Табыстар дегеніміз қаржының келуі немесе активтер құнының өсуі, не
Ықшамдалған түрде бұл түсінік 2009 жылғы 28 ақпан «Бухгалтерлік
Табыстылықтың көрсеткіштер жүйесі ең алдымен қаржылық нәтижелердің абсолютті көрсеткіштерінен
Табыс жинақталған түрде шаруашылық жүргізудің нәтижесін, жанды және затқа
Нарық жағдайында табыстың ролі айтарлықтай артты. Тек табыс ғана
Табыс есебінен, сондай-ақ кәсіпорынның бюджет алдындағы, банктер мен басқа
Ол оның іскерлік белсенділігі мен қаржылық тұрақтылығын сипаттайды.
Рыноктық экономика жағдайында табыс ролі 2 функцияны атқарады: мемлекеттік
Функциялардың және олардың өзара шарттылығындағы бірлігі, табысты шаруашылықты жүргізуші
Табыс өз функцияларын тиімді орындауы үшін келесі негізгі шарттар
Өнімге баға еңбек өнімділігін үздіксіз жоғарылату мен өзіндік құнды
Өнімді калькуляциялау жүйесі мен өнімнің өзіндік құнын анықтау ғылыми
Табысты бөлу механизмі активті роль атқарып және өндіріс дамуы
Табыстың тиімді пайдаланылуы тек қалған барлық қаржылық тұтқалар жүйесінде
Табыстың абсолютті мөлшері кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің тиімділігінің емес экономикалық
Кәсіпорынның табыстылық көрсеткіштерінің өсуіне шаруашылықты жүргізуші субъектінің өзі де
Кәсіпорынның қызметінің қаржылық нәтижесінің жалпылама көрсеткіші ретінде өнім өндірісі
Талданушы мерзім ішінде әрбір көрсеткіштің өзгерісін зерттеу;
Сәйкес көрсеткіштердің құрылымын және оның өзгерістерін зерттеу;
Қаржылық нәтижелер көрсеткіштерін динамикада талдау.
Табыстар мен шығындар туралы есеп бухгалтерлiк есептiң
Табыстылықтың бірінші абсолютті көрсеткіші - өнімді өткізуден түскен табыс.
Қаржы шаруашылық қызметінің нәтижелері жөніндегі есептің берілген статьясы бойынша
Өнімді өткізуден түскен табыс құрылымында анағұрлым үлкен үлес салмақты
Табыстылықтың екінші абсолютті көрсеткіші ретінде жалпы табыс есептеледі. Ол
Жалпы табысқа әсер етуші маңызды фактор ретінде өндірістік өзіндік
Көптеген кәсіпорындарда өзіндік құнды баптар бойынша талдаумен айналысатын, оны
Шаруашылық жүргізудің тұрақты экономикалық жағдайында жалпы табыстың өсуінің негізгі
Соңғы тұтынушыға бағытталған салларда сұраныс, өзіндік құн деңгейімен анықталатын
Өнімді өткізу көлемінің натуралдық мағынада артуы табыстың артуына әкеледі.
Бұл жол, қазіргі кезде көптеген кәсіпорындар үшін инфляция,
Өндіріс және өнім өткізу көлемін өсіруге әкелетін айналым қаражаттарының
Кәсіпорын табыстары ең алдымен бағалар өсуі есебінен жоғарғы қарқынмен
Табыстың өзгерісіне келесі факторлар әсер етеді:
өткізілген өнімнің өзіндік құны;
өнім бірлігінің бағасы;
өткізілген өнім көлемі (саны);
өткізілген өнім құрамындағы құрылымдық өзгерістер.
Жалпы пайданың ауытқуына факторлар әсерін анықтаймыз. Жалпы табыстың нақты
11 кесте
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ -ның жалпы пайдасын
Көрсеткіштер 2010 жыл Шартты 2011 жыл
Өнімді өткізуден түскен табыс 423638,639 413423,64 483763,36
Өткізілген өнімнің өзіндік құны 325700,261 318008,5 375542,403
Жалпы пайда 97938,378 95415,140 108220,957
1 фактор. Өнімнің өндірістік өзіндік құнының өзгерісінің әсерін табу
Пs (
Мұндағы: giн - өткізілген өнімнің нақты көлемі;
Пs = 375542,403– 318008,5 = +57533,903 млн тенге
Біздің кәсіпорында артық шығындалу болған, бұл жалпы пайда көлемін
фактор. Жалпы табыстың нақты шамасының жоспардан ауытқуына бағалар өзгерісінің
Пц ( (giн ( Рнi ( (giн
Мұндағы: Рнi , Ржi (
Яғни бұл фактор әсерінің шамасы өткізілген өнімнен түскен нақты
Пц = 483763,36– 413423,64= + 70339,72 млн тенге
Зерттеліп отырған кәсіпорында пайда баға факторы есебінен 70339,72 млн
фактор. Жалпы табыстың ауытқуына өткізу көлемінің әсерін анықтау үшін
Өткізілген өнімнің көлемін есептеу үшін әртүрлі бағалаулар ұсынылады: өткізу
Жалпы табысқа тауарлы өнімнің өткізу көлемінің өзгерісінің әсерін келесі
(35)
Мұндағы, N− өндірістік өзіндік құн бойынша өткізу көлемінің жоспарының
S, S− сәйкесінше нақты, жоспарлы өткізілген өнімінің өндірістік құндары.
(36)
Мұндағы, өткізілген өнімнің табысқа әсері
жоспарлы жалпы табыс
NC = (375542,403/ 325700,261) * 100% = 115,303%
Пп = (97938,378* 115,303% / 100%) – 97938,378 =
Біз талдап отырған кәсіпорында өнімді өткізу көлемі есепті жылы
4 фактор. Аналитикалық жұмыс теориясы мен практикасында жалпы табысқа
өткізілген өнімнің нақты көлеміне жоспар бойынша жалпы табыс сомасын
өткізілген өнімнің нақты көлеміне жоспар бойынша табыс пен жоспарлы
Практикада екінші тәсіл жиі қолданылады.
Өткізілген өнімнің құрамындағы құрылымдық өзгерістер:
95415,140– 97938,378= -2523,238
-2523,238-14987,509 = -17510,747 млн тенге.
Құрылымдық өзгерістер нәтижесінде жалпы пайда 17510,747 млн
Жалпы пайданы талдау нәтижелерін келесі кестеде көрсетеміз.
12 кесте
Жалпы пайданың ауытқуына негізгі факторлардың әсері
№ р/р Көрсеткіштер Сомасы, мың. теңге 2010 жылғы
1 Өткізілген өнімнің өзіндік құнының өсуі -57533,903 -58,74
2 Келісілген бағалар деңгейінің өсуі + 70339,72 71,82
3 Өнімді өткзу көлемінің артуы +14987,509
4 Өткізілген өнім құрамындағы құрылымдық өзгерістер -17510,747 -17,87
5 Жиыны 10282,579 10,5
Табыстылықтың келесі үшінші абсолютті көрсеткіші ретінде негізгі қызметтен түскен
До = Дв – Рn
Мұндағы, Дв – жалпы табыс;
Жалпы табыс шамасы неғұрлым жоғары, ал кезең шығындары
Табысты бөлу объектісі ретінде кәсіпорынның қорытынды табысы болып табылады.
Кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық және қаржы нәтижесінен алынған пайданы шаруашылық субъектісі
Мемлекет алған пайданың бөлігі салым және алым ретінде бюджетке
Салықтан кейінгі қалған табыс кәсіпорынның өндіріс көлемін арттыру және
Салықтан кейінгі қалған табыс кәсіпорынның әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның қызметінің рентабельділігін сипаттаушы
Табыстылықтың салыстырмалы көрсеткіштері кәсіпорынның қызметінің тиімділігін сипаттайтын рентабельділік
Жалпы активтер (авансталған) және олардың жеке элементтері;
Өнім;
Ақшалай қаржылардың таза ағымы базасында есептелетін табыстылық көрсеткіштері.
Кәсіпорын активтерін тиімді пайдалануы – бұл берілген кәсіпорынға қаржы
Кәсіпорын мүлкінің тиімділігі көрсеткіштердің бірі ретінде табыстылық коэффиценті есептеледі.
Жалпы активтердің табыстылық деңгейін өлшеу келесі факторлар ықпалымен жүреді:
Өткізілген өнімнің табыстылық деңгейі;
Жалпы активтердің айналымдылығы.
Тәжірибеде ағымдық активтер табыстылығы кеңінен қолданылады. Ол ағымдық активтерге
(38)
Мұндағы, Та – ағымдық активтер; Дч – таза табыс.
Акционерлік кәсіпорында акционерлік капиталды пайдалану тиімділігі көрсеткіші ретінде таза
12 кесте мәлiметтерi бойынша табыстылықтың абсолюттi көрсеткiштерi жоғары қарқынмен
Активтердiң табыстылығының өзгерiсiне таза табыс сомасы мен активтер құнының
Активтердiң табыстылығы (ROА) =Таза табыс(Т)/ Активтер құны (А)
т0
–––––
А0
0,0298
2011 жылы активтердiң табыстылығы 0,0391 пунктке өскен, оның iшiнде:
а) Қорытынды пайда сомасының 38326,551 млн теңгеге өсуiнен активтердiң
б) Активтердiң орташа жылдық құнының 70661,451 млн теңгеге өсуiнен
Екi фактордың әсерi: 0,0447 -0,0056 = 0,0391 тең.
Жиынтық капитал рентабельдiлiгi мен капитал айналымы арасындағы байланысты келесiдей
Өнім өткізуден
Қорытынды пайда
═
орташа жылдық құны
ROА
Мұндағы: ROА- жиынтық капиталдың (активтердiң ) табыстылығы;
Rайн- айналыстың рентабельдiлiгi;
Kайн- капитал айналымдылығының коэффициентi.
2009 жыл: 0,0280=
2010 жыл: 0,0298=
2011 жыл: 0,0689=
Жиынтық капиталдың рентабельдiлiгiнiң өзгерiсiне факторлық талдау кәсiпорынның күштi және
Айналыс рентабельдiлiгiнiң әсерi:
(0,1321-0,0603)* 0,4947= + 0,0355%
Капитал айналымдылығының әсерi:
(0,5219-0,4947)*0,1321 = +0,00359 %
Яғни, жиынтық капиталдың рентабельдiлiгi айналым рентабельдiлiгiнiң 0,0718 пунктке
Демек, кәсiпорынның капитал айналымдылығын жоғарылату арқылы жалпы рентабельдiлiктi арттыру
Капитал айналымдылығы – кәсiпорынның қаражаттарын пайдалану интенсивтiлiгiн және оның
Әрбір мүлік түрлері әр түрлі айналым жылдамдығына ие.
- кәсіпорынның салалық ерекшелігі (мысалы, ауыл шаруашылығы, тау-кен өндірісінде
- кәсіпорынның ауқымы (шағын кәсіпорындарда қаражат айналымы ірі кәсіпорындарға
- кәсіпорынның баға саясаты, тауар саясаты, маркетингтік стратегиясы, басқару
Ал қаражат айналымына әсер етуші сыртқы факторлар ретінде елдегі
Айналымдылық коэффициенттері өнім өткізуден түскен табыс (түсім) сомасын қажетті
13 кесте мәлiметтерi бойынша өткен жылмен салыстырғанда жиынтық капиталдың
13 кесте - «Қазақстан темір жолы» Ұлттық
Көрсеткiштер 2009 ж 2010ж 2011 ж Өзгерiс (+,-)
2011/ 2010 2011/ 2009
А. Көмекшi мәлiметтер, млн тг
1.Өнiм өткiзуден түскен табыс 382591,731 423638,639 483763,36 60124,721
2.Жиынтық капиталдың орташа жылдық құны 801046,449 856340,066 927001,517 70661,451
3.Айналым капиталының орташа жылдық құны: 141099,532 146303,994 135630,96 -10673,034
4.Тауарлы-материалдық запастар 16429,718 20049,882 22670,443 2620,561 6240,725
5.Дебиторлық берешек 38700,19 28934,973 48227,742 19292,769 9527,552
6.Ақша қаражаттары 85969,624 97319,139 64732,775 -32586,364 -21236,849
Б.Айналымдылық коэффициенттерi, рет
7.Жиынтық капитал 0,4776 0,4947 0,5219 0,0271 0,0442
8.Айналым капиталы 2,7115 2,8956 3,5668 0,6712 0,8553
9.Тауарлы-материалдық қорлар 23,2866 21,1292 21,3389 0,2097 -1,9476
10.Дебиторлық берешек және басқа активтер 9,8860 14,6411 10,0308 -4,6102
11.Ақша қаражаттары 4,4503 4,3531 7,4732 3,1202 3,0229
Қорыта келгенде, «Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы
3.3 «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның табыстылығын жетілдіру
Перспективті талдау мақсаты алдыңғы кезеңдегі тұрақты заңдылықтар мен тенденцияларды
Динамикалық немесе уақыт қатары уақыт бойынша көрсеткіштердің өзгерісін сипаттайтын
Динамикалық қатарлар ішінде табылған заңдылықтың дамуын оның шектерінен
(41)
Мұндағы: уо – қатардың бастапқы деңгейі;
- орташа абсолютті өсім; t – реттік нөмірі.
(42)
– орташа геометриялық, орташа арифметикалық тәсілмен немесе жиынтық шамалар
Табысты болжамдау әдістемесін орташа абсолютті өсім мен орташа өсу
14 кесте
Кәсіпорынның табысын перспективалық болжау
Жыл-дар Реттік № Табыс,
млрд тенге Алдыңғы кезеңмен салыстырғанда табыстың абсолюттік өсімі Өсім
2001 1 13,25 0 0
2002 2 14,35 1,1 1,08302
2003 3 15,61 1,26 1,0878
2004 4 15,94 0,33 1,02114
2005 5 16,85 0,91 1,05709
2006 6 17,95 1,1 1,06528
2007 7 18,65 0,7 1,03899721
2008 8 19,87 1,22 1,06541555
2009 9 22,446 2,576 1,12964268
2010 10 25,5552 3,1092 1,13851911
2011 11 63,8817 38,3265 2,49975347
Жиыны 50,6317 12,1866631
Орташа абсолютті өсім мынаған тең болады:
у = (1,1+1,26+0,33+0,91+1,1+0,7+1,22+2576+3,1092+38,3265) : 10 = 50,6317 : 10
Табысты болжау мына теңдеу бойынша орында
уt = 13,25 + 5,06317 * t
у12 = 13,25 + 5,06317 * 12 =
у13 = 13,25 + 5,06317 * 13 =
у14 = 13,25 + 5,06317 * 14= 84,13438
у15 = 13,25 + 5,06317 * 15= 89,19755
у16 = 13,25 + 5,06317 * 16
у17 = 13,25 + 5,06317 * 17 =
у18 = 13,25 + 5,06317 * 18 =
у19 = 13,25 + 5,06317 * 19 =
у20 = 13,25 + 5,06317 * 20= 114,5134
у21 = 13,25 + 5,06317 * 21 =
Табыстың орташа өсім қарқынын анықтау үшін мына формула қоданылады:
(44)
15 кесте бойынша табыстың орташа өсімі мынаған тең болады:
Ê = 1/10 * 12,1866631= 1,219t
Бұл жағдайда табыс болжамы мына теңдей бойынша жүргізіледі.
у = 13,25 + 1,219t
у12 = 13,25 + 1,219= 141,2483
у13 = 13,25 + 1,2192 = 172,0405
у14 = 13,25 + 1,2193 = 209,5453
у 15 = 13,25 + 1,2194 = 255,2262
у 16 = 13,25 + 1,2195 = 310,8655
у 17 = 13,25 + 1,2196 = 378,6341
у 18 = 13,25 + 1,2197 = 461,1764
у 19 = 13,25 + 1,2198 = 561,7128
у 20 = 13,25 + 1,2199 = 684,1662
у 21 = 13,25 + 1,21910 = 833,3145
Алынған мәліметтер бойынша болжанған көрсеткіштері кесте түрінде береміз (15
15 кестеде берілген көрсеткіштер арқылы табыстың болжанатын мәндері деңгейінің
15 кесте
Табыстың болжанған көрсеткіштері
Жыл-дар Рет-тік № Табыстың болжанған көрсеткіштері
Орташа абсолютті өсім бойынша Орташа өсім қарқыны бойынша
2010 12 74,00804 141,2483
2011 13 79,07121 172,0405
2012 14 84,13438 209,5453
2013 15 89,19755 255,2262
2014 16 94,26072 310,8655
2015 17 99,32389 378,6341
2016 18 104,3871 461,1764
2017 19 109,4502 561,7128
2018 20 114,5134 684,1662
2019 21 119,5766 833,3145
Табысты бір динамикалық қатар бойынша болжамдау болжанатын экономикалық құбылыстардың
Төмендегі 10 суретте табыстың болжанған көрсеткіштері көрсетілген.
10 сурет - Табыстың болжанған көрсеткіштері
Функционалдық тәуелділікке қарағанда корреляциялық тәуелділік толық болмайды және бақылауды
ЭЕМ-да трендті сызық көмегімен алынған экспонециалдық модель арқылы есептелінген
11 сурет - Экспонециалдық үлгі бойынша есептелінген болжанған
Корреляцилы-регрессиялық модельге жататын факторларды іріктеу (таңдау) бірнеше тәсілмен жүзеге
Қорытынды
Нарық жағдайында, экономикалық дамуды әрі қарай жалғастыруда, өндірістің тиімділігін
«Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы «Қазақстан темір
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ жүк айналымы
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ жүк тасымалдарын
Өндірістің тиімділігінің ең басты көрсеткіші жанды еңбек өнімділігі болып
Компания қызметінің тиімділігін сипаттайтын ең маңызды көрсеткіштің бірі –
Шаруашылықтың айналысушы субъект қызметінің тиімділігін сипаттайтын маңызды көрсеткіш,
Капитал айналымы ұзақтығы көбіне капитал құрылымына байланысты. Капиталдың жалпы
Іскерлік белсенділік коэффициентінің кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалау үшін үлкен
Негізгі кұралдардың айналымдылығы қор кайтарымдылығын көрсетеді, яғни кәсіпорынның кезеңдегі
Кәсіпорынның табыстылығының абсолюттi көрсеткiштерi жоғары қарқынмен өсiп отыр. Кәсiпорынның
«Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы акционерлік қоғамының табысын
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Назарбаев Н.А. «Қазақстан Республикасының Президентінің халыққа жолдауы»- Астана, 2011ж.
Назарбаев Н.А. Казахстан-2030. "Процветание безопасность и улучшение,
Дуйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын
«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ қаржылық есептілік мәліметтері
Э.О.Нурсеитов. «Учебно-практическое пособие по применению МСФО». Алматы «Центральный Дом
Крейнина М.Н. Анализ финансового состояния и инвестиционной привлекательности акционерных
Сергеев И.В. Экономика предприятия. Учебное пособие. –Москва: Финансы и
Қалдыбав О., Темірбаев А. «Кәсіпорын экономикасы». Оқу қуралы. Алматы
Грузинов В.П., Грубов В.Д. Экономика предприятия Учебник М.: ИЭП,
Горфинкель В.Л., Купряков Е.М., Прасолова П. Экономика предприятия Учебник
Зайцев Н.Л. Экономика промышленности предприятия Учебное пособие М.: Инфра,
К.Ш. Дүйсенбаев., Э.Т. Төлегенов., Ж.Г. Жұмағалиева «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын
Ефимова О.В. Как анализировать финансовое положение предприятия (практическое пособие).
Баканов М.И., Шеремет А.Д. Теория анализа хозяйственной деятельности 2-ое
Сергеев И.В. Экономика предприятия Учебное пособие М.: Финансы и
Бергольц С.Б. Экономический анализ хозяйственной деятельности на современном этапе
Богдановская И.А., Виноградов Г.Г.,Моргун О.Ф. и другие. Анализ хозяйственной
Балаболов И.Т. Анализ и планирование финансов хозяйственного субъекта М.:
Любительский Л.Г. Анализ затрат на производство и эксплуатацию изделий.
Марсил Ю.П. Анализ внутрихозяйственных резервов. М.: Финансы и статистика,
Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. 4-ое издание
Винокуров В.А. Организация стратегического управления на предприятии. М.: Центр
Радионова В.М., Федотова М.А. Финансовая устойчивость предприятия в условиях
Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Выбор инвестиций. Анализ
Балабанов И.Т. Анализ и планирование финансов хозяйствуюего субъекта: Учебное
Шеремет А.Д., Сайфуллин Р.С. Методика финансового анализа.-М.: ИНФРАМ, 2005
Чечета А.П. Анализ
Шеремет А. Д., Сайфуллин Р,С., Негашев Е.В. Методика финансового
Составление финансовой отчетности. // Бухучет на практике. – 2006.
ҚР Президентінің 2007 жылғы 28 ақпандағы «Бухгалтерлік есеп
Лоханина И.М., Золкина З.К. Основы анализа
Клейнер Г.Б., Петросян Д.С. Оценка финансового состояния предприятия. /Финансовые
Анализ хозяйственной деятельности в промышленности: Учебник / Н.А.Русак, В.И.
Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия: 2-е изд., перераб.
Анализ платежеспособности предприятий и организаций. Практическое руководство для государственных,
Ефимова О.В. Финансовый анализ. Учебное пособие.- Москва, 1998.
Палий В.Ф. Содержание и методика анализа. — М.: Журнал
Малич В.А. Анализ финансовой деятельности предприятия -
С.- Петербург: СПбДНТП, 2002.
Кравченко Л.И. Анализ финансового состояния предприятия. –Минск: ПКФ «Экаунт»,
Азаев Г.Л. Конкуренция анализ стратегия и практика. – Москва:
5
214907
133088
147672
163420
171855
191189
200752
0
50000
100000
150000
200000
250000
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
+11%
+11%
+5%
+11%
+5%
+3%
Жүк тасымалдау көлемі құрылымы
2011 жылы
Имп
7,6%
Транз
5,7%
Эксп
34,9%
Обларалық
51,7%
Жүк тасымалдау айналымы құрылымы
2011 жылы
Имп
10,6%
Транз
12,0%
Межобл
37,9%
Эксп
39,4%
Жүк тасымалдаудан табыстар құрылымы
2011 жылы
Межобл
26,4%
Транз
20,2%
Имп
13,1%
Эксп
40,2%
Бидай
2%
Хим. және мин.
тыңайтқыштар
1%
Түсті металл
1%
Қара металл
1%
Химикаттар мен сода
1%
Басқа
12%
Мұнай шикізаты
1%
Мұнай өнімдері
6%
Темір рудасы
7%
Түсті руда
11%
Құрылысы жүктері
10%
Көмір
47%
Құрылыс жүктері
1%
Түсті руда
2%
Хим. пен мин.
тыңайтқыштар
1%
Басқа
6%
Түсті металл
1%
Химикат пен сода
3%
Қара металл лом
2%
Бидай
6%
Қара металл
5%
Мұнай шикізаты
11%
Мұнай өнімі
6%
Темір рудасы
17%
Көмір
39%
Пластификатор
2%
Басқа
15%
Көмір
2%
Пиломатериал
4%
Цемент
9%
Извест
1%
Қант өнімдері
3%
Машина мен
жабдық,
а/ш машинасын қоспағанда
2%
Кокс
тас көмір
5%
Темір руда
9%
Шұнай шикізаты
8%
Химикат пен сода
8%
Құрылыс жүктері
6%
Мұнай өнімі
14%
Қара металл
12%
289821
68993
80883
112706
145731
195086
260582
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
+17%
+39%
+29%
+34%
+34%
+11%
14449
10449
10686
11818
12129
13613
14314
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
+2%
+11%
+3%
+12%
+5%
+0,9%
«Халлибертон Интернэшнл Инк.» компаниясының қаржы коэффициенттерін қолдану арқылы қаржылық жағдайын талдау
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы туралы
Кәсіпорынның жұмысын болжамдау және жоспарын талдаукәсіпорынның жұмысын болжамдау және жоспарын талдау
Меншікті капитал айналымдылығының коэффициенті
Кәсіпорынның мүліктік жағдайын талдау
КӘСІПОРЫН АКТИВТЕРІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
«Қаржылық талдау» пәні бойынша дәріс тезистері
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың мақсаты
Оңтүстік жарық транзит ЖШС-нің активтерінің айналымын талдау мен оны жетілдіру жолдары
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін, төлем қабілеттілігін және несие қайтару қабілеттілігін талдау