Хан тағының қалыптасу кезеңдері

Хан тағы
Мазмұны
КІРІСПЕ 2
1. Хан тағының қалыптасу кезеңдері 10
Хан тағының этнодизайнда алған ролі мен маңызы. 24
Хан тағының тарихи кезеңдердегі құрылымдық мазмұны. 28
Тұжырым 32
2. Хан тағының жасалу технологиясы 34
Хан тағын орындаудағы жобалық эскиздер. 34
Хан тағын жасаудағы технологиялық ерекшеліктер 37
Тұжырым. 39
Қорытынды 39
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі. 42
КІРІСПЕ
Қазақ халқының қол өнерінде кең тараған түрлерінің бірі, ағаштан,
Көптеген тарихи дерекнамалардан өнер мен мәдениеттің даму ортасы патша
Хан сарайында ұлттық жиһаздың барлық түрлері қолданылған десек қателеспейміз.
Өнер ұлттық жасампаздығын жүзеге асырудан емес, жаңалық туғызудан тұруы
Алайда, қазақ халқының көне дәуірден қалған жиһаз үлгілерінің осы
Бірақ, соған қарамастан мұражайларымыздағы жиһаз үлгілері XV-XVІ ғғ-дан бергі
Қазан төңкерісінен кейін бірқатар тарихшы, этнограф, архиолог, филолог, өнертанушы
Бұл аталған еңбектерде жиһаз үлгілері сәндік қолданбалы өнердің құрамында
Хан тағының даму тарихы және технологиясы жайлы бұрын-соңды объекті
Алайда, бұл еңбектерінде «тақ» жеке тақырып болып қаралмағаны байқалады.
Диссертацияның мақсаты «Хан тағын» терең зерттеуге қиыншылық туғызып отырған
Осы мақсатқа байланысты зерттеуге келесі міндеттер тіркеліп отыр.
қазақ хан тағының ежелгі дәуірлерден бастап қазақтың соңғы ханына
басқа елдің тақтарынан ерекшеліктерін анықтау.
этнодизайнда алатын ролін және мәнін, мазмұндық сипатын, жасалу технологиясын
Тақырыбымыздың бұрын-соңды объекті болып зерттелмей келгені, жүргізіліп отырған зерттеуімізге
Аталған шектеулердің бірі болып отырған қайта жаңғырту мәселесінің басқа
Зерттеу жұмысымыздың барысында комплекстік тәсіл қолданылады, ол, қарастырылып отырған
Ғылыми жұмыстың жаңалығы, бұрын-соңды зерттелмеген және арнайы зерттеу объектісі
Хан тағын жасау технологиясының жалпы мінездемесі.
Хан тағын жобалаудағы мақсаты мен міндетін анықтау.
Хан тағын жобалаудың қазіргі мазмұндық сипатына дәстүрдегі мазмұндық сипатының
Жүргізілген зерттеу жұмысы ұлттық жиһаз үлгілірінің дамуына белгілі түрде
Диссертация басты 2 бөлімнен және қорытындыдан тұрады, 1 ші
1. Хан тағының қалыптасу кезеңдері
Жиһаз тарихында отыратын жиһаз қоғамының элитасында ерекше артықшылықтары болып
Осындай сирек қолданыстан және жиһаздың көбіне ағаштан жасалуы себептерінен
Сол себептен тарихымыздағы хандықтарда қолданылған «тақтарды» анықтау үшін, сол
Сондай археологиялық ескерткіштерден үлкен көлемді (4,5х6,5 м) киіз үйдің
Пазырық қорғаны Шығыс Қазақстан және Алтайдағы белгілі, аты шыққан
Зерттеушілердің анықтағанындай Қазақстанды қосқанда Орта Азияда, Алтайда және Оңтүстік
Алтайдағы Пазырық қорғанына тамаша ескерткіштер табылған. Соларды зерттеуді негіздеп,
Пазырық қорғанынан табылған ескерткіштердегі киіз бұйымдарынан тақырыбымызға негіз болған
Енді сол өмір ағашын ұстап отырған құдай ананың орындығының
Тигр мен Евфрат қос өзені арасында шығыстық құл иеленуші
Ассириялық стильдің астарында ассириялық және вавилондық өнері стилінің түсінігі
Тигр мен Евфрат өзені, Нилге ұқсап үлкен аймақты байлыққа
Ассир-вовилондық жиһазының мазмұны өте қарапайым. Жалпы біз одан байқайтынымыз
Жиһаздың бұндай өңделуін біз Пазырық қорғанынан табылған бейнедегі тақтың
Жиһаздың ассиро-вавилондық қарапайым түрі кейіннен византия және раман стилінде
Шығыстықтардың тегіс ою-өрнекке құштарлығы бұл елде көбірек білінеді. Олардың
Христиан діни кітабы Інжілде, Қосөзен бойындағы ежелгі қалалар Вавилон
Шумер орталық мемлекет болып Мысырдан кейін қалыптасса да, мәдениеті
Шумерлер атамекені архиологияның анықтамасында Месопотамияның шығысы немесе солтүстік-шығысы болып
Мұндай гипотездерді кезінде М.Н. Родостовец, М.И. Артаманов және Н.Л.
Қазақстан аймағынан табылған сақтар кезеңінің ескерткіштеріндегі ‘’аңдық стильдің’’ алғашқы
Сақтар өнеріндегі ауық ескерткіші болып Есік қорғанына ашылған ''Алтын
Скифтердің б.д.д. VІІ ғ. Алғы Азияға жасаған жорықтарының және
Аңдық стильдің негізгі ерекшеліктері, специфика жағынан жергілікті және тайпалық
Г.А. Федоров-Давыдов тағы да былай деп жазады; ''Скифті-сібірлік'' ''аңдық
Жалпы байқағанымыз, Пазырық қорғанынан табылған киіз үзікшедегі өмір ағашын
Ерте орта ғасырдағы көшпенділерінің өнері де бүкіл дала үшін
Ертедегі елдердің этносында билік еткен Ирандық топ б.д. 1
Ерте орта ғасырдағы көшпенділер ордаларының басшылары, рулық және тайпалық
Көшпенді тайпалардың жоғарғы байларының эклектизмдік талғамы, жеке көркемдік мәдениетінің
Бұл алынған мысалдар мемлекет дамуы мен қатар көркемдік өнер
Византия жиһазы сәнді материалдармен өңделген және әшекейлермен қабатталған. ол
Әртүрлі жазбалармен бейнелеулер, бізге, жиһазда алғашында римдік дәстүр ұсталып,
Сондықтан ерте орта ғасырлық хан тағының көрінісін біз Византия
Синкретизм тенденциясына араласқан көркемдік мәдениеттің құрылуына қырдағы X-XІІІ ғғ.
Сондықтан ерте орта ғасырдағы хан тағын дәл қандай болды
Дала мәдениетінде және тарихында ерекше орын алатын XІІІ-XІV ғғ.
Алтын Ордада екі стихия және екі элемент өзара қосылды
Плано Карпини мен Вильгельм Рубруктың еңбектерінде Қыпшақтар, Қаңлылар және
Ондай күйме туралы және скифтердікіне ұқсастығы жайлы XІ ғ.
Темірханның 1645 ж. Монғол миниатюрасындағы тақта отырған бейнесіне қарап
Демек хан тағының жиһаз өнерінде немесе ағаш ұсталық кәсібінде
Хан тағының этнодизайнда алған ролі мен маңызы
Адамзат тұрмысында әрбір заттың өзіндік атқаратын ролі мен маңыздылығы
Элитаның аталған отыратын жиһаз түрлерінің ішінде жиһаз тарихында хан
Хан тағы құрметті орындардың қатарында саналады, ол құрметті орындардың
Әрбір ою-өрнектермен әшекейлері, көрген адамға ерекше, сол орындықты қолданған
Мысырдың жиһаз өнері анық таза реализмге дәлел. Мысырлық шеберлердің
Ассир-вавилон жиһазының структурасы өте қарапайым болған, олар қомақты да
Бұл ретте жиһаз тарихын зерттеук аса маңызды, өйткені ол
Таяу Шығыстың басқы елдеріндегі жиһаз өнері жайлы бізге мәлімет
Этрурия жиһазының тарихындағы хан тағының пішіні қазіргі кресло пішініне
Ежелгі Римде қолданған б.э.д. ІІІ ғ. өрілген тақтың пішіні,
Хан тағының маңыздылығы – оның бойынан жиһаз өнерінің таза
Хан тағының тарихи кезеңдердегі құрылымдық мазмұны.
Тақтың құрылымдық мазмұны басқа отыратын жиһаздар секілді аяқтар, отыратын
Мысалы, Мысыр мемлекетінің перғауындарының тақтарында мысырлық өнердегі ықпалы күшті
Мысырлықтар рационалдық оймен барлығында қарапайым пішінге негізделген. Жиһаздың бірнеше
Ресми салтанат тақтары қомақты сандыққа көбірек ұқсайды. Монументальды, ерекше
Ассар-вавилондық сәннің идеалы ұқыптылық болған , қомақты пішіндер, ірі
Ассир-вавилондықтардың ағаш ұстасы кәсібінің шеберханалары жайлы тіпті аз. Сүргіні
Жиһаздары темір фурнитуралармен, темір түйме және сақиналармен қымбат әшекейленген;
Арқалығы бар орындықтары мен шынтақ қойғыш креслолары жайлы бізге
Тұтқындар мен құлдардың бұндай символдық мүсіндерін бейнелеу тарихи даму
Шығыстық адамның тегіс ою-өрнекке құштарлығы бұл жерде қатты білінеді.
Өсімдік ою-өрнектер тым стильденген. Ассириялық мотивтерге пини бүршіктері, өмір
Тектоникасына келсек, ассириялық жиһаз органикалық мазмұнды иеленді, оның өңдеуі
Таяу шығыстың қалған елдерінің жиһаз өнерлері жайлы бізге беймәлім.
Бірақ сол кездердегі сауда қатынасының тығыз байланысынан өнер мен
Тұжырым
Жалпы бұл бөлімдегі айтылып өткен хан тағының жасалу технологиясы
Жетісуда кебеже, сандық, жүк аяқтар алма ағаштан, жаңғақ және
Орта ғасырдағы ағаштың оюшылардың көптеген құрал саймандары жайлы Шарафаддин
2. Хан тағының жасалу технологиясы
Хан тағын орындаудағы жобалық эскиздер.
Хан тағын жобалауда олардың жиһаз бұйымдарындағы негізгі пішіндерімен
Жиһаз пішіндері сонымен қатар хан тағы пішіндері
Жиһаз пішіндерімен адамдардың тіршілігінің арасында тоғыз байланыс бар, ол
Хан тағының пішіндерінің түрлерін анықтау барысында хан тағының жалпы
Эскиздік ізденісте хан тағының мазмұндық сипаты қолданылды. Хан
Тақтың алдынғы жағы тұтас жабық келтірілді және
Тақтың арқалығы дөңгелек қалқанның пішінінде негізделді. Дөңгелек күннің,
Хан тағындағы отырғышы, отыру манерасының шығыстық түріне ыңғайланып
Хан тағының жобасына эскиздік ізденісте тақтың құрылымдық
Хан тағының жасалу техналогиясына қолданылатын материалдарға байланысты түстерінің
Хан тағын жасаудағы технологиялық ерекшеліктер
Жалпы хан тағын жасау технологиясы әр түрлі болып келеді.
Хан тағы қазақ жерінде археологиялық қазбалардан кездеспегендіктен және осы
Қазақстанның орталық облыстарында, Алатау, сотүстік-батыс және солтүстік-шығыс аймақтарында, қалың
Қазақстанның солтістік облыстарында ағаштың жапрақты тұқымдарын қолданған, әсіресе әдемі
Хан тағын жинауда қазіргі технология мен фурнитуралардың қазіргі түрлері
Тұжырым
Сонымен біз қазақ жеріндегі билік еткен хандықтардың қолданған
Демек, тарихымыздағы элитаның қолданысындағы жиһаздардың (соның ішінде хан
Қорытынды
Хан тағын зерттеу жиһаз өнерінде өзінше қызықты да қомақты
Жалпы тақтың түрлерінің дамуын қарасақ сонау ежелгі дәуірлерге, тарихтың
Хан тағының қалыптасу кезеңдеріндегі қаншама мәдениеттің өнердің саяси және
Хан тағы жайлы ескерткіштердің біздің елде, біздің жерде
Тақырыпқа сүйеу болған Пазырық қорғанынан табылған киіз үзіктегі
Хан тағының қазіргі жиһаз пішіндерінің түрлеріне прототип болғаны да
Егер біз «стиль» деп жеке адамды, дәуірді немесе халықты
Тақтың стильдерінің даму тарихын танып білу,
Хан тағының бойында эстетикалық жақтары бар. Оның пішінін ізденуде,
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Акишев К.А. Древняя культура саков и усуней долины реки
2. Акишев К.А. Саки азиатские искифы европейские.-
3. Акишев К.А. Исследование в Казахстане.-Алматы,1967.
4. Акишев К.А.Курган Иссык.-Алматы,1974.
5. Коминна А. Алексияда.-М.,1965.
6. Бартольд В.В. Туркестан в эпоху Манголского нашестия.-М.,1963.
7. Басенов Т.К. Прикладное искусство Каз..-Алматы,1958.
8. Валиханов Ч.Ч.Идиге(Джир).-Алматы,1961.
9. Всеобшая история искуств в 6т. Т. 1.-М.,1956.
10. Грязнов М.П. Первый Пазрыкский Курган .-М.,1950.
11. Гумилев Л.Н. Древние тюрьки.-М.,1967.
12. Йакуби Ал. Китап ал – булдан (Книга стран).-Лейден,1892.
13. Казахский народный орнамент.-Алматы,1958.
14. Кызласов Л.Р. Таштыкская эпоха в истории хакасско-минусинский котловины.-М.,1960.
15. Нурмухаммедов Н. Искусство Казахстана .-М,1970.
16. Рубрук В. Пупешествие в восточные страны. Малепид,1911.
17. Руденко С.И. Культура населения горного Алтая в скифское
18. Руденко С.И. Сибирская коллекция Петра І.-М,1962.
19. Руденко С.И. Второй Пазрыкский курган.-Л,1948.
20. Федопров-Давыдов Г.А. Искусство кочевников и Золотой Орды.-М,1976.
21. Аргамонов М.И. Белая Вежа.-СА,1952.
22. Бартольд В.В. О колесном и верховом движении в
23. Кызласов Л.Р. Этапы древней истории Тувы.-Весник МГУ,1958.-4.
Қайырғазы А.Қ.
Т. Жүргенов ат. ҚазҰӨА
“Интерьер және жиһаз дизайны”
кафедрасының магистранты
ХАН ТАҒЫНЫҢ ЭТНОДИЗАЙНДАҒЫ ТАРИХИ МӘНІ
Біздің қазіргі заманымызда баспана, жиһаз, көркем және сапалы тұрмыстық
Бұл мәселелерді зерттейтін жиһаз тарихы өнердің және мәдениеттің жалпы
Алайда, қазақ халқының көне дәуірлерден қалған жиһаз үлгілерінің жоқтығы
Мұражайларда сақталған жиһаз үлгілері көбіне сәтті жағдайлардан, не
Жиһаз стильдерінің тарихын венгер өнертанушысы Дюла Кес және белгілі
Жиһаз үлгілері осы күнге шейін сақталған ежелгі мемлекет Мысыр
Бізге мәлім ежелгі жиһаз үлгілері, б.з.д. 3400-2980 ж.ж. алғашқы
Грецияда жиһазды ағаштан, қоладан және мәрмәр тастан жасаған. Ағаштан
Тас материалымен қатар Месопотамияда ағашты да Мысырдағы секілді, көрші
Парсының Дарий патшасының Персепольдегі сарайындағы барельефте бейнеленген тақтардың аяқтары
Ежелгі римдіктер жиһазды ағаштан, қоладан және мәрмәр тастан жасаған,
Ауқымды ежелгі рим империясы б.д.д. 395 ж. екіге бөлініп
Готика стилінде сарайлар мен қала тұрғындардың жағдайларының даму процесі
Үнділерге қаншалықты мемлекеттердің өктемдігі жүрсе де, олардың жиһаздары өзіндік
Ежелгі кезең жиһазына шығыс пішіндері жақын, олар Таяу және
Демек, отыратын жиһаз түріне жататын хан тағы мен дін
Көшпелі халықтар тұсында да төлтума өнер үнемі шыңдалып отырған.
Шараф ад-дин Али Иезді және Фазаллах Рузбихан жазып кеткен
Ерекше маңызды болып отырған мақсат – хан тағының бойынан
Бұл ретте жиһаз тарихын зерттеу аса маңызды, өйткені
Осы жерде айта кететін бір жайт, «стильді жиһаз» деп
Суретшінің талғамы тақырыптық мазмұнымен өлшенеді. Ұлттық өнеріміздің айрандай ашымай,
Педагогика ғылымы оны өзіне негіз етіп отыр, ал оның
Біз мұраларды педагогикаға пайдалана білу үшін, оларды терең оқып-үйрену
Хан тағының бейнесін ашып көрсетуде этнографиялық ғылыми ізденіс керек.
Қолданылған әдебиеттер:
Д. Кес “Стили мебели”. - Будапешт. 1981
Н.Н. Соболев “Стили в мебели”. - Москва 2000 г.
Ә.Х. Марғұлан “Қазақ халқының қолданбалы өнері”. – Т.1. Алматы,
Қ.Қ. Болатбаев “Көркемдік білім берудің ұлттық мазмұны”. мақала.

Ұқсас жұмыстар

Ноғай ордасы мен саяси тарихы

Қазақ хандығын басқарған хандар

Исатай Тайманұлы бастаған шаруалар кетерілісі

Мұхаммед Хайдар Дулати еңбектері

Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы басқарған көтеріліс тарихы

Ноғай ордасы

ХІІІ ғасырдың әлемдік деңгейдегі тұлғасы-Шыңғыс хан және оның заманы

Керей хан (1456-1473 жж. билік құрған)

Моңғол шапқыншылығынан кейін құрылған мемлекеттер