Оңтүстік Қазақстан облысының табиғат ресурстары
ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ 3
1. Табиғат ресурстары және оларды тиімді пайдалану мәселелері
Табиғат ресурстары және олардың жіктелуі 4
2. Ресурстарды пайдалану және қоршаған ортаның ластануы 7
3. Қазақстанның қазба байлықтары 10
4. Оңтүстік Қазақстан облысының табиғат ресурстары 17
ҚОРЫТЫНДЫ 24
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 25
КІРІСПЕ
Менің бұл курстық жұмысымды Қазақстандағы табиғат ресурстарына арнап
Табиат ресурстары мен табиғат жағдайларының арасындағы шекара нақты
Табиғат ресурстарымен қатар
Табиғат ресурстарын қазір қолға алған жөн.
Мысалы: Ауаның ластануы, ормандардын құрып бара жатқаны, жануарлар
Ауаның, судың, топырақың ластануы, қалпына келмейтін табиғи ресурстардың
1. Табиғат ресурстары және оларды тиімді пайдалану мәселелері
Табиғат ресурстары және олардың жіктелуі
Табиғат ресурстарына адам пайдаланатын және материалдық игіліктерді жасау
Ресурстардың жіктелуі. Табиғат ресурстарын бірнеше белгілері бойына жіктейді.
- Сарқылуына байланысты табиғат ресурстарынын жіктелуі
Ресурстардың сарқылуы
Сарқылатын ресурстарға жақын кезеңде немесе болашақта қорының сарқылу
Сарқылмайтын ресурстарға шексіз ұзақ уақыт пайдалануға болатын ресурстар
Ресурстардың ішінен судың орны ерекше. Су ластану нәтижесінде
Табиғат ресурстарының сарқылу мәселесі Жылдан-жылға
Бұл олардың мөлшерінің
Б. Скиннердің (1989) мәліметтері бойынша халық санының қазіргі
Көміртегінің қосылыстарынан тұратын ресурстарды аайдалану жылдамдығы ерекше назар
Қазіргі кезде табиғатта миллиондаган жылдар барысында жиналған жанғыш
Ең көп пайдаланылатын металдарға қатысты (темір мен алюминий)
Алюминийді қорыту өндірістің энергия сыйымды лығының жоғары болуымен
2. Ресурстарды пайдалану және қоршаған ортаның ластануы
Қоршаған ортаиың ластануы дегенде біз оған тән емес
Ластануды жүйенің тепе-теңдігін бұзатын кез келген агент
Ластану әр түрлі белгілері
• шыгу тегі
табиғи және жасанды (антропогенді);
• пайда болу
а) өндірістік, ауыл шаруашылық,
э) нүктелік (өнеркәсіп орнының құбыры), объектілі (өнеркәсін орны),
• әсер ететін
• қоршаған ортаның элемёнттері
• әсер ететін
• әсер ету
• әсер етудің
Неғұрлым ластаушы зат тұрақты болса, онық Қоршаған ортада
Өндірілетін ресурстардың тек 2—3%-ы ғана пайдалы өнім ретінде
Адам қызметінің көңіл аударарлық нәтижесіне қоршаған ортага оган
Жер бетіндегі адам мекен етаейтін кеңістіктің болуы (құрлықтың
Табиғат ресурстарын пайдалану жылулық ластанумен, яғни жер маңы
Биосфераның жылулың балансының бұзылуын атмосфераның шаңдануының артуы, өсімдік
3. Қазақстанның қазба байлықтары
Қазақстан минералдың ресурстарға өте бай. Казақстан дүние жүзінің
Қазақстан жерінде хромиттің әлемдік қорының үштен бір, уран
Қазақстанда барланган тас көмір және қоңыр кө-мірдің қоры
Қазір Қазақстан көмірсулардың қоры бойынша дүние жүзіндегі ірі
Қазақстанның жер қыртысы
Арал маңында да мұнай мен газдың үлкен қоры,
Темір кендерінің қоры 8 млрд. тоннадан астам. Оның
Алатау темірмарганец бассейнінде шамамен 500-дей кен орындары мен
Ұлытаудагы Қарсақатай темір кен орындарында 500 млн.
Шагын теміркен орындары Кеңтөбеде (Қарағанды), Атансарда (Көкшетау), Қаратаста
Мярганец кендері Атасу темірмарганец, бассейнінен басқа Сарыарқада, Ұлытауда,
Хромит кендері негізінен Ақтөбеде табылган. Кемиірсай массивінде шамамен
Хромит кендері Қостанайдағы Жетіқарада, Құндыбайда, Аққарғада, Ақтауда, Семейде
Ванадий кендері Қаратау мен Жабағылтауда табылған. Кендегі ванадийдің
Титан кендері Қостанайда, Көкшетауда, Ақмола мен Ақтөбе облыстарында
Қазақстан түсті, бағалы және сирек металдардық көптүрлілігімен, байлығымен
Алюмииий кендерінің ішінде бокситтер ерекше орын алады. Келешегі
Алюминий шикізатының бокситтен басқа түрлері Де барланған.
Никель және кобальт кендері Ақтөбе, Қостанай, Жезқазған, Карағанды,
Мыс кендері Қазақстанның көптеген территорияларында тарлаған. Алтай
Мысты кендерден, сонымен қатар, қорғасын, цинк, молибден,
Қорғасын-мырыш (полиметалл) кендері Кенді Алтайда, Сарыарқада, Қаратау мен
Полиметалл кендерінің қүрамында қоргасын мен мырыш немесе мыс
Сарыарқада Атасу тиіндегі пюлиметалл кендері Қарағанды және Жезқазған
Қаратауда Ақысайдан басқа Аралтау, Ақсоран, Байжансай кен орындары
Шу мен Іле тауында да нолиметалл кен орындары
Алтын мен күміс ертеден Қазақстанның шығысымен солтүстігінде өндірілін
Көкшетау жақын жылдары негізгі алтын өндіруші аймаққа айналады.
Сирек металдар Қазақстан жерінде кеңінен таралған.
Вольфрам мен молибденнің өнеркәсііітік кен орындары Сарыарқада (Байназар,
Танталниобий кендері Қалба мен Мұғалжарда тарлаған. Комшексті ниобий
Цирконий Сарыарңаның батысы мен солтүстігінде, Торғай ойпатында, Арал
Висмут қорғасынды, мырышты және мыс кендерінде кездеседі. Сураманың
Сынап Шар ауданында, Шу, Іле және Жоңғар Алатауында
Мышьяктың негізғі қоры алтын кен орында-Рында орналасқан.
Кадмий Кенді Алтайда, Сарыарқа мен Қаратауда таРалған. Онын
Галий Амангелді және Торгай бокситінде, Алтайдың пюлиметалл
Индий Мыргалымсай, Текелі, Майқайыңнық иоли-металл кендерінен
Рений Жезқазғанның мыс кендерінен табылған.
Талий Алтай кендерінен (Лениногорск, Зыряноасқ Ертіс маңы), Сарыарқа
Селен мен теллур Кенді Алтай, Майңайыңның, Шыңғыс тауының
Сирек металдардың қасиеттері мен алыну тех-нологияларын меңгерудө үлкен
Қазақстанның үлесіне ураиның дүниежүзілік қорының 25,7 проценті тиеді
Қазақстан рудалы емес пайдалы қазбаларга да бай. Калий
Полиметаллдық кендермен әдетте серіктес болатын барит қоры Жалайыр,
Фосфориттеріе Қаратау баурайы (барланған кен орны бар) және
Күкірт темір және полиметалл кендерінде кездеседі.
Флюориттің айтарлықтай бай қоры Оңтүстік және Шығыс
Ac тұзы 20 көл мен 2 кен орнында
Синтетикалық каучук, кальций карбидін өндіру әктастың есебінен
Жетіқара асбест кен
Каолин кен орындары Ақмолада, Ңаражігіт, Қордай, Алексеевка, Елтай
ЬІстыққа төзімді саз Амангелді, Арқалың, Май,
Доломит Алексеев, Қарабауыр, Сарықұм кеп орндарынан шығарылады.
Кварциттер Ерейментау,
Цемент шикізатының 37 ірі
Шыны өндірісіне жарамды
Қазақстанда қоры 11 кен орнында шоғырланған.
Қазақстанда мрамор мен гранит кездесетін мың, нан астам
Өскемен зауытында минералдың мақта өндіріещде аюрфирит, туф, базальт
Құрылыста иайдаланылатын құмның қоры 88 кен орындарында шоғырланған.
Казақстанда барлық өнеркәсііі салаларының жедел дамуына қажетті минералдық-шикізат
4. Оңтүстік Қазақстан облысының табиғат ресурстары
Пайдалы қазбалар. Оңтүстік Қазақстан
Қаратау тауындағы тау-кен өндірісі ертеден белгілі, Қаратау тауы
Қаратау тау жотасының кен орындары мен кен іздері
Ашысай кен
Мырғалымсай кен орнын 1930 жылы Қарасай геолог, тау-кен
Байжансайдың қорғасын және мырыш кендері жер бетіне жақын
Қаратаудың қорғасын-мырыш кен орындарының кендерінде индий элементі бар.
Ленгір мен Келте Машатта қоңыр көмір кен орны
II Одан өндірілетін
Оңтүстік Қазаңстан
Сайрам, Төлеби, Түркістан, Алғабас және Отырар аудандарында кірпіш
Қазығұрт, Түлкібас аудандарында минералдың бояулар (сурик,
Созаң және Отырар аудандарында уран кендері өндіріледі. Кіші
Су ресурстары. Оңтүстік Қазақстан облысыныц территориясында су ресурстары
Ірі өзендерге Арыс, Бөген, Келес, Бадам, Борал-дай, Ақ
Оңтүстік Қазаңстан облысындағы көлдер негізінен Сырдария, Шу, Талас
Ең ірі көлдерге Шошқакөл,
Облыстың гидрографиялық жүйесінің өзіне тэн элементіне тақырлар жатады.
Оңтүстік Қазақстан облысында жер асты сулары ның 25
өзен аңғарларындағы жер асты сулары — Абай, Арыс,
2) Партезиан бассейнінің
3) Тау алдындағы
4) Тектоникалық бұзылулармен
Топырақ ресурстары. Негізінен жазық дала әр түрлі тиісті
Тау етегінде табиғат жагдайлары суармалы, ал жоғары бөлігі
Тауга жақын белдеу салыстырмалы түрде жақсы ылгалданіан. Бүл
Ылғалды белдеуден бір саты төменгі тау маңы дадеуінде
Ең оңтүстік бөлігін көкакарбонатты сүр алып жатыр.
А гроклиматтық жағынан алганда
1. Құрғақ ыстық
2. Өте қуаң ыстық
3. Таулы белдеу.
Табиғи шаруашылық жагынан
1. Шөлді, қңаракөл
• Қаратау болдеу тармағы;
• Қызылқұм болдеу тармагы;
2. Мақта
• Келес Сарыагаш белдеу
• Арыс-Түркістан белдеу тармагы;
3. Суармалы егіншілік
• тұрақты тәлімді егіншілік
э орташа тұрақты
4. Шөлді дала —
Жартылай бұлалардан жусан, сораң таралған. Сексеуілден басқа фисташкалар,
Тақырлы тоиырақтарда қара сексеуіл, тамариск, сораң өседі.
Құмды дөңдерде ақ сексеуіл, қылша (эфедра), ақшатай
Шалғынды және шалғынды-батпақты территория-ларда бұталар мен
Қаратау тау жотасының белдеуінде бидайық тә-різділер мен
Тау етегінің өсімдік жабыны жусандардың эфе-мерлер мен эфемероидтармен
Биік таулы белдеулерде Тянь-Шань шыршасы майқарағай таралған.
Қаратау тау жотасының өсімдік жабынында 100- астам
Қалың өсімдік жабынындағы дәрілік өсімдіктерден: сан тасшөбі, үлкен
Фосфориттерді барлаудың карьерлік жұмыстарың өндіріс орындары мен басқа
Жануарлар дүниесі. Құcтap. Облыс территориясында жыл құстары мен
Жыл құстарына — қызғылт бірқазан жатады. Шошқакөл көлінде
Ақ дегелек негізінен Ордабасы ауданында кездеседі. Ұялары ірі,
Қаратау тауларында, оңтүстік беткейде 1982 жылдың маусым айында
Оңтүстік Қазақстан облысында Сырдария өзенінінен бассейнінде қиқулағыш
Қаржантау тау жоталарында, Ақсу-Жабағылы қорығында бүркіттер таралған.
Өгем тау жоталарында, Қызылқұмның бөлігінде көгілдір құс мекендейді.
Қызыл кітапқа
Сүтқоректілер. Ең көп тарағаны жәңе көптүрлілігімен көзге
Қаратаудың оңтүстік-батыс бөлігінде Қошқарата өзенінің сағаларында үнді
Оңтүстік Қазақстан облысыңың территориясында кемірушілер отряды кең таралган.
Бетпақ-далада ең жылдам жүгіретін жануарлардың бірі — сайғаң
Қаратау бөлігінде мынадай жануарлар мекендейді: Қояндар, құлақты кіриі,
Сүтқоректілердің жеті түрі — қарақүйрық, арңар, Қоныр аю,
Территорияларды шаруашылықта пайдалану мен байланысты жануарлардың саны
ҚОРЫТЫНДЫ
Табиғат ресурсы курстық жұмысымды аяқтай келе осы
Қазақстан республикасының табиғат ресурстары және қоршаған ортаны қорғау
Бұл жұмыстың бірінші кезеніңде орындалатын – табиғат ресурстарын
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Ашмова
2. Әділов Ж.
3. Баешов А,
4. Бейсенова
5. Бшалмев
6. Бродскмй
7. Воронков
8. Вронсшй
9. Гурнков
10. Дрейер О.К.,
11. Закон РК
12. Закон об
13. Закон об
14. Киреев Н.Г.,
15. Коммонер Б. Замыкающийся круг.
16. Культеев
17. Лосев AJB., Провадкин
18. Мамедов Н.М.,
19. Маркович Д.Ж.
20. Моисеев Н.Н.
25
Оңтүстік Қазақстан облысының агроландшафттарына физикалық-географиялық сипаттама жайлы ақпарат
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ТЕРРИТОРИЯСЫНА ФИЗИКАЛЫҚ - ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМА
Атырау облысындағы аудандар
Ресурстарды тиімді пайдалану және қоршаған ортаның ластануы
Оңтүстік Қазақстан облысының рекреациялық ресурстарына табиғат компоненттерінің ықпалы
Табиғат ресурстары және оларды тиімді пайдалану мәселелері туралы
Ресурстарды пайдалану және қоршаған ортаның ластануы
Оңтүстік Қазақыстаның физикалық географиясы пәні бойынша ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
Баға және табиғат ресурстарын экономикалық-географиялық тұрғыдан бағалау теориялары
Табиғат ресурстары және оларды тиімді пайдалану мәселелері