Сатып алушы сипаттамасы


МАЗМҰНЫ
Кіріспе……………………………………………………………………………………………4
І-тарау. Тұтынушының мінез-құлқының теориялық ерекшеліктері……………..7
1.1 Тұтынушы тұлғасы және оның қажеттіліктері …………….................…..7
1.2 Сатып алушы сипаттамасы………………………………………………………………...13
1.3 Сатып алу туралы шешім қабылдау үдерісі………………………………………………19
ІІ-тарау. Қазақстан Республикасында тұтынушы мінез-құлқын оқуды әдістемелік қамтамасыз ету
2.1 Қазақстан Республикасында тұтынушы мінез-құлқының қалыптасуы 25
2.2 Иіс суына тұтынушылардың талғамын анықтаудағы маркетингтік зерттеу 2
Қорытынды 3 4
Пайдаланылған әдебиетердің тізімі 36
Кіріспе
Біздің бәріміз тұтынушымыз. Біз күнделікті тұтынатын тауарларды сатып алып
Маркетинг — экономикалық дамудың өзекті проблемаларын жан-жақты талдай отырып,
Маркетинг концепциясының жаңалығы мен құндылығы сонда, ол экономиканың негізгі
Ал маркетингтің мақсаты нарықтық экономикалық және шаруашылық коньюнктураны зерттеу,
Маркетингтің өндіріс пен тауар саудасын ұйымдастыру арқылы тұтынушыға нақты
Міне осы себепті де біз қарастырып отырған тақырып өте
Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Тұтынушының мінез-құлқын зерттеу». Курстық жұмыстың
Жұмысты жазу барысында жұмыстың басты мақсатына жету үшін келесідей
Тұтынушылардың мінез-құлық үлгісін, оның құрамдастарын, сонымен қатар, олардың түрлерін,
Тұтынушылардың тауарды сатып алуға итермелеуші факторларды және тұтынушының жауап
Қ.Р-дағы тұтынушылардың мінез-құлқының қалыптасу үдерісін зерттеу
Курстық жұмыстың сипаты: жұмыс кіріспеден, негізгі екі бөлімнен, қортындыдан
Кіріспе бөлімінде тұтынушылардың мінез-құлқын білуде кәсіпорын үшін қажеттілігі, жұмыстың
Бірінші тарауда тұтынушы тұлғасы және олардың қажеттіліктері, сатып алушы
Екінші тарауда Қазақстан Республикасында тұтынушы мінез-құлқын оқуды әдістемелік қамтамасыз
Қорытынды бөлімде курстық жұмыстың тақырыбына байланысты негізгі түйіндемелер жасалып,
Жұмысты жазу барысында отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектерін, баспасөз
1 Тұтынушының мінез-құлқының теориялық ерекшеліктері
1.1 Тұтынушы тұлғасы және оның қажеттіліктері
Сатып алушыларды зерттеу, оларды сатып алуға апаратын негізгі себептерін
• әлуетті тұтынушылармен қарым-қатынасты жақсартады,
• олардың қажеттерін болжауға көмектеседі,
• сұранысы көбірек тауарларды шығаруды қамтамасыз етеді,
• тұтынушылардың мұқтажын түсініп, оны қанағаттандыру арқылы олардың сеніміне
• тиісті маркетинг стратегиясын тауып, жүргізуге көмектеседі.
Маркетинг көзқарасына сәйкес тұтынушыларды екі топқа бөлуге болады:
түпкі тұтынушылар тауарды өзіне тұтыну үшін алатын тұтынушылар;
кәсіпқой тұтынушылар тауарды өндіру процесінде қолдану немесе басқаларға сату
Осы екі түрлі тұтынушылар тобының қылықтары әрқалай болады.
Маркетингті тиімді іске асыру үшін фирма барлық күштерін тұтынушының
Тұтынушылардың бір-бірінен жас жағынан, табыс деңгейі және білімі бойынша
Біздің елдің мұсылман тұтынушылары. Жеке табыстарының жинағы Қазақстан тұтынушыларының
Кәмелетке толған жас тұтынушылар. Бұл нарық құрамына жастары 18-ден
Маркетинг түрткі болу факторлары және басқа қоздырғыштар —► Тұтынушы
1-сурет. Тұтынушы мінез-құлқының жай моделі
Нарық қайраткерлері бұрын өз тұтынушыларын күнделікті сауда процесі арқылы
Негізгі мәселе фирманың маркетингтегі әртүрлі түрткі болатын әдістеріне тұтынушылардың
Ержеткен жастар бірқатар себептерге байланысты тартымды нарықтар қатарына жатады:
Осындай жағдайда кәрі адамдардың, әйелдердің, субнарықтарын зерттеп, олардың әрқайсысына
Тұтынушылардың қажеттіліктері. Адам қажеті дегеніміз жеке тұлғаның, әлеуметтік топтың,
Кәсіпорын өзінің тауарымен қанағаттандыра алатын қажеттіліктің даму болашағын анықтау
Тарихи орнына байланысты қажеттерді бұрынғы, қазіргі және болашақтағы түрлеріне
Қанағаттандыру деңгейіне сәйкес қажеттерді түгел, жартылай қанағаттандырылған және қанағаттандырылмағандарға
Нарық қайраткері тұтынушы санасының "Қара жәшігінде" қоздырғыштар түскеннен кейін,
1.2 Сатып алушы сипаттамасы
Тұтынушылар өз шешімдерін өздерін қоршаған ортаға байланысты қабылдайды. Олардың
Мәдени деңгейдегі факторлар. Тұтынушы мінез-құлқына ең үлкен және терең
МӘДЕНИЕТ. Мәдениет — адамның тұтынысын және мінез-құлқын анықтауға негіз
СУБМӘДЕНИЕТ. Әрбір мәдениет құрамы майдаланған құралымдардан не барлық мүшелеріне
ӘЛЕУМЕТТІК ЖАҒДАЙ - әрбір қоғамда әртүрлі қоғамдық кластар болатыны
Оларға біз былай деп анықтама береміз:
Қоғам кластары — иерархиялық тәртіпте орналасқан және оның мүшелерінің
Қоғамдық кластардың әзіне тән бірнеше сипаттамалары болады: 1) өздерін
Зерттеудің мақсаты тұтынушылардың региональдық ерекшелік мінездері туралы жарнамалық кірістермен
Әлеуметтік тәртіптегі факторлар. Тұтынушының мінез-құлқы референттік топтар, жанұя, әлеуметтік
РЕФЕРЕНТТІ ТОПТАР. Көптеген референтті топтар адамның мінез-құлқына өте күшті
Референтті топтар — адамның мінез-құлқына не қатынасына тікелей (демек,
Адамға тікелей әсер ететін топтарды мүшелік ұжымдар деп атайды.
Жеке адамның өзі жатпайтын топтары да оған әсерін тигізе
Нарық қайраткерлері өз тауарларын сататын нақтылы нарықтағы референтті топтарды
ЖАНҰЯ. Сатып алушының мінез-құлқына оның жанұя мүшелері үлкен ықпал
Күйеу және әйелдің бір-біріне ықпалының арақатынасы сатып алынатын тауар
Өте қымбат тауар және қызметті сатып алуды, әдетте, күйеуімен
- Еркектің пікірі: өмірді қауіпсіздендіру, автомобиль, теледидар.
- Әйел пікірі: жуу машинасы, кілем, жиһаз, қонақ бөлмеге
- Жалпы шешім: қонақ бөлме жиһазы, демалысты өткізу, үй
РОЛЬДЕР ЖӘНЕ СТАТУСТАР. Индивид көптеген әлеуметтік топтардың мүшесі. Оның
Әр рольдің қоғам тарапынан берілетін жағымды баға дәрежесін көрсететін
Дербестік тәртіптегі факторлар. Сатып алушының шешім қабылдауына оның сырт
ЖАСЫ ЖӘНЕ ЖАНҰЯ ЦИКЛІНІҢ КЕЗЕҢІ. Адамның жасы үлкейген сайын
Тұтыныс сипаттамасы жанұя өмір циклінің кезеңдеріне де байланысты. Нарық
Соңғы кезде шыққан кейбір еңбектерде жанұя өмір циклін психологиялық
КӘСІП ТҮРІ. Адамның сатып алатын тауары мен қызметтеріне оның
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙ. Жеке адамның экономикалық жағдайы оның тауар таңдауына
ӨМІР БЕЙНЕСІ. Тек бір ғана субмәдениетке, тек бір ғана
Ол бірнеше рольдерді атқарып жүр, ал оларды оның қалай
Өмір бейнесі — оның жұмысы, ынтасы және сенімі арқылы
Адамның өмір бейнесі оның айналадағы орталықпен байланысының "барлық жақты
ЖЕКЕ АДАМНЫҢ ТИПІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ӨЗІНІҢ ӨЗІ ТУРАЛЫ ОЙЫ.
Жеке адам типі — адамның айналадағы ортаға деген бірізді
Жеке адамның типін білу тұтыныс мінез-құлықтарын талдағанда қажет болуы
Маркетингпен айналысып жүргендердің көпшілігі өз жұмыстарының бастама көрсеткіші ретінде
Психологиялық тәртіптегі факторлар. Жеке адамның сатып алуда кезіндегі тауар
Әрбір уақытта адамның қанағаттандырғысы келетін әртүрлі мұқтаждықтары болады. Олардың
Мотив (талаптану) — адамды, оның мәселе шешу жолдарын және
Мұқтаждықты қанағаттандыру адамның ішкі шиеленістерін тарқатады. Психологтар адам талаптануының
Кең тараған 3. Фрейд теориясына келетін болсақ, бұл теория
Бұл теорияға сәйкес сатып алушыны қайшы ықыластары мен қажеттері
Тағы бір адам қимылына әсер тигізетін себептерді түсіну үшін
Бұл теорияда төменгі сатыда материалдық, ал жоғарғы сатыда рухани
Өндірушілерді, әрине, нақтылы тауарлар және қызметтер туралы тұтынушылардың пікірлері
Дүниенің дерлік барлығына - дінге, саясатқа, киімге, әуенге және
Қатынас — жеке адамның біліміне сәйкес қандай бір объектіні
Қатынастар адамның объектіні жақсы көру, көрмеуін, оларға жақындасуға не
1.3 Сатып алу туралы шешім қабылдау үдерісі
Тауарды ұтымды сату үшін сатып алушының сатып алу туралы
Сатып алу үдерісі дегеніміз тауарға қажеттілік қалыптасып, тауардың тұтынушыға
Проблеманы ұғыну —► Ақпарат іздеу —► Варианттарды бағалау —►
► Сатып алынғаннан кейінгі реакция
2-сур. Сатып алу туралы шешім қабылдау процесі
Шешім қабылдау үдерісін кең мағынада қоршаған әлемнің маңызды бейнесін
Адам өз іс-қаракетін біліміне қарай белгілейді. Істі меңгеру дегеніміз
Сатып алушыны сендіру дегеніміз оның зат туралы айғақ мәлімет
Модельге қарағанда, тұтынушы не сатып алса да, жоғарыда көрсетілген
Біздер Зәуренің әрекеттеріне тоқталық және оның қымбат ұялы телефон
Сатып алу процесі сатып алушының проблеманы не мұқтаждықты ұғынуынан
Мұқтаждық сыртқы тітіркендіргіш көріністер арқылы да қоздырылуы мүмкін. Нан
Нарықтың қайраткері бұл кезеңде адамды проблеманы сезінуге әдетте итермелейтін
Ақпарат іздеу. Қозған тұтынушы қосымша ақпаратты іздеуі де, іздемеуі
Бұл жағдайда тұтынушы не ақпарат іздеуді тоқтатады, не әлде
Активтілік бәсеңдеу болып көрінсе, тұтынушы өз назарын күшейте түседі.
Тауар сипаттамаларының оны қабылдау қарқынына ықпалы. Жаңалық сипаттамасы оны
Жаңалықтың екінші сипаттамасы — сыйысушылығы, демек, қабылданған тұтыныс дәрежесінің
Жаңалықтың үшінші сипаттамасы — күрделілігі, демек, оның мәнін түсінудің
Жаңалықтың төртінші сипаттамасы — онымен танысу процесінің бөлшектенуі, демек,
Жаңалықтың бесінші сипаттамасы — коммуникациялық көрнектілігі, демек, көрнектілік дәрежесін
Жаңалықтың басқа сипаттамаларының ішінде, оны қабылдау қарқынына ықпалын тигізетіндері
2 Қазақстан Республикасында тұтынушы мінез-құлқын оқуды әдістемелік қамтамасыз ету
2.1 Қазақстан Республикасында тұтынушы мінез-құлқының қалыптасуы
Қазақстанның нарықтық экономикаға өтуіне байланысты адамдардың әлеуметтік жағдайларында тауарлар
Нарықтық экономикаға өткенге дейін республика халқы үнемі тауар жетіспеушілігін
Тұтынушы нені, қашан, қай жерден сатып алу керектігі туралы
Қазіргі кезеңде қоғамның әлеуметтік құрылымы қарқынды дамуда, әлеуметтік топтар
Мәдениет- адамның мінез-құлықына ең терең әсер ететін фактор. Ол
Қазіргі кездегі зерттеулердің мәліметтеріне қарағанда, келешекте индустриалды- техникалық, қоғамдық
Қазіргі дәстүрлі қазақ мәдениеті поэтикалық және плюрализммен сипатталады. Ғалымдардың
Қазақстанда жүз отыздан астам ұлттар тұрады және мұнда жергілікті
Әлеуметтік таптар - қоғам шеңберінде сатылық тәртіппен орналасқан салыстырмалы
Қазақстан Республикасы халқының нақты білімі, табысы және жұмысқа қамтылуы
Қазахстан қоғамын жоғары, орта, төменгі деп 3 тапқа бөлуге
Қолда бар кейбір зерттеулер бойынша, республикамызда айына 1000-1500$ табыс
Әлемдік тәжірибе бойынша, көп елдердің әлеуметтік құрылымы орта таптан
Нарықтық экономикасы "дамыған" елдерге қоғамдық құрылым түр-үлгісі "лимон"сияқты: орта
Қазақстан және көптеген ТМД елдері, сонымен қатар Ресей үлгісі
Орта таптың құрылымын анықтау және отандық тұтынушылар тобының өмір
Дамыған елдерде тұтынушылар құқығы вбсолютті және қолсұқпаушылыққа ие. Бұл
ҚР-да өз құқығын қорғайтын тұтынушылар қозғалысы дамуда. Импортты ырықтандыру,
Қазіргі таңда тұтынушылар құқығын қорғайтын 100-ден аса қоғамдық ұйымдар
2.2 Иіс суына тұтынушылардың талғамын анықтаудағы маркетингтік зерттеу
Парфюмерия – хош иістер әлемі, ғажайып және сырға
Жұпар иіс көңіл-күйді көтереді, жағымсыз иістерден сақтайды. Иістердің бұл
Ерлер және әйелдер арасында парфюмериялық өнімдердің тұтынушылары көбінесе жоғарғы
Қазақстандықтардың парфюмериялық өнімдерге көзқарасын қарастырайық. Media Marketing Index (қыркүйек
Диаграмма 3: әйелдер арасындағы парфюмериялық өнімдерді тұтынудың жиілігі**
Диаграмма 4: ерлер арасындағы парфюмериялық өнімдерді тұтынудың жиілігі**
Әйелдердің 46%-і парфюмериялық өнімді күніне 1 рет пайдалануын, ал
Әйелдердің парфюмериялық өнімді сатып алуға көзқарасын тереңірек қарастырайық. Жартысынан
Кесте 1: Маркалар санына қарай нысандар**
Сілтемелер %
Белгілі бір марканы сатып аламыз 15,7
2-3 белгілі бір маркаларды сатып аламыз 54,3
Жағдайға байланысты сатып аламыз 26,3
Мүлде сатып алмаймыз 3,7
Баға мен сапасына қарай нысанда тұтынушылардың көбі (73,9%-і) сапаға
Кесте 2: Бағасы мен сапасына қарай нысандар**
Сілтемелер %
Тек баға 3,5
Көбінесе баға 18,8
Көбінесе сапа 48,2
Тек сапа 25,7
Сатып алмаймыз 3,7
Сатып алу орнын таңдағанда тұтынушылардың 66,6%-і парфюмериялық өнімді магазиндер
Кесте 3: Парфюмериялық өнімді сатып алу орны**
Сілтемелер %
Көбінесе магазиндер мен супермаркеттерден
сатып аламын 66,6
Көбінесе базардан сатып аламын 26,4
Сатып алмаймын 3,7
Көбінесе қолдан сатып аламын 2
Көбінесе киосктерден сатып аламын 1,2
* MMI-ақпараты бойынша жыл сайынғы сұрау Қазақстанның 11
** Ақпарат парфюмерия өнімдерін тұтынушыларынан, соңғы жарты жылда
Және соңында парфюмериялық өнімді ұнататындарға ұсыныстар:
Иіс сулар өте нашар сақталады, сондықтан, егер сіз сирек
Иіс судың бетін тығыз жауып, күн сәулесінен алыс сақтау
Иіс суы мәңгі емес. Неғұрлым бөлмеде жылы, флаконға күн
Салқын және қараңғы жерде иіс суының хош иісі жарты
Қорытынды
Маркетингтік жоспарларды дайындамастан бұрын, нарықтағы жағдайларды анықтау қажет. Тұтыныс
Сатып алушының мінез-құлқына төрт негізгі факторлар топтары ықпалдарын тигізеді:
Фирма өз маркетингісін жоспарлауды бастар алдында өзінің мақсатты нарықтарын
Тұтыныс нарықтары және тұтынушылардың сатып алу мінез-құлқы кезеңінде ең
Курстық жұмысты жазу барысында
Тұтынушылардың мінез-құлық үлгісі, оның құрамдастары, сонымен қатар, олардың түрлері,
Тұтынушылардың тауарды сатып алуға итермелеуші факторларды және тұтынушының жауап
Қ.Р- дағы тұтынушылардың мінез-құлқының қалыптасу үдерісі
және т.б. мәселелері қарастырылған.
Сонымен әрбір кәсіпорын үшін тұтынушылардың мінез-құлқын білуге тиімді болып
Сондықтан әрбір кәсіпорын өзінің тұтунышыларын бетке білуі керек. Кәсіпорын
Тауар бар және болашақ нарық талаптарын қанағаттандыратын өндіріс стратегиясы
Сұранысқа әсер ету, маркетинг іскерлігіне және тауар жасауға кететін
Тауар немесе қызмет рыногын оқу, салттық, жаңа тауарлар немесе
Барлық тауарлар түріне бар және болашақ сұранысты қанағаттандыру бойынша
Кәсіпорынның жарнамалық және баспалық іскерлігін ұйымдастырып, байлныс кәсіпорынның жұмыс
Сыртқы ортаны үнемі бақылай отырып, стратегияны жүзеге асыруды ұйымдастырады
Сондықтан әрбір кәсіпорын өз тұтынушыларын білу үшін маркетингтік зерттеу
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Есімжанова С.Р. Маркетинг.Оқу құралы. Алматы Экономика 2003
2. «Тауар таңбалары, қызмет
3. Эванс Дж., Берман Б. Маркетинг: Сокр.пер. с англ.
4. Багиев Г.Л. и др. Маркетинг: Учебник для вузов
5. М. Мак –Дональд. Стратегическое планирование маркетинга. – СПб:
6. Голубков Е. П. Основы маркетинга. - М.: Издательство
7.Сатыбалдыұлы С. Маркетинг – нарықтану. Алматы: «Білім», 1999ж.
8.Котлер Ф. Маркетинг негіздері.
Котлер Ф. Маркетинг менеджмент - СПб: Питер Ком, 1999.
Маркетинг: Учебное пособие /Под ред. Н.К. Мамырова. - Алматы:
Нысанбаев С.Н, Садыханова Г.А., Маркетинг негіздері, А.: Қазақ университеті,
3






Ұқсас жұмыстар

МҮЛІКТІ ИЕЛІКТЕН АЛУДАН ТУЫНДАЙТЫН МІНДЕТТМЕЛЕР
Банктік тұтыну несиелері
Тұтынушы тұлғасы және оның қажеттіліктері
Азаматтық-құқықтық әдебиет
Тұтыну несиесінің түрлері
Жеке тұлғаларды несиелеуді ұйымдастыру туралы
Тұтынушы тұлғасы және оның қажеттіліктері мен сатып алушы сипаттамасы
Коммерциялық банктерде тұтыну несиелерін беру тәртібі
Тұтыну несиелері
Мүлік жалдау шартының нысаны