Қарағанды облысының өмір сүру деңгейі



Жоспар
Кіріспе
1. Халықтың өмір сүру деңгейі..............................................................
1.1 Халықтың өмір сүру деңгейін және кедейшілікпен күрес
1.2 Халықтың материялдық әл-ауқатты.....................................................
1.3 Қазакстандағы демографиялық ахуал.................................................
2. Қазіргі кедейшілік жағдай...............................................................
2.1 Қазақстан Республикасының кедейлік бейіні....................................
2.2 Халықтың өмір сүру деңгейін мемлекетпен реттеу................................
2.3 ҚР-ның әлеуметік-экономикалық даму көрсеткіші.................................
3. Қарағанды облысының өмір сүру деңгейінің даму
3.1 Қарағанды облысының әлеуметтік-экономикалық жағдайды талдау және болжамдау.............................................................................................
3.2 Қарағанды облысының өмір сүру деңгейі.........................................
3.3 Қарағанды облысының 2010-2012 жылдарға арналған облыстық бюджет
Қортынды.....................................................................................
Қолданылған әдебиеттер тізімі……………………………
Кіріспе
Өмір сүру деңгейі күрделі және көп қырлы категория
Халықтың өмір сүру барысында туындайтын проблемалар және оларды
«Өмір сүру деңгейі» категориясын алғаш рет К.Маркс «Жалақы,
Кедейлік бейiнi – кедейлiктiң барынша
сипатталады:халықтың 28,4%-ының табысы ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен төмен
Мемлекеттік реттеу қажеттілігін айқындауға мүмкіндік беретін келесі маңызды
Экономикалық саясаттың негізгі бағыттары, сонымен қатар Қарағанды облысының
1.Халықтың өмір сүру деңгейі.
1.1 Халықтың өмір сүру деңгейін және кедейшілікпен күрес
Өмір сүру деңгейі күрделі және көп қырлы категория
Халықтың өмір сүру барысында туындайтын проблемалар және оларды
«Өмір сүру деңгейі» экономикалық зерттеу объектісі ретінде оның
адамның өмір сүру сапасын сипаттайтын көрсеткіштерді бағалау (салауатты
атаулы және нақты табыстарды зерттеу;
халықтың баспанамен, ұзақ қолданылатын тұтыну игіліктерімен қамтамасыз етілуі;
әлемнің әр түрлі елдеріндегі өмір сапасы мен оның
аталмыш сала саясатын қалыптастыру үшін өмір сүру
«Өмір сүру деңгейі» категориясын алғаш рет К.Маркс «Жалақы,
Зерттеу объектісі жөнінде мәліметтерді әрі қарай өрбіту
үй шаруашылығының табыстары;
олардың нақты түпкілікті тұтынылуы;
үй шаруашылығының түпкілікті тұтынуға кеткен шығыстары;
халықтың ақшалай табыстары;
халықтың ақшалай шығыстары мен жинақ ақшалары;
жан басына шаққандағы ақшалай табыстар;
қолда бар нақты ақшалай табыстар;
орташа айлық есептелген жалақы;
тағайындалған айлық зейнетақының орташа мөлшері;
халықтың ақшалай табысының сатып алу қабілеттілігі;
жан басына шаққандағы ақшалай табыс деңгейі бойынша халықты
халықтың әр түрлі топтары бойынша ақшалай табыстың жалпы
бөлу;
халық табысының саралану коэффициенттері, табыстарды шоғырландыру
коэффициенті (Джини индексі), күнкөрістің ең төменгі деңгейі;
табысы күнкөрістің ең төменгі деңгейінен төмен халықтың саны,
тапшылығы.
Сурет 1 - Халықтың табыс құрылымы, %
Суреттен көріп отырғанымыздай, еңбекпен табылған табыстың үлес салмағы
Кесте 1 – Экономикалық қызмет түрлері бойынша Қазақстандағы
жылдар:
2004 2005 2006 2007 2008
Есептелген орташа айлық жалақы (республика бойынша), теңге 28329
Өткен жылмен салыстырғандағы пайыздық индексі
атаулы жалақы 122,5 120,2 119,8 128,7 115,9
нақты жалақы 114,6 111,7 110,3 116,1 99,0
Жалақының орта жылдық ең төменгі мөлшері, теңге 6600
Жалақының күнкөріс шамасына қатынасы – есе, оның ішінде:
- өнеркәсіпте 6,3 6,9 5,9 6,3 6
- ауыл шаруашылығында 2,2 2,5 2,2 2,5 2,5
Ескерту: кесте ҚР Сатистика агенттігі мәліметтері негізінде
Кестеден көріп отырғанымыздай, есептелген орташа айлық жалақы, жалақының
Жалдамалы жұмысшылармен бірге еңбекпен қамтылғандардың екінші бөлігі –
жылдар:
2004 2008 2008 жыл 2004 жылға
% -бен
1 2 3 4
Күнкөрістің ең төменгі деңгейінің шамасы
(айына орта есеппен жан басына шаққанда), теңге 5427
Тұтынуға жұмсаған табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінің шамасынан
Азық-түлік қоржынының құны (айына орта есеппен жан басына
Тұтынуға жұмсаған табысы азық-түлік қоржыны құнынан төмен халық
Халықтың нақты ақшалай табыстары, % 113,8 103,4 90
Ескерту –ҚР Сатистика агенттігі мәліметтері негізінде дайындалды
Қорыта айтқанда, мемлекет өзінің әлеуметтік саясатын жүргізуде шешілуі
1.2 Халықтың материялдық әл-ауқатты.
«Өмір сүру деңгейі» түсінігінің өте күрделілігі мен көп
Сурет 1 –Әлеуметтік топтарды саралау сызбасы
Ескерту –сызбаны құрастырған автор
Осылайша, біздің ойымызша, «өмір сүру деңгейі» - адамның
Сурет 2 – Өмір сүруде адамның әл-аухат құрылымы
Ескерту –сызбаны құрастырылған автор
Сонымен бірге, республикамызда өмір сүру деңгейін бағалау үшін
үй шаруашылықтарың жалпы түзетілген табысы: халықтың жан басына
үй шаруашылықтарының нақты түпкілікті тұтынуы: жан басына шаққанда
жан басына шаққандағы айлық ақшалай табыс;
жан басына шаққандағы халықтың нақты қолда бар ақшалай
айына 1 жұмысшының атаулы жалақысы;
өткен жылға пайызбен 1 жұмысшының нақты жалақысы;
есептелген айлық зейнетақының орташа мөлшері;
өткен жылға пайызбен зейнетақының нақты мөлшері;
айына жан басына шаққандағы күнкөріс шегі;
айына еңбек ақының ең төменгі мөлшері;
айына зейнетақының ең төменгі мөлшері.
Халықтың өмір сүру деңгейін анықтау күрделі процесс, әйтседе,
жалпыланған көрсеткіштер;
халықтың табыстары;
халықтың шығыстары мен тұтынуы;
жинақталған мүлік пен тұрғын-үй;
әлеуметтік қорғау жүйесі;
әлеуметтік сала;
қоршаған орта;
халықтың әлеуметтік саралануы.
Осыдан келіп, бастапқыда айтып өткеніміздей, «өмір сүру деңгейінің»
әлеуметтік қамсыздандыру;
зейнетақыны, жәрдемақыны, қарттарға, балаларға, ауруларға материалдық көмек беру
ең төменгі: күнкөріс деңгейі (кедейшілік шегі), тұтыну бюджеті,
Әлеуметтік сала көрсеткіштері адамның өмір сүру деңгейін ғана
білім беру (мектепке дейінгі, жалпы білім беру мекемелерінің,
мәдениет пен өнер (мәдениет пен өнер мекемелерінің жұмысын
денсаулық сақтау (денсаулық сақтау статистикасының, халықтың ауыруының, мүгедектіктің,
туризм, демалу, дене шынықтыру және спорт (санаториялық-курорттық мекемелердің,
коммуналдық шараушылық (халықты сумен, жылумен, газбен, қонақ үй
ақылы қызметтер (халыққа әр түрлі қызметтерді ұсынуды сипаттайтын
1.3ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ АХУАЛ
Халық саны проблемасының Қазақстан үшін айрықша маңызы бар.
2009 жылдың 1 қаңтарына республика халқының жас құрамы
2009 жылғы қаңтар-желтоқсанда елдегі өлген адамдар саны 158
Қазақстанға келушілер арасында қазақтардың басым салмағы 78,2%,орыстар –
Статистка агенттігінің деректері бойынша 2009 жылғы 1 қаңтарда
Осы статистикаға орай жастардың 60%-ы халықтың экономикалық белсенді
Республика бойынша барлық жұмыс істемейтін жастар саны
Елдің барлық қалаларында жалпы жұмссыздық деңгейінен жастар арасындағы
Қала мен ауылдағы кедейлік деңгейіндегі айырма сақталып отыр
Сонымен,статистика 15-29 жас аралығындағы жастар саны Қазақстанның барлық
Бүгінде халық арасында бала туу өсімінің үрдісі байқалып
Қазіргі кезде Қазақстанда бала туу ұлғаюда, жыл
Еуропа елдеріндегі демографиялық дағдарысты ескере отырып, бұл елдер
отбасылардың, әсіресе көп балалы отбасылар мәртебесін көтеру;
көп балалы отбасыларына пәтер алуға және жеке тұрғын
адамдардың санасына отбасылық, үш және төрт балалары бар
отбасылық өмір салты сөзсіз әлеуметтік норма болуы тиіс;
ата-аналар еңбегін отбасы жоқ кәсіпқой мамандардың еңбегімен заңнама
қызметкерлердің (немесе әйел қызметкердің) еңбекақы бөлінісі проблемасын шешу
тұрақты демографиялық, әсіресе екінші және үшінші бала туу
балалары жоқ отбасы жұптарын емдеуді мемлекеттік деңгейде қаржыландыру
шетел тәжірибесі негізінде бала тууды материалдық ынталандыру
бала тууға қабілетті әйелдерді тегін емдеу жүйесіне баса
[x] close
2.Қазіргі кедейшілік жағдай.
2.1 Қазақстан Республикасының кедейлік бейіні
Кедейлiк бейiнi - кедейлiктiң барынша айқын көрiнiстерiнiң сандық
сипатталады:халықтың 28,4%-ының табысы ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен төмен
кедейлiк аумақтар бойынша шалғайдағы ауылдық аудандар мен шағын
қалаларда орын алып отыр: ауылда халықтың кедей тобының
есеппен - 38,0%-ды, ал Маңғыстау облысында - 95,5%-ды
кедейлiк негiзiнен тоқырауға ұшыраған шағын қалаларда байқалады;
республика бойынша тұтастай алғанда жұмыссыздық деңгейi 10,4 %-ды
құрады; 2008 жылы туберкулезбен ауру 1996 жылмен салыстырғанда
табысы аз азаматтардың жалпы санының iшiнде табысы ең
күнкөрiс деңгейiнен төмен тұрғындардың 48,1%-ы 5 және одан
километрге дейiн жол жүруге мәжбүр болуда, 6 мыңға
пәтерлерде немесе туған-туыстарының үйiнде тұрады;
Ішкi iстер министрлiгi тiркеген балалардың мектепке бармау
оқиғаларының 75%-ы отбасының жайсыз жай-күйiмен немесе нашар материалдық
қамтамасыз етiлмеген; халықтың 4%-ы тасып әкелiнетiн суды пайдаланады,
халықтың белгiлi бiр бөлiгi қоршаған ортаның азуы мен
зардап шегуде.
Кедейлiк - бұл халықтың белгiлi бiр топтары өмiр
iске асыруға байланысты бiрiншi кезектегi физиологиялық қажеттiлiктердi
қанағаттандыруда қиындық көретiн, конституциямен бекiтiлген құқықтар менбостандықтар шеңберiнде
осындай аспектiлер тұрғысынан бағалауға мүмкiндiк беретiн көрсеткiштер
индикаторлар бола алады.Табыстар бойынша және мемлекет кепiлдiк берген
мен кедейлiк шегi. Кедейлiк деңгейiн анықтауға негiз болып
ең аз тұтыну қоржыны негiзiнде есептелетiн ең төменгi
азық-түлiк тауарларының 70%-ын және азық-түлiк емес тауарлардың 30
пайызын қамтиды. Ең төменгi күнкөрiс деңгейiнде азық-түлiк және
Тұтыну қоржыны табысы аз адамдар бюджетiнiң едәуiр бөлiгiн
Денсаулық, бiлiм, алдағы өмiрдiң орташа ұзақтығы, әлеуметтiк азу
(маскүнемдiк, нашақорлық, жезөкшелiк, қылмыс жасаушылық) жөнiндегi
көрсеткiштер, сондай-ақ халықтың көшi-қоны жөнiндегi көрсеткiштер
кедейлер үшiн әлеуметтiк инфрақұрылымға қол жетiмдiлiгiнiң жанама
индикаторлары болып табылады.Алайда орын алып отырған индикаторлар кедейлiктiң
2.2 Халықтың өмір сүру деңгейін мемлекетпен реттеу
Мемлекеттік реттеу қажеттілігін айқындауға мүмкіндік беретін келесі маңызды
Белгілі шарттылықпен алғанда өзара байланысты экономикалық көрсеткіштер жүйесін
Егер де көрсеткіштердің тұтастай жүйесін тауарлар (қызметтер) «қозғалысының»
Осылайша, бұл қажеттілік тауарлар мен қызметтердің барлық түрін
Кәсіпкердің мүддесі нақтылы тауар өндірісінің тиімділігімен шектелетіндігі, ал
а) ағымдағы және болашақтағы табиғатты қорғау шараларын қаржыландырудың
ә) шаруашылық жүргізуші субъектілер іс-әрекетінің сыртқы нәтижесі алдын
б) табиғатты тиімді пайдалануды ынталандыратын механизмді жасап-дайындау және
Мемлекеттік реттеудің ролі қарастырып отырған салада адамның тіршілік
Нарықтық экономикасы дамыған елдер тәжірибесі трансакциялық шығындардың сипаты
«Республикада... нарыққа өту жағдайында экономиканы мемлекеттік реттеу жөнінде
Экономиканы мемлекеттік реттеудің объективті қажеттілік факторларын қарастырғанда әлеуметтік
Алайда, тәжірибе жүзінде жоғарыда аталған құқықтарды пайдалану үшін
2.3 ҚР-ның әлеуметік-экономикалық даму көрсеткіші.
ЖІӨ өндірісі.Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің жедел деректері бойынша
Экономиканың нақты секторы.2010 жылғы қаңтарда өнеркәсіп өндірісінің көлемі
Газ конденсатын қоса алғанда, мұнай өндіру көлемі 6,6
Байланыс қызметтері 2010 жылғы қаңтарда 38 911,8 млн.
Тұтыну бағаларының индексі 2010 жылғы қаңтарда 2009 жылғы
Еңбек нарығы.2010 жылғы қаңтарда жұмыссыздар саны 542,9 мың
Халықтың табысы.2009 жылғы желтоқсанда халықтың орташа жан басына
Ақша-кредит және банк статистикасы.Ұлттық қордың ақшасын қоса алғанда
ҚР Ұлттық Банкінің мәліметтері бойынша екінші деңгейлі банктердің
Депозиттік ұйымдарда депозиттердің көлемі 2010 жылғы 1 ақпандағы
Теңгенің АҚШ долларына ресми айырбас бағамы 2010 жылғы
3.Қарағанды облысының өмір сүру деңгейінің даму жағдайларын талдау.
3.1 Қарағанды облысының әлеуметтік-экономикалық жағдайды талдау және болжамдау.
Экономикалық саясаттың негізгі бағыттары, сонымен қатар Қарағанды облысының
Облыстың өнеркәсібінің әрі қарай дамуы ортамерзімдік кезеңде жоғары
2011 жылы менеджмент сапасы жүйесін енгізген кәсіпорындар саны
2011 жылы сыртқы сауда айналымы 9,4 млрд.
Экспорт көрсеткіштерінің өсімі қара металл, көмір, мыс, цинк,
Шағын бизнес саласында негізгі міндет болып дамыған информациялық,
Аталған мәселені іске асыру қорытындысында, сонымен қатар іс-шараларды
Алдағы жылдары әлеуметтік салада халықты жұмыспен қамту деңгейінің
Облыстағы жұмыспен қамту бойынша қойылған міндеттерді шешу үшін
Жұмыссыздық деңгейі 2011 жыл қарсаңында 6,1% дейін төмендейтін
Халықты жұмыспен қамтудың қалалық және аудандық Бағдарламасын іске
Білім беру саласында 2008-2010 жылдары 4384 орынға
Жаңа бала бақша ашу, қолданыстағы бала бақшаларға қосымша
2011 жыл қарсаңында жалпы орта білім беру
3.2 Қарағанды облысының өмір сүру деңгейі.
Орталық Қазақстан
Аумағы – 428 мың шаршы км
Құрамы – Қарағанды облысы
Халқы – 1411,7 мың адам
Халқының тығыздығы
1 шаршы км-ге 3,6 адамнан
Қала халқы – 86%
ҚР халқының 11%-дан астамы тұрады
Географиялық орны . Орталық Қазақстан республикасының шағын әрі
ал континентті Қазақстанның орталығына орналасуы – климатының Қуаншылықты
Табиғат байлықтары . Тас көмір, мыс, темір және
Табиғат жағдайлары . Орталық Қазақстанның табиғат жағдайлары ауыл
Мысалы, Нұра, Жезқазған, Қарсақпай бөгендері, ал 70 жылдардың
Шаруашылық географиясы . Орталық Қазақстанның экономикалық негізін кен
Статистикалық мәлеметтерге сай, 2010 жылдың екінші тоқсанында денсаулық
Үй шаруашылықтарына ішінара зерттеу жүргізу Мемлекеттік статистика
Осындай статистикалық бақылауларды өткізуде халықтың белсенді қатысуы проблемаларды
Үстіміздегі жылдың маусымында статистика органдарының өкілдері үй шаруашылықтарына
Қарағанды облысының Статистика департаменті облыс халқын, алдағы жұмыстың
3.3 Қарағанды облысының 2010-2012 жылдарға арналған облыстық бюджет
Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Бюджет кодексіне,
1. 2010-2012 жылдарға арналған облыстық бюджет 1, 2
1) кірістер – 115469758 мың теңге,
-салықтық түсімдер бойынша – 26895540 мың теңге;
-салықтық емес түсімдер бойынша – 272503 мың теңге;
-трансферттер түсімдері бойынша – 88301715 мың теңге;
шығындар – 115773527 мың теңге;
таза бюджеттік кредиттеу – 444710 мың теңге:
-бюджеттік кредиттер - 1030009 мың теңге;
-бюджеттік кредиттерді өтеу – 585299 мың теңге;
4) қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо – 558320
-қаржы активтерін сатып алу – 558320
-мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер –
5) бюджеттің дефициті (профициті) – алу 1306799 мың
6) бюджет дефицитін (профицитін пайдалану) қаржыландыру – 1306799
-қарыздар түсімдері – 1030009 мың теңге;
-қарыздарды өтеу – 440000 мың теңге;
-бюджет қаражаттарының пайдаланылған қалдықтары – 716790 мың теңге.
2. 2010 жылға арналған облыстық бюджет түсімдерінің құрамында,
3. 2010 жылға арналған облыстық бюджетке, аудандар
1) жеке табыс салығы бойынша:
Абай, Ақтоғай, Бұқар-Жырау, Жаңаарқа, Қарқаралы, Нұра, Осакаров аудандары,
2) әлеуметтік салық бойынша:
Қарқаралы, Нұра, Осакаров аудандары – 100 пайыздан, Абай
4. 2010 жылға арналған облыстық бюджетте аудандар (облыстық
Абай ауданына – 1465420 мың теңге;
Ақтоғай ауданына – 876338 мың теңге;
Балқаш қаласына – 598098 мың теңге;
Бұқар жырау ауданына – 2176773
Жаңаарқа ауданына – 1241741 мың теңге;
Қарағанды қаласына – 578964 мың теңге;
Қаражал қаласына – 382285 мың
Қарқаралы ауданына – 2122778 мың теңге;
Нұра ауданына – 1377196 мың
Осакаров ауданына – 1347025 мың
Приозерск қаласына – 520081 мың теңге;
Саран қаласына – 967827 мың теңге;
Сәтбаев қаласына – 1880665 мың
Ұлытау ауданына – 438430 мың
Шахтинск қаласына – 1429614 мың теңге;
Шет ауданына – 1612453 мың теңге.
5. 2010 жылға арналған облыстық бюджетте облыстық маңызы
Жезқазған қаласынан – 444133 мың теңге;
Теміртау қаласынан – 4436801 мың теңге.
6. 2010 жылға арналған облыстық бюджетте аудандар (облыстық
Аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттері трансфертінің көрсетілген
7. 2010 жылға арналған облыстық бюджет шығыстарының
Аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттеріне берілетін көрсетілген
8. 2010 жылға облыстық бюджеттен қаржыландырылатын, денсаулық
9. Қарағанды облысы әкімдігінің 2010 жылға арналған
10. 2010 жылға арналған облыстық бюджетті атқару барысында
11. 2010 жылға арналған аудандар (облыстық маңызы бар
12. Осы шешім 2010 жылдың 1 қаңтарынан бастап
Сессия төрағасы - А. Нұралин.Облыстық мәслихаттың хатшысы -
Қорытынды
Халықтың өмір сүру деңгейін көтерудің әлеуметтік-экономикалық астарын зерттеу
1. Халықтың өмір сүру деңгейі – елдің
Зерттеу нәтижесі табыс көрсеткіштерін тұтыну деңгейі бойынша салыстыру
2. Сонымен бірге, өмір сүру деңгейі мен сапа
3. Табыстың шоғырлануы мен саралану коэффициенттері, ең аз
4. Өмір сүрудің ең төменгі деңгейінің тұтынушылық қоржынының
азық-түлік өнімдерін тұтыну көлемін тамақ ішудің тәуліктік рационын
азық-түліктік емес тауарларға кететін шығындар үлесін кем дегенде
Қызметтер көрсету шығындарының үлесі 30%-ға дейін көтерілгендігі, азық-түлік
5. Халықтың әр түрлі әлеуметтік топтарының өмір сүру
6. Халықтың әр түрлі әлеуметтік топтарының өмір сүру
Осылайша, әлеуметтік сала тек материалдық қана емес, сонымен
7. Макроэкономикалық тұрақтылық сақталып, нақты табыстар өскен сайын
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Ақиқат. 2009. №5, 40 бет
2. Егемен Қазақстан. 2009. 23 ақпан, 2 бет
3.Сембеков Е., «Об отдельных вопросах совершенствования инвестиционного проектирования
4.Л.Е.Басовский Прогнозирование и плонирование в условиях рынка
Москва ИНФРА-М 2003 г.
5. Информационно-статистический сборник «Казахстан: 2003-2004годың, Алматы, Агенство РК
6. Селезнев А. Макроэкономические факторы роста производства //
7. О. Баймұратов Қазақстан қаржы нарығы.Алматы «Экономика» 2007
8.Б.Жүнісов, Ұ.Мәмбетов, Ү. Байжомартов Нарықтық экономика негіздері Алматы
Қоғам деңгейлері
Табыс мөлшерлері бойынша халықтың әлеуметтік топтары:
(тым кедейлер, кедейлер, орташа қамтылғандар, аухаттылар,
аса аухаттылар)
Қызмет түрі мен әлеуметтік жағдайы бойынша халықтың әлеуметтік
Әкімшілік-территориялық деңгей
Жалпы қоғам деңгейінде (мемлекет)
Республикалық деңгейде (аймақтар, облыстар)
Жергілікті деңгейде (қалалар, аудандар)
Әл-аухат
Тұрмыс қалпы:
адам тұтынуын қанағаттандыру қажеттілігін анықтайтын қоғамдағы орны (достар,
Өмір сапасы:
адам өміріне ыңғайлылық беретін тұтыну жиынтықтарының дәрежесі мен
Өмір сүру деңгейі:
тұтынулар жиынтығы мен оның даму деңгейі (табыстар, баспана,



Ұқсас жұмыстар
Халықтың өмір сүру деңгейі
Қазақстан экономикасын аймақтық басқару
Аймақтардың экономикалық дамуын мемлекеттік реттеу
Аймақтық дамудың негізгі теориясы
Рекреациялық әлеуетті экономикалық тұрғыдан бағалау
Өндірістік емес сала
Өнеркәсіп құрылымын ұйымдастыру және жетілдіру проблемалары мен шешу жолыгдағы тиімді ұсыныстар даярлап теориялық негіздеу
Қазақстан Республикасындағы аймақтық саясат
Аймақтық саясат
Қазақстанның шағын қалаларындағы әлеуметтік-экономикалық даму үдерістерін теориялық тұрғыдан зерттеп, оған әсер ететін факторларға тұжырымдама және талдау жасау негізінде олардың экономикалық дамуының негізгі бағыттарын жетілдіру үшін ұсыныстар жасау