Жасөспірім шақ тәрбиесі
Мазмұны
Кіріспе...............................................................................................................3-4
І. Оқушылардың жеке сапалық қасиеттерін қалыптастыру
1.1 Жеке адамның дамуы..................................................................................5-9
1.2 Оқушылардың жеке қасиеттері қалыптасуына әсер ететін факторлар және
оның мәні..........................................................................................................9-15
1.5 Белсенділік, оның түрлері және тұлға дамуындағы рөлі.....................15-17
ІІ. Жеке тұлғаның қалыптасуының кезендеріндегі тәрбие үрдесі.
2.1 Жеке тұлғаның қалыптасу кезендері.....................................................18-21
2.2 Төменгі сынып оқушысын дамыту және тәрбиелеудің ерекшелігі......21-23
2.3 Жеткіншек балаларды дамыту және тәрбиелеу ерекшелігі...................23-27
2.4 Жасөспірім шақ тәрбиесі ..........................................................................27-28
Қорытынды .........................................................................................................29
Пайдаланылған әдебиеттер..............................................................................30
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі жалпы орта білім беретін мектептің тәрбие
Адамның өзін-өзі дамуына, өз дүниесін өлшеп білуіне, азаматтық тұғырын
Әр этнос өзінің ұлттық тәрбие жүйесіне сүйене отырып, жалпы
Жоғарыда келтірілген мақсаттардан туындайтын міндеттер:
- биік парасатты, ар-ожданы мол азамат тәрбиелеу;
- әр бір жеке адамды әлеуметтендіру;
- рухани және өндірістік кеңістікте іс-тәжірибе жинақтауға мүмкіндік туғызу;
- нарықтық жағдайда жалпы адамзаттық құндылықтарды тәрбиелеу;
- озық тәжірибелерге, тәрбие теорияларына сүйене отырып, әр этностың
- ҚР әлеуметтік-экономикалық және саяси өміріне белсенді қатысуға дайын,
«ҚР Білім беру ұйымдарындағы Тәрбиенің кешенді бағдарламасында» тәрбиенің басты
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінде тәрбиені дамыту соңғы жылдары
Курстық жұмыстың мақсаты: Оқушылардың жеке сапалық қасиеттерінің қалыптастыру
Курстық жұмыстың міндеттері: Тәрбиенің тұлға дамуындағы рөлі, тұлғаның дамуына
Курстық жұмыстың құрылымы: Менің курстық жұмысым 2 тараудан тұрады.
І-ші тарау «Оқушылардың жеке сапалық қасиеттерін қалыптастыру» деп
1.1 «Жеке адамның дамуы»
1.2 «Жеке тұлғаның дамуына әсер ететін факторлар және оның
1.3 «Тәрбиенің тұлға дамуындағы рөлі».
1.4 «Акселерация оның әлеуметтік және педагогикалық мәні».
1.5 «Белсенділік, оның түрлері және тұлға дамуындағы рөлі» тақырыптар
ІІ тарау «Жеке тұлғаның қалыптасуының кезендеріндегі тәрбие
2.1 «Жеке тұлғаның қалыптасу кезендері»
2.2 «Төменгі сынып оқушысын дамыту және тәрбиелеудің ерекшелігі».
2.3 «Жеткіншек балаларды дамыту және тәрбиелеу ерекшелігі».
2.4 «Жасөспірім шақ тәрбиесі» тақырыпшалар талқыланған.
І. Оқушылардың жеке сапалық қасиеттерін қалыптастыру
1.1 Жеке адамның дамуы
Тұлға - бұл қоғамдық-тарихи
Нәтижесінде адамның кез келген реакциялары және ішкі аффективті өмірінің
Жеке адамның бір-бірінен ажырағысыз және оған пәрменді түрде ықпал
Жеке адам болу үшін психикалық дамудық белгілі бір дәрежесіне
Өмір бойы даму мен тәрбиенің нәтижесінде жеке адамның орнығып,
Жеке адамның қалыптасуы - күрделі, ағзаның өсуі мен жетілуін,
Жеке адамның қалыптасуы өмірге келген сәтінен басталады, жеткіншек және
Сондай-ақ жеке адамның дамуы деген ұғымды анықталық.
Даму ұғымына ағзаның өсуі мен пісіп жетілу процесін жатқызады.
Жеке адамның әсіресе балалың және жасөспірім шақтарында дамып, жетілуі
Жеке тұлға мен қоғамдық ортаның қарым-қатынасы философия, психология, педагогика,
Адам баласы материалдық және рухани өмірдің ортасында тіршілік етеді
Жеке тұлғаның ерекшелігі дегеніміз — оның өзіне тән мінез-құлғындағы,
Қоғамдық тұлғаларға ортақ этикалың бірыңғай талаптардың болуына қарамастан, қоршаған
Адамдарды қоршаған ортадағы құбылыстарды түсініп қабылдауы да әр
Өмірде бір анадан туған егіз балалардың түр жағынан бір-біріне
Жеке тұлғаға тән қасиеті - ақыл, ес, яғни, өмірді
Жеке тұлғаның еске сақтауы өзге адамдардық тәжірибесін жинақтауға да
Адам өмірде өзі жіберген қателіктерден де, басқалардың қателіктерінен де
Тұлға — жеке адамның мақсатының орындалуы, ерік-жігерінің іске асуы,
Өмірде кейбір адамдар бір іс-әрекетті іске асырарда өте байыппен
Алайда, әр тұлғаның эмоциялық сезім дүниесі әр басқа. Біреу
Адамның даму және қалыптасуы жайында осы уақытқа дейін әр
Тұқым қуалаушылық теориясын қолданушы және уағыздаушылардың бірі - преформистер.
1.2 Оқушылардың жеке қасиеттері қалыптасуына әсер ететін факторлар және
Даму - жеке адамды жетілдірудің өте күрделі және диалектикалық
Тұқым қуалаушылық - ұрпақтың ата-ананың биологиялық ұқсастығын елестетуі. Кейбіреулері
Орта - адам дамуына табиғи және әлеуметтік орта ықпал
Табиғи орта - бұл түрлі табиғат жағдайының адам тұрмысына
Әлеуметтік орта - жеке адамның мінез-құлқының дамуына ықпал жасайтын
Африкада, Үндістанда, Инденезия елдерінің ормандарында Түрлі себептерімен аңдардық үңгірлерінде
Адам арасында жүрген 2 жылдан кейін Камала түрегеліп тұруды
Адам жеке тұлға болып қалыпты өсуі және дамуы үшін
Педагогика адам дамуындағы әлеуметтік ортаның ықпалын мойындайды, оған зор
1.3 Тәрбиенің тұлға дамуындағы рөлі.
Жеке адамды дамытудағы басты факторлардың бірі - тәрбие. Тәрбие
Тәрбиенің рөлін педагогика тарихында, аса артық бағалаушылар да болды.
Д.Локк (1632-1704) "тәрбие адамның көзқарастары мен адамгершілік қасиеттерін жасайтын
Революционер-демократ В. Г. Белинский (1811-1848) баланың жаны таза тақтай
Д.Локк, т.б. көзқарастар бойынша тәрбие арқылы адамды түрлі дәрменсіздіктен,
Тәрбие арқылы халықтың тұрмысын жақсарту үшін материалистік педагогика таптық
Тәрбиеші тәрбие арқылы баланың түрлі іс-әрекеттерін тиімді етіп, оның
Мектеп мемлекет қолындағы ақпарат құралдардық (баспа-сөз, радио, теледидар) көмегімен
Сонымен, тәрбие бала дамуын бағыттайды, басқарады, сондықтан да ол
1.4 Акселерация оның әлеуметтік және педагогикалық мәні.
Адамның өсіп жетілуінде белгілі заңдылық болады. Ал, бұл заңдылық
Мектептегі кезеңнің өзі бастауыш (6-10 жасқа дейін), тоғыз жылдық
Акселерация - биологиялық фактор, әлеуметтік жағдайлардың жақсаруы сонымен бірге
1.5 Белсенділік, оның түрлері және тұлға дамуындағы рөлі.
Адам белсенділігінің табиғатын тани білу, еңбек және моральдық белсенділік
Белсенділік - адамның іс-әрекеті үстіндегі жағдайын айтады. Тіршілік және
Бала белсенділігінің ең алғашқы формасының бірі - қарым-қатынас жасау
Әр түрлі ойын баланың дүниетінымын кеңейтіп, қарым-қатынас жасау белсенділігін
Қарым-қатынас жасау белсенділігі жеке адам қасиеттерінің (қайырымдылық, қамқорлық, т.б.)
Оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеу ісін жетілдіру үшін олардың жас және
Адамның еңбекте және адамдармен қарым-қатынаста көрсетсен белсенділігіне қарап оның
Бала туралы синтездік, комплекстік ғылым болып табылатын педогогия ғылымының
Педагогика бала туралы ғылымдарды: психология, педагогиясы, физология, психотехника, т.б.
Сондай қысылтаяқ кезеңде қазақ педогогиясының бірнеше жыл басы-қасында жүрген
Ғұлама ғалым өз еңбектерінде бала психологиясының қалыптасу жолдарын, қазақ
ІІ. Оқушылардың тұлға ретінде қалыптасуының кезендеріндегі
2.1 Жеке тұлғаның қалыптасу кезендері
Белгілі бір шақтық кезеңге тән анатомиялық-физиологиялық және психологиялық ерекшеліктерді
Сана-сезімнің, дене күш-қуаттарының дамуы адамдардық жас ерекшеліктеріне байланысты. Баланың
Жас ұрпақты қоғамдық өмірге және еңбекке араласуға дайындау міндетін
Тәрбие ісінде балалардың жас ерекшеліктерін ескеріп отыру қажеттігін педагогика
Қазіргі педагогика және психология ғылымдары балалар мен жеткіншектердің дамуындағы
1) төменгі сынып шағындағы кезең (7 жастан 11 жасқа
2) негізгі мектеп шағындағы жеткіншектік кезең (12 жастан 15
3) орта мектеп шағындағы жасөспірімдік кезең (15 жастан 18
Соңғы жылдары симпозиумда қабылданған жас кезеңдерінің сызбасына жаңа туған
1. Жаңа туған бала (туған сәттен бір-екі айға дейін)
2. Нерестелік шақ (бір-екі айдан бір жылға дейін);
3. Ерте сәбилік шақ (бір жастан үш жасқа дейін);
4. Мектепке дейінгі балалық шақ (төрт жастан 7 жасқа
5. Бастауыш мектеп жасы (7 жастан 11,12 жасқа дейін);
6. Жеткіншек шақ (11, 12 жастан, 14, 15 жасқа
7. Жасөспірім шақ (14,5 жарым жастан, 17 жасқа дейін).
Тәрбие мен оқыту осы жас сатыларына сәйкес жүргізілуі керек.
Әрбір жас шағы психикалық дамудық ерекше сапалы кезеңі болып
Мектепке дейінгі балалық шақта, жас баланың 4 пен 7
4-5 жасар балалардың салыстырмалы ойлай алатын қабілеттері ерекшелене түседі.
2.2 Төменгі сынып оқушысын дамыту және тәрбиелеудің ерекшелігі.
Бастауыш мектеп жасындағы баланың психологиялық ерекшіліктері баланың бұрынғы дамуында
Мектептегі оқыту оның бүкіл өміріне түбегейлі, сапалы өзгерістер енгізеді.
Сезімдік көңіл-күйінің көтеріңкілігі - олардың маңызды бір ерекшелігі. Оқушылар
Бұл жастағы балалардың негізгі іс-әрекеті - оқу. Бастауыш сынып
Мұғалім оқыту процесін жеке бөліктерге бөліп, оқушыларға жеңіл тапсырмалар
Бала форма, бояу, дыбыс арқылы ойлайды, сондықтан көрнекілік әдістері
Бастауыш мектеп оқушыларының оқу мүмкіндіктерін зерттеп, оларды күрделі бағдарлама,
Бұл жастағы балалармен тәрбие жұмысын дұрыс ұйымдастыру үшін мына
Адамгершілік тәрбиесінде баланың көнгіштігін, сенгіштігін, еліктеуге бейімділігін пайдаланып, қателігін
Бұл жастағы балалар үшін еңбектің тәрбиелік мәні зор. Балаларды
Мектептің ең негізгі міндеті - балаға білім атаулының әліппесін
2.3 Жеткіншек балаларды дамыту және тәрбиелеу ерекшелігі.
Жыныстық толысу тез жүреді:
- қыздарда - 11-13 жас;
- ер балаларда - 13-15 жас.
Қанқа сүйегі мен бұлшық етінің жедел жетілуіне байланысты моторлық
Жеткіншек шақ. Жеткіншектік кезеңнің шектері шамамен орта мектептің V-VIII
Жеткіншектер дамуындағы ерекшеліктер әр түрлі теорияларға негіз болды. Жеткіншектік
Жеткіншектік шақ - болашақ туралы балалық армандардық орнына өзінің
Сананың дамуы баланың өз бетімен тәуелсіз талаптануын тудырады. Олар
Әдебиет жеткіншекке азаматтардың қарым-қатынасының мәнін, сезімдерін ашып, өз сенімдерінің
Дене тәрбиесі. Дұрыс тамақтанып, таза ауада жиі болу, көп
Тәрбиешінің міндеті - еңбек, спорт іс-әрекетін, жеткіншекті и, ерік-жігер,
Жеткіншектердің қалыптасуында жолдастарының қоғамдық пікірі үлкен рөл атқарады. Мораль
Осы жаста адамның мінез-құлқы және басқа да жеке басының
Отбасы жағдайы, ата-ананың кәсібі, материалдық жағдайы, білім деңгейі жеткіншектің
Девиантты мінез-құлықтың бір түріне қылмыстың әрекетке апаратын агрессивті мінез-құлық
Жеткіншектің мінез-құлығындағы агрессивттілік адамдарды аяу сезімінің жоқтығынан садистік бағытқа
2.4 Жасөспірім шақ тәрбиесі
Жасөспірімдік кезеңнің көптеген теориялары бар. Жасөспірімдік шақ бала мен
Жасөспірімдік шақтың аса маңызды міндеттері - мамандық таңдау, еңбек
Адамның жалпы ақыл-ой қабілеті 15-16 жасқа қарай қалыптасып болады.
Олар өз мамандығын таңдап алуға тырысады. Мамандыққа ықыласының бірте-бірте
Бұл кезеңде сезім, достың қарым-қатынастар дамиды. Мысалы: ғашықтың, өзара
Бұл күндегі жастардың мінезінде түрлі өзгерістер пайда болды. Мысалы,
Қорытынды
Жеке тұлғаның қалыптасуы - күрделі, ағзаның өсуі мен жетілуін,
Жеке тұлғаның қалыптасуы өмірге келген сәтінен басталады, жеткіншек және
Жеке адамды дамытудағы басты факторлардың бірі - тәрбие.
Тәрбие балалардың жеке және дербес ерекшеліктеріне, дайындығы мен дәрежесіне
Әрбір жас шағы психикалық дамудық ерекше сапалы кезеңі болып
Тәрбиешінің міндеті - еңбек, спорт іс-әрекетін, жеткіншекті и, ерік-жігер,
Пайдаланылған әдебиеттер:
Жарықбаев Қ. Жантану негіздері. Алматы -2002.-250 бет
Зимняя И.А. Педагогикалық психология. Оқулық.Алматы-2005.- 359 бет
Намазбаева Ж.И. Психология, оқулық Алматы-2005.- 430 бет
Алдамұратов А. Жалпы психология,Алматы,1996. – 300 бет
Тәжібаев Т. Жалпы психология. Алматы 1993. – 300 бет
Илина Т. А. Педагогика:- Алматы, 1977.- 488 бет.
Ж..Б. Қоянбаев, Р. М. Қоянбаев. Педагогика. – Алматы, 2002.
Педагогикалық психология. -Алматы, 1995. -350 бет.
Ж.Әбиев, С. Бабаев, А.Құдиярова. Педагоика. -Алматы. 2004. - 460
Педагогика және психология сөздігі. - Алматы, 2002.-254 бет.
А.С.Макаренко. Тәрбие туралы лекциялары. - Алматы, 1968.
В.А. Сухомлинский. Балаға жүрек жылуы. - Алматы, 1976.
А.Г. Хрипкова. Үл есейсе, қыз өссе. - Алматы, 1988.
Р. Қоянбаев. Тәрбие теориясы. - Алматы, 1991.
Ж. Қоянбаев, Р. Қоянбаев. Педагогика. - Астана, 1998.
Е. Сағындықұлы. Педагогика. - А, 1999.
3
Жас ерекшеліктері туралы ұғым
Тәрбиенің тұлға дамуындағы рөлі
Тәрбие және балалардың дербес ерекшеліктері
Тұлғаның дамуы және қалыптасуы
Балалардың жас мөлшері мен дербес ерекшеліктерін оқу – тәрбие процесінде ескерілуі
Жастардың адамгершілік тұрғыда өзіндік анықталуына әсер ететін тұлғалық және топтық факторлар
12 жылдық жалпы орта мектептің базалық білім мазмұнын анықтау әдістері
Жеке тұлғаның дамуында жас ерекшеліктерді есепке алу мәселесі
Жас ұрпақты қоғамдық өмірге және еңбекке араласуға дайындау
Баланың дамуына әсер ететін факторлар