Экономикалық элементтер
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Ш. Есенов атындағы Ақтау Мемлекеттік Университеті
“Экономика және құқық” факультеті
“Экономика” кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пәні:
Тақырыбы: “Өнімді өндіріп өткізу шығындары мен корпорацияның басқа
Орындаған: ФК-01-1 т. ст.
Еркебаев Б. Қ.
Тексерген: оқытушы
Мұханова Н. О.
Уақыты:
Бағасы :
Ақтау-2004 ж.
ЖОСПАР:
Кіріспе......................................................................................................................3
І. Өзіндік құн құрамы
салалық айырмашылықтары.................................................................................4
ІІ. Өнімнің, жұмыстар мен
құнын баптар мен элементтер
қалыптастыратын корпорация шығындары -
ның экономикалық жіктелуі..............................................................................12
ІІІ. Тауарлы өндіріс пен өткізілетін
шығындарын жоспарлау....................................................................................16
Қорытынды...........................................................................................................26
Пайдаланылған әдебиеттер...............................................................................27
Кіріспе
Нарықтық қатынастарға өту кезінде
Кәсіпорын пайдасын көбейтудің негізі
Тұрақсыз экономикалық жағдайда шығындарды
дардың құнының ағымдағы бағасы
ланысты тарату құнының өзгертулері
лық өзгермелі құндар мен
лар арасында қайшылықтар болуы
дың төлем қабілеттілік сұранысының
дің өсуіне пропорционалды жоғарлауына
Осы курстық жұмыстың тақырыбы
Курстық жұмыс үш бөлімнен
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде
Екінші бөлімінде шығындар, олардың класиффикациясы
Үшінші бөлімде тауарлы өндіріс
Кәсіпорынның даму жоспарының ең
Осы курстық жұмыстың мақсаты -
I. Өзіндік құн құрамы мен
айырмашылықтары.
Өнімнің өзіндік құны –
Өнімнің өзіндік құнына шаруашылықтың
дары ( балалар бақшасы, емхана,
Өнімнің өзіндік құнына қосымша
әлеуметтік сақтандыруға 37 % жалақы қорынан;
банк кредитіне процент;
мемлекеттік тұрғындарды жұмыспен қамту
міндетті медициналық сақтандыруға;
негізгі капиталды жұмысқа жарамды
айыптар, т. б. ескерілмеген өндірісті шығындар;
тәуекелділікке, мамандар ұстауға қосымша
Нарықтық қатынастар толық енгенде,
лық төлем, капиталға процент,
ғындар деп аталады немесе
Өнімнің өзіндік құны, тауарға
Өнімнің өзіндік құны өндіру
фабрика – зауыттық немесе өндірістік және
Өнімнің цехтық өзіндік құны
Фабрика – зауыттық немесе өнідірістік
Өндірістік өзіндік құн =
ӨӨҚ= ( ЦӨҚ ( 1 + Ә ж.ө.ш.
Жалпы өндірістік шығын (+ Ә
Өнімнің толық өзіндік құны
Толық өзіндік құн =
ТӨҚ = ӨӨҚ ( 1+0,03 ).
Мұндағы 0,03 коэффициенті өндіріспен
рай ( жоспарлау, есептеу, талдау,
Жоспарлы өзіндік құн -
Болжамды өзіндік құн -
тістіктерді ескереді.
Нақтылы өзіндік құн –
Кәсіпорынның іс - әрекетіндегі басты
өнімнің өзіндік құны. Бұл өнімді өндіруге және оны
Өзіндік құнның экономикалық мазмұны
дардың орнын толтыру және
дық ресурстардың құны, еңбекақы
Сонымен қатар, кәсіпорын бір
дарды іске асырады: өздерінің
орынның қосымша шығындарын құрайды.
Өзіндік құн тиімділіктің мынадай
лады.
Өзіндік құн өнім құнының
Өзіндік құн көтерме сауда
Өзіндік құнның негізінде пайданы,
дың пайдалылығын, яғни оларды
сатқа сай екендігін есептеу.
1.1 КЕСТЕ. Кәсіпорынның өзіндік
пайдасы
Жалпы табыс
Материалдық шығындар
Өндірістің шығындары (өзіндік құн) Таза
Өткізу көлемі
Бұл айтылғандардан өнімнің өзіндік
тығы, шикізатқа баға деңгейі,
не көлік тарифтері және
Өнімнің өзіндік құнын төмендету резервтерінің сыныптамасы
Өнімнің өзіндік құнын құрайтын
Шығындардың бастапқы элементттерімен;
пайда болу және міндет
Экономикалық элементттердің шығыстарын топтастыру
ріс шығындар сметасын дайындағанда
тырудың мәні - әрбір
тері бөлінеді:
- материалдық шығындар ( қайтарылма қалдықтар
шегеру);
- еңбекақыға жұмсалған шығындар;
- әлеуметтік сақтандыруға аударым;
- зейнетақы қорына аударым;
- жұмыспен қамтылу қорына
- амортизация;
- басқа да шығындар.
Өнімнің өзіндік құнын талдау
1.2 КЕСТЕ. Калькуляция статьялары мен
байланысы.
Калькуляция
статьялары Шығын элементтері
Шикізат мате- риал сатыл –
лып алын ған заттар, полу -
фабрикат Қосал-
қы ма-
тери-алдар Негізгі
қосым
ша жа- лақы
Әлеу-
еттік төлем О -
тын Э –
нер
гия Негізгі
напитал аморти –
зациясы
Шикізат, негізгі
материалдар +
Сатылып алынған заттар полуфабрикаттар +
Технология мақ сатындағы отын
Энергия технологиялық мақсат үшін
+
Өндіріс жұмыс -
шылары үшін негізгі еңбекақы
+ +
Өндірісті даярлау, игеру шығыны
+ + + + + +
Жабдықтарды ұстау,пайдалану
шығыны
+ + + + + +
Цехтық шығындар
+ + + + + +
Жалпы зауыттық немесе жалпы өндірістік шығын
+ + + + + +
Өндіріс сыртын –
дағы шығын
+ + + + +
Өнімнің өзіндік құнын талдау
ның құрылымын зерттеу керек. (1.3
КЕСТЕ. Өнім бірлігі өзіндік құнының құрылымы.
( гипотекалық кесте теңге, процент)
жоспар отчет Ауытқу, теңге
Калькуляция статьлары –
ның аттары теңге
үнем + артық
шығын
Шикізаттар,негізгі мате –
риалдар,қалдықты шегеру 280 24,8 281,4
+ 1,4
Сатылып алынған заттар
және полуфабрикаттар 210 18,6 207 18,5 -
Отын және энергия 82 7,3 84,5
+ 2,5
Негізгі жалақы әлеуметтік
шығындарды қосқанда 116 10,3 111,5 10,0 -
Өндірісті даярлауға және игеруге
Жабдықтарды ұстау және пайдалану шығындары
Цехтық шығындар 82 7,3 84 7,5
+ 2,0
Жалпы өндірістік шығын 58 5,2 60
+ 2,0
Аспаптар мен құралдар
тозығы 28 2,5 24 2,1 - 4,0
Брактан шығын 16 1,4 15 1,3 -
Басқалай өндіріс шығыны 3,5 0,3 3,0
Барлық өндіріс шығыны 1105,5 98,0 1095,9
Жоспар сыртындағы шығын 23,0 2,0 21,
Толық өзіндік құн 1128,5 100 1116,9
Өнімнің өзіндік құнын жоспарлауда
Болашаққа жоспарлау бірнеше жылды
Әртүрлі өнім шығаратын кәсіпорын
тылған тауардың өзіндік құны
Жоспарлау жылындағы тауарлы өнімнің
рістік өнімнің көтерме баға
Өнімнің өзіндік құнының салыстырмалы
муін жоспарлау өткен жылмен
леді.
Егер өндірілген тауарлы өнімнің
тырылмайтын тауар шығарды. Оның
ге. Осыдан 1 теңгелік тауарлы
Өнімнің өзіндік құнын кеміту
Егер материалдық ресурстардың бағасына,
рістік резервтерді пайдалану мүмкіндіктерін
Өзіндік құнды кемітудің ең
ділігін арттырады немесе бір
Техникалық - экономикалық көрсеткіштерге
өндірістің техникалық деңгейін көтеру;
өндіріс пен еңбек ұйымдастыруды
өндірілетін өнімнің көлемін және
кооперативті жабдықтаудың ара салмағын
Бұл факторлардың әрбіреуі өте
Солардың біреуіне тоқталайық. Өндірістің
тыру үшін:
еңбек құралдарын жетілдіру керек (
еңбек заттарын жетілдіру ( шикізаттың
шикізаттар мен материалдарды, жартылай
өндіріс процестерін комплексті механикаландыру
Мысалы, өндірстік жабдықтарды үнемді
тады, сонымен бірге амортизациялық
II. Өнімнің жұмыстар мен қызметтердің
баптар мен элементтер бойынша
корпорация шығындарының экономикалық жіктелуі.
Кәсіпорынның шығаратын тауарларының мөлшерін
қа ұсынуы, оны өндіруге
арлардың нарықта сатылатын бағаларына
ты болады. Бұдан шығатын
Шығындар - бұл кәсіпорын өзінің
циялық қызметін іске асыру
шалай түріндегі шығындары. Өндіріс
1. Өзіндік құн құрайтын
тетін шығындар. Бұл капиталдың
лы сатудан түскен ақшалай
ғындар;
2. Өндірісті ұлғайтуға және
3. Өндірістің әлеуметтік -
нетін арнаулы қорлардан қаржыландырылады.
1.4 КЕСТЕ. Өндірістік шығындардың жіктелуі
Сыныптау белгілері Шығындардың бөлшектенуі
Экономикалық элементтер
Өзіндік құнның статьялары
Технологиялық процестерге
Құрамы
Өнімнің өзіндік құнына қатысудың
Өндірістік процестегі рөлі
Мақсатқа сәйкес жұмсау
Жоспарға қатысу мүмкіншілігі
Өнімнің көлеміне қатысы
10. Шығу мерзімділігі
11. Дайын өнімге қатысы
Өзіндік құнның калькуляция статьялары
Негізгі, қосымша
Бірэлементтілік, кешенділік
Тікелей, жанама
Өндірістік, өндірістен тыс
Өндірістік, өндірістік емес
Жоспарлы, жоспарсыз
Тұрақты, ауыспалы
Күнделікті, бір жолғы
Аяқталмаған өнімге кететін шығындар,
Практикалық маңызы болатын ең
құрылымына тікелей тәуелді болмайды.
мараттар және жабдықтардың амортизациясы,
Ауыспалы шығындар - бұл
тын шығындар. Мысалы, еңбекақы
лы шығындардың арасындағы айырмашылықтың
ызы бар. Тұрақты шығындар
дірілмеген өнімге де төленуге
мен кәсіпкер өндіріс көлемін
кін.
Шығындар экономикалық және бухгалтерлік
ратылады. Экономикалық шығындар деп
сурстарды пайдаланғаны үшін жеткізушілерге
дердің барлық барлық түрлерін
рады: сыртқы (анық немесе
тарды жеткізушілерге ақшалай түріндегі
төлемдері; материалдар; отын; тозуды
ынның ішкі шығындары күңгірт,
да болады. Олар кәсіпорын
тарды өндірісте пайдаланғанын нақтылап көрсетеді:
мараттарды, олардың жеке еңбектері
ын ресми төлемейді.
Шығындарды өзінің экономикалық маңызына,
қарай топтайды. Шығынның элементтік
нандай шығын элементтеріне бөлінеді:
″өндірістік қалдықты алып тастағандағы
материалдар элементі″ ;
сатылып алынған комлектілік бұйымдар
тар″ ;
″қосалқы материалдар″ ;
″отындар″ ;
″энергиялар″ ;
″жалақы қоры″ ;
″әлеуметтік сақтандыруға бөлу″ ;
″негізгі капиталдың амортизациясы″ ;
″негізгі капиталды жұмысқа жарамды
″басқалай шығындар ″.
Шығындарды өнім бірлігіне жатқызуға
жанама шығын деп бөледі.
Тікелей шығындар – бұл өнім
Жанама шығындар – тікелей өнім өндіруге
бірақ ол шығынсыз өндіріс
″өндірістік шығын″ арнаулы методикамен
бірлігіне бөлінеді.
Шығынды экономикалық мазмұнына қарай
лық ( есептеу) статьялары бойынша
″ Негізгі шығындар″ өнім өндірумен
даярлау, басқару, ұйымдастыру шығындары
Өнімнің көлемінің өсуімен байланысты
дар пропорционалды ( шартты -
дық емес ( шартты – тұрақты)
Шартты ауыспалы шығындар өнім
тар, негізгі материалдар, отын
Шартты - тұрақты шығындар
байланысты емес: жылуға, жарыққа, амортизацияға,
шығындар.
Болжамды шығындарды есептеу үшін
тер) негізінде ағымдағы және
Ағымдағы шығындарға нормативті және сметалық
Ал жоспарлы калькуляция нормалы
қарайық.
1.5 КЕСТЕ. Калькуляциялық статьялар мінездемесі.
Статьялар Шығын
құрамымыен Өзіндік құнға
жатқызу тәсілімен Өнімнің өндіріс көлемімен
Жай Құрама Тіке -лей Жанама Пропор-
ционал-
ды Пропор-
ционал-
ды емес
Шикізат, материалдар +
+
+
Сатылып алынған құрастыру бұйым-
дары, полуфаб –
рикат +
+
+
Қайтарылатын қалдықтар +
+
+
Технологиялық мақсатқа отын және энергия(қуат) +
+
+
Өндіріс жұмыс-
шыларының
жалақысы +
+
+
Қосымша жалақы +
+
+
Әлеуметтік қам –
сыздандыруға бөлу (әлеумет-
тік салық ) +
+
+
Өндірісті даярлау-
ға және игеруге шығын
+ +
+
Аспаптар мен құ –
рылғылар тозығы (амортизация)
+ +
+
Жабдықтарды сақ-
тау және пайда –
лану шығындары +
+ +
Цехтық шығындар
+
+
+
Жалпы өндірістік зауыттық шығ -дар
+
+
+
ІІІ. Тауарлы өндіріс пен
Өндіріс шығындары жоспары, бұл
Кәсіпорынның даму жоспарының ең
Жоспардағы құн өлшеміндегі өнім
Жоспарда берілген өлшем бірліктер жоспарлау
Өнім шығару жоспарының маңызды
пасын арттыру. Өнім сапасы
тегі ескірген, қазіргі заман
дерді шығаруды тоқтату жолдары
Сатылған өнімнің көлеміне байланысты, өндіріс
ның, бірлестіктер мен кәсіпорындардың
қан қызметтері анықталады. Сатылған
ның балансында тұрған, сатуға
летін жұмыстар көлемі жатады.
Тауар өнімінің көлеміне сыртқа
ын өнімдердің және жартылай
Жалпы өнімнің көлемі жоспарланған
Таза өнімнің көлемі -
ТазаӨ = ТӨ – МШ
Мұндағы, МШ -
АН. Қ. - негізгі қорлардың
Өнімді өндіру мен өткізуге
ғындарды жеке жоспарлау, өндірістік
Тұрақты экономикалық жағдай кезінде
ды жоспарлау ондай қиын
өнім бірлігіне деген эмперикалық
өтіп кеткен мерзім ішіндегі
Шығарылатын өнімнің бірлігіне деген
дың бекітілген нормалары шығару
Айнымалы шығындардың тұрақты құны
С = Н * В,
Мұндағы, С – айнымалы шығындардың
ланған соммасы;
Н - өнімнің бірлігіне деген
В – шығарылған өнімнің натуралды
Егер жоспарлау кезеңі есепті
Спл = Сф= Впл
Мұндағы, Спл - айнымалы шығындардың
Сф – есепті кезеңдегі айнымалы
Впл - шығарылған өнімнің натуралды
Вф - есепті кезеңдегі шығарылған
тілі көлемі.
Егер есепті кезеңде өнімнің
геніне қарағанда идентикалы болып
дың жоспарлы мөлшерлерінің арасындағы
лы мөлшерінің оңтайлы айырмашылығы
Теріс айырмашылығы үнемдеуді көздейді
ның мүмкіндігі туралы белгі
қанша болатындығы туралы өз
сын корректировкасы өзіндік құнның
ларына әсер етпейді.
Тұрақсыз экономикалық жағдайда шығындарды
дардың құнының ағымдағы бағасы
ланысты тарату құнының өзгертулері
лық өзгермелі құндар мен
лар арасында қайшылықтар болуы
дың төлем қабілеттілік сұранысының
дің өсуіне пропорционалды жоғарлауына
Өнім шығарылым көлемінің не жоғарылауы,
бірлігіне деген салыстырмалы мөлшері
Егер тұрақты шығындардан бас
ның төмендеуіне әкелмейді.
Керісінше, пайда шығарылымның өсіміне
1.6 КЕСТЕ. Айнымалы және тұрақты
Жоспарлы шығарылымның нақты
түрдегі көлемі, дана
100 150 200 250 300
Өнім бірлігінің құны
Шығарылымның бір-
лігіне деген айны –
малы шығындар
Жоспарлы шығары-
лым көлеміне деген
айнымалы шығын –
дар
Маржиналды пайда
Тұрақты шығындар
Шығарылым бірлі –
гіне деген тұрақты
шығындар
7. Жалпы пайда
Айнымалы және тұрақты шығындардың
Тұрақты шығындарды жоспарлауда шешуші
сенділік деңгейі өнім бірлігінің
дайларында да кәсіпорын шығарылым
нан әртүрлі қаржылық нәтиже
да зияннан – 100 бірлікті шығарған
Сонымен, тұрақты шығындарды жоспарлау
- айнымалы және тұрақты
гіне қол жеткізгендегі өнімнің
жеттілігін анықтау;
- тұрақты шығындардың қажетті
Өнімді шығарудың минималды көлемін
Тиімділік шегі = тұрақты шығындар \
салыстырмалы мөлшердегі
айнымалы шығындар
Мысалы: Салыстырмалы мөлшердегі айнымалы
Сәйкесінше, тиімділік шегі тең: 60\0,4=
Келтірілген мысалда, кәсіпорын тек
ры шығарып, өткізгенде ғана
Шығару көлемі жоғары болған
лады.
График түрінде ол келесідей:
Сурет. 1. Шығындардың өтемі үшін ең төменгі
шығарылымының анықталуы.
Тұрақты шығындарды жоспарлау үшін
рылым, өндірістік тапсырыстар және
лы максималды ақпарат және олардың
Тұрақты шығындар өндіріс көлеміне
терілуі, негізгі қорлардың қайта
рімдердің нормаларының өзгерісі және
Сыртқы факторлардың әсері жоспарлауға
дықтан кәсіпорынның қаржылық қызметі
Кәсіпорынның мүмкіншіліктері шегінде тұрақты
малы шығындар арасындағы қатынасты
шерін оңтайландыру мәселесін шешуге
Өндірістік тұтқа эффектісі тек
неді. Өндірістік тұтқа әсерінің
ды:
Өндірістік тұтқа әсерінің күші =
шығындар \ Таратудан түскен түсім
Өндірістік тұтқа әсерінің күшін
таймыз:
Өнімді сатудан түскен пайда
Өндірістік тұтқаға әсер етуші
мақ. Сонымен қатар, тиімді қаржылық
тек қана шығындар өлшемін
Ағымдағы шығындарды қалыптастыруда нақты
лық жағдай үшін келетін
Отандық тәжірибеде өнімнің өндірісі
дың, яғни шығындардың элементтері
ғындардың элементтерге топтастырылуы қаржылық
дірстің процесін қамтамасыз ету
сындағы өндірістік қорлар қайта
гімен жүзеге асырылады. Өнімді өндіру
1.7 КЕСТЕ. Өнімді өндіру мен өткізуге кететін шығындар
сметасы
Шығын элементтерінің аталуы Соммасы,
мың.
теңге
1.
2.
3.
4
5.
6. Материалдық шығындар,
шикізаттар мен материалдар
сатып алынған шикізаттар
отын
энергия
Еңбекқыға шығындар
Әлеуметтік қажеттіліктерге төлемдер, соның ішінде
ҚР әлеуметтік сақтандыру қоры
Зейнетақы қоры
Халықты жұмыспен қамтудың мемлекеттік қоры
Міндетті медициналық сақтандыру қоры
Амортизация
Басқа да шығындар
Өндірістегі шығындардың жиынтығы 7800
6800
50
40
110
2948
1150
159
826
59
106
900
350
13148
Тауарлы шығарылым бойынша шығындарды
өнімді өткізуге кеткен шығындар
Таратылған өнімнің жоспарлы шығын
муламен есептеледі:
Зр = Он.п. + Ст.п. – Ок.п.
Мұндағы, Зр - толық
таратылған өнім шығындары;
Ст.п. – тауарлы шығарылымның толық
Он.п. – фактілі өндірістік өзіндік
кезең басына қалған дайын
Ок.п. – жоспарлы өндірістік өзіндік
жылдық кезеңнің дайын таратылмаған
Жоспарлы кезең есепті кезеңмен (
Егер тарату уақыты өнімді
парлы кезеңнің басына деген
мен сәйкес келеді. Жоспарлы
на есептелетіні, тек жоспарлы
ын өнімнің қалдық жоспарлы
Қорлардың бір күнге деген
сын кәсіпорында дайын өнімнің комплектациясы
лы түрде есептелуі мүмкін.
сырыстары бойынша алып кетуге
ның динамикалық есебінің мәліметтері
Бірақ қаржылық қызметтің рөлі
терін қамтамасыз етудегі өндірістік
Экономикалық көзқарас тұрғысынан, өндірістік
зеге асыру мүмкіндіктеріне ие
де сатып алу арқылы
руға, кәсіпорынға өндірістік жоспарды
Сонымен қатар, дайын өнімнің
қалыптасады.
Қорларды сақтау мен тасымалдаудың
ражаттарының шығындарымен де байланысты.
лыптасады. Сондықтан, қорлардың және олардың
сымша шығындарынан асатын экономия
З = ( 2 РС
Мұндағы, З – қордың оптималды
Р – қордың шығыны;
С – тапсырысты орындау құны;
В – тапсырыс шығынының уақыты.
Мысал: Қордың шығыны – 2000 бірлік
лық өлшемі:
Сәйкесінше, қазіргі кездегі тапсырыстарды
Егер қажетті қорлар ешқандай
Бірақ, тапсырысты орналастыру үшін
Тапсырыстың оптимальды өлшемін графикалық
көрсетейік.
Сурет 2.2. Тапсырыстың ең үнемді мөлшері
Х нүктесі қорлармен байланысты
циялайтын тапсырыстың оптимальды көлемін
нен оң орналасқан тапсырысты
мендеуі қорлардың мазмұны бойынша
лардың толықтай келісім шарттардың жеткізу
1Ван Хорн Дж. К. Основы управления финансами –
Кәсіпорын сақтандыру қорларын құру,
лығын қамтамасыз етуде қосымша
растыруы тиіс.
Сақтандыру қорының қолайлы көлемін
ланысты. Сондықтан, өндірістің мүмкін
желерді талдау қажет: өнімнің
дың салдарынан өзіндік құнның
шақ сатудағы өнімдер көлемін
келестермен іскерлік қатынастар орнатса
Өндірістің тоқтауындағы жағымсыз нәтижелер
нен кәсіпорын басшысы саналы
Фирамішілік жоспарлауға шығындардың түрлері,
малды қаржылық нәтижелерге қол
Қорытынды
Қорыта келгенде, өндіріс шығыны – бұл кәсіпорынның өнім
Кәсіпорынның қызметін айқындайтын экономикалық көрсеткіштердің жиынтығы өнімнің өзіндік
Өнімнің өзіндік құны белгілі бір өнім мөлшерін өндірудің
Өндіріс тәсілінің негізі экономикалық санатының бірі бола отырып,
Тұрақты шығындарды жоспарлауда шешуші
дайларында да кәсіпорын шығарылым
нан әртүрлі қаржылық нәтиже
Өзіндік құнға жолдама жасағанда оған кеткен шығындарға мұқият
Кәсіпорынның даму жоспарының ең
Өнім шығару жоспарының маңызды
Пайдаланылған әдебиеттер:
Ќазаќстан Республикасыныњ Конституциясы. 1998 ж. 7 казанында
енгізілген өзгертулер мен толыќтырулармен. Алматы: 2002 – 40
Послание Президента
Ќазаќстан Республикасыныњ Азаматтыќ кодексі (Жалпы және
Ерекше бөлімдері) – А : Юрист. 2002 –
Ќазаќстан Республикасыныњ салыќ кодексі. 2003 ж. 12 желтоќсанынан
Бабич А.М., Павлов Л.Н. Государственные и муниципиальные финансы.
Ван Хорн Дж.К. Основы управления финансами: Пер. с
Дюрнберг Р.Л. Международное налогооблажение. – М.: ЮНИТИ, 1997.
Бисенғазиев М. Б., Хамитов А. Ш.
Кәсіпкерлік негіздері: Оқулық. Лекциялық курс.
Орал: Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті баспасы, 2001
Жолдасбаева Г. Ө.
Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы \ - Алматы: Экономика,2002.
Мейірбеков А. Қ., Әлімбетов Қ. Ә. Кәсіпорын
құралы – Алматы: Эконмика,2003
Шеденов Ө. Қ., Жүнісов Б. И., Байжомартов Ч.
Жалпы экономикалық теория”. Оқулық \ Жалпы редакциясын
басқарған профессор Ө. Қ. Шеденов, Алматы – Ақтөбе,
14. Шуляк П. Н. Финансы предприятия: Учебник.
Издательский Дом “ Дашков и К”, 2000
15.Финансы предприятий: Учебник \ Н. В. Колчина, Г.
Павлова и др. ; Под. ред. проф. Н.
16. Т. С. Рақымжанұлы Экономика, қаржы-несие, банк,
сақтандыру, биржа және кәсіпкерлік атауларының орысша –
қазақша сөздігі. – Алматы: “ Сөздік – Словарь”,
Өзіндік құнды төмендету резервтері
Пайдалану уақыты бойынша
Орнында пайда болуы бойынша
Ағымдағы
Келешектегі
Халық шаруашылығы,
сала
Кәсіпорын
Цех
Участок
Жұмыс
орны
Үнемдеу көздері
• Нақты еңбекті ұтымды
пайдалану
• Өнімнің материалды
қажетсінуін төмендету
• Негізгі қорларды пайдалануды
жақсарту
• Өндірістің техникалық
деңгейін жақсарту
• Өндірісті ұйымдастыру және
еңбекті жақсарту
• Өндірілген өнімнің көлемі
мен құрылымының өзгеруі
• Тағы басқа факторлар
Өзіндік құнның өзгеру
факторлары
Ағымдағы
шығындар
Пайдалылық шегі
Сатудан түскен түсім
240
210
180
150
120
100
150
200
250
300
Шығындар
Тапсырыс көлемі
Х
Сақтау шығыны
Нарықтық талдаудың ортаға қолдану әдісі
Шығындар және оларды жіктеу. Шығыстың шығыннан айырмашылығы
ТП АБЖ негізгі функциялары, құрылымы мен талдауы. Реттеудің типтік сұлбасы рН. Белгілері бойынша ТП АБЖ классификациялары. Шығынды реттеудің типтік сұлбасы. Каскадты АРЖ-ның есептеу әдістері
Шағын кәсіпорынның экономикалық дамуындағы алатын орны мен рөлі
Әлеуметтік-экономикалық жүйелер басқармасындағы жүйелі әдістеме және үлгілеу
ЖШС «ОПТСНАБ» - тың ұйымдастыру - экономикалық мінездемесі
Басқару есебіндегі шығындардың жіктелуі
Сызықтық программалау есептерінің тәжірибелік есептерінің математикалық моделі
Материалдық ағым туралы түсінік
Өнімнің өзіндік құны және оның түрлері