Мұнайды сусыздандыру
“Мұнай өндіру саласында ұңғы өнімін кәсіпшілік жинау, тасымалдау мен
АҢДАТПА
Берілген дипломдық жоба төрт бөлімнен тұрады және мұнай
Жобада мұнайды жинау мен дайындау жүйелерінің негізгі технологиялық принциптері,
“Методика экономического анализа и определения эффективности промыслового сбора, транспорта
АННОТАЦИЯ
Данный дипломный проект состоит из четырех частей и содержит
В проекте рассмативаются основные технологические принципы современной системы сбора
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 Ұңғы өнімін жинау және дайындау жүйесінің технологиялық сипаттамасы
Қазіргі кездегі мұнайды жинау және дайындау жүйелері
Кенорындарда мұнайды дайындау
Мұнай эмульсияларын бұзу үшін қолданылатын деэмульгаторлар
Мұнай, газ және суды жинау мен дайындаудың бірқалыпты технологиялық
Мұнай өндіру кәсіпорынында мұнайды есепке алуды ұйымдастыру
Резервуарларда мұнайды есептеуді ұйымдастыру
Резервуарсыз мұнайды құбырға тапсыру
Мұнайды дайындауды жоспарлау
Мұнай дайындау көлемін жоспарлау
Мұнай дайындаудың өзіндік құнын жоспарлау
2 Көмірсутекті шикізатты әртүрлі қайнар көздерден алудың экономикалық аспектілері
Мұнайды сусыздандыру мен тұзсыздандырудың экономикалық тиімділігін талдау
Мұнайды сусыздандыру мен тұзсыздандырудың тереңдігін және орындалу пунктерін таңдаудың
Мұнайды сусыздандыру мен тұзсыздандырудың өзіндік құны және оны төмендету
Көмірсутекті шикізатты өндірудегі шығындарды есептеу әдістемесі
Шығындарды есепке алу жағдайы
Мұнай мен кәсіпшілік газ арасында пайдалану шығындарын бөлу
Мұнай мен оны тұрақтандыру өнімдері арасында шығындарды бөлу
Мұнайды тұрақтандыру экономикасы
Жеңіл көмірсутектердің жоғалтуларын экономикалық бағалау және мұнайды тұрақтандыру пунктерін
Мұнайды тұрақтандырудың қолданылып жүрген үлгілерінің және тереңдігінің экономикалық тиімділігі
Тұрақтандырылған мұнай өнімдерінің өзіндік құны және оны төмендету жолдары
3 Ұңғы өнімін жинау, тасымалдау мен дайындаудың тиімділігін
Батыс Қазақстан кенорындарындағы мұнай дайындау сапасын бағалау
Магистралды құбырмен тасымалдауға тауарлы мұнай сапасының әсері және экономикалық
Көмірсутекті шикізатының оңтайлы балансының экономико-математикалық моделі
Қоршаған табиғи ортаны қорғау
Атмосфераны қорғау шаралары
Қабаттық суларды және жер қойнауын қорғау шаралары
Кенорындарда қоршаған ортаны ластау көздері және олардың келтіретін зияны
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Қазақстанның өнеркәсібінде мұнайгаз саласының алатын орны ерекше. Осы саланың
Қазақстанның жылдық мұнай өндіруі Республика қажеттілігін қанағаттандыратын мұнай көлемінен
Ұңғы өнімін кәсіпшілік жинау, тасымалдау және дайындау жүйелерін ары
Жер бетіне шығарылған ұңғы өнімі саңылаусыз жүйелерде жиналып, құрамындағы
Мұнай мен газды дайындау үрдістерінің негізгі мақсаты өндірілетін мұнайдың
Мұнайды жинау мен дайындаудың қабылданған жүйесіне ұңғы өнімін саңылаусыз
Бұл талдаудың негізінде мұнайды жинау, сусыздандыру, тұзсыздандыру және тұрақтандыру
Технико-экономикалық есептеулер негізінде кенорында кәсіпшілік жинау және дайындау пунктеріне
Мұнай мен газды кәсіпшілік дайындауда технико-экономикалық есептеулермен сусыздандыру, тұзсыздандыру
Мұнайды дайындау мұнай өндіру өнеркәсібінің ең соңғы операциясы болып
Сондықтан, технико-экономикалық талдауда кәсіпорынның ұңғы өнімін жинау мен дайындау
Ұңғы өнімін кәсіпшілік жинау мен дайындаудың экономикалық тиімділігі мұнайды
Мұнайды дайындаудың өзіндік құнына негізгі және қосалқы материалдарға, яғни
Сондықтан, ұңғы өнімін жинау мен дайындаудың тиімділігін арттыру үшін
Сол себепті, кәсіпшіліктерде ұңғы өнімін жинау және дайындау үрдістерінің
Бұл жобада мұнай мен газды жинау және дайындау жүйесінің
1 ҰҢҒЫ ӨНІМІН ЖИНАУ ЖӘНЕ ДАЙЫНДАУДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
Ұңғы өнімі деп ұңғыдан келіп түсетін мұнай, қабат суы,
Ұңғы өнімін жинау және дайындау жүйесінің негізгі элементтері келесілер
Мұнай өндіруші ұңғылар;
Автоматтандырылған өлшеуіш қондырғылар (АТӨҚ);
Сығу сорап станциялары;
Мұнай, газ және суды жинау мен дайындаудың орталық пункті
Жүйенің элементтері өзара құбырлар арқылы байланысқан.
Қазіргі кездегі мұнайды кәсіпшілікте жинау мен дайындау жүйесі мұнай
Сонымен қатар, мұнайды жинау және дайындау жүйелері капитал салымдары,
Мұнай өндірудің қазіргі сатысында мұндай талаптарға мұнай мен газды
Ұңғы өнімін кәсіпшілікте жинау, тасымалдау, мұнай мен газды дайындау
Мұнай мен бұралқы суларды дайындау және газды қайта өңдеудің
Кесте 1 - Ұңғы өнімін жинау мен дайындаудың саңылаусыз
Үрдіс атауы
Енгізгеннен кейінгі нәтиже
МДҚ-на келіп түсетін өнімнің сулануы 90-95 %-дан 10-30 %-ға
Мұнай жинағыш коллекторындағы қысым 30 %-ға азаяды, бұл коллекторлар
МДҚ-ндағы отын шығыны 20 %-ға қысқарады
МДҚ-ндағы деэмульгатор шығыны 20 %-ға азаяды
Тауар паркі және тазарту құрылғылары Оларды 50 %-ға босатуға
Құбыр коммуникациялары және т.б. Құбырлар ұзындығын 1,5-2 есе азайтуға,
коллекторлар жүйесі, өлшеуіш қондырғылар, қабат қысымын ұстап тұратын құбырлар;
Мұнда мұнай, жолаушы газ бен суды дайындаудың технологиялық үрдістерін
Кенорынды игерудің әртүрлі кезеңдеріндегі мұнайдың сулану серпініне байланысты суланған
Газ бен мұнайдың жеңіл фракцияларын жоғалтуларын болдырмау үшін, сонымен
Жүйелерде осы принциптерді ұстағанда, мұнай табу аймағының кәсіпшіліктерінде мұнай
Сонымен қатар, мұнай мен газды жинаудың кез-келген жүйесінде эксплуатацияға
Мұнай өндірудің жоғарғы қарқындары қуаттардың тез арада ұлғаюын талап
Қазіргі кезде игерілетін барлық мұнай кенорындарындарында жоғары арынды (1-1,5
Әртүрлі кенорындардағы жинау және дайындау жүйелері бас элементтерінің, сонымен
Барлық кенорындардағы жүйе элементтерінің жұмыс принциптері өте ұқсас:
АТӨҚ-да фазалардың бөлінуі жүргізілмейді;
Айырудың бірінші сатысы ССС-да жүргізіледі, сонымен қатар, мұнда судың
Айырудың екінші сатысы МДОП-де жүргізіледі.
Мұнайды жинау және дайындау жүйесінің құрал-жабдықтары жетіліп, өзгеріп отыруына
Сепарация (айыру);
сусыздандыру (деэмульсация);
тұзсыздандыру;
тұрақтандыру.
Әдетте, соңғы үрдіс дербес түрде жүргізілмейді, ол сусыздандыру мен
Мұнай және газ қоспаларын жинаудың саңылаусыз жүйелерінің бірнеше түрлері
Мұнай кенорындарының көлемі мен конфигурациясына байланысты жинау жүйелері;
Жер рельефіне байланысты жинау жүйесі;
Мұнай мен мұнай эмульсиясының физико-химиялық қасиеттеріне және кенорынның
Теңіз кенорындарында мұнай, газ және су жинау жүйелері.
Қазіргі кездегі мұнайды жинау және дайындау жүйелері
Қазіргі кезде мұнай, газ және суды жинау, тасымалдау мен
Әдетте, мұнай дайындау қондырғылар (МДҚ) блогының құрал-жабдықтары су дайындау
Мұнай-газ табу басқармасында (МГТБ) ұңғыма өнімін жинау, тасымалдау және
Өндіруші ұңғымаларының өнімі жеке құбыр арқылы автоматтандырылған топтап өлшеу
ГӨЗ-на кететін газ
ТП мұнай
Басқа қайнар көздерінен елетін су
Айдау ұңғымалары
Сурет 1 - МГТБ-да мұнай, газ және суды жинау
арнайы пештерде қыздырады. Бірінші сатылы сепаратор қондырғысындағы (С-1) алдын-ала
Технологиялық блокта (А) – “Рубин-2“ автоматтандырылған қондырғысында автоматты түрде
Айыру қондырғыларында мұнайдан бөлінген жолаушы газ лайықты өңдеуден кейін
Егер кенорында жолаушы мұнай газының үлкен қоры шоғырланса, онда
Мұнай дайындаудың деэмульсациялық қондырғысынан кейін қабат суы бұралқы суларды
Кенорындарда мұнайды дайындау
Мұнайды өңдеуге және тасымалдауға кәсіпшілік дайындау сусыздандыру, тұзсыздандыру мен
Осы факторларды талдау нәтижесінде кез-келген мұнай табу аймағында мұнайды
Сусыздандыру үрдісінің мәні – мұнай мен қабат суының гидрофобтық
Тұзсыздандыру үрдісінің мәні де құрамында хлорлы тұздардың мөлшерден жоғары
2-кестеде минералдану дәрежесі әртүрлі қабат суының 1 % шамасы
Кесте мәліметтерінде көрсетілгендей, қабат суының (тығыздығы 1,01) ең
Кесте 2 - Мұнайдың құрамындағы тұз мөлшері
қабат суы
20(С кезіндегі тығыздық, г/см3
1,013
1,049
1,101
1,148
1,180
минералдануы, NaCl шаққандағы хлоридтер %
2,0
7,0
14,0
20,0
23,0
Мұнайдағы су құрамы, мг/л
180
650
1400
2150
2670
Құрамында қабат суы бар мұнайдың тұщы сумен араласуы нәтижесінде
Мұнайды деэмульсациялау әдістерінің шартты топтамасы бар:
Механикалық (фильтрация, центрифугалау);
Жылулық (қыздырып тұндыру, ыстық сумен шайқау);
Электрлік (электромагниттік өрістерде өңдеу);
Химиялық (деэмульгаторлар-реагенттермен өңдеу).
Сонымен қатар, эмульсияларды бұзу үшін ультрадыбысты және акустикалық тербелістерімен
Кесте 3 - Мұнай эмульсияларына әсер ету әдістерінің топтамасы
Үрдіс сатысы
Үрдіс сатысының сипаттамасы
Қолданылатын әдістер
І
Қорғаушы қабықтың бұзылуы Химиялық реагенттерді пайдалану;
Эмульсияны қыздыру араластыру;
Электростатикалық өрістерді және өнеркәсіптік жиілікөрістерін қолдану;
Жоғарғы жиілікті және өте жоғарғы жиілікті тербелістерді қолдану;
ІІ
Тамшылардың іріленуі Электрлік өрістер;
Коалесцириялық сұғындырмаларды қолдану;
Тұщы су қабатында шайқау;
Акустикалық толқындарды қолдану;
Магниттік өріс;
ІІІ Фазалардың бөлінуі Тұндыру;
Центрифугалау.
Сусыздандырудың қазіргі кезде қолданылатын әдістері тауарлы мұнайдың сулануын 0,2
қыздырылған мұнайды тұщы сумен эмульсациялау;
экстракция немесе тұздардың тең салмақты бөлінуі;
тамшылардың іріленуі;
фазалардың іріленуі.
Тұзсыздандыру кезінде де химиялық реагенттер қолданылады. Тұзсыздандыру үрдістерін сусыздандырумен
Мұнай дайындаудың қажетті тереңдігіне байланысты мына қондырғылар қолданылады:
мұнайды термохимиялық сусыздандыру (ТХҚ);
мұнайды электрлік тұзсыздандыру (ЭЛТҚ);
мұнайды кешенді дайындау қондырғысы (МКДҚ) – сусыздандыру, тұзсыздандыру және
Мұнай дайындаудың соңғы үрдісі – тұрақтандыру, оның мәні кәсіпшілік
Кең фракцияның бөлінуі кезінде алынатын жеңіл өнімдер ГӨЗ-на жіберіледі,
Мұнай эмульсияларын бұзу үшін қолданылатын деэмульгаторлар
Мұнай эмульсияларын бұзу үшін және олардың қайта түзілуін болдырмау
Деэмульгаторлардың негізгі мақсаты – су тамшыларының беттік қабатынан эмульгаторларды
Су тамшыларының беттік қабатынан табиғи эмульсиялық заттарды ығыстырып, деэмульгатор
Эмульсияларды жақсырақ бұзу үшін деэмульгаторларды ұңғыманың түбіне жіберіп, ұңғы
N= ((Wб - Wқ )/Wб )*100 %
Мұндағы, N – сусыздану дәрежесі, масс. %;
Wб – бастапқы эмульсиядағы су құрамы, масс.%;
Wқ - тұндырылған мұнайдағы қалдық су құрамы,
Мұнайдағы су көлемі Дин-Старк аппаратының көмегімен өлшенеді.
Мұнай эмульсияларын бұзу үшін қолданылатын деэмульгаторлар 2 үлкен топқа
Сурет 2 - Қолданылатын деэмульгаторлардың топтамасы
Деэмульгаторлар келесі талаптарды қанағаттандыруы керек:
мұнай немесе су фазасында жақсы еруі;
“мұнай-су” шекарасынан табиғи эмульсияларды ығыстыру үшін қажетті беттік әрекеттіліктің
реагенттің минималды шығымы кезінде “мұнай-су” шекарасында фазааралық керудің максималды
қабат суларында қоюланбау;
металлдарға инертті болуы;
арзан болуы;
температураның өзгеруінен қасиеттерін өзгертпеу;
әртүрлі эмульсияларды бұзу, яғни универсалды болу;
транспортабельді болу.
Қазіргі кезде қолданылатын ионогенді емес деэмульгаторлар осы талаптардың көбіне
Қолданылатын деэмульгаторлар ассортиментін жақсарту үшін және мұнай дайындау шығындарын
Кесте 4 - Әртүрлі деэмульгаторлардың тиімділігін анықтау
Деэмульгатор маркасы Тұндыру уақыты (мин) ішінде 100мл эмульсияның көлемінен
Тұндырудан кейінгі сапаның сипаттамасы
Центрофугалаудан кейінгі мұнайдағы қалдық эмульсия (аралық қабатымен бірге), %
15
30
60
90
Аралық қабат
өткізілетін мұнай
су Соның ішінде, бұзылмаған эмульсия түріндегі су
Реагенттің шығымы 25 г/т
Separol ES-3388 - 4 11 24 Наш./Қанағ қанағ. 47
Kemelіx-3450X 6 13 40 52 қанағ. қанағ. 15 1,2
Kemelіx-3450X-M 7 13 52 59 Қанағ/ Жақсы Қанағ./ Жақсы
СНПХ-4460 - 2 14 18 нашар Нашар 51 43
Синтал ВСК-7602 - 12 23 32 Нашар/ қанағ. қанағ.
Реагенттің шығымы 45 г/т
Separol ES-3388 5 16 49 60 Жақсы Жақсы 1,15
Kemelіx-3450X 28 48 57 60 Жақсы Жақсы 1,4 0,4
Kemelіx-3450X-М 20 53 58 60 Жақсы Жақсы 1,1 0,3
СНПХ-4460 9 30 46 55 Нашар/ қанағ. қанағ. 2,6
Синтал ВСК-7602 9 34 53 59 қанағ./ жақсы Жақсы
Реагенттің шығымы 75 г/т
Separol ES-3388 18 34 58 60 Жақсы өте жақсы
Kemelіx-3450X 43 50 58 60 Жақсы өте жақсы 1,2
Kemelіx-3450X-M 40 54 57 60 Жақсы өте жақсы 1,1
СНПХ-4460 20 42 58 58 қанағ./ Жақсы Жақсы 1,9
Синтал ВСК-7602 28 47 59 60 Жақсы өте жақсы
реагентсіз (сынама) - - - -
өте нашар 60 58
А.Т.= 77 %
Ескерту. 1.Өткізілетін мұнай сапасының сипаттамасы: Өте жақсы - қалдық
Реагенттерді әртүрлі мөлшерде қолданған кезде оның тиімі де әртүрлі
Сурет 3 - Деэмульгаторлардың 400 (1) және 100 (2)
Суретте көрсетілгендей, реагентті аса жоғары мөлшерде қолдану әрқашан жақсы
Мұнай, газ және суды жинау мен дайындаудың бірқалыпты
Мұнай, газ және суды жинау мен дайындау кешендерінің бірқалыпты
Барлық жинау және дайындау жүйелері бірқалыпты технологиялық үлгі ретінде
мұнай, газ және суды жинау мен тасымалдау үрдістерінің саңылаусыздығы;
АТӨҚ ұңғыма өнімінің газ бен сұйықтыққа бөлінуін және әр
суланған және сусыз мұнайды бірге немесе жеке тасымалдау;
ұңғыма өнімін өңдеуге дайындау кезінде мұнай жинағыш коллекторларын қолдану;
газды мұнайдан айыру;
мұнайды тауарлық сапаға дейін дайындау (сусыздандыру және тұзсыздандыру);
бұралқы суларды дайындау және оларды ҚҚҰТ жүйесіне жіберу;
тауар мұнайының сапасы мен көлемін автоматты түрде өлшеу.
Қандай да бір технологиялық үрдістерді қолдану ұйымның жобалық технологиялық
Сурет 4 - Ұңғы өнімін жинау мен дайындаудың бірқалыпты
Мұнайды дайындау құрылысының кешені
С-1 – бірінші сатылы айырғыш;
С-2 - екінші сатылы айырғыш;
С-3 - үшінші сатылы ыстық айырғыш (соңғы айырғыш);
О-1 – алдын-ала сусыздандыру тұндырғышы;
О-2 – терең сусыздандыру тұндырғышы (әдетте, С-2 және О-2
П-1 –эмульсияны қыздыратын пеш;
К – тамшытүзгіш;
С – алдын-ала тұзсыздандыру үшін сусыздандырылған мұнайды тұщы сумен
Э – терең тұзсыздандыру үшін электродегидратор;
Р-1 – тауар мұнайын қабылдайтын резервуарлар;
А – мұнайдың сапасы мен көлемін өлшейтін автомат;
НН – мұнайды айдау сораптары.
Су дайындау (СДҚ) және шлам дайындау құрылыстарының кешені:
БО – МДҚ-нан келген суды тұндыру блогы;
БОН – ауланған мұнайды қабылдау пункті;
МГЦ – бұралқы (жаңбыр) судан механикалық қоспаларды бөлі шығаратын
БОС – буферлік ыдыстан келетін ағындарды қабылдау және айдау
ЕШ – шлам ыдысы;
БДВ – суды газдан тазарту блогы;
УЗР – судың шығындалуын өлшейтін торап;
Р-2 – таза қабат суының резервуары;
НВ – таза суды айдау сораптары.
Құбырлардың белгіленуі:
Н1 – 1-ші сатылы сепарациядан кейінгі мұнай;
Н2 – 2-ші сатылы сепарациядан кейінгі мұнай;
Н3 – кондицияланбаған мұнай;
Н4 – тауарлы мұнай;
Г1 - 1-ші сатылы сепарацияның газы;
Г2 – 2-ші сатылы сепарацияның газы;
Г3 – 3-ші сатылы сепарацияның газы;
Г4 – свечаға кететін газ;
Г5 – тауарлы мұнай газы;
В – тұщы су;
В1 – СДҚ-нан кейінгі тазартылған су;
В2 – алдын-ала сусыздандырудан кейінгі су;
В3 – тереңдетілген сусыздандыру мен тұзсыздандырудан кейінгі су;
В4 – тазартылуға кететін ластанған су;
Ш – шлам құбыры.
Қарастырылған саңылаусыз жинау жүйесінің келесідей артықшылықтары бар:
мұнайдың жеңіл фракцияларының жоғалтуларын болдырмау;
ұңғыма өнімін автоматты түрде есепке алу;
құбыр қабырғаларындағы парафиннің түзілуін төмендету;
металлсыйымдылығын азайту;
қызмет көрсетуге кететін шығындарды азайту;
жинау мен дайындауды толығымен автоматтандыру және тауарлы мұнайдың сапасы
ұңғы түбіндегі қысым арқылы мұнай, газ және суды тасымалдау
Сонымен қоса, мұнайды кәсіпшілік жинау және дайындау жүйесінің кемшіліктері
жеке ұңғымалар бойынша мұнай мен су дебитін өлшеу дәлдігі
сораптық пайдалану кезінде плунжер мен цилиндр арасындағы саңылауда ағып
фонтандық пайдалану кезінде ұңғыма түбінде жоғарғы қысымды ұстап тұру
пайдаланудың компрессорлы және компрессорсыз әдістері кезінде көтеру үшін құбыр
Мұнай өндіру кәсіпорынында мұнайды есепке алуды ұйымдастыру
Кенорынды игеру кезінде өндіруші ұңғыларының жұмысы ұңғылардың мұнай, газ,
Өндірілген мұнайдың көлемін есептеу резервуарларға келіп түсетін немесе тікелей
МГТБ-да өндірілген мұнай көлемін және тауарлы мұнай көлемін есептеу
Сусыздандыру мен тұзсыздандврудан өткен кез-келген мұнай құрамында, тіпті тауар
Өндірілген мұнай мен тауарлы мұнайдың көлемі масса-нетто бойынша есептелінеді,
Кесте 5 - Мұнайдағы балласт құрамы
Балласт Мұнай тобы
А Б В Г
Тұздар, мг/л
Су, масс. %
механикалық қоспалар, масс.%
40
0,2
0,05
300
1
0,05
1800
1
0,05
3600
2
0,05
Өндірілген және тауарлы мұнайды есептеу ережелерге сәйкес массалық өлшем
1) мұнай көлемін өлшеу;
2) оның орташа температурасын өлшеу;
3) мұнайдың орташа тығыздығын анықтау және оны +20(С;
су, тұз және механикалық қоспалар құрамын анықтау.
Осындай мәліметтерді алғаннан кейін мұнайдың көлемін оның орташа тығыздығына
Резервуарлардағы мұнай көлемін есептегенде, оның көлемін өлшегіш ленталар немесе
“Норд” шығын өлшегіш кешенін мұнайды тапсыру кезінде қолданғанда,
Резервуарларда мұнайды есептеуді ұйымдастыру
Резервуарлардағы тауарлы мұнайдың мөлшерін анықтау кезінде едәуір қателіктер резервуар
Калибрлік кестелерді тұрғызу үшін арнайы комиссиямен резервуарларды тексерілген өлшеуіш
Lорт = (L1 + L2)/2
Әр белдіктің орташа ұзындығы бойынша белдіктің сыртқы диаметрін Dс
Dc=Lорт/(
Мұнда, (=3,14.
Белдік қабырғасының қалыңдығын ( біле отырып, белдіктің ішкі диаметрін
D = Dc - 2(
Белдіктің биіктігі hорт (екі өлшемнің орташа арифметикалық мәні) болғанда,
V = ((D2 hорт )/4
Ал резервуардың жалпы көлемі әр белдік көлемдерінің қосындысына тең
Vжалпы = ( V = ( ( (D21 h1
Мұндағы, D1,D2,…,Dn – белдіктердің орташа диаметрлері;
h1,h2,…,hn - белдіктердің сәйкесінше орташа биіктіктері
Резервуардың пайдалы көлемін анықтауда және калибрлік кестені құрастырар алдында
VП=VЖАЛПЫ – VІШКІ
Резервуар өлшеуінің актілері калибрлік кестеге тіркеледі де, сонымен бірге
Резервуардан алынған сынама мұнайының орташа тығыздығын нефтеденсиметр деген прибормен
Кесте 6 - Резервуарлардан мұнайдың орташа сынамаларын алу
Сынама алынатын деңгей Орташа сынамаға енгізілетін бөліктер саны
Жоғарғы деңгей – мұнай бетінен 200 мм төмен ара
Орташа деңгей - құюлудың орташа биіктігі
Төменгі деңгей - құйылыс құбырының ортасы
1
3
1
Әр деңгейден жоғарыдан төменге дейін 6-кестеге сәйкес сынама іріктеуішті
Кез-келген резервуардағы мұнайдың брутто-массасы келесідей:
Qбр =Vп * (орт
Мұндағы, Qбр – резервуардағы мұнайдың брутто-массасы;
Vп – резервуардағы пайдалы мұнай көлемі, м3;
(орт - t = 2O0 С кезіндегі мұнайдың орташа
Мұнай құбыр басқармасына нетто массасы бойынша өткізіледі, яғни брутто
Зертханада алынған мұнай сынамасының құрамындағы су, тұздар және механикалық
Зерттелетін мұнайдағы су құрамы W массалық пайыздармен мына формула
W=(V/G)*100
Мұндағы, V - қабылдаушы жинақтағыштағы су көлемі, см3;
G – сынауға алынған мұнай мөлшерлемесі, г.
Механикалық қоспалардың құрамы М массалық пайыздарда былай анықталады:
M = ((G1 – G2)/G3)*100
Мұндағы, G1 – ыдыстың механикалық қоспалар мен сүзгімен бірге
G2 – ыдыстың таза сүзгімен бірге массасы, г;
G3 – зерттелетін мұнайдың мөлшерлемесі.
Олардың құрамын екі паралеллельді анықтауыштың арифметикалық орташасы ретінде есептейді.
Mорт = ( M1+ M2 )/2
Ал мұнайдағы хлорлы тұздардың құрамын (қалған тұздардың шамасы өте
С = (V2 T * 1000)/ V
Мұндағы, V2 - хлорлы титрлеуге кеткен 0,01 н
T – 1 мл-ге шаққандағы хлорлы натрийдің мг-мен берілген
1000 – 1 л мұнайды мл-ге аудару коэффициенті;
V – титрлеуге алынған зерттелінетін мұнай көлемі, мл.
Нәтиже ретінде орташа арифметикалық шама алынады:
Сорт = ( С1+ С2 )/2
Мұнай құрамындағы су, механикалық қоспалар мен тұздар мөлшерлерін анықтағаннан
Qнетто=Qбр-(W Qбр /100)-(M Qбр /100)-(C Qбр /((м *106))
Мұндағы, Qнетто – мұнайдың нетто массасы, т;
Qбр – мұнайдың брутто массасы, т;
W – мұнай құрамындағы су, масс.(;
M – мұнай құрамындағы механикалық қоспалар, масс.(;
C – мұнай құрамындағы хлорлы тұздар, мг/л;
(м – +20(С кезіндегі мұнайдың тығыздығы, т/м3.
Оң жағындағы Q6p жақшаның сыртына шығарсақ, онда мынадай
( 15 )
Мысалы, РВС-5000 резервуарындағы мұнайдың брутто массасы – 3600 т,
Сонда, Qнетто= 3560,12 т.
Резервуарсыз мұнайды құбырға тапсыру
Мұнай табу кәсіпорындарының мұнайды тауар резервуарлары арқылы тапсырудың өзіндік
Мұнай тапсырысына резервуарларды дайындау үшін және мұнай сынамаларының зертханалық
Бірнеше тауарлы резервуарлардан тұратын парктердің қажет болуы, өйткені мұнай
Жеңіл көмірсутектердің біршама көлемі жоғалады, себебі резервуарды толтырған кезде
Осыған байланысты мұнай тапсырысын жабық үлгі арқылы жүзеге асыратын
“Рубин” сияқты қондырғының көмегімен тауарлы мұнай көлемі және оның
“Рубин” қондырғысы конструктивті екі блоктан: өлшеу және басқару блоктарынан
МДҚ-ның тауарлы резервуарларынан мұнай тіректі сорап арқылы “Рубин” қондырғысына
Шығын өлшегішінен кейін кондициялық мұнай сорап арқылы тікелей магистралды
Егер “Рубин” қондырғысының жұмыс үрдісі кезінде ылғал өлшеуішінен
“Рубин” қондырғысының негізгі элементі – турбинді шығын өлшегіш болып
Турбиндік шығын өлшегіштерінің өлшеулерінің дәлдігі жоғары болғанымен, олар тексерулерді
Міне осылай, тасымалдау құбырына мұнайды өткізер алдында, бірнеше сатылы
Кесте 7 - Мұнай шығынөлшегіштерінің техникалық сипаттамасы
Көрсеткіштер
ТОР-1
ТОР-1-80
Шартты өтім, мм
Жұмыс қысымы, МПа
Жұмыс ортасының температурасы, (С
Қоршаған орта температурасы, (С
Өлшеу диапазоны, м3 /сағ.
Өлшегіштегі қысымның максималды ауысуы, МПа
Өлшеудің қателіктері, (
3-5 м3 /сағ. шығыны кезінде
5-30 м3 /сағ. шығыны кезінде
Масса, кг
Өлшегіштің
Қоректену блогының
50
6,4
5-100
( 50
3-30
0,05
( 5
( 2,5
20
2,5
80
6,4
5-100
( 50
7,5-75
0,05
( 5
( 2,5
25
2,5
Мұнайды дайындауды жоспарлау
Көмірсутекті шикізатты тиімді пайдалануда ресурстардың және өнім өндірудің дұрыс
Негізінен жоспарлаудың екі түрін бөліп көрсетеді: технико-экономикалық және оперативті.
Технико-экономикалық жоспарлау өзіне бизнес-жоспарды және ағымдағы жоспарларды қосады. Бұл
Мұнай дайындау көлемдерін жоспарлау
Мұнай дайындаудың жоспарлы көрсеткіштерінің ерекшеліктері мен зерттелу әдістеріне мұнайкәсіптік
Мұнайды дайындауды жүзеге асыратын кәсіпорындар мен бөлімшелердің ұйымдастырушылық құрылымы
Кәсіпшіліктерде мұнай дайындаудың ең тараған ұйымдастырушылық нысаны – мұнайды
Мұнай дайындау қондырғылары
Сурет 5 - Мұнайды кешенді дайындау цехінің құрылымы
Мұнай дайындауды жоспарлаудың ерекшелігі - осы үрдістердің көлемдік және
Осыған байланысты мұнайды дайындауды жоспарлаудың негізгі мақсаты - мұнайды
8-кестеде мұнайды сусыздандыру көлемін есептеудің үлгісі келтірілген. Осы көрсеткіштерді
Болашақ кезеңдегі мұнайдың сулану дәрежесін кенорынның ұңғыма өнімінің нақты
Мұнайдың деэмульсациялау көлемін анықтау үшін суланған мұнай көлемі мен
Сусыздандыру қуаттарындағы қосымша қажеттілігі қолдағы бар қуаттардың толық пайдалануын
Мұнайды дайындаудың көлемдік және құндық көрсеткіштерін жоспарлау кезінде дайындалған
Мұндағы басты рольді мұнай тапсыру шарттары мен техникалық талаптар
Кесте 8 - Мұнайкәсіптік басқармасы бойынша 200
Көрсеткіштер
Өлшем бірліктері
Кәсіпшіліктер мен қондырғалар
өндіру
сусыздандыру
Тұзсыздандыру
Тұрақтандыру
Жоғалтулар
Барлығы Соның ішінде, кәсіпшіліктер бойынша Барлығы Соның ішінде, қондырғылар
1 2 3
1 2 3
1 2 3
1 2 3
1 2 3
Жыл басындағы мұнай қалдығы
Жыл ішіндегі мұнай өндіру . .
Соның ішінде:
Сусыз . . . .
Суланған . . . .
Сұйықтық алу . . .
Мұнайдың сулануы . . .
Өңдеуге келген (сусыздандырылған, тұзсыздандырылған, тұрақтандырылған) мұнай, сұйықтық .
Қондырғыға келіп түскен мұнайдың сулануы . .
Өңдеуден кейінгі өткізілген мұнай
Соның ішінде:
Су құрамы
0,5 (-ға дейін . .
1,0 (-ға дейін . .
1,0 (-дан жоғары
тұз құрамы
30 мг/л-ге дейін .
31-50 мг/л
50 мг/л-ден жоғары
Алынған тұрақтандыру өнімдері
Соның ішінде С3 + С4 фракциялары .
Өңделінген газ . . .
Соның ішінде өз қажеттіліктеріне пайдаланған газ .
Жыл соңындағы мұнай қалдығы
мың т
мың т
мың т
мың т
мың т
(
мың т
(
мың т
мың т
мың т
мың т
мың т
мың т
мың т
мың т
мың т
мың м3
мың м3
мың т
Мұнай дайындаудың өзіндік құнын жоспарлау
Мұнай дайындаудың өзіндік құнын жоспарлаудың басты міндеті шығындарды
Мұнай дайындау қондырғыларының, цехтерінің, кәсіпорындарының құрамына әртүрлі үрдістер кіреді,
Кәсіпорынның құрамына және мұнай дайындау қондырғысына байланысты эксплуатациялық шығындар
Мұнайды кешенді дайындау қондырғыларын пайдалануға кеткен шығындарды жоспарлау мен
шикізат;
қосалқы материалдар, соның ішінде деэмульгатор мен сілті;
технологиялық қажеттіліктерге жұмсалатын отын (сырттан әкелінетін);
электроэнергия;
бу;
су;
жалақы мен әлеуметтік және сақтандыру қорларына төлемдер;
негізгі қорлардың амортизациясы;
цех шығындары;
жалпы кәсіпшілік шығындар.
Мұнай дайындау цехінің жалпы шығындарын берілген баптар бойынша тұрақтандыру
Шикізат шығыны тек қана МТҚ блогында тұрақтандыру өнімдеріне кеткен
Қосалқы материалдарға кететін шығындарға ЭЛТҚ немесе ТХҚ блоктарына қатысты
Технологиялық қажеттіліктерге кететін отын, электроэнергия, бу және су шығындары
МТҚ немесе ЭЛТҚ блоктарында жұмыс істейтін жұмыскерлердің (штаттық жұмыс
Негізгі қорлардың - тұрақтандырушы колонна, конденсатор-тоңазытқыш, тұндандырғыш, дегидраторлардың және
Пештер мен жылуалмастырғыштардың амортизациясын блоктар бойынша жылуды пайдалану
Деэмульгаторларға кететін шығындар сусыздандыру және тұзсыздандыру сатылары бойынша реагент
Мұнай дайындау тиімділігін арттыру үшін МДЦ бойынша және жеке
Мұнай дайындаудың өзіндік құнының жоспарының үлгісі 9-кестеде көрсетіледі. Бұл
Кесте 9 - МКБ мұнайды кешендідайындау цехінің негізгі экономикалық
п/п
Көрсеткіштер
өлшем бірлігі
200 жыл барлығы Соның ішінде кварталдар бойынша
І ІІ ІІІ ІV
1 2 3 4 5 6 7 8
1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
А. Мұнай дайындау көлемі
Сусыздандырылды………………
Тұзсыздандырылды……………………
Тұрақтандырылды…………………….
Тұрақты емес бензиннің өңделуі…….
Ә. Материалдарды шығындау нормалары
реагент…….………………………………
бу ………………………………….
Су………………………………
электроэнергия………………..
Б. Материалдардың жалпы шығындалуы
реагент …………………………
Бу…………….………………………..
Су………………………………………
Электроэнергия ……………………….
В. Өндіріске кететін жоспарлы шығындар
Шикізат…………..…………………
қосалқы материалдар – барлығы
соның ішінде:
реагент…………………………..
Басқа да материалдар
Технологиялық отын (сырттан әкелінген)………………………………..
Электроэнергия – барлығы……
Соның ішінде:
қуаттылық үшін төлем
жұмсалған электроэнергия
Жалақы………………………………
Әлеуметтік сақтандыру төлемдері………………………………
Негізгі қорлардың амортизациясы
Қызмет көрсетулер – барлығы
Цех шығындары…….………………
Жалпы кәсіпшілік шығындар.
Жоғалтулар………………………………
Б а р л ы қ ш ы
Соның ішінде:
Сусыздандырылды…….…………
Тұзсыздандырылды………………
Тұрақтандырылды……………
Айдау қызметі……….………………
1 т мұнайды сусыздандырудың өзіндік құны……………
1 т мұнайды тұзсыздандырудың өзіндік құны……………………..
1 т тұрақты емес бензиннің өзіндік құны……………………………
Г. Өнім өткізу
Жалпы өткізу көлемі…………
Соның ішінде
Мұнайды өткізу……….
Тұзсыздандыру қызметтері
Тұрақсыз бензин………………
өткізудің басқа да түрлері
Д. Өндірістік қорлар үшін төлемдер
Е. Материалдық ынталандыру қоры
мың т
мың т
мың т
мың т
кг/т
кг/т
м3/т
квтсағ/т
мың т
мың т
мың м3
мың квт/сағ
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
тг
тг
тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
мың тг
КӨМІРСУТЕКТІ ШИКІЗАТТЫ ӘРТҮРЛІ ҚАЙНАР КӨЗДЕРДЕН АЛУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ МЕН
2.1 Мұнайды сусыздандыру және тұзсыздандырудың экономикалық тиімділігін талдау
Ұңғы өнімінің сулану мәселелері мұнай кенорындарын игеруде, әсіресе мұнайды
Кесте 10 – Ақжар мұнай кенорнының өнім өндіру болжамы
Жыл
Мұнай өндіру көлемі,
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
17,448
125,628
255,216
319,164
289,404
262,418
237,948
215,761
195,642
177,399
160,857
145,858
132,257
119,925
89,191
49,592
17,448
152,628
255,216
339,694
328,703
319,015
319,973
328,773
355,047
394,210
455,749
561,805
705,347
950,479
1191,367
1201,184
-
-
-
6
12
18
26
34
45
55
65
74
81
87
93
96
-
-
339,409
444,983
424,174
405,584
398,469
399,950
419,586
452,732
508,814
609,922
748,977
990,040
1220,790
1217,544
Бар лығы
2793,709
7849,638
8580,973
Сондықтан кәсіпшіліктерде жүргізілетін мұнайды сусыздандыру мен тұзсыздандыру үрдістерін дұрыс
2.1.1 Мұнайды сусыздандыру және тұзсыздандыру тереңдігі мен пунктерін таңдаудың
Көрсеткіштердің салыстырымдылығын қамтамасыз ету үшін мұнайды дайындаудың есептік өзіндік
Кейбір тұзсыздандыру қондырғылары құрамында 100 мг/л –ден астам тұзы
Кәсіпшілік сусыздандыру қондырғыларының үлесті күрделі қаржы шығындарын сол қондырғылардың
Берілген мәліметтер мұнай өңдеудің екі варианты бойынша тиімділік көрсеткіштерін
кәсіпшілік кешенді қондырғыларда мұнайды сусыздандыру және тұзсыздандыру жағдайлары үшін;
су мөлшері 1 ( дейін мұнайды кәсіпшілікте сусыздандыру және
Осындай екі вариант бойынша салыстырылу есептеулері 11-кестедегідей келтіріледі.
Кәсіпшіліктермен өткізілетін мұнайдың сулану деңгейі 1 (-дан аспауы керек.
Шет елдерінде кәсіпшіліктен мұнай тасымалдау компанияларына және мұнай өңдеу
Кесте 11 - 200 ж. Кейбір кенорындар бойынша
Көрсеткіштер
өлшем бірлігі
1-кенорын
2-кенорын
І ІІ І ІІ
Қуаттылықты пайдалану коэффициенті . . .
Үлесті күрделі қаржы шығындары ( қуаттылықты пайдалануды ескере)
Мұнайды дайындаудың өзіндік құны
Мұнайды айдау қашықтығы
1% сулану кезіндегі балластты айдау шығындары
Соның ішінде 1 т мұнайға
1 т мұнайды дайындауға кететін келтірілген шығындар
-
тг
тг
км
мың тг
тг
тг
Әдетте, экспортқа жіберілетін мұнайдағы су мөлшері 0,2 (-ға дейін,
Шетелдік тәжірибеде кәсіпшіліктерде өңдеуге мұнайды дайындау өзіне тек қана
Сондықтан, шетелдік кәсіпшіліктерде мұнайды дайындау негізінен сусыздандырумен ғана шектеледі.
Барлық кәсіпшіліктер үшін мұнайды дайындау жөніндегі бірыңғай талаптарды анықтау
Сонымен қатар, мұнайдың тасымалдау және өңдеу жағдайларын ескеру қажет.
МӨЗ-мен өңделетін мұнай да әртүрлі кенорындардан келіп түседі, бірақ
Көптеген МЕСТ-дің болуы МӨЗ-ның мұнай дайындау қуаттарын пайдалану және
Сонымен қатар, түрлі аймақтардың кәсіпшілік қондырғылары сусыздандыру деңгейі бірдей
Кәсіпшіліктермен экспортқа тапсырылатын мұнайдың сапалық көрсеткіштері МЕСТ-пен емес, тұтынушылардың
Кесте 12 -
Экспортқа шығарылатын мұнай
Техникалық ережелер
Көрсеткіш атауы
Әр тип бойынша нормалар
1 2 3
1.Күкірттің массалық үлесі, %
2.20(C кезіндегі тығыздық, кг/м3
3.Фракциялардың шығуы, көлемдік %
температурасы 200(С
300(С
350(С
4.Парафиннің массалық үлесі,%
5.Ауыр металлдардың концентрациясы (ванадий, никель,темір және т.б.),
мг/кг
6.Күкірт сутегінің концентрациясы, мг/кг, меркаптан, этилмеркаптан
7.Судың массалық үлесі, %
8.Хлорлы тұздардың концентрациясы, мг/дм3
9.Механикалық қоспалардың массалық үлесі, % 0,6
850
27
47
57
6
45
20
30
1,0
100
0,05 1,8
865
24
44
55
6
60
20
30
1,0
100
0,05 2,5
895
-
-
-
-
-
-
-
1,0
300
0,05
Өнімге қойылатын техникалық талаптарды стандартты дайындау міндеттеріне сәйкес белгілеу
Сусыздандыру үрдісі кезінде мұнайдан тұздардың үлкен көлемі шыққанымен, олардың
Кондициялық емес мұнайды жеткізген үшін айыппұл ықпалшараларын қолдану принципі
Мұнайдың бағасы көтерілген кезде, кәсіпшіліктермен өткізілетін мұнайға жаңа МЕСТ
Өткізілетін мұнайдың сапасын материалдық ынталандыру жүйесі басқа принциптерге негізделуі
Мүдделердің осындай ұштастырылуын қамтамасыз ету үшін кондициялық емес
Мұнайдың бағасына үстемелер мен шегерімдерді анықтаған кезде, тасымалданатын балласт
2.1.2 Мұнайды сусыздандыру мен тұзсыздандырудың өзіндік құны және оны
Мұнай дайындау көлемінің ұлғаюымен және мұнайдың сулану деңгейі өскен
Сондықтан, кәсіпшілік мұнай дайындаудың өзіндік құнына аса ұқыпты экономикалық
Кәсіпшілік мұнай дайындаудың өзіндік құнының деңгейін анықтайтын негізгі факторлар
Мұнайдың сулануы мен эмульсияның сипаты мұнай өңдеу жағдайларына байланысты
Ұңғы өнімінің түрлі сулану кезіндегі сұйықтық пен мұнай көлемдерінің
QС =QМ / m
Мұндағы, QС – сұйықтық көлемі;
QМ - мұнай көлемі;
m - сұйықтықтағы мұнайдың үлесі.
Өнім сулануының деңгейіне сәйкес осы ара қатынасқа байланысты эксплуатациялық
Мұнайды дайындаудың өзіндік құны шикі мұнайдың сулануына тура пропорционалды
Мұнайды дайындауға кететін шығындарды азайту үшін эмульсияланған мұнай көлемін
Мұнай кенорындарын игеруді жобалау кезінде суланған мұнай көлемін азайтатын
Суланған мұнай көлемін төмендететін шаралардың бірі – мұнай мен
Мұнай мен суды ұңғымадан бөлек өндіруді қолдану екі параллельді
Таза және суланған мұнайды бөлек жинау мұнайдың сулануымен күресу
Көптеген кәсіпшіліктерде ұңғымалардың көбі ұзақ уақыт бойы сусыз өнім
Мұнайды деэмульсациялау үрдісінде эксплуатациялық шығындарды азайтудың басты факторы -
Кесте 13 -“ҚаражамбасМұнайГаз” АҚ бойынша мұнай дайындау өзіндік құнының
Шығын баптары Мұнай дайындау қондырғылары бойынша
Мың тг %
реагенттер-деэмульгаторлар . . . .
амортизация. . . . .
электроэнергия. . . . .
отын, бу, су . . .
жалақы мен аударым төлемдері. . .
цехтік және т.б. шығындар. . .
484500
629101
59636
8907
140776
388768
28,3
36,8
3,5
0,5
8,2
22,7
Б а р л ы ғ ы
1711688
100,0
Сонымен қатар, тиімділігі төмен деэмульгаторларды аса сапалы ионогенді емес
Забурын және Мартыши кенорнындарында мұнай дайындау үшін тиімділігі жоғары
Кесте 14 - Кенорындардың мұнайын дайындау үшін тиімді
Деэмульгатор
Тұндыру серпіні, ( су
қалдық құрамы
1 сағ
2 сағ
3 сағ
4 сағ Су, ( Тұздар, мг/л
М а р т ы ш и
Шикі мұнай
Сепарол-41
RP-6280
Дисолван-4795
Рауан-2030
Рауан-2030М
Ғ-929
Ғ-939
Ғ-940
23
23
23
21
22
22
21
20
24,6
24,6
24,6
24,3
24,5
24,5
24,5
24,5
24,8
24,8
24,8
24,7
24,7
24,7
24,7
24,7
25
25
25
25
25
25
25
25 25,0
0
0,03
0
0,06
0,03
0,06
0,06
0,06 14240
38
43
29
89
66
73
89
99
З а б у р у н
Шикі мұнай
Дисолван-4795
Рауан-2030
Рауан-2030М
Ғ-929
Ғ-939
Ғ-940
41
38
39
38
38
37
43,5
43,3
43,5
43,3
43,3
43,3
43,7
43,5
43,7
43,5
43,5
43,5
44
44
44
44
44
44 44,0
0,03
0,09
0,06
0,09
0,09
0,09 19850
89
222
163
214
240
252
Ескерту. “Мартыши” мұнайының температурасы 55(С, үлес шығыны – 150
Қорытындылай келгенде, Забурун мен Мартыши кенорындарының мұнайы үшін тиімді
Тиімді деэмульгаторларды қолдану реагенттерге кететін шығындарды азайту мен мұнай
Амортизациялық аударымдардың мұнай дайындау шығындарының жоғарғы деңгейі кешенді дайындау
Бу, су және электроэнергия бойынша шығын көрсеткіштері қондырғының қабылданған
Қолданыстағы көптеген қондырғыларындағы бу бойынша жоғарғы шығын көрсеткіштерінің болуы
Мұнай дайындау қондырғыларын жобалаудағы осындай бағытты ұстану температураны 300(С-қа
Қондырғылар минималды шығын көрсеткіштерімен (деэмульгатор, бу, су, электроэнергия және
Кенорынды игеру үрдісі кезінде эмульсия сипаты өзгеретіндіктен, мұнай дайындаудың
Мұнай дайындаудың өзіндік құнының 10% жалақы мен әлеуметтік сақтандыру
Мұнай дайындау цехіндегі жұмысшылардың еңбек өнімділігі қондырғылардың қуаттылығы мен
Мұнай дайындау жұмысшыларының еңбек өнімділігін арттырудың маңызды резерві ретінде
Кесте 15 - ЭЛТҚ мұнай дайындау қондырғысында жұмыс
Жұмысшылар категориясы
саны
%
Операторлар
Оператордың көмекшілері
Лаборанттар
Құрал-жабдықтарды жөндеу слесарьлары 4
4
9
6 17,8
17,8
39,1
25,3
Кестеде көрсетілгендей, қондырғы персоналының 40% өнім сапасын бақылау үшін
Қондырғы қуаттарының өлшемдері туралы, сонымен қатар, жалақы мен қондырғыны
Мұнай өндірудің біркелкі емес сипаты жағдайында, ұзақ мерзім ішінде
Осындай жағдайларда, мұнай дайындау қуаттарын пайдалану деңгейін көтеру үшін
Белгілі бір кенорында мұнай өндіру көлемі төмендеген кезде, мұндай
Жоғарыда қарастырылған кәсіпшілікте мұнай дайындау сапасын жоғарлату және өзіндік
Соңғы жылдары кәсіпшілікте мұнайды сусыздандыру кезінде эффективті шетелдік деэмульгаторларды
Сонымен, кәсіпшілік мұнай дайындау сапасының жақсаруы зауыттардағы мұнай дайындаудың
2.2 Көмірсутекті шикізатты өндірудегі шығындарды есептеу әдістемесі
Көмірсутекті шикізатты өндіруге кететін шығындарды есепке алудың бірыңғай принципін
Өнімнің өзіндік құнының құрылымын зерттеу үшін өндіріске жұмсалатын барлық
2.2.1 Шығындарды есепке алудың жағдайы
Өндірістің тиімділігін жоғарлату шарттарының бірі қоғамдық еңбек шығындарын есепке
Өнімнің бағасы мен өзіндік құнын білу өндіріс шығындарының деңгейін
Кешенді өндірістерді жүйелі түрде кеңейту техникалық прогресс бағыттарының бірі
Жоғарыда айтылған ескертпелерді ескере отырып, төменде көмірсутекті шикізаттың өзіндік
Кесте 16 - “ТорғайПетролеум” ЖАҚ 1 тонна мұнайды
Шығын баптары құны, мың теңге
Ескертулер
Негізгі және қосалқы материалдар
Соның ішінде:
деэмульгаторлар
Бөлшектер, ысырмалар, құбырлар және т.б. материалдар
72922,734
25444,734
47478,000
электроэнергия 12250,192
Көлік шығындары 25090,000 материалдар, персонал
Барлығы материалдық шығындар
110262,926
Шет жақтағы ұйымдармен орындалатын өндірістік сипаттағы қызметтер
67550,000 Іске қосу-реттеу ұйымдарының, электрлік қамтамасыз ету ұйымдарының, капиталды
Шет жақтағы ұйымдармен орындалатын басқа да қызметтер
9650,000 Аспаптарды тарификациялау, қорғау, коммуникациялық қызметтер
Басқа да шығындар
8148,000 ОРС қызметтері, ғимараттар мен құрылымдарға қарау, еңбекті қорғау,
Еңбек ақы қоры 85389,805
Зейнеткерлік қорға төлемдер 8538,980
Әлеуметтік салық 22201,349
Негізгі қорлардың амортизациясы 454170,000
Автожолдарды пайдаланған үшін төлемдер
2393,200
Барлығы 508842,530
Үстеме шығындар 14050,036
Жоспарлы жиналымдар 44257,615
Шығындардың барлығы 567150,181
1 тонна мұнайды дайындаудың өзіндік құны, тг/т
293,86
1тонна мұнайды дайындаудың өзіндік құны, долл./т
2,26
Мұнай дайындау көлемі, мың т
Жұмысшылар саны, адам 1930
194
Өндірістің мұнай және газ өңдеу салалары негізгі сұйық көмірсутектер
Мұнай саласында жеке көмірсутектерді немесе олардың қоспаларын алу мұнай
Сонымен бірге, мұнай мен газды өңдеу кезінде жанама өнімдерді
Енді, негізгі және жанама өнімдері бар кешенді өндіріс шығындарын
Экономикалық тәжірибеде кешенді өндіріс шығындарын бөлудің көптеген әдістері бар,
Кесте 17 - Кешенді өндірістің жеке өнімдері арасында жалпы
Әдіс түрі
Жеке өнімдер бойынша өндіріс шығындарын үлестіру принциптері
Берілген әдістің орынды қолдану облыстары
Нөлдік Барлық шығындар мақсатты өнімге жатқызылады, жанама өнімдерінің құны
Салмақтық Мақсатты және жанама өнімдердің салмақтарына пропорционалды Материалсыйымды
Көлемдік Мақсатты және жанама өнімдердің көлемдеріне пропорционалды
Калорийлі Өнімдердің жану жылуына пропорционалды Отын-энергетикалық үрдістер
Стадиялық-құрамдастырылған Әр стадияда түрлі әдістерді қолдана отырып, өндіріс сатылары
Бағалық Өткізілетін бағаларға немесе бағалық коэффициенттерге пропорционалды Бағалар
Құндық Мақсатты және жанама өнімдерді өндіруге кететін қоғамдық еңбек
Ең көп тараған әдістерінің бірі – ол құндық әдіс,
Тәжірибеде кеңінен шығындарды бөлудің бағалық әдісі таралған. Бұл әдіс,
Шығындарды бөлудің бағалық әдісі кешенді және кешенді емес өндірістегі
Баға құру жүйесінің жетілдіріуіне қарамастан, бұл әдіс жеке өнімдер
Шығындарды бөлудің салмақтық, көлемдік және калорийлік әдістері де еңбек
Мұнай мен газды өңдеудің күрделі кешенді өндірістерінің жалпы
Кешенді өндірістің жеке өнімдеріне кететін шығындар осы өнімдерге жеке
Стадиялы-құрамдастырылғын әдістің кемшілігі болып шығындарды есептеудің күрделілігі табылады. Бірақ,
Жанама өнімдерді бағалау үшін тәжірибеде кеңінен нөлдік әдіс қолданылады.
Кейбір жағдайларда нөлдік әдісті мұнайды кешенді дайындау қондырғыларының шығындарын
2.2.2 Мұнай мен кәсіпшілік газ арасында пайдалану шығындарын бөлу
Мұнай кәсіпшілік газын өндіру үш тізбекті үрдістен құралады: газды
Сондықтан, алғашқы екі үрдіс құралдар мен еңбек шығындары мұнай
Мұнай мен газды өндірудің өзіндік құнын жоспарлау, есепке алу
Мұнай мен газдың жалпы өндірілуіне (үлесі бойынша) пропорционалды түрде
Кесте 18 – 1 жыл ішінде МКБ-дағы мұнай мен
Шығын баптары
Базалық
Есептік
мұнай газ Мұнай газ
Электроэнергия
Өндірістік персоналдың жалақысы
Әлеуметтік сақтандыру төлемдері
Ұңғылардың амортизациясы
Басқа да негізгі қорлардың амортизациясы
Жерасты құрал-жабдықтарды ағымдағы жөндеу
Басқа да негізгі қорларды ағымдағы жөндеу
Қабаттың бергіштігін жоғарлатуға кететін шығындар
Мұнайды сусыздандыру
Мұнайды айдау
Газды жинау және тасымалдау
Басқа да өндірістік шығындар
Жалпы кәсіпшілік шығындар
5,8
5,0
0,4
29,0
14,4
4,2
0,9
15,8
9,4
2,3
-
6,5
6,3
-
3,5
0,3
-
-
-
0,6
10,8
-
-
76,1
4,4
4,3
5,7
5,2
0,4
28,3
14,0
4,0
0,9
16,4
9,7
2,3
-
6,6
6,5
2,8
2,6
0,2
13,9
6,9
2,0
0,5
8,1
-
-
56,5
3,3
3,2
Б а р л ы ғ ы 100,0
Бұрын мұнай кәсіпшілік басқармаларында газды жинау газкомпрессорлық станцияларымен жүзеге
Келтірілген мәліметтер мұнай мен газ өндіру шығындарының нақты ара
Ал енді, калькуляцияның бөлек баптарын қарастырайық.
Бірінші бапта көрсетілген электроэнергия шығындары өзіне мұнай мен
Ұңғылардың амортизациясы мен жөндеу шығындары да газ өдірудің өзіндік
Мұнайға тек қана сусыздандыру және айдау шығындары жатқызылуы мүмкін,
Мұнай мен газды өндіру бойынша кешенді шығындарды бөлудің қалыптасқан
Сурет 6 - Көмірсутектерді өндіру болжамы
Көрсетілген ережелерге сәйкес МКБ-ның мәліметтері бойынша 7-суретте мұнай мен
Шикі мұнай мен газ тең бағалы шикізат болып табылады.
Кешенді шығындарды берілген принциптер бойынша бөлу кезінде мұнай мен
Сурет 7 - МКБ-да 1 т мұнай мен
Суретте көрсетілгендей газды өндіруге кететін нақты шығындар кәсіпорынның есептерінде
Барлық өндірістік шығындарды өзіне қосқанның салдарынан мұнай кәсіпшілік газының
2.2.3 Мұнай мен оны тұрақтандыру өнімдері арасында шығындарды бөлу
Бұрын кешенді қондырғыларында мұнайды сусыздандыру, тұзсыздандыру және тұрақтандыру үрдістері
Мұнайды тұрақтандыру қондырғыларын жобалайтын институттар экономикалық есептеулерді жасау үшін
Кешенді қондырғыларында мұнайды кәсіпшілік тұрақтандыру кезінде жеңіл көмірсутектерінің бөлінуімен
Қондырғы өнімдеріне шығындарды (шикізат, сілті, деэмульгаторлар шығыны және т.б.)
Шикізат шығындары мұнайдың өзіндік құны бойынша тұрақтандыру өнімдерінің өзіндік
Мұнайды тұрақтандыру өнімдері оның өңделуінен алынатын дербес өнім болып
Мұнай мен тұрақтандыру өнімдері арасында кешенді шығындарды бөлу күрделі
Отын-энергетикалық шығындарын (отын, электроэнергия, бу, су) бөлу үшін қондырғының
МТҚ және ЭЛТҚ блоктарына тіркелген операторлар мен басқа жұмыскерлердің
Амортизациялық төлемдерді де жалақыға ұқсас бөлу қажет. Қондырғының негізгі
МКБ-ның кәсіпшілік шығындарын мұнай дайындаудың кешенді қондырғылар өнімдерінің өзіндік
Жеке үрдістер бойынша шығындарды бөлумен қатар, өнімнің өзіндік құнын
Мұнайды тұрақтандыру кезінде алынатын кондицияланбаған газ кейде мұнай дайындау
Мұнайды тұрақтандырудан алатын өнімдердің өзіндік құны 19-кестеде көрсетілген сұлба
Кесте 19 - Мұнайды тұрақтандырудан алынатын өнімдердің өзіндік құнын
Көрсеткіштер
Барлығы Соның ішінде
Ескертулер
Сусыздандыру, тұзсыздандыру
Тұрақтандыру
Қондырғыға келіп түскен мұнай, мың т
Эксплуатациялық шығындар, мың тг
Соның ішінде шикізат,мың тг
Алынған тұрақты мұнай,
мың т
МТҚ-нан алынған кең фракциялар, мың т Кәсіпорынның қажеттіліктері
1 т тұзсыздандырылғын мұнайдың өзіндік құны,мың тг
1 т мұнайдың бағасы, мың тг
1 т тұрақтандыру өнімдерінің өзіндік құны, мың тг
100,0
94,0
4,5
100,0
-
-
99,0
-
- ЭЛТҚ-да 1( жоғалтулар
Тұрақтандыру өнімдерінің өзіндік құнының есептік калькуляциясы
Тұрақтандыру өнімдерінің калькуляцияланған өндірісі, т
Уақыт мерзімі
жоспарлы
есептік
Бар-лығы
С3 + С4
Бар-лығы
С3 + С4
Квартал ішінде
Жылдың басынан
ІІ Тұрақтандыру өнімдерінің өзіндік құны
Шығын баптары
Жоспарлы Есептік
Кварталға Ай ішінде Жыл басынан
Бүкіл шығарылымға 1 тоннаға Бүкіл шығарылым 1 тоннаға Бүкіл
Шикізат
Негізгі материалдар
Технологиялық қажеттіліктерге кететін отын
Электроэнергия
Бу
Су
Негізгі және қосымша жалақы
Әлеуметтік сақтандырудың төлемдері
Амортизация
Цехтік шығындар
Жалпы кәсіпшілік шығындар
Тұрақтандыру өнімдерінің кәсіпшілік өзіндік құны
Конденсацияланбаған газдың шет жаққа өткізілуі
Тұрақты емес бензиннің толық өзіндік құны
1 т пропан-бутандық фракцияның өзіндік құны
Жоспарлы бөлімнің бастығы_______ Бас бухгалтер__________
2.3 Мұнай тұрақтандырудың экономикасы
Кәсіпшіліктерде мұнайды тұрақтандыру үрдісін ұңғы өнімінің жоғалтуларын қысқарта отырып,
Кәсіпшілік газды өндіру мен жинауға кететін капиталды және эксплуатациялық
Сондықтан кәсіпшілік тұрақтандыру үрдісін жасау орындарын, қолданылатын технологиялардың экономикалық
2.3.1 Жеңіл көмірсутектерді жоғалтудың экономикалық бағалануы және мұнайды тұрақтандыру
Мұнайды өндіру мен өңдеумен қатар, мұнайхимиялық шикізат өндірісінің қайнар
Өндірістік жоғалтулар мен қалдықтар туралы түсінік техниканың жетілдірілуіне және
Мұнайдың жеңіл көмірсутектерінің жалпы жоғалтуларын есептеу үшін осы өнімдердің
Мұнайды тұрақтандырудың тиімділігін анықтау мақсатымен жоғалтуларды экономикалық бағалау кезінде
тұрақтандыру пунктіне байланысты кәсіпшілік жоғалтулар есебіне тауарлық резервуарлардағы жоғалтулар
Тәжірибеде жоғалтуларды экономикалық бағалау үшін кенорындағы мұнай өндірудің өзіндік
Егер кәсіпшілікте тұрақтандыру жасалса, онда ол жоғалтулар шамасын
Кесте 20 - Кәсіпшіліктердегі тұрақтандыру үрдісін қолданудың тиімін есептеу
Көрсеткіш атауы Жеңіл көмірсутектерінің жоғалту шамасы 1,5
100 мың т өндірілген мұнайға келетін жоғалтулар шамасы, т
1 т мұнайдың өзіндік құны, долл./т
100 мың т мұнайдың өзіндік құны, мың долл
МӨЗ-на келіп түсетін мұнай көлемі, т
МӨЗ-на келіп түскен мұнайдың өзіндік құны, долл./т
Жоғалтулардың есебінен өзіндік құнның өсуі, долл/т
Тұрақтандыру үрдісі жүргізілмеген жағдайдағы жоғалтулардың соммасы, долл
1500
185
18500
98500
187,81
2,81
281000
5000
185
18500
95000
194,74
9,74
974000
Жоғалтулардың ақшалай соммасын анықтау кезінде мұнайдың көтерме бағасы (Б)
Ж ( Б - ӨӨҚ
Осындай бағалау үшін тек орташасалалық немесе аймақтық көтерме
Жоғалтулардың және одан алынатын өнімдердің құрамы әртүрлі болып келеді.
а)мұнайды өндіру мен өңдеу кезінде алынатын газ;
ә)мұнайдың булануынан алынатын жеңіл көмірсутектер;
б)газ кенорындарының табиғи газы;
в)газконденсатты кенорындардың газы.
Жоғалатын көмірсутектерінің бүкіл құрамы бойынша көтерме бағасының орташа деңгейінің
Сонымен қатар, жоғалтулар мұнайдың булануынан ғана емес, кәсіпшіліктерде газ
Сондықтан жеңіл көмірсутектерінің жоғалуын бағалау үшін өндірістің өзіндік құнын,
Әдетте жеңіл көмірсутектерінің жоғалуын болдырмау мақсатымен кәсіпшіліктерде мұнайды тұрақтандыру
мұнайды тұрақтандыру кезінде жойылатын жеңіл көмірсутектерінің жоғалуларын анықтау;
тұрақтандырушы қондырғыларда 1 т жоғалатын фракцияларын алуға кететін капиталды
мұнайхимиялық синтезге немесе тұрақтандыру өнімдеріне басқа қажеттіліктеріне жұмсалатын мақсатты
жұмсалу мақсаттары бірдей тұрақтандырудан алынатын өнімдеріне ұқсас өнімдердің шығындарын
өзара алмастырылатын шикізат түрлерінің шығындарын салыстыру негізінде әр түр
Мұнай дайындау қондырғыларында жеңіл фракцияларының бөлінуі кезінде жоғалтуларды болдырмау
Кәсіпшіліктердегі газдан тазарту қондырғылары қарапайым болып келетіндіктен, мұнайды терең
Бірақ егер көмірсутекті шикізатқа үлкен қажеттілік туындап тұрса және
2.3.2 Мұнайды тұрақтандырудың қолданылып жүрген үлгілерінің және тереңдігінің экономикалық
Мұнайды тұрақтандыру тереңдігі осы үрдістің технико-экономикалық көрсеткіштеріне елеулі әсерін
Кәсіпшіліктерде мұнайды кешенді дайындау қондырғыларының құрылысы Гипровостокнефть, Башнефтепроект және
Сурет 8 - Шикі және тұрақты мұнайдағы С2-С5 көмірсутектерінің
Мұнайды тұрақтандыру қондырғыларында пропан, бутан және пентанның бір бөлігін
Осындай температура кезінде пропан-бутандық фракциясымен қатар, ауыр бензинді және
Тұрақтандыру қондырғылары 1 – 2 жыл жұмыс істейтіне қарамастан,
Кесте 21 - МКБ бойынша мұнай тұрақтандыру
Қондырғы атауы Календарлы уақыт, сағ Жұмыс уақыты (жобалық сағ.)
Барлығы Капиталды жөндеу Аралық жөндеу авариялар Тағы басқалар
МКДҚ-1
МКДҚ-2 .
МКДҚ-ның екі блогы бойынша
8760
8760
8760
7800
7800
7800
6456
6768
6612
2304
1992
2148
1536
-
768
288
960
624
48
-
24
432
1032
732
Қондырғыларда жоғарғы температура мен қысым қолданатынымен, мұнайдан газды толығымен
Мысалы орташа жылдық мәліметтер бойынша бір тұрақтандырылған мұнай құрамында
Сурет 12 - Тұрақтандырылған мұнай құрамындағы қалдық көмірсутектерінің шамасы,
Сонымен қатар, тұрақты емес бензин құрамында ауыр көмірсутектер де
Бензиндік фракциялардың іріктеу тереңдігін көбейте отырып, мұнайды тұрақтандыру өнімдерінің
Мұнайдан бензиндік фракцияларды шығару тұрақтандырудың мақсаты болып табылмайды. Бұл
Олардың бөлінуін МӨЗ-да мұнайды кешенді өңдеу кезінде көзделеді және
Сонымен бірге, депентандырылған мұнайдың тұтқырлығы өзгеретіндіктен, тасымалдау үрдісі
Сондықтан, мұнайды тұрақтандыру өнімдерінің өзіндік құнын есептегенде, пропан-бутандық фракцияның
Тұрақтандыру өнімдерінің ішіндегі бензиндік фракциялар қондырғыға келіп түсетін мұнайдың
Ұсынылып отырған әдіс бойынша есепті келесі кестеде көрсетейік (Кесте
Кесте 27 - Тұрақтандыру өнімдерінің құрамы
Компоненттер
Өнім көлемі, т Эксплуатациялық шығындар соммасы, долл
1 т өзіндік құны,
долл
Кең фракция, барлығы
Соның ішінде:
С1 + С2
С3 + С
С5 + одан жоғары
100
3
47
50
1000
9
891
100
10
3
19
2
Мұнай тұрақтандырушы қондырғыларының шығындарын есептеу мен өзіндік құнын анықтауын
Пропан-бутанды фракцияны алуға кететін шығындар мөлшерін және оның өзіндік
А ( (Сб – (1 – п)(Цн)/n
Мұндағы, А – 1 т пропан-бутанды фракцияның өзіндік құны,
Сб – 1 т тұрақты емес бензиннің өзіндік
Цн – тұрақтандыруға келетін 1 т мұнайдың бағасы, долл;
n – тұрақты емес бензиндегі пропан-бутанды фракцияның үлесі.
Мысалы, тұрақты емес бензиндегі пропан-бутанды фракцияның үлесі 0,4 құрайды,
Онда 1 т пропан-бутанды фракцияның өзіндік құны
А ( ( 300 – (1 – 0,4) *
Мұнайды тұрақтандырудың экономикалық тиімділігін анықтау кезінде салыстырым үшін тұрақты
Кәсіпшіліктерде мұнайды тұрақтандыру үрдісі кезінде бензиннің нормадан жоғары өндірулуін
Кәсіпшіліктер мен институттарда мұнайды жинау және дайындау жүйелерін саңылаусыздандыру
2.3.2 Мұнайды тұрақтандыру өнімдерінің өзіндік құны және оны
Жылдан-жылға кәсіпшіліктерде мұнайды тұрақтандыру көлемінің ұлғаюна байланысты бұл үрдістің
Әдетте, мұнайды тұрақтандыру қондырғыларында тұрақты емес бензин және конденсацияланбаған
Тұрақтандырушы қондырғылар шығындарының бір бөлігі тұрақты емес бензиннің өзіндік
13-суретте мұнайды тұрақтандыруға кететін шығындар берілген.
13-сурет Мұнайды тұрақтандыру қондырғыларындағы тұрақты емес бензиннің өзіндік
Шығындардың үлкен бөлігі амортизация, электроэнергия, цехтік және жалпы кәсіпшілік
Мұнайды тұрақтандыру өнімдерінің өзіндік құнын төмендету резервтерін анықтау кезінде
Қорлардың ақылылығын енгізу қондырғы қуаттарын пайдалану факторының маңызын одан
Қолданылып жүрген қондырғыларда тұрақты емес бензиннің өзіндік құнының елеулі
Өнім шығару көлемін көбейту және сәйкесінше тұрақтандыру өнімдерінің өзіндік
ҰҢҒЫ ӨНІМІН ЖИНАУ, ТАСЫМАЛДАУ МЕН ДАЙЫНДАУДЫҢ ТИІМДІЛІГІН АНЫҚТАУ ЖӘНЕ
Экономикалық талдау мен тиімділікті анықтау әдістемесінің мұнай дайындау үрдістерінің
Бұрын мұнайды кешенді дайындау қондырғыларының жеке үрдістер бойынша
Мұнай дайындау үрдістерінің тиімділігін бағалау және талдау әдістемесі келесі
а) әртүрлі салалардағы кәсіпорындарда (мұнай өндіру, өңдеу және газ
ә) мұнайды сусыздандыру және тұзсыздандыру тереңдігі мен орындарын негіздеу;
б) мұнайды дайындаудың ең тиімді әдістері мен технологияларын таңдау;
в) жаңа техниканы енгізуден және мұнай дайындау үрдістерін
Мұнайды дайындауды рационалды ұйымдастыру мәселелерін шешу кезінде алуан
Мұнайды дайындау мен тасымалдаудың барлық телімдерінде (кәсіпшілік, зауыт, тасымалдау
Кешенді қондырғыларда дайындаудың жеке үрдістері бойынша шығындарды бөлек
Кәсіпорындағы қолданылып жүрген өзіндік құн қалыптасуын ескере отырып, нақты
Мұнайды дайындауға кететін шығындар шамасын анықтайтын негізгі факторлар бойынша
Жаңа техниканы енгізу тиімділігін анықтау әдістемесіне сәйкес жаңа техниканың
Капитал салымдарының, жаңа техниканың және тағы басқа өндірісті жетілдіру
Өнеркәсіпті басқарудың, өндірісті экономикалық ынталандыруды күшейту және жоспарлауды
Осындай жағдайда, пайданың негізгі қорлар мен айналым құралдарына қатынасы
Жаңа жағдайларда пайда мен пайдалылық ролінің ұлғаюы әлсіремейді, керісінше
Пайдалылық көрсеткішін пайдалануы - кәсіпорынның қызметін немесе жаңа техниканы
Қондырғыларда мұнайды өңдеу үрдістерінің ұштастырылуына байланысты оларды жүзеге асыру
Кесте 28 – Мұнай дайындау нұсқалары
Нүсқалар
Мұнай өңдеудің бола алатын үрдістері
Кәсіпшілікте
Мұнай өңдеу зауыттарында
І Сусыздандыру, тұзсыздандыру, тұрақтандыру -
ІІ Сусыздандыру, тұзсыздандыру -
ІІІ Сусыздандыру Тұзсыздандыру
ІV Сусыздандыру Тұзсыздандыру, тұрақтандыру
V -
Сусыздандыру, тұзсыздандыру, тұрақтандыру
Егер мұнайды дайындау әдістері мен сапасын ескерсе, онда мүмкін
Мұнайды дайындау мен тасымалдаудың әр пункттерінде шығындарды есептеудің өзіндік
Шығындарды қалыптастыру әдістерінің және мұнай дайындау жағдайларының көп түрлілігі
Мұнайды сусыздандыру мен тұзсыздандыру облыстарындағы экономикалық міндеттерді шешу кезінде
Есептеулерде материалдар бағалсының және электроэнергия мен бу тарифтерінің бірыңғай
Мұнайды дайындау мен тасымалдаудағы негізгі қорлардың қалпына келуін және
Қондырғылардың есептік эксплуатациялық кезеңінің ішінде қуаттарды пайдалану деңгейін көрсеткіштермен
Су мен тұз мөлшері бойынша өңделетін және тасымалданатын сұйықтықтың
Мұнайды сусыздандыруда қолданылатын реагенттердің тиімділігін есептеу;
Дайындалған және жайындалмаған мұнайды бөлек тасымалдау мүмкіндігін ескеру;
Салынған капитал салымдарының және мұнай дайындау қуаттарының бар болуын
Тиімділік көрсеткіштерін анықтаудың есептік кезеңі бір жыл емес, неғұрлым
Келтірілген факторлар жалпы экономикалық көрсеткіштерінің салыстырымдылығын қамтамасыз етеді және
Мұнайды дайындау үрдістері кезінде материалдар мен электроэнергияға кететін шығындар
Кесте 29 - Кейбір кенорындарында материалдар мен электроэнергияға
Кенорындар
Негізгі және қосалқы материалдарға кететін шығындар, мың тг
Электроэнергияға кететін шығындар, мың тг
Қаражанбас
Жетібай
Қаламқас
484500
60809
551362
59636
12841
200915
Әрине, материалдар мен электроэнергияға кететін шығындар сомасы мұнай өндіру
Сурет 14 -Ақжар кенорындағы эксплутациялық шығындары ішіндегі электроэнергия шығындарының
Жалпы электроэнергия шығындарының үлесі кәсіпшілік дайындаудың өзіндік құнының 10-15
Мұнайды дайындаудың өзіндік құнындағы екінші үлкен шығын бабы болып
Кесте 30 - Қаламқас кенорнындағы мұнайды жинау және дайындау
Капитал салымдарының бағыттары
саны
Капитал салымдары-ның құны (ҚҚС-сыз), мың тг
Жалпы құны, мың тг
Амортизация норма-сы,
%
Амортизация сомасы, мың тг
Біліктік коллектор 50х80, км
Аралық коллекторлар 325х8, км
Бұралқы коллекторлар ТҚ/ӨҚ 219х8, км
Ұңғылардан ТҚ/ӨҚ-на дейінгі құбыр желілер, км
Топтық қондырғылар (ТҚ), дана
өлшейтін қондырғылар (ӨҚ), дана
Электр беру желілері, км
Байланыс және дабыл беру тораптары, км
Телемеханика және автоматика құрылғылары, дана
Операторлық, дана
Басқа да құрылыстар, %
Орталық мұнай дайындау пункті (ОМДП), дана
51,78
5,3
51,93
1246,1
71
18
8,0
24,7
6
1
7
2
5534
2620
2132
1878
10763
45487
812
2132
12184
660
626258
286528
13884
110725
2340633
764140
818765
6498
52631
73104
660
312730
1252515
8,3
8,3
8,3
8,3
14,3
14,3
4,3
3,6
8,5
2,2
3,0
12,5
23782
1152
9190
194273
109272
117083
279
1895
6214
15
9382
156564
Б а р л ы ғ ы
6032813
629101
Мұнайды өндірудің бірқалыпсыздығының салдарынан дайындау қондырғыларының қуаттары толығымен
КҚ = KН / N
SМ = П + (H / N)
Мұндағы, КҚ - қондырғының 1 т жылдық қуатына кететін
KН - үлесті капиталды шығындар (қондырғы қуаттарын толығымен пайдалану
SМ – 1 т мұнайды дайындаудың өзіндік құны (қуаттарды
П – 1 т мұнайды дайындаудың өзіндік құнындағы өзгермелі
Н - қондырғының қуатын толық пайдаланғандағы өзіндік құнының шартты-тұрақты
N - қуатты пайдалану коэффициенті.
Мұнайды сусыздандыру және тұзсыздандыру шығындарының деңгейі көбінесе, өңделетін эмульсияның
Мұнай құрамындағы тұздар айдауға қосымша шығындарды талап етеді, өйткені
Мұнайды сусыздандырудың өзіндік құнындағы реагенттерге кететін шығындар қолданылатын реагент
Кәсіпшіліктерде мұнайды сусыздандыру үлкен ара қашықтықтарға балластты тасымалдауға кететін
1 т мұнайды сусыздандыруға кететін шығындарды салыстыра отырып, МӨЗ-дағы
Егер МӨЗ-да сусыздандыруды жүргізу үшін қажетті қуаттардың болмаған жағдайында:
ПК – ПЗ ( ПТ – кәсіпшіліктерде;
ПЗ ( ПК – кәсіпшіліктерде;
ПК – ПЗ ( ПТ – зауыттарда.
Егер МӨЗ-да қажетті қуаттардың бар болғанында:
4) (К-КО)/( СТ – ( СК – СЗ ))
5) (К-КО)/( СТ – ( СК – СЗ ))
мұндағы, ПК ,ПЗ ,ПТ – мұнайды кәсіпшілік және зауыттық
СК , СЗ – мұнайды кәсіпшілікте және зауытта
СТ – тасымалданылатын мұнайдың берілген сулануы бойынша кәсіпшіліктен
К – кәсіпшіліктерде қосымша сусыздандыру қондырғыларының құрылысына кететін капиталды
КҚ - МӨЗ-дағы сусыздандыру қондырғыларының қалдық құны.
Көрсетілген теңсіздіктердегі МӨЗ-ның мұнайды сусыздандыру қуаттарының бар болған кезде,
3.1 Батыс Қазақстанның мұнай кенорындарында дайындау сапасын бағалау
Мұнайды дайындау үрдістерінің негізгі мақсаты – ол өндірілетін мұнайды
Мұнайдың сапасы шикізаттың кешенді пайдалануын арттыруда, әсіресе, мұнайды өңдеу
Қазіргі кезге дейін Қазақстанның кенорындарында тауарлық мұнайды 31-кестеде келтірілген
Кесте 31 - Мұнай сапасының топтары
Көрсеткіштер Мұнай топтары
І ІІ ІІІ
1. Судың максималды мөлшері, %
2. Төздардың максималды мөлшері, мг/л
3. Механикалық қоспалардың максималды мөлшері, %
4. Қаныққан булардың максималды қысымы, Па
0,5
100
1
300
0,05
66 650
1
1800
Мұнай өңдеу зауыттарының технологиялық үрдістері мен құрал-жабдықтары осы сапаға
Шикі мұнайдың негізгі сапалық сипаттамаларына мұнайдың тығыздығы, күкірт мөлшері
Кесте 32 - Экспортқа шығарылатын мұнайдың классификациясы
Көрсеткіш атауы
Топтар бойынша нормалар
1 2 3 4
1. 20 (С кезіндегі тығыздық, кг/м3 850 870 890
2. Фракциялардың шығуы, көлемдік (
200 (С-қа дейінгі температурада
300 (С-қа дейінгі температурада
350 (С-қа дейінгі температурада
25
45
55
21
43
53
21
41
50
19
35
48
3. Күкірттің массалық үлесі, ( 0,6 1,8 2,5 3,5
Мұнай сапасын физико-химиялық сипаттамалар бойынша талдау мұнай химиясының мәліметтер
Шетелде мұнайдың сапалық көрсеткіштерін анықтау кезінде сапаның тығыздық және
Мұнай сапасының тығыздық бойынша моделінде мұнайдың құндық көрсеткіштері тығыздықпен
мұнайдың тығыздығы (;
200, 300 және 350 градусқа дейінгі температураларда фракциялардың шығуы;
күкірттің массалық үлесі S;
хлорлы тұздардың концентрациясы С.
Мұнайдың тығыздығы құрамындағы асфальтошайырлы заттардың мөлшеріне байланысты болады, өйткені
Тауарлық мұнайды бағалау үшін сапаның кешенді көрсеткіші анықталған және
K=0,04S+0,00054C+1,74 ((0,0087Ф200 –0,0056Ф300–0,0049Ф350 (23)
Мұндағы, S – мұнайдағы күкірттің құрамы, (;
C – хлорлы тұздардың концентрациясы, мг/л;
( - мұнайдың тығыздығы, г/см3;
Ф200 ,Ф300 ,Ф350 - 200, 300 және 350
Біздің қолданылып жүрген мәліметтер базасында Ф350 фракциялардың құрамы
Ф350 = 286,6 – 273 (
20-формуланы ескере отырып, кешенді көрсеткіштің жеңілдетілген түрі келесідей берілуі
КЖ =0,0029S + 0,00039C + 2,696 ((1,003
Осы теңдіктен алынатын сапаның кешенді көрсеткішінің 1-ден артық
Яғни, сапаның кешенді көрсеткіші бойынша мұнайдың классификация критерийі келесідей:
егер К ( 1 болса, онда мұнайдың сапасы жоғары;
егер К ( 1 болса, онда мұнайдың сапасы төмен.
Келесі суретте Еуразия аумағындағы мұнайдың сапалық көрсеткіші бойынша жіктелуі
Сурет 15 - Еуразия аумағында сапаның кешенді көрсеткіші бойынша
Қазақстанның кейбір кенорынорындарындағы мұнайдың физико-химиялық қасиеттері келесі кестеде
Кесте 32 - Қазақстанның кейбір кенорындары бойынша мұнайдың
Кенорын,
Тығыздық, кг/м3
Тұтқыр лық, мПа.с
Күкірт,
%
Парафин дер,
%
Шайырлар,асфальтен дер,%
Жетібай
ІІІ
V
VІ
VІІІ
ІX
X
XІ
XІІ
XІІІ
Тауарлы мұнай
863
870
864
849
848
841
843
839
832
850
47,2
58,6
60,5
19,8
21,4
14,1
14,5
11,5
10,3
12
0,23
0,13
0,17
0,13
0,09
0,23
0,12
0,31
0,28
0,18
19,1
22
20,2
21,3
18,6
21,2
24,2
19,4
20,5
21
16,95
15,7
15,12
14,53
10,2
9,15
8,5
8,78
7,31
13,8
Құмкөл
Ю-І + Ю-ІІ
Ю-ІІІ
Ю-ІV
Борлы
821
823,4
817,3
820
11,7
14,2
8,5
22,4
0,11
0,2
0,06
0,68
11,7
11,9
12,7
16,5
5,9
6,1
5,9
7,02
Теңіз 810 1,5 0,6 4,5 0,1
Қарамандыбас
ІX
X
XІІ
842
870
874
10,4
16,5
30,5
0,23
0,2
0,17
20,7
18,4
20,3
14,7
18,3
16,39
Доссор, юра 860 13,41 0,134 0,61 5
Құлсары
юра
пермотриасты
815
782
2,61
1,76
0,1
0,1
3,42
5,5
3,04
1,81
Прорва, юра 870 7,46 1,25 3,16 24,19
Тереңөзек
альб-сеноман
неоком
939
935
25,88
215,5
1,44
1,22
0,92
0,46
37,09
35,9
Мартыши,
Апт-неоком
889
100,812
0,37
2,6
27,35
Камыши,
апт
836
11,27
0,08
1,2
9,98
Шұбаркұдық,
Пермотриас
878
56,71
0,47
2,14
36,9
Кеңқияқ,
Юра
Пермотриас
Төменгі триас
908
865
900
170,7
18,18
145
0,63
0,4
0,45
0
2,98
4,48
37,72
26,32
73,73
Жаңажол,
К-ІІ
Тауарлы мұнай
870
825
8
6,9
0,6
0,67
6,7
3,3
8,5
5,7
Қаламқас,
тауарлы мұнай
912
28
1,62
3,15
14,18
Өзен,
XІІІ
XІV
XV
XVІ
847
841
845
858
13,37
9,72
9,48
23,5
0,17
0,13
0,16
0,19
24
29,4
28,6
19,3
12,64
10,7
11,51
16,88
Ең бірінші мұнайдың бағасына оның сапасы әсер етеді. Әлемдік
Кесте 33 - Әлемдік мұнай сорттарының бағасына тығыздықтың
Мұнайдың сорты
Бағаның тығыздыққа сызықтық байланысы, долл./т
Мұнай бағасының төмендеуі, долл./т
Мұнай бағасының төмендеуі, тг/т
“Urals” (Ресей) 0,23 8,97 1176,9
“WTІ” (АҚШ) 0,47 18,33 2404,9
“Conoco” (АҚШ) 0,22 8,58 1125,7
Сонымен, тығыздық мұнайдың сапасын анықтау кезінде маңызды көрсеткіштерінің бірі
Магистралды құбыр тасымалдауына тауарлы мұнай сапасының әсері және
Тасымалданатын тауарлы мұнайдың құрамында су, тұздар , механикалық қоспалар
Құбырмен тасымалдауда маңызды мәселелердің бірі – парафин қалдықтарының шоғырлануы.
Сонымен қатар, магистралды құбырмен тасымалдауға тауарлы мұнай сапасының әсерін
Қазақстан Республикасының магистралды құбырларымен 30-дан астам кенорындарының тауарлы мұнайы
Осы магистралды құбырлардың өткізу қабілеті жылына 6 – 30
Кесте 34 - Қазақстандық мұнайды экспортқа шығару маршруттарының өткізу
Мұнай құбыры
Қуаты, млн.тонна жылына
КТК
Ақтау – Баку – Тбилиси – Джейхан (жобалануда)
Атырау – Самара
Кеңкияқ - Орск
Махачкала – Новороссийск
28,2
30
15
7
3,5
Б а р л ы ғ ы 53,7
Осы маршруттарымен тасымалданатын мұнайдың сапасы жоғарыпарафинді, тұтқырлығы жоғары, құрамында
Осының салдарынан тасымалдау жағдайы қиындатылады, құбырлар бітеледі. Сондықтан балласттың
Құбырдың қабырғаларына жабысқан балласт тасымалданатын мұнай мен мұнай өнімдерінің
Магистралды тасымалдау кезінде келесі диаметрлердегі құбырлар пайдалынады (кесте 35).
Кесте 35 - Тасымалдау кезінде қолданылатын құбырлар
Құбырдың диаметрі, мм
Құбыр қабырғасының қалыңдығы, мм
720 7; 8; 9; 10; 11; 14;
820 9; 10; 11; 12;
920 9; 10; 11; 12; 14;
1020 10; 11; 11,2; 12; 12,7; 13; 14; 17;
1220 9; 10; 11; 12; 14; 16;
1420 10; 11; 12; 14; 16; 18;
Мұнайды тасымалдау кезіндегі экономикалық зиянды есептеу үшін тасымалданатын мұнайдың
Кесте 36 - Өзен – Атырау – Самара мұнай
Көрсеткіштер
Өзен - Атырау
Атырау – Самара
Құбырдың ұзындығы, км 697 745
Құбырдың диаметрі, мм 1020 720
Өткізу қабілеті, млн.т/жыл
Жобалық - 30, нақты – 15
Ең алдымен, ұзындығы 1000 м құбырдың көлемін анықтау керек:
V = (R2H
Мұндағы, ( = 3,14;
R –құбыр радиусы, м;
Н – құбырдың ұзындығы, м.
Н, м
Сурет 17 - Құбырдың сыртқы көрінісі
Құбырдың көлемін анықтағаннан кейін, Батыс Қазақстанның кейбір кенорындарының мұнайын
Сурет 18 – Мұнайдың 5 мм және 7 мм
Орташа шамамен құбырдың әр 1 км сайын біз осынша
Кесте 37 – Кондициялық емес мұнайды тасымалдағанды шегетін экономикалық
Мұнай сорты
5 мм балласт кезіндегі ақшалай жоғалтулар, долл.
7 мм балласт кезіндегі ақшалай жоғалтулар, долл.
Теңіз
Құлсары
Қаламқас
Қаражамбас
Мартыши
Забурун
Өзен
Жетібай 2400
2337
2678
2784
2556
2651
2530
2313 2895
2815
3226
3355
3077
3191
3047
3028
Балласттың қалыңдығы өскен сайын, тасымалдау кезінде шығындар көлемі соғұрлым
Сурет 19 - Өзен кенорнының мұнайын тасымалдағанда құбырдың әр
Ал, Өзен – Атырау – Самара құбырымен тасымалдау кезіндегі
Кесте 38 - Өзен – Атырау –
Балласт қалыңдығы, мм Өзен-Атырау (697
Жоғал тулар, т
Ақшалай сомасы, мың долл. Жоғал тулар, т Ақшалай сомасы,
1 1862,4 354,2 1398,4 265,9 3260,8 620,1 81,233
2 3720,6 707,6 2792,3 531,1 6512,9 1238,7 162,270
3 5574,6 1060,2 4182,4 795,5 9757,0 1855,7 243,097
4 7425,1 1412,2 5568,1 1059,0 12993,2 2471,2 323,727
5 9272,2 1763,5 6950,8 1322,0 16223,0 3085,5 404,2
6 11115,1 2114,0 8328,4 1584,0 19443,5 3698,0 484,438
7 12955,1 2463,9 9702,1 1845,2 22657,2 4309,1 564,492
Мұнайды тасымалдау үшін кететін шығындарды азайту үшін кез-келген жоғалтуларды
Көмірсутекті шикізаттың оңтайлы балансының экономико-математикалық моделі
Мұнайхимия өнеркәсібінің дамуы үшін шикізат алудың ең үнемді
Шикізаттың ең үнемді қайнар көздерін табу және оларды дұрыс
Көптеген өнеркәсіп салаларында 1 өнім бірлігіне кететін үлесті капитал
Көмірсутекті шикізаттың оңтайлы балансы деп халық шаруашылығының көмірсутекті шикізаттағы
Мақсаттың қойылуы
Шикізаттың n-түріне ие болатын m-шикізат көзінен және
Егер і=1, 2,…, m; j=1, 2,…, n;
aіj - і-қайнар көзінің j-ші шикізат түрі
Көмірсутектер шикізатының ресурстарына келесілер жатады:
ГӨЗ-ның өнімдері (этан, пропан, бутандар, пентан, газдалған бензин, бензиннен
МӨЗ-ның өнімдері ( этан, пропан, і-бутан, н-бутан, і-пентан, н-пентан,
Кәсіпшілік тұрақтандырудың мұнай өнімдері (кең фракция);
Табиғи газды айыру өнімдері ( газ конденсаты);
bjk – K-ші кәсіпорында жоспарлық уақыт аралығында өңделене алатын
ejkz - K-ші кәсіпорынында бір бірлік j-ші шикізаттан алынатын
Ar –соңғы r өнімінің жоспарлы шығарылымы;
Cіj – і-ші шикізат көзінде бірлік j-ші шикізатты дайындауға
Шығындар ретінде С+ЕК формуласымен есептелген келтірілген шығындар алынады,
dіjk – 1 бірлік j-ші шикізат түрін і-ші
fjkr – K-ші кәсіпорында соңғы r өніміне дейін 1
Шикізатты бөлу жоспары r-ші өнімді өндіру үшін і-ші шикізат
???4
Содан басқа, түпкі өнімдердің жалпы шығарылымы ???5 жоспарлыдан кем
Анықталатын негізгі мақсат ???6 – шикізатты дайындауға кететін шығындар,
Есептің математикалық моделі
Қарастырылып отырған есеп келесі математикалық экстремалды есепке келтіріледі.
і=1, 2,…, m; j=1, 2,…, n; k=1,
???8
r-ші өнімді өндіру үшін і-ші шикізат көзінен K-ші тұтынушыға
???9
і-ші көзінің j-ші шикізат түрінің сомалық қосындысы і-ші
???10
К-ші кәсіпорында j-ші шикізат түрін өңдеуге бөлінген жұмыс
???11
r-ші түпкі өнімінің көлемі осы өнімнің жоспарлы шығарылымына тең
???12
Шикізатты дайындау, тасымалдау және өңдеу шығындары минималды көлемде болуы
Келтірілген есеп сызықтық бағдарламалау есебі болып табылады. Сондықтан
Көмірсутекті шикізаттың оңтайлы баланстарын қайнар көздерінің терең экономикалық талдауы
ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
Мұнайгаз табу өнеркәсібі қоршаған ортаны негізгі ластаушы салалардың біріне
Жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғау Қазақстан Республикасының қолданыстағы
Мұнай және газ кенорындарын игеру мен пайдалану кезінде қоршаған
Мұнайгаз кенорындарын игеруде үлкен қауіп гидросфераға ( жер асты
Технологиялық жабдықтардан ( резервуарлар мен аппараттар) зиянды заттардың бөлінудің
Атмосфераға бөлінетін негізіг ластаушы компоненттері – күкіртсутек, күкіртті ангидрид,
?-кестеде атмосфераға шығарылатын зиянды заттардың шекті концентрациясы (ПДК) келтірілген.
Кесте - Зиянды заттардың шекті рұқсат етілген мөлшері
Ластаушы заттың атауы ПДК, мг/м3
максималды
Ортатәуліктік
Бензин
Көміртегі тотығы
Азот тотығы
Күкіртті ангидрид
Күкірттегі
Ыс 5,0
3,0
0,085
0,5
0,008
0,15 1,5
1,0
0,085
0,05
0,008
0,005
4.1 Атмосфераны қорғау шаралары
Ауаны ластаудың негізгі көздеріне кенорындарда қолданылатын технологиялық құрал-жабдықтарын жатқызуға
мұнайды жылыту пештері (жану өнімдері);
резервуарлар (булану);
аппараттар ( буферлік ыдыстардың, сораптардың, сепараторлардың, құбыр қосылуларының булануы);
газотурбинді қозғалтқыштар (жану өнімдері);
қазандар (жану өнімдері);
жалын жүйелері (жану өнімдері).
Мұнай мен газды өндіру аймақтарында зиянды заттардың жалпы көлемін
магистралды газ құбырларында конденсатжинағыштар мен дренаж желілерін орнату;
құбырларды, сұйық шығатын құбыр желілерін, жинау және бұралқы коллекторларды
сұйық көмірсутектерді сақтау үшін буланудан қорғалған резервуарларды пайдалану;
газды утилизациялау қондырғыларын қолдану;
егер газдар пайдаға асырылмаса немесе қайтадан өндіріске қайтарылса, онда
газдарды жағатын факелдар болған жағдайда, олардың биіктігі және орналасуы
Қабаттық суларды және жер қойнауын қорғау шаралары
Грунттық суларды ластану мен азаюдан қорғау қажет. Су объектілеріне
Қоршаған ортаны қорғау үшін олардың утилизациясы, тазартылуы және қабат
Мұнаймен бірге өндірілетін қабат суын нормаларға сәйкес тазартып, қабат
Жер қойнауын қорғаудың негізгі шаралары:
мұнайды жинау, сепарациялау, дайындау және тасымалдау жүйелерін саңылаусыздандыру;
апат кезінде ұңғыларды бөлгіштер арқылы автоматты түрде өшіру;
мұнайдың төгілу жағдайында ұңғы түбін жер білігімен опыру;
қабаттық және кәсіпшілік бұралқы суларын жер бетіне төгілуін болдырмау
құбырларды 1,2-1,8 м тереңдікте жер асты төсеу;
жердің сапалы техникалық рекультивациясын жүргізу.
Жердің рекультивациясы – ластанған жерлердің өнімділігін және шаруашылық құндылығын
Қоршаған ортаны қорғау шаралары кенорында объектілерді орналастыру және мұнайгаз
Кенорындарда қоршаған ортаны ластау көздері және олардың келтіретін
Мұнай және газ кенорындарын игеру мен пайдалану үрдістері аймақ
Кенорын алаңында атмосфералық ауа сапасының келесі өндірістік объектілер бойынша
бұрғылау жұмыстарының алаңдары;
эксплуатациялық ұңғы алаңдары;
мұнай дайындау қондырғыларының алаңдары;
вахталық мекеннің алаңдары.
Атмосфералық ауаны ластайтын стационарлы көздер ретінде келесі өндірістік объектілер
Бұрғылау алаңы
бұрғылау қондырғысының жұмысы үшін күштік жетектеуші, қуаты 100 кВт
дизельдік отын үшін жағатын жанармай қоймасы;
көтергіш;
цементтеуші агрегат;
цементті сақтау қоймасы.
Өндіруші үңғылар алаңы
ұңғылар;
“Спутник” өлшегіш қондырғысы;
парафинтүзу және коррозия ингибиторларын дайындау блогы;
қуаты 380 кВт “КУДУ” винттік сораптың күштік жетектеушісі;
сораптар;
жанармай қоймасы.
Мұнай дайындай қондырғысының өндірістік алаңы
екі терминал (мұнайды сақтау ыдыстары);
сепараторлық қондырғылар;
мұнай сораптары;
ПП-063 мұнайды жылыту пеші.
Вахталық мекеннің алаңы
машиналардың автотұрағы;
пісіру агрегаты.
Мұнай кенорнын аса қауіпті өндірістік объектілердің біріне жатқызады. Өйткені:
кенорында қауіпті заттар (мұнай, жолаушы газ және баллондардағы газ)
0,07 МПа-дан жоғары қысыммен немесе 115(С –тан жоғары суды
Стационарлы қондырылған жүк көтергіш механизмдер қолданылады.
Көмірсутектердің кенорнын игеру үрдісі жүргізіледі: ұңғыларды бұрғылау, мұнай, газ
Осы өндірістік объектілерімен қоршаған ортаға аса қауіпті заттарды шығарғаны
Кесте - Қоршаған ортаны ластаған үшін төленетін төлемдер
Ластану көздері Зиян, теңге
2002 ж. 2003 ж. 2004 ж. 2005 ж.
Бұрғылау алаңы
Дизельдік генератор
Көтергіш
Жанармай қоймасы
Цементтеуші агрегат
Цемент қоймасы
Барлығы 4502,423
20,506
1,046
443,904
426,148
5394,027 9004,847
40,898
2,092
887,81
852,296
10787,94 4502,423
20,506
1,046
443,904
426,148
5394,027 -
-
-
-
-
-
Ұңғылар алаңы
Эксплуатациялық ұңғылар
Тауарлық суды утилизациялау ұңғылары
Мұнай сорабы
Өлшегіш қондырғылар
Ингибиторларды дайындау блогы
КУДУ мұнай айдау сорабының күштік жетектеушісі
Жанармай қоймасы
Барлығы 351,709
-
72,733
266,024
41,249
416598,6
2,989
417333,3 526,069
-
72,733
266,024
41,249
416598,6
2,989
417507,7 789,103
-
72,733
266,024
41,249
416598,6
2,989
417770,8 789,103
87,678
72,733
266,024
41,249
416598,6
2,989
417858,4
Мұнай дайындау қондырғысының алаңы
1-ші терминал
2-ші терминал
ПП-0,30 мұнайды қыздыру пеші
Сепарациялық қондырғылар
Мұнай сорабы
Барлығы 292,427
430,42
916,046
329,789
145,466
2114,148 279,871
708,40
2893,928
359,789
145,466
4657,454 528,061
838,920
3795,85
329,789
145,,466
5638,086 253,071
435,90
966,476
329,789
145,466
2130,7
Вахталық мекен
Автотұрақ
Пісіру агрегаты
Барлығы 80,665
393,418
474,083 80,665
393,418
474,083 80,665
393,418
474,083 80,665
393,418
474,083
Қ о р ы т ы н д ы
Сонымен,мұнай өндіру, өңдеу және мұнай-химиялық кешенде қоршаған ортанының ластануы
Қоршаған ортаны қорғау және экологиялық жағдайды жақсарту үшін мұнай
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келгенде, қазіргі кезде ұңғы өнімін жинау мен дайындау
Ұңғы өнімін кәсіпшілік жинау мен дайындаудың тиімділігіне, ең біріншіден,
Мұнай дайындауды жоспарлау кезінде алынатын көрсеткіштер мұнайды тасымалдау мен
Ұңғы өнімінің сулану мәселелері мұнай кенорындарын игеруде, әсіресе мұнайды
Сондықтан, кәсіпшіліктерде мұнайды сусыздандыру және тұрақтандыру жүргізу қажет. Себебі,
Сондықтан, кәсіпшілік мұнай дайындаудың өзіндік құнына аса ұқыпты экономикалық
Кәсіпшілік мұнай дайындаудың өзіндік құнының деңгейін анықтайтын негізгі факторлар
Сонымен қатар, тиімділігі төмен деэмульгаторларды аса сапалы ионогенді емес
Өткізілетін мұнайдың сапасын материалдық ынталандыру жүйесі басқа принциптерге негізделуі
Экспорттық маршруттармен тасымалданатын мұнайдың сапасы жоғарыпарафинді, тұтқырлығы жоғары, құрамында
Осының салдарынан тасымалдау жағдайы қиындатылады, құбырлар бітеледі. Сондықтан балласттың
Құбырдың қабырғаларына жабысқан балласт тасымалданатын мұнай мен мұнай өнімдерінің
Жобада мысал ретінде Өзен – Атырау – Самара құбыры
Мұнай құрамындағы балласт салдарынан болатын экономикалық зиянды есептегенде, мен
Сондықтан мұндай жоғалтуларды болдырмау үшін кәсіпшіліктерде мұнай дайындау сапасын
КС
РБ
С-1
С-2
АТӨҚ
ССС
А
САҚ
МДҚ
СДҚ
БШСС
Деэмульгаторлар
Ионогенді
Ионогенді емес
Су ерітіндісінде иондар түзетін деэмульгаторлар: НЧК мен НКГ, т.б.
Су ерітіндісінде иондар түзбейтін деэмульгаторлар: Дипроксамин, СНПХ, Диссолван, Прогалит,
Цех бастығы
Бас инженер
Экономист
Бас механик
Қауіпсіздік техникасының инженері
Механикалық шеберхана
Бас диспетчер, диспетчерлер
3-қондырғы
2-қондырғы
1-қондырғы
Қондырғы бастығы
Механик, жөндеу тобы
Айдау операторлары
Мастер-технолог
Анализ зертханасы
Электротоп
операторлар
Курстық жобаның тақырыбы Мұнай өңдеу зауытында мұнайды тұзсыздандыру мен сусыздандыру қондырғысының технологиялық параметрлерін автоматты бақылау
Сусыздандыру технологиясы және мұнайдағы су мөлшерін анықтау
Мұнай дайындау қондырғылары
Мұнайды сусыздандыру технологиясы
Мұнай өңдеу технологиясы
Эмульсияларды бұзу әдістерін жіктеу және мұнайды тұзсыздандыру
Мұнай сусыздандыру және тұзсыздандыру қондырғылары
Жаңажол мұнай газ кешенінінің 4 зауытындағы шикі мұнайды сусыздандыру процесінің автоматтандырылуын жобалау
Мұнайды дайындауды жоспарлау
УДО тұндырғышы деп аталатын технологиялық процесті басқарудың автоматтандырылған жүйесі