Экология негіздері
Мазмұны
Кіріспе 2
Су ресурстарының экологиялық мәселелері 2
Жердегі су қоры 4
Қазақстанның су ресурстары 5
Судың сандық мөлшерінің сарқылуы мен ластану мәселелері 8
Судың эвтрофикациясы 13
Су тапшылығы мәселесін шешу 14
Қорытынды 16
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 17
Кіріспе
Қазақстанның су артериялары шамамен 85 мың өзендерден
Курстық жұмыста Қазақстандағы су тапшылығына қатысты басты аудандар
Су ресурстарының экологиялық мәселелері
Су - тіршіліктің қажетті шарты, тіршілік факторы.
Жердегі барлық су біртұтас. Олар атмосферамен, литосферамен қатар
Судың қасиеттері. Биосферадагы маңызы процестерге әсерін анықтайтын судың
Табиғат ресурсы және зат ретіндегі сарқылмайтыны. Жердегі барлық
Суға қату
Ең жоғарғы тығыздығы +4 0С-да
Жылу сыйымдылығының және жылу өткізгіштігінің жоғары
Булану мен еру кезінде жылу сіңіріледі және будан
Дисперсті ортада, мысалы, ұсақ саңылаулы топырақтар
Әмбебап еріткіш. Сондықтан, табиғатта абсолютті
Су атмосфераның оттегімен толығуының (фотосинтез процесінде) бірден-бір көзі.
Қазіргі түсінік бойынша тіршілік суда пайда болған. Алғашқы
Қазіргі күнге дейін денесіндегі судың мөлшері қоршаған ортаның
Судың көптеген биологиялық маңызды қасиеттері нашар зерттелген. Еріген
Оттексіз су тірі ағзалардың өліміне әкеледі. Бірақ қыздыру
Байланысқан күйге өткен су өзінің төменгі температураларға қатынасын
Жылу сыйымдылығының жоғары болуы және булану кезіндегі биологиялық
Табиғи экожүйелердің тіршілігіндегі судың маңызы туралы онда түзілетін
Бидайдың бір тоннасын
Су адам үшін тек биологиялық қана емес, сонымен
Мәліметтерге қарағанда ертедегі өркениеттер су шаруашылығын ұйымдастыра алмауы,
Су барлық дерлік технологиялық процесстердің бөлінбес элементі және
Жылдан-жылға судың бағасы артып барады. Кларктың (АҚШ) мәліметтері
Қазірдің өзінде су халықаралық қатынастардың шиеленісу себебіне айналып
Жердегі су қоры
Жердегі судың әлемдік қоры орасан зор. Олар 1353985
Жердегі судың басым көп бөлігі тұзды су болып
Әлемдік мұхиттың деңгейінің өзгермелі жағдайында Жердің су балансы
Қазіргі кезде әлемдік су балансы мұхит жағына қарай
Құрлықтағы жауын-шашынның толық буланбауы (47000 км) жылудың жетіспеушілігі
Қазақстанның су ресурстары
Қазақстанның су артериялары шамамен 85 мың өзендерден
Су қоймалары мен бассейіннің су ағыстарына түсетін негізгі
Табиғи суларды ластайтын негізгі химиялық элементтердің барлығы дерлік
Каспий аймағыньң экологиялық жағдайы. Бұл ауданның экологиялық
Су астында қалу
Каспий теңізі дүние жүзіндегі бекіре тарізді балықтардың оң
Арал теңізінің экологиялық мәселелері. 60-жылдардан бастап Арал теңізінің
Арал аймағының экологиялық жағдайы экономиканың дәстүрлі бағыттарының дамуының
Қоршаған ортаны бұза отырып, кез-келген қазіргі заманғы қоғам
Аралды сақтап қалу мүмкін бе? 30 жылдың ішінде
Арал теңізі Орта Азияның шөлді белдеуінде орналасқан. Көлемі
Теңіз Тұран ойпатында орналасқан. Қарақұм және Қызылқұм шөлдері
Арал теңізінің су балансы бұрын жауын-шашынмен 5,9 км3,
Теңіз деңгейінің маусымдық ауытқуы 25 см, ал ғасырлық
60-жылдардан бастап суармалы жерлердің кеңеюіне байланысты Арал теңізіне
Арал теңізі табиги температура
Бағалы орман, қамыс, өнімді жайылымдар мен шалғындықтар
Балқаш көлінің экологиялық мәселелері. Ағынсыз Балқаш көлі Қарағанды
Көлдің батыс бөлігіне Іле
Географтар бұл жерді Балқашқа келіп құятын Іле, Шу,
1967 жылы Іле
Балқаштағы су деңгейінің төмендеуі нәтижесінде ондатра өсіру кәсіпшілігі
Балқаштағы экологиялық жағдай Балқаш көлін сақтап қалу ғана
Кіші өзендерді қорғау мәселесі. Республикамызда 8643 тұрақты және
Кіші өзендер кіші деп аталғанмен, олардың экология тұрғысынан
Республика өзендерінің көп бөлігі Каспий, Арал теңіздерінің, Балқаш
Судың сандық мөлшерінің сарқылуы мен ластану мәселелері
Қазір адам әр түрлі су көздерінен алып, тұщы
35 млн. км3 тұщы судың шамамен 70%-ы мәңгі
1-кестедегі мәліметтер оның ең максималды шамасы азеа суларына
1-кесте
Гидросфераның әртүрлі категориялы суларының қалпына келу жылдамдығы
Сулар категориясы Қалпына келу жылдамдығы
Өзен 16 күн (басқа мәліметтерде 11-12 күн)
Атмосфера 8 күн
Топырақ грунты 1 жыл
Батпақ 5 жыл
Көл 17 жыл
Әртүрлі горизонттағы жер асты сулары 1400 жыл
Әлемдік мұхит 2500 жыл (араласу 63 жыл)
Техникалық және экологиялық жағынан ең тиімдісі жылдам қайта
Қазіргі дүние жүзі бойынша иайдаланылатын судың жалны мөлшері
Қайтымсыз суды қолдану негізінен суармалы егістікке тән. Бұл
Судың жетіспеуі өзен ағыстарының біртекті болмауы нәтижесінде де
Ағыстың уақытында әртектілігін нейтралдау үшін су қоймаларына су
Судың ластану мәселесі. Ластануға судың барлық категориялары: мұхит,
Барлық сулардың құрамында еріген заттар болады. Судағы көп
Судағы химиялық элементтердің жиынтығы жануарлар мен адамның қанының
Судың тұздылығы әдетте онда еріген химиялық заттардың жалпы
2-кесте
Адам қаны мен әлемдік мұхит
Химиялық элемент Қалпына келу жылдамдығы
Мұхит суы
адам қаны
Хлор 49,3 55,0
Натрий 30,0 30,6
Оттегі 9,9 5,6
Калий 1,8 1,1
Кальций 0,8 1,2
тұщы су
туздылау
аз тұзды
түзды және өте тұзды
рапа — 50 г/л
Теңіз суында шамамен 35 г/л түз (3,5% немесе
Адам суды оны аайдалану маңсатына байланысты бағалайды: ауыз
Ауыз судың сапасын бағалауда химиялық критерийлермен қатар бактериологиялық
судағы бактериялардың жалпы саны, ол судың 1 миллиметрінде
ішек таяқшасы тобының бактерияларының саны арқылы. Ол коли-индекс:
Органолептикалық көрсеткіштерге судың иісі, түсі, дәмі, молдірлігі жатады.
Судың сапасының маңызды корееткімп опдагы оттегінін, болуы. Оған
Судың оттегімен қамтамасыз етілуі оттегін биологиялық пайдалану көрсеткіші
Суларда биологиялық ыдырауға төзімді заттар көбейіп келеді (мысалы,
ОБПК мен ОХПК көрсеткіштерінің қатынасы судың өздігінен тазару
Суды ластаушы заттар. Сулардың ластануы ең бірінші рет
Ластаушы заттардың басым бөлігін атмосфералық
Су жүйелеріне жылулық ластану айтарлықтай зиян келтіреді. Ол
Қазір бүкіл Планетада іс жүзінде қандай да бір
Атақты француздың мұхит зерттеуіпісі Жак Кусто егер оны
Егіншілікпен айналысатын аудандарда ауыл шаруашылығы судың негізгі ластаушысы
Мал шаруашылық кешендері кейбір аймақтарда негізгі мәселе болып
Судың жылулық ластануын да атап өтпеуге болмайды. Жылынған
Сулардың негізгі ластануы көбінесе олардың су обьектілерінен тыс
Суды пайдалануга оны қалдықтар мен қоқыстардан, соның ішінде
Орманды тасымалдауда пайдаланылатын өзендер, әсіресе солтүстік ағызу кезінде
Айтарлықтай теріс экологиялық нәтижелер су қоймаларына байланысты болады.
Мұнан да ауқымды мәселелер су қоймасын жою кезінде
Судың эвтрофикациясы
Судың эвтрофикациясы деп судың
Эвтрофикация мысалында экологияның маңызды құбылыстары, тізбекті табиғи реакциялар,
Эвтрофикацияның нәтижесі балдырлар мен басқа өсімдіктердің қарқынды өсуі,
Сулы ортада аталған әсер судың маңызды қасиеті —
Эвтрофикацияны табиғи және антропогенді факторлар туғызады. Олардың әр
Табиғи эвтрофикация баяу жүреді және су қоймасының маңызды
Эвтрофикация кезінде тек судың химизмі ғана өзгермейді, сондай-ақ
Су тапшылығы мәселесін шешу
Су қорының сандық
суды аз пайдаланатын технологияларды қолдану;
өндірістік жагдайда суды
өндірістік процестерде
ауыз су, тамақ
судың ысырап болмауын және суды өлшем беруді қамтамасыз
тұтынушыларға жеткізу кезінде және әкетуде судың ысырап болуына
суға экономикалық тұрғыдан
Іс жүзіндегі
су қоймаларын
қайтымсыз шығын болатын
суармалы егіншілікте суды тиімді пайдалануда жетілдірілген технологиялар мен
Су ресурстарынық сандық сарқылуы, көбінесе әр түрлі ластаушылар
Қорытынды
Өздеріңіз көріп отырғандай, курстық жұмыста Қазақстанның, сонымен қатар
Болашақ ұрпақтардың дамуы үшін экологиялық тұрақтылықты сақтап қалу
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Ж.Жатқанбаев. Экология негіздері. Оқулық – Алматы: “Зият”, 2003ж.-212б.
А.Көшербаев.Тау–кен және байыту өндіріс экологиясы. әдістемелік нұсқау.
Е.Шілдебаев. Қызық экология. Әдебиет
Оспанова. Экология негіздері. Алматы: 2002ж.
1
ЭКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ
Экологияның ғылым ретінде анықтамасы
Экология ғылымы туралы ақпарат
Экология ғылымы
Жалпы экология және оның даму тарихы
Экологияның қалыптасу тарихы мен кезеңдері. Қазіргі таңдағы экология ғылымының құрылымы туралы ақпарат
Тауар – ақша қатынасы жағдайында табиғатты пайдалану
Экология ғылымы туралы
Экология ғылымы - дүниеге көзқарас
Экологияның даму тарихы