Аграрлық құқықтың қайнар көздерінің түсінігі
Жоспар.
I.Кіріспе.
II.Негізгі бөлім.
1. Аграрлық құқықтың түсінігі және оның пәні
2. Аграрлық қатынастарды құқтық реттеу әдістері
3. Аграрлық құқықтың қайнар көздерінің түсінігі
4. Аграрлық құқықтың қайнар көздерін саралау
5.Қазақстан Республикасының Конституциясы аграрлық құқықтың қайнар көзі ретінде
III.Қорытынды.
Кіріспе.
Аграрлық құқық пәні - басқа құқық салалары пәндері
Ауыл шаруашылығы өндірісінің ерекшеліктері аграрлық құқықтың да ерекшеліктерін
ауыл шаруашылығы, өндіріс үшін тамақ және ауыл шаруашылығы
экономиканың басқа салаларымен салыстырғанда ауыл
шаруашылығында жер өндірістің негізгі құралы болып табылады,
ал басқа салаларда олар өз объектілерін, яғни өз
орналастыратын жер ретінде қарастырылады;
жерден басқа, ауыл шаруашылық өндірісінде өндірістің негізгі
құралы ретінде тірі организмдер пайдаланылады, ал басқа салаларда
мұндай жоқ;
ауыл шаруашылық өндірісі топыраққа және табиғи-климаттық
жағдайларға және адамның еркіне байланысты емес басқа да
жағдайлармен байланысты;
- ауыл шаруашылығына маусымдық және өндірістің кезеңділігі
(циклділігі) тән. Мысалы, жазда, көктемде және күзде жұмыстардың
көпшілік мөлшері жасалады. Бұл контекстен ауыл шаруашылық кәсіпорындары
- ауыл шаруашылық өндірісінің кезеңділігі өсімдік және жануарлар
1. Аграрлық құқықтың түсінігі және оның пәні
Бірақ қазіргі кезде заң ғылымдарында мәні бойынша "ауыл
Бір ғалым-заңгерлер аграрлық құқықты жеке сала ретінде бөліп
Осыдан аграрлық құқық - ауыл шаруашылығы тауар өндірушілершің
Бірқатар ғалымдар екінші қатардағы құқықтық құрылымдар ретінде кешенді
Кешенді құрылымдарға кіретін заңдық нормалар өздерінің бастапқы құрылымында,
Сонымен қатар, әлеуметтік шындықтың санаты ретіндегі құқық саласының
Құқық жүйесінде осы уақытқа дейін құқық жүйесін және
Сондықтан аграрлық құқық кешенді құқық саласы болып табылады
Бірақ аграрлық құқық саласының жақтастары кешенді сала теориясына
Б.А. Воронин кешенді құқық саласының пәні белгілі қоғамдық
Біз, бүгінде, аграрлық құқықтың пайда болуы, мазмұны, даму
Аграрлық құқықтың өз бетіншелігі кез келген құқық саласының
Осы айтылған теориялық алғышарттардан А.И. Бобылев аграрлық құқықтың
орыпдары мен ұйымдарының қызметін ұйымдастыру бойынша қоғамдық қатынастардың
Қазақстандық құқық жүйесінің ерекше саласы ретінде аграрлық құқықтың
Аграрлық құқық пәпінің маңызды құрамдас элементі ауылдың әлеуметтік
Аграрлық құқықтың негізгі попіп аграрлық заңдар иемесе оларды
Зацдар саласы - қоғамдық қатынастардыц ыақты саласын реттейтін
Аграрлық заңдар ауыл шаруашылық қызметі саласында пайда болатын
Бұл жағдайда ауыл шаруашылық қызметі өсімдік және мал;
Бұл аграрлық заңдар агроөнеркәсіптік кешенді (бұдан әрі -
Егер құқықтық реттеу пәні аграрлық құқық нормаларының нені,
Белгілі құқық саласын ашып көрсетудің маңызды өлшемі (критерий)
Құқық саласының құрылуының маңызды өлшемі ретінде құқықтың қайнар
Аграрлық құқық саласының құрылуында субъективтік фактор ретінде құқық
Аграрлық құқық ауыл шаруашылық және онымен байланысты басқа
2. Аграрлық қатынастарды құқтық реттеу әдістері
Заң әдебиеттерінде кез келген құқық саласы бірыңғай қатынастарды
Профессор В.В. Лазарев те құқықтық реттеудің осы әдістерін
Сондай жағдайда профессор А.И. Бобылевтің былайша ойы дұрыс,
Қазақстан Республикасы аграрлық құқығының тек өзіне ғана тиісті
Бірақ қазіргі кезде аграрлық құқыққа императивтік және диспозитивтік
Императивтік әдіс субъектілердің құқықтарын анықтауда міндетті бұйыру мен
Тыйым салу және тікелей бұйыру әдістері әскери кезеңге
Жалпы нарықтық экономика, сонымен қатар аграрлық секторда тек
дұрыс дами алмайды. Сондықтан біздің экономикада басым болған
Нарықтық экономикаға өтуге байланысты жеке құқықты қолдану аясы
Ауыл шаруашылығындағы жеке құқықтық сала - аграрлық коммерциялық
Әдебиеттерде реттеудің экономикалық әдістері бар екендігі туралы негізді
Аграрлық құқықтыц қағидалары - аграрлық қатынастардың құқықтық реттелу
Аграрлық құқықтың негізгі қағидаларының қатарына Н.Н. Веденин мына
аграрлық кәсіпкерлік еркіндігі және шаруашылық нысан таңдау еркіндігі;
ауылдағы меншік нысанының және шаруашылық нысанының көптігі;
аграрлық кәсіпкерлік субъектілерінің теңдігі және агроөнер-кәсіптік кешендегі әр
агроөнеркәсіптік кешен дамуының артықшылығы;
агроөнеркәсіптік кешенді мемлекеттік қолдау;
азаматтардың толық тамақтануға құқығы;
ауыл шаруашылық тауар өндірушілердің өндірістік-шаруашы-
лык қызметіне мемлекеттік органдардың араласпауы.
Е.Л. Минина арнайы қағидаға ауыл шаруашылық өндірісінің ерекшеліктерін
Аграрлық құқық заң ғылымдарының бір саласы ретінде -
Аграрлың қүқық гылымының пәні құқық туралы ілім, аграрлық
Аграрлық құқық оқу пәні ретінде - бұл ең
Аграрлық құқықтың ғылым және оқу пәні ретіндегі жүйелері
Жалпы бөлімде аграрлық құқықтың жалпы институттары оқытылады. Олар:
Аграрлық құқықтың ерекше бөлімі ауыл шаруашылық коммерциялық ұйымдары
Аграрлық құқықтың арнайы бөлімі шеттелдердегі аграрлық құқықтың негізгі
3. Аграрлық құқықтың қайнар көздерінің түсінігі
Аграрлық құқықтың қайнар көздерінің түсінігі туралы мәселе құқық
"Құқықтың қайнар көзі термині тиісті құқықтық норманың мазмұнын
Сонымен қатар әр саланың қайнар көздері оларды құқықтың
Аграрлық құқықтың қайнар көздері аграрлық қатынастарды Құқықтық реттеу
Аграрлық қатынастарды реттейтін нормалардың көпшілігі ауыл шаруашылығы қызметімен
Кешенді құқық саласының қайнар коздері ретіндегі аграрлық құқықтың
Аграрлық-құқықтық ғылымда аграрлық қатынастарды реттейтін құқықтың негізгі салаларының
Аграрлық құқықтың қайнар көздері дегеніміз - агроөнеркәсіптік кешен
Б.А. Жетпісбаевтың ойынша, аграрлық құқықтың қайнар көзі дегеніміз
Сонымен қатар осы еңбегінде Б. Жетпісбаев аграрлық құқықтың
Г.Е. Быстровтың ойынша, аграрлық құқықтың қайнар көзі дегеніміз
4. Аграрлық құқықтың қайнар көздерін саралау
Аграрлық құқықтың қайнар көздерін анықтау бірқатар қиындықтарға әкеп
1. Заңдық күшіне байланысты заңдарға және заңға негіз
Берілген анықтама аграрлық құқықтың қайнар көздерінің түсінігінің мазмұнын
а) заңдар - Қазақстан Республикасының Парламентімен қабылданған нормативтік
б) қалған барлық нормативтік аткілер заңға негіз актілер
локальдық нормативтік-құқықтық актілер де жатады.
Нормативтік құқықтық актілерді шығарушы органдары бойынша.
Аграрлық құқықтық қатынастардың субъектілері бойынша.
4. Құқықтық реттеу пәні бойынша және т.б.саралау ол
Аграрлық қатынастардың субъектілері бойынша саралау әр түрлі ауыл
Аграрлық құқықтың қайнар көздері құқықтық реттеу пәні бойынша
Аграрлық-құқықтық ғылымда аграрлық құқықтың қайнар көздерін құқық шығармашылық
Тапсырма бойынша құқық шығармашылық ауыл шаруашылық кәсіпорындары, шаруалардың
1998 жылғы 24 наурызда қабылданған "Нормативтік құқықтық актілер
Нормативтік құқықтық аткілердің негізгі түріне мыналар жатады:
Конституция, конституциялық заңдар, кодекстер, заңдар;
Қазақстан Республикасы Президентінің Конституциялық заң
күші бар Жарлықтары; Қазақстан Республикасы Президентінің заң
күші бар Жарлықтары; Қазақстан Республикасы Президентінің басқа
да нормативтік-құқықтық Жарлықтары.
Қазақстан Республикасы Парламентінің және оның палаталарының нормативтік қаулылары.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің аграрлық қатынастарды реттеу саласындағы нормативтік
Конституциялық Кеңестің және Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік
6. Қазақстан Республикасы министрлерінің және басқа да
орталық мемлекеттік органдардың басшыларының нормативтік бұйрықтары.
7. Маслихаттардың және әкімдердің нормативтік құқықтық шешімдері.
Нормативтік құқықтық актілердің туынды түріне мыналар жатады:
Регламент - белгілі бір органның немесе оның құрамдас
Ереже - белгілі бір мемлекеттік органның немесе оның
Тәртіп - белгілі бір қызмет түрінің ұйымдастырылуының және
Нұсқау - белгілі бір қоғамдық қатынастың саласында заңның
Аграрлық құқықтың қайнар көздерін саралау басқа да белгілерге
сәйкес жасалуы мүмкін.
Реттеу пәні бойынша жалпы және арнайыға бөлінеді. Жалпы
аграрлық қатынастарды да, сонымен қатар басқа да қоғамдық
қатынастарды реттейтіндігімен және оның реттеу аясы кеңдігімен
сипатталады. Мұндай актілер қатарына Қазақстан Республикасының
Конституциясы жатады. 1
Арнайыға тек аграрлық қатынастарды реттейтін актілер жатады. Мысалы,
Заңдардың саласы бойынша, мысалы, Қазақстан Республикасының Жер кодексі,
Құқықтық реттеу сипаты бойынша материалдык және іс жүргізушілік
Материалдық сипаттағы нормативтік құқықтық актілер - олар құқықтың
Аграрлық құқықтың материалдық нормаларының көптеген мөлшері іс-жүргізу әрекеттерін
Мазмұны бойынша, мысалы, әр түрлі ауыл шаруашылық құрылымдарының
Аграрлық қатынастарды реттеудегі мәні, дәрежесі бойынша аграрлық құқықтың
Негізгі нормативтік-құқықтық актілер әрекет ететін заңның қүрылысын құрайды
Көмекші нормативтік-құқықтық актілер, әдетте, техникалық-заңдық сипатта болады және
Көмекші нормативтік-құқықтық актілердің болмауы негізгі нормативтік-құқықтық актілердің қолданылуын
Нормативтік құқықтық актімен қоса аграрлық құқықтың қайнар көздері
Шарт - тәртіп ережелерінен тұратын, осы субъектілерге ғана
Мысалы, ауыл шаруашылығында болатын барлық шаруашылық қатынастар негізінен
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 383-бабына сәйкес, шарт тараптар
Егер шарт жасалғаннан кейін шарт жасалған кезде қолданылып
Шарт- құқықтың қайнар көздеріне қойылатын барлық талаптарға сәйкес
- біріншіден, шарттың қатысушыларының орындауы үшін
міндетті тәртіп ережелерін қамтиды, ерікті түрде шарттың барлық
жағдайлары орындалмаған жағдайда мемлекеттің күштеу шаралары
қолданылады;
екіншіден, шарт шартта көрсетілген мерзімде, кеңістікте және
тұлғалар арасында жүзеге асады және осы уақыт арасында
күші болады. Өзінің заңдық күшін шарт жасалған мерзім
уақытта жояды немесе шартта көрсетілген талаптар мерзімінен бұрын
орындалған жағдайда, немесе шартты бұзу салдарынан оның күші
жойылады.
үшіншіден, шарт тең құқықтық мүмкіндікке ие субъектілер
арасында қалыптасатын қатынастарды реттейді және келісімге келу,
заңдылық, құқықтық қорғалу және т.б. қағидаларға сүйенеді.
Нормативтік шарттар мемлекетішілік және халықаралық, құрылтай және жай,
Аграрлық құқықтың қайнар көздерінің ішінде ерекше орынға халықаралық-құқықтық
көздері танылады. Қазақстанмен күші танылған халықаралық құқық нормалары
Қазақстан Республикасы Азаматтық құқық нормалары қамтитын көптеген халықаралық
Халықаралық шарттардың ұлттық заңдарға қарағанда басымдығы туралы тәртіп
Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 13 қарашадағы №103-2 заңымен
Аграрлық құқықтың қайнар көздерінің көрсетілген тізімінде көрсетілмеген. Әдет-ғұрып
Азаматтық кодекстің 3-бабына сәйкес азаматтық қатынастарды әдет-ғұрып нормаларымен
Іскерлік айналымның неғұрлым кең тарағаны және маңыздысы белгіленіп,
5.Қазақстан Республикасының Конституциясы аграрлық құқықтың қайнар көзі ретінде
Қазақстан Республикасының Конституциясы барлық аграрлық зандардың дамуы үшін
Конституциялық нормалар тікелей әрекет ететін құқықтық нормалар болып
Қазақстан Республикасының Конституциясы адам мен азаматтың аграрлық құқықтары
Қазақстан Республикасының Конституциясы меншікті экономикалық қатынас жүйесінде жекелеген
Қазақстан Республикасында мемлекеттік меншік пен жеке меншік танылады
Меншік иесі өзіне тиесілі мүлікке қатысты кез келген
Конституцияның жерге және басқа да жер ресурстарына меншік
Бүгінгі таңда жеке меншікті, азаматтық қоғамның негізгі құндылығы
Ауыл шаруашылық коммерциялық ұйымдарының қызметі үшін және оларды
кәсіпкерлік қызмет саласындағы азаматтардың құқықтары мен
міндеттері;
жер мен басқа да табиғи ресурстарға меншіктің түрлері
нысандарын анықтаушы;
еңбек қатынастарын реттеуші;
табиғат пайдалану және қоршаған ортаны қорғау саласында
мемлекеттік органдар жүйесін, олардың қүзыретін бекітетін1.
Конституциялық нормалардың мұндай саралануын Қазақстан Республикасының Конституциясында да
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында "Казақстан Республикасы өзін демократиялық,
Қазақстан Республикасының Конституциясының 26-бабына сәйкес:
Әркімнің кәсіпкерлік қызмет еркіндігіне, өз мүлкін кез келген
Кәсіпкерлік - меншік түрлеріне қарамастан, азаматтар мен заңды
Қорытынды.
Сондықтан Қазақстан Республикасының Конституциясында қарастырылған кәсіпкерлік қызмет үшін
Мемлекет кәсіпкерлік қызмет еркіндігіне кепілдік бере отырып, оның
Ауыл шаруашылық кәсіпкерлерінің еріктілігін қамтамасыз ете отырып, мемлекет
Қазақстан Республикасының Конституциясында еңбек туралы режелер жаңадан анықталған.
Осыған орай, ауыл шаруашылық еңбеккерлері ауыл шаруашылық еңбеккерлерінің
Әдебиеттер.
1.'Теория государства и права. / Под ред. Бабаева
2.Аграрное право. Учебник для вузов. / Под ред.
3.Воронин Б.А. Аграрное право как отрасль права, отрасль
4.Аграрное право. / Ответ.ред. БыстровГ.Е., Козырь М.И. М:
5.Жетписбаев Б.А. Аграрное право РК. Алматы: Дәнекср, 2000.
3
Аграрлық құқық
Аграрлық құқықтық қатынастарды мемлекеттік құқықтық реттеу тетігі
Ауылшаруашылықтық (аграрлық) құқық негіздері (Дәрістер жинағы)
Жер құқығы
Елді мекендер жері
Жерге меншік
Қазақстандағы аграрлық құқықтың қалыптасуы және аграрлық заңнаманың даму тарихы
Құқықтың дамуы және түрлері
Мемлекет және құқық теориясы оқу құралы
Аграрлық қатынастарды экономикалық реттеу