Кепіл құқығының тоқтауы
Жоспар
Кіріспе.................................................................................................................3
Негізгі бөлім
І. Банк кепілдігі түсінігі..................................................................................4
1.1 Кепіл ұғымы, сипаты және объектісі.........................................................4
1.2 Кепілдің туындауының негіздері................................................................9
ІІ.Кепілдікті тіркеу және құқықтық реттеу.............................................11
2.1 Банктік кепілді тіркеу.................................................................................11
2.2.Банктік кепілді құқықтық реттеу көздері................................................20
ІІІ.Банктік кепілдік түрлері,мазмұны және тоқтатылу негіздері....24
3.1.Банктік кепіл түрлері..................................................................................24
3.2.Кепіл құқығының мазмұны және оны жүзеге асыру..............................30
3.3. Кепіл құқығының тоқтатылуы.................................................................33
Қорытынды......................................................................................................37
Пайдаланылған әдебиеттер..........................................................................38
Кіріспе
Курстық жұмыстың тақырыбы «Банк кепілдігі». Бұл жұмыста мен
Кепіл (кепілдік құқық) деп несие берушінің міндеттеме бойынша
Мүлік айналымында несиенің маңызы зор. Несиелік міндеттеменің орындалуын
Банктік кепілдік – Банктің басқа ұйым (Бенефициар), банктер
“Принципал” –оның сұранысы бойынша және жауапкершілігімен Бенефициар алдындағы
Әрі қарай банктік кепілдік ұғымына толығырақ тоқталып,мазмұнын тереңірек
І. Банк кепілдігі түсінігі
1.1. Кепіл ұғымы, сипаты және объектісі
Банктік кепілдік - егер принципал бенефициарға алдын ала
Банк (италянша bankо — үстел) — ақша қаржылары
Кепілдің акцессорлық сипаты. Кепіл өзінен өзі болмайды, ол
Кепілмен қамтамасыз етілген міндеттеме бойынша несие берушіде екі
Кепіл объектісі. Кепіл қатынасында керсетілген борыш төленбеген жағдайда
________________________
1 Комментарий к Гражданскому Кодексу Республики Казахстан, Общая
жауапкершілігіне алған міндеттеме бойынша сол заттарға және оның
Кепіл обьектісі (заты) белгілі бір құндылығы, бағалылығы бар,
Жылжитын да, жылжымайтын да, пайдаланылатын да, пайдаланылмайтын да
Ортақ меншіктегі заттар да кепіл объектісі бола алады.
Кепілге салу үшін белгілі бір талаптар орындалған жағдайда
Ақша кепілінде кепіл заты ретінде қолма қол ақшаның
_________________________
2.Басин Ю.Г. Юридические лица по гражданскому кодексу РК:
Банк есеп шотының кепілін немесе банк салымын ақша
Ақшаны қамтамасыз ету заты ретінде пайдаланудың өзгедей шарттық
Кепілге қарағанда, кепілдік жарнада ақша несие берушіге негізгі
Қамтамасыз ету заты ретінде ақша камтамасыз етудің кепілзат
Ақша кепілінен әртүрлі ақылы шарттардан алынатын ақша талаптарын
Мүлікті жалдағанда оның қайтарылуын қамтамасыз ету үшін ақша
Кепіл нысанын несие берушінің талаптарын қанағаттандыру үшін сату
Кепіл нысанын сатудың қажеттігі кепіл құқығының, объектісі ретінде
Шектеулі айналым қабілеті бар мүлік, олардың мүліктік айналымын
Кепіл туралы және кепіл нысаны туралы заңнамада мүліктің
Жеке мүліктік емес игіліктер мен құқықтар: өмір, денсаулық,
Кепіл қатынастарының тараптары. Кепіл қатынастарына кемінде екі адам
Кепіл ұстаушы, әдетте, негізгі қамтамасыз етілетін міндеттеме бойынша
______________________
3 Басин Ю.Г. Избранные труды по гражданскому праву/Сост
Кепіл беруші негізгі қамтамасыз етілетін міндеттеме бойынша борышкер
Жалпы ереже бойынша, затты кепілге беруші оның меншік
Мемлекеттік кәсіпорынның негізгі қорына жататын мүлікті кепілге беру
Кепіл туралы келісімнің формасы. Кепіл туралы шарт жазбаша
Қазіргі кезде кепіл туралы шартты нотариалдык куәландыру қажет
Ортақ меншіктің, әсіресе мемлекеттік тіркеуге жататын меншіктің қатысушыларының
______________________
4 Витрянский В.В. Гражданский кодекс о юридических
1.2.Кепілдің туындауының негіздері
Жалпы ереже бойынша, кепілдің туындауының негізі шарт болып
Біріншіден, кепіл заң актісінің негізінде туындауы үшін заң
Мысалы, кепіл берушіге орнына басқа мүлік беріп кепіл
Кепіл туралы шарт. Кепіл туралы шарттың мазмұны үшін
Кепіл нысаны туралы талапта нақты мүлікті кепіл нысанына
Тектік белгілерімен анықталатын нәрселерді кепілге өтюзгенде тектік белгілер,
Айта кететін бір жағдай — кепіл нысанын бағалау
Жылжымайтын мүлік кепілін құқықтық реттеудің ерекшелігі сонда, тараптардың
Кепіл туралы шарттың кепілге салынған мүліктің тараптардың қайсысында
Кепіл туралы шарттың күшінде болу кезеңінде кепілге салынған
__________________________________
5.Басин Ю.Г. Юридические лица по гражданскому Законодательству Республики
6 Братусь С.Н. Субъекты гражданского права. - М
ІІ.Кепілдікті тіркеу және құқықтық реттеу
2.1.Банктік кепілді тіркеу
Жалпы ереже бойынша мемлекеттік тіркеуге жататын мүліктің кепілі
Кейбір жағдайларда ғана болмаса, жылжитын мүлік міндетті мемлекеттік
Мемлекеттік тіркеуге жататын өзге жылжитын мүліктің кепіліне қатысты,
Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 30 маусымдағы Жылжымайтын мүлікті
7 .Богданов. Сущность юридического лица, современные
анықтауда көрініс табады. Жылжитын мүліктің кепілін бұлай тіркеу
Егер тараптар мұндай жылжитын мүлік кепілін тіркеу туралы
Бұл заң, сондай-ақ, жылжитын мүлікті кепілге қайта салуға
Кепілдің субъективтік құқығы. Кепіл құқығы кепіл құқық қатынастарында
Тіркеуге жататын мүлікті кепіл нысаны ретінде пайдаланғанда, жалпы
______________________
8 Гражданское право. Том 1. Учебник. Отв. ред.
Кепіл құқығының туындауы туралы ережені қолданғанда кепілмен тек
Кепіл құқығының туындау ережесін қолдануды шектейтін басқа да
Бұл көрсетілген жағдай үшін ең қолайлы кепіл түрі
Айналымдағы тауарлар кепілінде кепіл құқығының құрамына, сонымен қатар,
Айналымдағы тауарларға кепіл құқығы кепіл нысанына шарт жасалған
Кепіл нысанын жоғалту немесе оның толық бүлінуі кепіл
Егер кепілге салынған мүлік сақтандырылған болса, кепіл құқығы
Кепіл ұстаушының және өзге де адамдардың кепіл нысанына
Кепіл ұстаушының өзге несие берушілер алдындағы артықшылық құқығы
АК-ның 299-бабының 1-тармағының алғашқы редакциясында кепіл ұстаушы "заң
9 Көптеген заңгерлер сын айтқанмен, мұндай пікірлер заң
нормативтік құқықіық актілер туралы Заңның 6-бабының нормаларына сәйкес
Кепіл ұстаушының артықшылық құқығынан алып тастау мәселесі бойынша
АК нормалары мен заң актілері иерархиясында төмен тұрған
Кепіл ұстаушының құқығының сөзсіз артықшылығы АК-да ол үшін
Кепіл ұстаушының артықшылық құқығынан алып тасталынатындардан кепіл міндеттемесінің
_______________________
10Гражданское право. Учебник. Часть 1. Издание третье, переработаниое
Занды тұлға өз еркімен тарағанда оның барлық несие
Сонымен қатар, тарату комиссиясы өзге несие берушілердің талаптарын
АК-ның 1080-бабына сәйкес, мұра қалдырушының қайтыс болар алдындағы
11.Гражданское право в 2-х томах. Т.. /
болса, бұл шығындардың орнын толтыру үшін ендіру мұра
Кепіл мүлкін ашық сауда жүргізбей жеке тәртіпте сатқанда
Жеке кәсіпкер банкрот болған жағдайда жеке кәсіпкер кепіл
АК-ның 2І-бабының 4-тармағы әрбір кезектіліктегі несие берушілердің талаптарын
Мұндай жағдай занды тұлға банкроттыққа ұшырағанда да болады.
Бұл ретте АК-ның 51-, 55-бабына және банкроттық туралы
Айта кететін бір жағдай - АК-ның 3-бабының 3-тармағына
12 Кулагин М.И. Предпринимательство и право: опыт Запада.
13 Климкин С.И. Юридические лица по законодательству Республики
туралы Заңға қайшы келмейтін бөлімінде реттеледі. Банктер және
АК-да ақтайтын процедуралар жүргізгенде несие берушілер құқықтарының дауларын
__________________________________________
14 Красавчиков О.А. Сущность юридического лица. Сов. Государство
2.2.Банктік кепілді құқықтық реттеу көздері
Кепіл институты Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасы үшін дәстүрлі
Кепіл құқық қатынастарын реттейтін негізгі нормативтік актілер -
Сонымен қатар, жылжымайтын мүлікпен мәмілелерді тіркеу, қажеттігіне байланысты
Жер учаскелері және жер пайдалану құқығы кепілінің ерекшеліктері
Жер қойнауына құқық кепілінің, сондай-ақ пайдалы қазбалар кепілінің
Бағалы қағаздар кепілінің ерекшеліктері бағалы қағаздар туралы заңнамада,
Валюталық құндылықтар кепілін құқықтық реттеудің ерекшеліктері 1996 жылғы
15 Курс лекций - М.: Издательство БЕК, 1994.
жүргізу Ережелерінде (Әділет министрлігінде 2001 жылғы 3 шілдеде
Кепіл жөніндегі сыртқы экономикалық шарт бойынша қолданылатын құқыққа
Кәсіпорындардың, ғимараттардың, пәтерлердің, жер учаскесіне құқықтың және басқа
2002 жылғы 17 қаңтардағы ҚР Заңымен АК-ның 299-бабы
Сондай арнайы заң актілерінің бірі - Қазақстан Республикасының
16 Мұханова А.А. Заңды тұлғалардың құқықтық жағдайы. Қарағанды.
мәселелер бойынша теңіз кемелерінің, ішкі суда жүзетін кемелердің,
АК-ның 299-бабының 3-тармағына сәйкес "Сауда мақсатында теңізде жүзу
Кепілмен қанағаттандырылатын талаптар. Жалпы ереже бойынша, несие берушінің
Сонымен қатар өндіртіп алуды кепіл нысанына аудару кезінде
Несие берушінің талаптарын, ол талаптардың кепіл белгіленген кездегі
Біріншіден, егер кепіл белгіленгеннен кейін сол кепілмен қамта-масыз
Екіншіден, кепілмен міндеттемені кепіл ұстаушының талаптарын қанағаттандыру кезіндегі
Несие берушінің талаптарын қанағаттандыру көлемін салынған мүлік құнынан
__________________________________
17 Новицкий И.Б. Римское право. Ассоциация “Гуманитарное издание”
ІІІ.Банктік кепілдік түрлері,мазмұны және тоқтатылу негіздері
3.1.Банктік кепіл түрлері
Кепілді топтастыру кепілді құқықтық реттеу үшін елеулі маңызы
Кепілді түрге бөлудің басқа бір негізі — кепіл
Бұл түрлердің әрқайсы, мүлікке, кепіл құқық қатынастарының субъектілеріне
Бұл ретте заттардың кейбір түрлерін кепілге салу үшін
Қолданыста емес жылжитын заттар кепілзатқа да, ипотекаға да
________________________
18 Римское государственное право. Учебник / Под редакцией
Заттар кепілі — ипотекадан және кепілзаттан басқа болып
Ақша кепілі кепілдің айрықша бір басқа түрі болып
Ипотека конструкциясын пайдаланып ақшаны кепіл берушінің иелігінде және
Ақшаны банкке салу міндеттемесі ақша кепілінде банктің кепіл
Кепіл нысаны болып табылатын ақша арнайы банк салымына
Мұндай салым шартты салымдар туралы ережеге бағынады, ол
______________________
19 О.Н.Садиков Гражданское право России. Часть первая
20 С.Н.Братусь. Субъекты гражданского права, Госюридат, М., 1950.
АК-ның 301-бабында көзделгеніне қарамастан, ақша кепілі АК-ның 765-бабына
Ақшаны банк есепшотына кепіл нысаны ретінде, яғни банк
Ақша кепілі банк салымының кепілінен немесе банк есешпотының
Кепілдіктердің алуан түрі бар:
Банктік кепілдік ұсынылған /конкурстық/ тендерлік кепілдік (Bid Bond)
Орындаудың банктік кепілдігі (Performance Bond) – Банк (Кепіл
Аванстық төлемді қайтару кепілдігі (Advance Payment Guarantee) –
Контркепілдік – міндеттеме, ол арқылы Банк Өтініш берушінің
Міндеттемелерді орындау кепілдігі (кеден мүшелері пайдасына) – бұл
Төлем кепілдігі (Payment Guarantee) – бұл келісім бойынша
Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк
________________________
21 Справочник директора предприятия / Под ред. М.Г.Лапусты.
22 Төлеугалиев Ғ. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы.
1. Айтылған ескертпелер мен ұсыныстарды ескере отырып, банк
2. Банктiк қадағалау департаментi (Б.К. Жауғаштина) банк үстiнен
Шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін – меншік құқығы пайда
Төлеу тәсілі.
1.Мына төлем карталарының көмегімен төлеу:
VISA, Mastercard, Maestro;
барлық банктердің төлем карталарын ұстаушылар үшін дистанциялық төлем
Ескерту: Интернет-транзациялар жүргізу қауіпсіздігі үшін кейбір банктер (Halykbank,
2. «Жинақбанкі» АҚ ЕБ жеке есеп-шотының көмегімен төлеу:
ҚР ҰСО ЭЦҚ (егер сізде ЭЦҚ болмаса, мына
жеке есеп-шотыңыздың нөмірі;
комиссия 100 теңге құрайды (төлем сомасына тәуелсіз).
3. Есеп-шот-өтінімдер бойынша төлем: Сіз порталда қалыптастырылатын төлемге
Есеп-шот-өтінім бойынша төлем қабылдайтын банктер тізілімі:
«Евразиялық Банк» АҚ банкінің есеп айыру-кассалық бөлімшелері;
«Альянс Банк» АҚ банкоматтары арқылы.
Төлем жасау тәртібі
Банк Қазынашылық арқылы ақша аударымы авторлану алынғаннан кейін
Қате төленген сомаларды қайтару тәртібі ҚР заңнамасына сәйкес
Салық төлеушінің жеке есеп-шотына аударуды Салық Комитеті жасайды,
Ақша кепілінде банкке қамтамасыз ету ретінде салынған ақша
Қазақстан Республикасының 1197 жылғы 11 шілдедегі "Қазақстан Республикасының
Бұл ретте АК-ның 303-бабы 5-тармағының жаңа диспозитивтік редакциясы
Кепілдің заңнамада келтірілген әрқилы түрлері сонымен аяқталмайды, азаматтық
________________________________
23 Гражданское право. Учебник. Часть 1. /Под ред.
24Қазақстан РеспубликасыАзаматтық кодексі. Жалпы бөлім Параграф 1, 12
3.2.Кепіл құқығының мазмұны және оны жүзеге асыру
Кепіл ұстаушының өз құқықтарын жүзеге асыруы қамтамасыз ететін
Борышкер мен кепіл беруші бір адам болып үйлескенде
Кепілмен қамтамасыз етілетін мерзімді міндеттемені белгіленген мерзімге орындамау
Кепіл нысанын өндіріп алуға аудару, жалпы ереже бойынша,
Шартта, сондай-ақ АК мен заң актілерінде көзделген жағдайларда
Мәжбүрлі соттан тыс тәртіпті қолдану мүмкіндігі кепіл туралы
Өндіріп алуды кепіл нысанына аудару оны ашық саудада
Өндіріп алуды кепіл нысанына мәжбүрлі соттан тыс тәртіпте
Кепілді кайталап салу. Кәсіпорындарда айналымдық қаражаттың тапшылығы, несиелердің
Жалпы ереже бойынша кепіл берушінің кепілдегі мүлікті келесі
Әртүрлі несие берушілер алдындағы міндеттемелерді қамтамасыз ету үшін
Мүлік кепілге қайталап салынғанда кепіл беруші әрбір келесі
Кейінгі кепіл ұстаушылардың алдыңғы кепіл ұстаушылардың құқықтары туралы
Мүлікті кепілге қайта салуға кепіл туралы шартта тыйым
_______________________
25 Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексі. Жалпы бөлім. 18-баптың
3.3.Кепіл құқығының тоқтауы
Несие берушінің кепіл құқығының негізгі міндеттемеге қосымша екендігі
Бірақ, мұнымен қатар, кепіл құқығы кепіл нысаны ретінде
Кепілге салынған мүлік жойылған жағдайда кепіл құқығы тоқтайды,
Кепілге салынған мүлікті заң актілерінде көзделген негіздер бойынша
Алынған мүліктің орнына өзге мүлік қойылған жағдайда алынған
Кепіл нысаны болып табылатын мүлік алынып, оның құны
Кепілге салынған мүлікті заң актілерінде белгіленген негіздерде және
Кепіл берушінің кепіл құқығын мерзімінен бұрын тоқтату жөніндегі
Кепіл ұстаушы кепіл шарты бойынша өз құқықтарын жүзеге
Кепілге салынған мүліктің құны несие берушінің талабын қанағат-тандыруға
______________________
26Гражданское право. Учебник. Ч. 1./ Под ред. А.П.
27Витрянский В.В. Гражданский кодекс о юридических лицах //
Жылжымайтын мүлік ипотекасының сол ипотека тоқтағанда негізгі міндеттеменің
Кепілдің тоқтауының жалпы негіздерімен қатар жылжымайпын мүлік ипотекасының
Кепіл шарты тіркелуге тиіс жағдайда кепіл туралы шарт
Кепілмен қамтамасыз етілген міндеттеме оны орындағандықтан немесе АК-ның
Негізгі міндеттеме бойынша борышты аудару кепіл құқығы тоқтайтын
Кепілмен қамтамасыз етілетін міндеттеме бойышпа борынпы аудару кепіл
Кепіл құқығын аудару. Кез келген мүліктік құқық сияқты
құқығы да кепіл міндеттемесінің мәнінен туындайтын, беру жөніндегі
ерекшеліктермен берілуі мүмкін.
Кепіл құқығын, оның ішінде заттық кепіл құқығын беруге
Кепіл туралы шарттың акцессорлығы (қосымшалығы) және оның негізгі
Негізгі қамтамасыз етілетін міндеттеме бойьгаша құқықтың өтуі оны
________________________________
28 О.Н.Садиков Гражданское право России. Часть первая
Қорытынды
Осы курс жұмысымды жазу барысында көптеген әдебиеттермен танысып
Банк кепілдігі (кең мағынада)- ақшалай немесе басқа
Банк кепілдігі (тар мағынада)- өз клиентiнiң ақшалай
Банктік кепілдеменің негізгі көріністеріне:
Банк төлемнің кепілдемесі;
келісім-шарттың тиісті орындауының кепілдемесі;
аванстың төлемінің қайтарымының кепілдемесі;
тендерлік кепілдеме(сөйлемнің кепілдемесі);
кредиттің қамсыздандыруының кепілдемесі;
банктік кедендік кепілдеме
Кепілдік жарнасында, кейбір тұстарда, кепілпұлдың сипаты бар, одан
Мен жоспарлаған мақсатыма жеттім деп ойлаймын.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Нормативті құқықтық актілер:
ҚР Конституциясы, 30.08.1995
ҚР Азаматтық Кодексі (Жалпы Бөлім). 27.12.1994.
Комментарий к Гражданскому Кодексу Республики Казахстан, Общая часть
Қазақстан Респубпивсының 16.01.2001 ж. "Өндірістік кооператив туралы" Заңы
Негізгі әдебиеттер:
1.Басин Ю.Г. Юридические лица по гражданскому кодексу Республики
2.Басин Ю.Г. Юридические лица по гражданскому Законодательству Республики
3.Басин Ю.Г. Избранные труды по гражданскому праву/Сост
4.Братусь С.Н. Субъекты гражданского права. - М .
5. Витрянский В.В. Гражданский кодекс о юридических лицах
6.В. Богданов. Сущность юридического лица, современные
7.Гражданское право. Учебник. Часть 1. Издание третье, переработаниое
8.Гражданское право. Том 1. Учебник. Отв. ред. М.К.
9.Гражданское право в 2-х томах. Т.. /
10.Грибанов В.П. Юридические лица. Изд. Московского университета, 1961.
11. Кулагин М.И. Предпринимательство и право: опыт Запада.
12. Климкин С.И. Юридические лица по законодательству Республики
13. Красавчиков О.А. Сущность юридического лица. Сов. Государство
14. Курс лекций - М.: Издательство БЕК, 1994.
15. Мұханова А.А. Заңды тұлғалардың құқықтық жағдайы. Қарағанды.
2
13
13
38
Міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету
Кепіл құқығының тоқтатылуы
Азаматтық істер бойынша міндеттемелерді орындау
Міндеттемені орындауды қамтамасыз ету
Міндеттемені бұзғандық үшін жауаптылық шарттары
Шарттың орындалуын қамтамасыз ету
Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды иелену
Азаматтық құқық - дәрістер жинағы
Меншік және меншік құқығы
Азаматтардың меншік құқығы