Коммерциялық банк
Аннотация
Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Банк ісінің сенімділігі мен тұрақтылығы».
Бұл жұмысты мен негізгі үш тарауға бөліп қарастырдым. Алдымен
Екініші бөлімінде Қазақстандағы Ұлттық банк және Коммерциялық банктің
Курстық жұмыс компьютерлік текстте берілген. Жұмыс көлемі ___
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1.Банк ісінің сенімділігі мен тұрақтылығы
2. Банк жүйесінің құрылымы мен атқаратын қызметі
2.1 Ұлттық банк
2.2 Коммерциялық банк
3. Қазақстан Республикасының банк жүйесінің дамуы
Қорытынды.
Пайданылған әдебиеттер тізімі:
Кіріспе
Банктің мәнін ашпас бұрын, алдымен оның осы заманғы ұғымын
Кейбіреулер оны мекеме, енді біреулері оны ұйым, үшінші біреулер
Ол банк мәнін зерделеудің мынадай әдістемелік негіздерін ұсынады:
банк мәнін макродеңгейде оның қызметімен байланыстыра отырып талдау;
оның мәнін әр түрі тұрпаттарына қарамастан банктің біртұтас жүйесі
банктің мәнін ашып көрсету оның басқа экономикалық институттардан айрықшаланатын
банк мәнін ашып көрсету оның құрылымын ашып көрсетуді қажететеді.
Әрине, банктің мәнін оның қандай да бір клиентке қатынасы
Банктер — несие беруге, ақша есептері мен құнды қағаздар
Паситвті операциялардың көмегімен Банк. өз қызметіне қажетті ақша қаржысын
Банктің өз қаржысы
Активті операциялар пайда алу мақсатымен құралған ақша қорын пайдалануға
Несие оның кімдерге берілетініне қарай да бөлінеді, мәселен,лкәсііпкерлерге, мемлекетке,
Инвестициялық банк операциялары құнды қағаз-дарды сатып алудан тұрады. Құнды
Активті және пассивті операциялар бір-бірімен тығыз байланысты. Бұл, әсіресе
Қазақстан Республикасының банктер жүйесі -ұлттық экономиканың басқа секторларымен салыстырғанда,
Қазіргі кездегі коммерциялық банктер — клиенттерге әр түрлі қызметтер
"Банк ісі" пәнін оқыту "Банктік құкық", "Инвестицияны қаржыландыру және
1.Банк ісінің сенімділігі мен тұрақтылығы
Банктік жүйе - нарықтық экономиканың ең маңызды және біртұтас
Банктердің және тауарлы-ақшалай қарым-қатынастардың дамуы тарихи тұрғыдан қатарлас жүрді
Қаржылық делдалдар осылай қоғамға ақша капиталын салааралық, ауданаралық үлестіру
Банктер нарықтық экономикада басты қаржылық делдалдар болып табылады. Өз
Осы жаңа міндеттемелер мен талаптарды жасау үрдісі қаржылық делдалдықтың
Әр түрлі көздерден ақша капиталын жинау арқылы банктер жалпы
Қаржылық институттар: банктер, сақтандыру компаниялары, зейнетақылық қорлар, инвестициялық
Депозит түрінде және
басқа жолмен берілетін
ақша қаражаттары
Ақша қаражаттарының жабдықтаушылары: (формалар, компаниялар, үкімет, жеке тұлғалар)
Тікелей инвестициялар жолымен Нарықта акциялар, обли-
акциялар, облигациялар және гациялар және басқа да
басқа да қаржы құралдарын
сатып алу арқылы ұсынылатын арқылы алынған ақша
ақша қаражаттары қаражаттары
Қысқа мерзімді капитал-дардың қаржылық нарығы (ақшалай нарық), ұзақ мерзімді
1- сызба. Қаржылық-несиелік институттардың қаржылық делдалдар ретіндегі ролі.
Несиелік жүйе "ертегідей күшке" ие бола отырып "нақты өндіріске
Банктік жүйенің мақсаты мен міндеттері негізінен экономиканы жалпы басқарудың
Экономиканы басқару процесінде банктер негізінен басқарудың экономикалық қатынастарын қөрсетеді,
Банктер есеп айырысу операциотарын жүргізудің тәртібін бұзғаны үшін айыппұл,
Банктер өз қызметтерін орындау кезінде функционалдық (экономикалық), салалық (министерстволар,
Банктер экономикалық басқарудың органы болғандықтан, оның өз клиенттерінің алдындағы
Банктерде басқарудың басқа оргавдарында жоқ ағымдағы ақпараттар болады. Ең
Ақша айналымы бірлікпен сипатталады. Қолма-қол және қолма-қолсыз ақша қозғалысының
Банктік жүйеде қоғамның барлық ақшалай қорларды шо-ғырландырған: мемлекеттік шаруашылық
Қоғамда белгілі-бір класқа ие коммерсанттар, кәсіпкерлер пайда болуда. Нарықтық
Бұл жағдайларда экономикада инфляцияның төмендеуінде және олардың нарықтық жолға
Инфляцияның төмендеуінің нәтижесі қайта қаржыландыру мөлшерлемесінің 300-ден 250%-ға дейін
Ұлттық банк үкіметтің шығындарына несиелер беруді максималды төмендетуде. Мұндай
Мемлекеттік меншікке реформа жүргізуде банктердің ролі маңызды. Банктердің активтері
Банктік реформа кәсіпорындарды жекешелендіруді қайта құруға және көп шығын
Банктік жүйенің реформасы инвестициялық қорлардың ролін жоғарылату және сауықтыру
Банк оның (банк) жүйесінің негізгі элементі болып табылады. Бұл
- оған біртұтастың органикалық бөлігі болуға, жалпы ойын ережесі
бірыңғай заң аясында, қоғамның заң нормалары шегінде
жұмыс істеуі қажет;
өзін-өзі реттеуге, банк жүйесінің баска элементтеріне
(банктік емес институттармен) өзара әрекеттесуге икемді
болуы керек.
Банктік жүйенің реформасы жеке кәсіпорындардың банктен несие алуларын қамтамасыз
Жекешелендіруіші кәсіпорындарға республикада банктік реформаны құрудың барысында қажетті ипотекалық
2 Банк жүйесінің құрылымы мен атқаратын қызметі
2.1 Ұлттық банк
Ұлттық банкінің басқару құрылымы мен қызметін ұйымдастырудың басқа да
Ұлттық банкі өзінің қызметтерін орындауы үшін басқарма, директорат, бас
Ұлттық банкінің ең жоғарғы басқару органы Ұлттық банк төрағасымен
мемлекеттік ақша-несиелік саясатын жасайды;
Ұлттық банкі шығарған, банктер ісіне қатысты нор-
мативтік актілерді бекітеді;
Парламент бекіткен тұжырым негізінде банкноттар
мен монеталардың номиналдық құнын және әшекейлік пішінін бекітеді;
Ұлттық банкінің банктермен және Қазақстан Респуб-
ликасының бюджетімен операциялар бойынша пайыз-
дық мөлшерлемесін бекітеді;
Қазақстан Республикасының валюталық айырбас бағамын анықтау тәртібін белгілейді;
сыртқы резервтерде сақтауға алатын сыртқы активтер типтерін бекітеді;
Ұлттық банкінің жұмысы туралы есеп береді, жылдық
жиынтық балансты қарастырады;
Ұлттық банк туралы Ережені, Ұлттық банк құрылымын бекітеді және
банктер және олардың филиалдары үшін экономикалық нормативтерін бекітеді.
Басқарма шешімдерін басқарма қаулылары формасында жүзеге асырады
ҚР Ұлттық банкнің басқару құрылымы
Басқарма
Директорлар кеңесі Төраға Төрағаның орынбасарлары
Ұлттық банкінің оталық аппараты
Департаменттер, дербес басқармалар және бөлімдер
Облыстық (аумақтық) басқармалар
Ұлттық банкінің тәуелсіз бөлімшелері Мемлекеттік сақтау орыны Банкноттық фабрика
Валютаны өзгертуге тек қана Қазақстан Республикасының Парламентінің құқы бар.
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының валютасын шет ел мемлекеттерінің ақша
Қолма-қол ақшаның айналымы, олардың банкінің кассасына үздіксіз оралып отыру
Қазақстан Республиқасында ақша банкноталарын өндіру жәңе коммерциялық банктерге инкассациялауға
Эмиссия - бұл мемлекетпен банкноталардың, монеталардың, бағалы қағаздардың шығарылуы.
Қолма-қол ақша түріңдегі эмиссия - айналысқа банкноталар мен моиеталардың
Қазақстанда теңгенің көп мөлшерде эмиссиялануының негізгі себептерінің бірі -
Бірақ 1995 жылы жағдай жақсара бастады, бұл кассалық түсімдердің
Депозиттік банктердің эмиссиясы депозиттік қарыздық операциялардың поцесінде іске асады.
Сонда айналымдағы ақша массасы: 100+85=185 ақша бірлігі болады. Бұл
Депозиттік банктердің эмиссиясын реттеу Ұлттық банкінің ақша базасы сияқты,
Ақша базасы - бұл Ұлттық банк шығаратын ақшалары. Оған
Артық резервтер дегеніміз банктердің Ұлттық банкіндегі корреспонденттік шоттардағы қалған
Ол ақша-несие саясатының құралдарын пайдаланумен іске асады. Бұл құралдары
Ақша мультипликаторының мөлшері міндетті резервтеу нормасына байланысты, өйткені міндетті
Бұл - айналымдағы қолма-қол ақшалардың банктерден тыс (болғанда) орналасқанда
Экономикадағы ақша айналысының жылдамдығы (бұл жағдайда банк жүйесі арқылы
Ақша айналысының жылдамды экономикалық монетаризация деңгейіне байланысты болады, ол
Монетаризация деңгейі 1989 жылы Францияда 68,5%,
Германида-64,5%, Ұлыбританияда-89,1%, АҚШ-та- 77,5%, Жапонияда - 116,7%! болды.
ауқымын бақылау;
-бүкіл банктік жүйесі үшін бірыңғай методологиялық
-негіздегі елдің бірыңғай есеп айырысу орталығы;
-есеп айырысу, есеп жүргізу және есеп беру ережесін орнату
Елімізде қолма-қолсыз есеп айырысудың екі ішкі жүйесі бар.
Біріншісі - коммерциялық банктер арасында тікелей есеп айырысу екіншісі
Тұрақты байланыстары бар клиентгердің операциясы бірқалыпты корреспондентгермен тікелей есеп
КСРО Мемлекеттік банк халық шаруашылығындағы есеп айырысулардың жетекшісі -
1988 жылдан кейін арнайы банктер пайда болған кезде ФАА
ФАА шоттар жүйесінің көмегімен банктер арасындағы есеп айырысулардың формалдығы,
Республикамызда банктік реформаның жүзеге асырылуы барысында есеп айырысудың бұл
Төлем құжаттарының барлық түрлерін өңдеуді, төлемдерді өтеуді, республиканың бүкіл
Қатысушының кез келген уақытта корреспонденттік шоттың жағдайы туралы ақпаратты,
Төлем жүйесінің реформасы шегінде екінші деңгейлі банктер операциондық күнді
Банктік жүйеде қоғамның барлық ақшалай қорларды шо-ғырландырған: мемлекеттік шаруашылық
Бұл жағдайларда экономикада инфляцияның төмендеуінде және олардың нарықтық жолға
2.2 Коммерциялық банк
Қазіргі коммерциялық банктер — бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға, сондай-ақ
Коммерциялық банктер мынадай белгілеріне байланысты жіктеледі:
1.Жарғылық, капиталдын қалыптасуына қарай:
мемлекеттік;
акционерлік;
жеке;
пай қосу арқылы (жауапкершілігі шектеулі серіктестік);
аралас (шетел капиталының қатысуымен).
2.Операцияларынын, түрлеріне қарай:
—әмбебап, яғни экономиканың барлық салаларына бірдей және кең көлемді
—маманданған, яғни бір ғана салаға қызмет көрсететін банктер;
3. Аумақ,тык, белгісіне карай:
халықаралық;
мемлекетаралық;
ұлттық;
аймақтық;
4.Салалык, белгісіне қ,арай:
өнеркәсіптік банктер;
сауда банктері;
ауыл шаруашылық банктері;
құрылыс банктері;
басқа.
5. Филиалдар санына карай:
филиалсыз; көп филиалды.
ҚР-дағы банктік жүйеде 01.07.2003 жылғы статистикалық мәліметтер бойынша қазіргі
Акционерлік банктердің жарғылың капиталы шығаратын акцияларын сатудан түсетін түсімдерден
Жай акция — оның иелеріне сол қоғамды басқару ісіне
басқаруға қатысуына құқың бермегенмен, уақытылы, яғни қоғамның пайдасына байланыссыз
Банктің ұйымдастырылуы және құқықтың формасына байланыссыз, оның жарғылық капиталы
Тіркеуге алынатын уақытта жаңадан құрылған банктің жарғылық капиталы құрылтайшылың
Коммерциялық банктің қаржылық тұрақтылығы оның қаржылық қызметін басқару әдістеріне
Нарық жағдайында қызмет ететін кез келген коммерциялық банктің түпкі
Коммерциялық банктің қаржылық қызметін басқару - банктің пайдасын арттыруға
Коммерциялық банктердің табыс көздеріне мынадай банктік бизнес түрлерін жатқызуға
ссудалық бизнес;
дисконттық бизнес;
сақтау бизнесі;
банктік кепіл беру қызметі;
бағалы қағаздармен жасалатын бизнес;
салымдар қабылдау және клиенттердің тапсыр масы бойынша операцияларды жүзеге
басқа банктермен корреспонденттік қатынасқа негізделген бизнес;
- дәстүрлі емес қызметтерді көрсету бизнесі. Ссудалық бизнес екі
Факторинг операциясы айналымды және айналымсыз болуы мүмкін. Бірінші жағдайда,
Сақтау бизнесі банктің трасталық (сенім) және агенттік қызметтеріне негізделеді.
Бағалы қағаздармен бизнес мынадай элементтерді қамтиды:
банктің өзінің бағалы қағаздарын шығару;
оларды нарықта сату;
3) кәсіпорындарды жекешелендіруге байланысты қызмет көрсетуде басқа да эмитенттердің
Мұндай бизнестен түсетін табыстар келесідей көзден қүралады: 1) өзінің
жүргізу) үшін комиссия. Банктің кепіл беру қызметі клиенттерге есеп
- комиссиондық сыйақылар:
а) шот ашқаны үшін;
б) шотты жүргізгені үшін;
белгілі бір мерзім ішінде белгіленген комиссия (ақша белгісінде);
айналымнан алынатын комиссия (айналымнан % түрінде алу):
в) шот бойынша операциялар туралы көшірме бергені үшін;
г) шотты жабу үшін;
д) қолма-қол ақша беруге немесе есеп айырысуға байланысты операцияларды
Банктің корреспонденттік қатынас бойынша басқа банктердегі корреспонденттік шоттарындағы кредиттік
Дәстүрлі емес табыс түрлері банктің лизингтік, ақпараттық, кеңес беру,
Банктің барлық табысын үш топқа бөлуге болады:
пайыздық табыстар;
банктік қызмет көрсетуден алатын комиссия лар;
басқа да табыстар ( бағамдық айырма, яғни баланстық құны
Пайыздық табыс пен комиссиялармен үштасуы мүмкін. Мысалға, несиелік және
Ссудалық пайыз - пайыздық табыстың басты көзі ретінде банктің
несие формасына қарай: коммерциялық, банктік, түтыну несиелерінің пайызы және
несиелік мекеменің түріне байланысты: Орталық банктің есепке алу пайызы,
ссудалардың мерзіміне қарай: қысқа мерзімді ссудалар бойынша пайыз, ұзақ
ссудалар түріне байланысты: овердрафт бойынша айналым құралдарына берілген ссудалар,
вексельдерді есепке алу, мақсатты ссудалар бойынша пайызы;
операциялар түрлеріне қарай: ссудалар бойынша пайыз, банкаралық несиелер бойынша
- есептеу тәсіліне қарай: жай және күрделі, қарапайым және
Комиссия — банктік операция үшін сыйақы, латын тілінен аударғанда
Сонымен қатар, жалпы табыс көздері екіге бөлінеді:
тұрақты, оған банктік қызметтен алынатын пайыздық және пайызсыз табыстар
тұрақсыз, оған қайталама нарықтағы бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан және
Коммерциялық банктердің қаржылық қызметінің келесі бөлігін сипаттайтын көрсеткіштерге олардың
Коммерциялық банктердің шығыстарын формасына және есепке алу тәсіліне қарай
Формасына қарай, олар мынадай түрлерге бөлінеді:
пайыздық шығыстар;
пайызсыз шығыстар;
басқа да шығыстар.
Пайыздық шығыстар клиенттердің талап ету және мерзімді депозиттері, басқа
Пайызсыз шығыстарға жалпы банктің операциялық шығыстары мен басқару аппаратын
Басқа да шығыстар, банктік операциялардың өзіндік құнына жататын резервтерді
Активтерді пайдалану коэффициенті (АІІ) = Операциялық табыстар / Активтер.
Акционерлік капиталдың мультпликаторы (ЕМ) = Активтер/ Акционерлік капитал.
5) Активтердің бір бірлігіне қатысты пайда (КОА) = Салық
Коммерциялық банктің пайдалылығын бағалауда басты ақпарат көзі ретінде: банк
Банктің табысы мен шығыстары туралы қазақстандық "А" банкінің 2005
"А" банктің " "Пайда және зиян туралы" есебі*мың .теңге
I. Сыйақы (мүдделендіру) алумен байланысты табыстар,
соның ішінде: 882 356
Басқа банктердегі депозиттер бойынша 25 118
облигациялар және басқа да бағалы қағаздар бойынша 38 092
Занды түлғаларға берген ссудалар бойынша 675 501
жеке түлғаларға берген ссудалар бойынша (халыққа) 135 671
II. Сыйақы (мүдделендіру) төлеумен байланысты шығыстар,
соның ішінде: 390 926
Занды түлғалар депозиттері бойынша 203 025
жеке түлғалар депозиттері бойынша 106 064
Үлттық банк несиесі бойынша 13 642
банкаралық несие және депозит бойынша . 68 192
III. Сыйақы (мүдделендіру) алумен байланысты таза табыстар 491 430
Сыйақы (мүдделендіру) алумен байланыссыз табыстар, соның ішінде: 1 014
қызмет көрсеткені және аударымдар жасағаны үшін төлемдер мен комиссиондық
қаржылық операциялардан түскен табыстар 136 882
сыйақы (мүдделендіру) алумен байланыссыз басқа да табыстар 509 800
V. Сыйақы (мүдделендіру) төлеумен байланыссыз шығыстар,
соның ішінде: 1 120 289
Банк қызметкерлеріне кететін шығыстар және еңбек ақы
Кеңсені және жабдықтарды үстау шығыстары 208 040
Сыйақы төлеуге байланыссыз басқа да шығыстар 525 607
VI. Резервтерге аударудан бүрынғы таза табыс: 385 752
VII. Жіктелген активтер бойынша зияндарды жабу резевтері 198 393
VIII. Резервтерге аударғаннан кейінгі таза табыс: 187 359
IX. Активтерді сатудан түскен түсімдер 53 527
X. Көзге көрінбейтін табыс 40 761
XI. Салықты төлегенге дейінгі таза табыс 281 647
XII. Салықтық төлемдер 66 492
XIII. Таза табыс 215 155
1-кесте
Өкінішке орай, бұл кестеден тек қана банктің таза пайыздық
3 Қазақстан Республикасының банк
Қазақстан Республикасының банктер жүйесі -ұлттық экономиканың басқа секторларымен салыстырғанда,
Қазіргі кездегі коммерциялық банктер — клиенттерге әр түрлі қызметтер
"Банк ісі" пәнін оқыту "Банктік құкық", "Инвестицияны қаржыландыру және
Әрине, банктің мәнін оның қандай да бір клиентке қатынасы
Банктер — несие беруге, ақша есептері мен құнды қағаздар
Паситвті операциялардың көмегімен Банк. өз қызметіне қажетті ақша қаржысын
Банктің өз қаржысы
Активті операциялар пайда алу мақсатымен құралған ақша қорын пайдалануға
Несие оның кімдерге берілетініне қарай да бөлінеді, мәселен,лкәсііпкерлерге, мемлекетке,
Инвестициялық банк операциялары құнды қағаз-дарды сатып алудан тұрады. Құнды
Активті және пассивті операциялар бір-бірімен тығыз байланысты. Бұл, әсіресе
Көріп түрғанымыздай, ең көп үлесті Казкоммерц банк алады екен.
Банк депозиттерінің портфелі келесі факторларға тікелей байланысты:
клиенттердің депозиттер бойынша қызметке сұранысы;
пайыздық сыйақы түріндегі қаржы табу тәсілі;
клиенттерді тартуға кететін уақыт пен ресурстар;
- балансталмаған өтімділік тәуекелінің деңгейін реттеу;
банктік депозиттердің жалпы сомасындағы бір салымшынын үлесін белгілеу;
пайыздық тәуекелді басқару.
Депозиттік базаны қалыптастырудағы негізгі міндет — аз шығынмен қаражат
Банк банкрот болған жағдайда жеке тұлғалардың салынуларын сактандыру коры
Мемлекет тарапынан кәсіпорындардың мерзімді депозиттен алатын пайызына
Банктік жүйеде қоғамның барлық ақшалай қорларды шоғырландырған: мемлекеттік шаруашылық
Одан ары қарай клиент құнды қағаздармен операция бойынша банктің
Сату мен сатып алу бағаларының арасындағы айырмашылық банктің табысын
Банктер — несие беруге, ақша есептері мен құнды қағаздар
Банктер экономикалық басқарудың органы болғандықтан, оның өз клиенттерінің алдындағы
Ақша айналымы бірлікпен сипатталады. Қолма-қол және қолма-қолсыз ақша қозғалысының
Пайданылған әдебиеттер тізімі:
1.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.30.03. 1995.
2.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының № 213
3..«ҚР ұлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03. 1995.
4.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.30.03. 1995.
5.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының № 213
6."Коммерциялық банктер операциялары", Мақыш С.Б., Алматы-2004ж.
7.Банковское дело / Под ред. Лаврушина О.И. — М.,
8.Банки и банковские операции в России / Под ред.
9.Банковское дело / Под ред. Колесникова В.И. — М.,
10.Банковское дело: стратегическое руководство / Под ред.
Платонова В., Хиггниса М. — М.: Консалтбанкир, 1998.
11.Банки и банковские операции / Под ред. Жукова Е.Ф.
12.Қазақстандағы депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N
13.Сейітқасимов.Ғ.С.Ақша,Несие,Банктер.-Алматы,2001.
14."Ұлттық банктің статистикалық бюллетені"-1999-2004жж-Ақиқат,1999,N5.
15.Коммерциялық банк құрылымы.- "АльПари" 2002ж, 6.
16."Коммерциялық банктер операциялары", Мақыш С.Б., Алматы-2004ж.
17.Екінші деңгейдегі банктердің несиелік саясаты.-Аль-Пари,2004,N6. 18.«ҚР-дағы банктер және банктік
19.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының № 213
20.«ҚР ұлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03. 1995.
21.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.30.03. 1995.
22.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының № 213
23.Қазақстандағы депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N
35
Коммерциялық банк
Қазақстан банк жүйесінің ағымдағы жағдайы
Казақстан Республикасындағы банк жүйесі туралы
Банкінің атқаратын функциясы және мәні
Банк жүйесін ақша-несие реттеу құралдары
Коммерциялық банкте депозиттік саясаттың қалыптасуы
Темірбанк АҚ − ның 2007, 2008 және 2009 жылдарындағы баланс активтерінің құрастырылу көздерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау
Банктің активтері мен пассивтері
Қазақстан Республикасының коммерциялық банктері
Қазақстан Республикасының банк жүйесiнің қалыптасуы мен дамуы