ҰЛТТЫҚ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҚОР
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
КАСПИЙ ҚОҒАМДЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«Экономика және менеджмент» кафедрасы
Тақырыбы:
«ҚР-да индустрия мен инновацияның даму бағыты».
Орындаған: Э-04-02 студенті
Айтқұлова К.Қ.
Тексерген: Масакова А.С.
Алматы 2006
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..............................................................................................................3
ҚР-ң ИНДУСТРИЯЛЫҚ ИННОВАЦИАЛЫҚ ДАМУ КЕЗЕҢДЕРІ...........5
1. 2003-2005 жылдарға арналған стратегиясы..........................................6
2. 2006-2010 жылдарға арналған стратегиясы..........................................7
3. 2011-2015 жылдарға арналған стратегиясы..........................................7
ҚОЛДАНБАЛЫ ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН ТӘЖІРИБЕЛІК КОНСТРУКТОРЛЫҚ ӘЗІРЛЕМЕЛЕРДІ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ
1. Баламалы энергетика..............................................................................9
2. Технологиялар.........................................................................................10
ҰЛТТЫҚ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҚОР...............................................................16
1. Отандық және шетелдік инвесторлармен бірге венчурлық
2. Арнайы инновациялық қызмет субъектілерін құру............................18
3. Қордың еншіліс кәсіпорындары............................................................21
ҚОРЫТЫНДЫ..................................................................................................23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.............................................................25
КІРІСПЕ
Қазақстанның өнеркәсіп өндірісі жылдар бойы күйзеліс-дағдарысқа ұшырап, құлдыраудан
Жаңалық жаратқанның сыйы. Адамзаттың интеллектуалдық мүмкіндігінің шексіздігі осы
Осы жағдайлар ескеріле отырып, экономиканы әртараптандыру және жаңғырту
“Инновация” ағылшын тілінен аударғанда жаңалық енгізу дегенді білдіреді.
“Инновация” – жаңа техника мен технологияға салынған капиталдан
2003-2015 ж. инновациялық стратегияның мақсаты – шикізат бағытынан
Бұл бағыттағы индустриялық саясаттың басымдылықтарын айқындау бойынша -
ҚР-ң ИНДУСТРИЯЛЫҚ ИННОВАЦИАЛЫҚ ДАМУ КЕЗЕҢДЕРІ.
Қазақстан Республикасының Индустриялық- инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған
Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттiк жоспарлау министрлiгi -
Бұл стратегияның мақсаты - шикiзат бағытынан қол
Бұл стратегияның мiндеттерi - Өңдеушi өнеркәсiпте орташа жылдық
Бағдарламаны іске асыру мерзiмi 2003-2015
1-кезең - 2003-2005 жылдар
2-кезең - 2006-2010 жылдар
3-кезең - 2011-2015 жылдар
Бағдарламаға қажетті ресурстар - Стратегияны iске асыруға жұмсалатын
Бұл бағдарламадан күтiлетiн нәтижелер Индустриялық-инновациялық
Стратегияны iске асыру:
ЖIӨ құрылымында өнеркәсiптiң үлестiк салмағын 2015 жылы 46,5
1. 2003-2005 жылдарға арналған стратегиясы
Тұтас алғанда Стратегияны iске асыру үш кезеңде: бiрiншi
Бiрiншi кезең (2003-2005 жж.) басты түрде дайындық сипатындағы
Бұл кезеңде Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына салық ауыртпалығын
Осы кезеңде қорларды құруға көзделген капиталды түзу, Даму
Ғылымды, бiлiмдi дамыту және оны индустриялық-инновациялық дамытуға бағыттай
Осы кезеңдегi экономиканың дамуы индикативтi жоспардың болжамына сәйкес
2003-2005 жылдар аралығы болжам бойынша өткен жылдардағы ЖIӨ-нiң
2000 ж. салыстырғанда 2010 жылы ЖIӨ екi еселенуі
Орта мерзiм iшiнде ғылыми, ғылыми-техникалық қызметтiң, бiлiм және
Соңғы жылдардағыдай тауарлар мен қызметтер өндiрiсiнiң өсуi тау-кен
Осыған сәйкес монетарлық саясат 5,5 және 4 %
2. 2006-2010 жылдарға арналған стратегиясы
Екiншi кезең (2006-2010 жылдар) Стратегия iс-шараларын экономиканың барлық
Ғылыми-инновациялық инфрақұрылым негiзiнен қалыптасатын болады.
Жеке сектордың, шетел инвесторларының, мемлекеттiк бюджет пен мемлекеттiк
Кейбiр кәсiпорындар құру нормаларын ескере отырып, индустриялық-инновациялық даму
Өнеркәсiптi жаңғыртуға және экономика құрылымын әртараптандыруға бағытталған көптеген
Экономиканы әртараптандыру саласындағы бiрқатар iлгерiлеуге қарамастан экономиканы дамыту
Болжам бойынша 2010 жылы 2000 жылмен салыстырғанда ЖIӨ
3. 2011-2015 жылдарға арналған стратегиясы
Yшiншi кезең (2011-2015 жылдар) Стратегияны iске асыру бөлiгiнде
Индустриялық-инновациялық саясатты жүргізу ЖІӨ
2003-2015 жылдарға арналған болжамы
┌──────────────────┬───────────────────┬────────────────────────────────┐
│
│
│
│
│
├──────────────────┼─────┼─────┼───────┼──────┼───────┼───────┼─────────┤
│ІЖӨ
├Өнеркәсiп
│Тау кен өндiрiсi │10,2 │13,3 │8,4
│өнеркәсiбi
│мұнай өндiру │11,6
│өзге де тау кен │7,0
│өндiру салалары │
├Өңдеушi өнеркәсiп │8,6 │5,6 │4,8
│металлургия мен │4,4 │4,3
│металл өңдеу │
│ауыл шаруашылығы │9,3 │8
│өнiмдерiн қайта │
│өңдеу
│химия өнеркәсiбi │21,3 │ 3
│машина жасау │8,1
│ғылымды қажет │2,0
│ететiн және
│жоғарғы техно. │
│логиялық
│басқа салалар │8,1
│Электр энергиясын,│3,4 │5,6 │6,0
│газ бен суды
│өндiру және бөлу │
│Ауыл шаруашылығы │4,8 │3,0 │3,0
├Құрылыс
│Тауарлар өндiрiсi │9,7 │10,4 │8,8
├Қызмет көрсетулер │7,4 │6,3 │5,6
│өндiрiсi
│Көлiк қызмет │8,5
│көрсетулерi │
│Байланыс қызмет │10,5 │7,0 │6,3
│көрсетулерi │
│Сауда қызмет │8,6
│көрсетулерi │
│Бiлiм беру қызмет │5,5 │4,0 │4,0
│көрсетулерi │
¦Ғылым және ғылыми-│4,0 │4,0 │4,2
│инновациялық │
│қызмет
│Басқа қызмет │6,2
│көрсетулер
│Таза салықтар │0,0
└──────────────────┴─────┴─────┴───────┴──────┴───────┴───────┴─────────┘
ҚОЛДАНБАЛЫ ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН ТӘЖІРИБЕЛІК КОНСТРУКТОРЛЫҚ ӘЗІРЛЕМЕЛЕРДІ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ
Қор гранттар беру арқылы индустриалдық-инновациялық дамудың басым бағыттарындағы
Баламалы энергетика
Осы саладағы зерттеулер өзектілігі дүние жүзі бойынша келесі
• жақын он жыл ішінде дəстүрлі энергия көздерінің
• бүкіл дүниежүзі масштабтарында жəне жекелеген елдер мен
• өзіндік құны бəсекеге қабілетті деңгейде орталықтандырылған көздерден
Зерттеулердің негізгі бағыттары:
• жел энергиясының потенциалын тиімді пайдалану. Осы салада
• күн энергиясын пайдалану. Зерттеулер генерацияланатын электр энергиясының
• өзендер мен теңіз тасуларының энергиясын пайдаланудың тиімділігін
• сутек энергиясын дамыту. Көптеген ғылыми ұйымдар мен
• биоэнергетиканы, жекелеп алғанда көлік құралдары үшін биоотынның
Технологиялар
Қазiргi экономикалық дамудың негiзгi сипаттамаларының бiрi озық ғылыми-технологиялық
Стратегия индустриядан кейiнгi дамудың перспективалы бағыттарында ғылыми-техникалық, инновациялық
Негiзгi бағыттар:
1. Жоғары технологиялы өндiрiстер қалыптастыруға, оның iшiнде шетелдiк
2. Жоғары ғылыми-технологиялық әлеуетi бар ғылыми-техникалық және өнеркәсiптiк
3. Индустриядан кейiнгi экономика тұрғысынан алғанда озық салаларды
Қазақстан қазiрдiң өзiнде мына салалардағы әзiрлемелер негiзiнде ғылымды
4. Қазiргi заманғы ғылыми-техникалық бағыттардың: жаңа материалдар мен
5. Ғылыми-техникалық және өндiрiстiк ұйымдар мен кәсiпорындардың инновациялық
Басым технологиялық бағыттар бойынша Қор қаржыландыратын ҒЗТКӘ жобалар
БАСҚА ТЕХНОЛОГИЯЛАР. Сондай-ақ Қор инновациялық технологиялардың басқа бағыттары
1) ауыр мұнай шикізатының газ ағынды термозил əдісі
2) жергілікті порталдар технологиялары жөніндегі жоба («Tamos Development
3) бұйымдардың кооррозияға беріктілігін 30-40% көтеруге, бұйымдардың салмағын
КӨМІРТЕКТІ ТЕХНОЛОГИЯЛАР. Қазақстанда мұнай-хи-мия синтезінің негізгі өнімдері: этилен,
БИОТЕХНОЛОГИЯ ЖƏНЕ ФАРМАЦЕВТИКА. Биотехнологияны дамыту адамдар өмірінің қысқалығымен,
• өнеркəсіптік микробиология;
• медициналық биотехнология;
• технологиялық биоэнергетика;
• ауыл шаруашылық биотехнология;
• биогидрометаллургия;
• инженерлік энзимология;
• жасушалық жəне генетикалық инженерия;
• экологиялық биотехнология.
Есеп берілген күнге дейін Қорға биотехнология бойынша 35
ҒЫЛЫМДЫ ДАМЫТУ. Ғылыми әзiрлемелердiң қажет болмауы, соның салдарынан
Дамыған индустриялық елдермен салыстырғанда Қазақстандағы ғылымның дамуының қағидатты
Бiрқатар ғылыми тақырыптарды қаржыландырудың жеткiлiксiз болуы мен тоқтатылуы
Ғылымды реформалаудың мемлекеттiк саясатын басымдықпен жүргiзу қажет.
Ғылымды дамыту саласындағы мемлекеттiк саясаттың басты бағыттары:
әлеуметтік-экономикалық дамудың негізгі стратегиялық басымдықтарының бiрi ретiнде ғылымды
жоғары технологиялар өнiмiнiң экспортына бағдарланған ғылымды көп қажетсiнетiн
ғылыми жетiстiктердi нақты iске асыруға ықпал ететiн тетiктер
жаңа жетiстiктердi экономиканың қабылдауын жан-жақты ынталандыру (сұранысты ынталандыру)
ғылыми зерттеулер жүргiзу үшiн материалдық базаны нығайту;
кадр әлеуетiн сақтау мен дамыту, ғылыми-технологиялық дамудың басым
ғылыми зерттеулердiң тиiмдiлiгi мен сапасын жоғарылату үшiн ғылыми
ғылымның мемлекеттiк емес секторын қалыптастыру мен дамыту, оны
талантты жас ғалымдарды қолдау;
мамандарды әлемнiң ең үздiк ғылыми орталықтарында тағылымдамадан өткiзу;
грант негiзiнде ғылыми зерттеулердi қаржыландыру тетiктерiн жасау мен
қазақстандық ғылымның халықаралық ғылыми-технологиялық қауымдастыққа интеграциялануын қамтамасыз ету.
Ұсынылған шараларды iске асыру индустриялық-инновациялық саясатты барабар ғылыми
ТЕЛЕКОММУНИКАЦИЯНЫ ДАМЫТУ. Өскелең әрi перспективалы салалардың бiрi ретiнде
Қазақстан әлемде болып жатқан телекоммуникациялар өзгерiстерiнен тыс қала
Қазiргi кезде қазақстандық телекоммуникациялық компаниялар шетелдiк және халықаралық
Сондай-ақ жер үстi телефон желiлерiн цифрлауды және жылдам
ИНФРАҚҰРЫЛЫМ. Өнеркәсiп пен экономиканың басқа да салаларының бәсекеге
Ақпарат, телекоммуникация және көлiк инфрақұрылымының барабар сапасы болмайынша
Елде дамыған ақпараттық-телекоммуникациялық инфрақұрылымның болуы ұлттық экономиканың өсуiнiң,
Көлiк-коммуникация кешенi салаларын дамыту оларды дамытудың бағдарламаларына сәйкес
КӨЛІКТІ ДАМЫТУ. Тарихи тұрғыдан алғанда, еліміздің аумағы арқылы
Белгілі бір дәрежеде бұл сала біршама дамыған, ал
Темір жол көлігі. Аумағымыздың ауқымын және экономикамыздың шикізаттық
- Халықаралық көлік және сауда байланыстарын, сондай-ақ Трансазия
- Достық станциясын дамыту мен Достық - Ақтоғай
- Жүк жинақталатын аудандарда көп модульды терминалдар ұйымдастыруға
- Барлық көліктік-коммуникациялық монополияларды батыл қайта құрылымдауды жүзеге
Автокөлік жолдары
- Автомобилъ жолдарын шапшаң аралықтар құру арқылы халықаралық
- Жеке меншік автомагистральдар салу, қазіргі барларын жекешелендіру
- Ауылдық жерлердегі автожолдардың желісін басымдық тәртібімен дамыту
Әуе көлігі
- Авиацияда тәртіп орнату және ұшақтар паркін лизинг
- Әуежайларды қайта жаңартуды қолға алу, қызмет көрсету
- Қазақстан арқылы өтетін транзиттік әуе желілерін дамыту
Су көлігі
-"Ақтау" айлағын қайта жаңарту және флотты "өзен-теңіз" түріндегі
- Өзен пароходстволарының жұмысын, әсіресе жүк және жолаушы
ҰЛТТЫҚ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҚОР
Инновациялық қор тiптi дамыған елдердiң бәрiнде бiрдей толық
Инновациялық қорды құру инновацияларды енгiзудiң тиiмдi және нарықтық
Бұл проблеманың екi жағы бар. Бiрiншiден, бұл әзiрленген
Осы проблеманы шешу үшiн Инновациялық қордың негiзгi күш-жiгерi
Инновациялық қор отандық еншiлес капиталдың құралуы және өсуi
Қордың негiзгi мiндеттерi:
инновациялық инфрақұрылым элементтерiн (технополистер мен технопарктердi, ақпараттық-талдау орталықтарын
отандық және әлемдiк деңгейдегi iрi еншiлес инвесторлармен бiрлесiп
құрылатын және жұмыс істеп тұрған кәсiпорындардың жарғылық капиталдарына
коммерциялық тиiмдiлiгi мен экономиканы технологиялық дамыту тұрғысынан әлеуеттi
Инновациялық қордың гранттарды бөлу туралы шешiмi шетелдiк ғалымдарды
Елдегi венчурлiк институттардың кенже қалғанын ескере отырып, Стратегияны
Ғылыми зерттеулердiң барлық түрлерiнiң жаңа бiлiмдердi жинақтау жүйесiнде
Сондықтан да iргелi ғылыми зерттеулердi қаржыландыру мемлекеттiк бюджеттен
Инновациялық қор өз қызметiн мемлекеттiк ғылыми-техникалық және инновациялық
1. Отандық және шетелдік инвесторлармен бірге венчурлық
Венчурлық инфрақұрылымды дамыту мақсаттарында Қор отандық жəне шетелдік
• жаңа өнімнің пилоттық үлгілерін құрғанға дейін идеяларды
• алғашқы өндіріс сериясын сату жəне алғашқы өнім
• өндірісті ерте кеңейту жəне өнім өткізілетін жаңа
Қордың қатысуы 2005 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша
1) «ВФ ФВТ Əрекет» АҚ, «ТұранƏлем Секьюритис» АҚ
2) «ВФ Адвант» АҚ, «Lancaster Group Kazakhstan» АҚ
3) «АИФРИ Сентрас» АҚ, «Сентрас Капитал» ЖШС бірге
4) «АИФРИ Glotur Technology Fund» АҚ, «Glotur» АҚ
2. Арнайы инновациялық қызмет субъектілерін құру
Қордың инновациялық қызметтің арнайы субъектілерін құруға қатысуы инновациялық
• əзірлемені жəне инновациялық өнімнің пайдалы модель мен
• бизнес-инкубатордың;
• технопарк компанияларына ақпараттық, заңи, патенттік, лицензиялық, инжинирингтік,
1) университеттердің – Қор әріптестердің әлеуетіне алғаш баға
2) Қазақстан Республикасының ғылыми және экономикалық жағдайына алғаш
3) Қор және университеттер – әріптестер ұсынған 42
4) 9 таңдап алынған жоба бойынша технологияларды егжей-тегжейлі
675) Бес маман (3-уі – Қордан, 2-уі –
• еркін кеден аймағы, яғни импорт бойынша əкелінетіннің
• ЕЭА аумағында қызмет атқаратын ұйымдар үшін корпоративті
• жер салығынан;
• мүліктік салықтан.Сондай-ақ Үкімет бекіткен тауарлар, жұмыстар мен
69Hewle Packard, Cisco Systems, Siemens, Thales, Microso ,
1. «АЛГОРИТМ» ТЕХНОПАРКІ” ЖШС, БАТЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ. «Алгоритм»
• мұнай-газ саласына арналған машиналар жасау;
• аспап жасау;
• мұнай-химия;
• табиғатты қорғау технологиялары. Технопарктің қазіргі бар аудандары
2. «UNISCIENTECH» ТЕХНОПАРКІ” ЖШС (БҰРЫНҒЫ – ҚАРАҒАНДЫ АЙМАҚТЫҚ
• кен-металлургиялық кешен;
• машина жасау;
• химия;
• экология.
3. «АЛМАТЫ АЙМАҚТЫҚ ТЕХНОПАРКІ» ЖШС, АЛМАТЫ қ. Заңи
• жаңа құрылыс технологиялары;
• энергетика жəне энергия жинақтау;
• аспап жасау;
• құрылыс материалдарын шығару. Инновациялық жобалардың алғашқы пакеті
3. Қордың еншіліс кәсіпорындары
«Ұлттық инновациялық қор» АҚ (бұдан былай - Қор)
1. «КазСат» АҚ Қор 2003 жылғы 30 желтоқсандағы
«КазСат» жерсерігінің сыйымдылығы қазақстандық операторлардың қажеттіліктерін қамтамасыз етумен
«КазСат» АҚ Жарғылық капиталы 31.12.2005 ж. 8 967
2. «Инжиниринг жəне технологиялар трансферт орталығы» АҚ. 2005
«ИТТО» АҚ мақсаты Қазақстанда бəсекеге қабілетті технологиялар рыногын
«Инжиниринг және технологиялар трансферт орталығы» АҚ жарғылық капиталы
3. «Ақпараттық технологиялар паркін басқару компаниясы» ЖШС 2005
«Ақпараттық технологиялар паркін басқару компаниясы» ЖШС қызметі келесілерге
• Қазіргі заманғы инфрақұрылымды ЕЭА құру және дамыту;
• ЕЭА жобалар тарту және таңдау;
• ЕЭА қатысушыларына жобаларды жүзеге асыру үшін жайлар,
• бизнес-инкубаторлау;
• ақпараттық технологиялар саласында маркетингтік зерттеулер;
• ақпараттық технологиялар және телекоммуникация саласында жоғары білікті
«Ақпараттық технологиялар паркін басқару компаниясы» ЖШС жарияланған Жарғылық
ҚОРЫТЫНДЫ
Даму стратегиясын іске асыру бойынша оны насихаттау жұмыстары
Ал, жұмысымызды қорытындылай келетін болсақ, индустриялық-инновациялық даму стратегиясын
Стратегияны iске асыру:
ЖIӨ құрылымындағы өнiмдердi шығарудың үлес салмағын 2015 жылы
ЖIӨ құрылымындағы ғылыми және ғылыми-инновациялық қызметтiң үлес салмағының
ЖIӨ құрылымындағы өңдеу өнеркәсiбiнiң үлесiн 2000 жылы 13,3
Өңдеу өнеркәсiбiнiң қосылған құн құрылымында сапалы өзгерiстер болады.
Бұл ретте күнкөрiстiң төменгi деңгейi, ең аз жалақы
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ЮРИСТ құқық жүйесі, 26.09.2006;
«ҚАЗАҚСТАН-2030»;
Егемен Қазақстан, 2 наурыз 2004 жыл;
Егемен Қазақстан, 20 қаңтар 2004 жыл;
Егемен Қазақстан, 8 қыркүйек 2006 жыл;
Егемен Қазақстан, 16 қыркүйек 2006 жыл;
2
Ұлттық инновациялық қор
Қазақстан Республикасында инновациялық жобаларды қаржыландыру мәселелері
Венчурлық кәсіпкерліктің теориялық және ғылыми-тәжірибелік проблемаларын зерттеу, Қазақстан экономикасындағы ұлттық инновациялық жүйенің басымдықтарын анықтау, елімізде венчурлық кәсіпкерліктің дамуы мен кәсіпорынның инновациялық қызметіне талдау жасау
Самұрық-Қазына ұлттық әл ауқат қорының қаржылық қызметіне талдау жасау
Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры
Қазақстан Республикасындағы венчурлік бизнесті ұйымдастыру
Мемлекеттікбюджеттен тыс қорлар
Отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметін экономикалық талдау
Кәсіпкерлік венчур ұғымы мен құқықтық мәселелері
ҚР өнеркәсібінде инновациялық процестерді дамыту