Әкімшілік жауапкершіліктің түсінігі
Мазмұны
Кіріспе.........................................................................................................................5
Әкімшілік жауапкершіліктің түсінігі..............................................................10
Әкімшілік жауапкершіліктің тарихи дамуы, түсінігі, белгілері, оның басқа құқықтық
Әкімшілік жауапкершіліктің қағидалары, жүйесі (құрамы) және ерекшеліктері.....................................................................................................19
Әкімшілік жауапкершілікті бекіту және қолдану........................................23
Әкімшілік жауапкершіліктің негіздері және шаралары...............................28
Әкімшілік құқық бұзушылық, оның басқа құқық бұзушылық түрлерінен айырмашылығы,
Әкімшілік жауапкершіліктің құқықтық және процессуалдық негіздері..............................................................................................................34
Әкімшілік жазалар: түсінігі, жүйесі, түрлері және қолдану тәртібі.........38
Әкімшілік жауапкершіліктен және әкімшілік жазадан босату – әкімшілік құқық
Әкімшілік жауапкершіліктен және әкімшілік жазадан босатудың түсінігі, маңызы................................................................................................................45
Әкімшілік жауапкершіліктен шектеу және босату және әкімшілік жауапкершілікті болдырмайтын
Қорытынды.................................................................................................................55
Қолданылған әдебиеттердің тізімі...............................................................................
КІРІСПЕ
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Диплом жұмысында әкімшілік жауапкершілік түсінігі мен
Тақырыптың өзектілігі. Негізінде мемлекеттегі қандайда болмасын заңдардың талаптарын бұлжытпай
Мемлекеттік немесе қоғамдық тәртіпке, меншік түрлеріне, азаматтардың құқықтары мен
Республикамыздың әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде осы саладағы заңдар
Мемлекеттік биліктің адам мен қоғамның қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі қызметіндегі
«Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы заңнама бұзылған құқықтарды қалпына келтіруге,
Сондықтан мемлекет құқықтық нормаларда міндетті ереже-тәртіптерін бекіте отырып, сонымен
Мұндай теорияның бұрыннан қалыптасып, дамуының себебі осында болады. Оған
Бұл айтылған жайтты қазіргі әкімшілік деликттік құқық теориясы мен
Әкімшілік-деликттік құқық теориясы мен тәжірибесіне сәйкес өзінің әкімшілік құқық
Бірақ қазіргі уақыттағы еліміздегі қолданыстағы заңдарға және әкімшілік құқық
Сонымен қатар Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты
мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» атты халыққа Жолдауында: «Құқық қорғау
Осыған орай қазіргі ӘҚБтК-те әкімшілік құқық бұзушылықпен күресте әкімшілік
Мұндай әкімшілік жауаптылықтан және әкімшілік жазадан босату институтын заңда
Дегенмен құқық бұзушылық жасаған адамды әкімшілік жауаптылықтан және әкімшілік
Профессор М.С.Нарикбаевтың айтуынша, «аталған заңнама нормалары, керісінше, құқық
Мұндай шараның қолданылуы әкімшілік құқық бұзушылық жасаған адамның өзінің
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Диплом жұмысын жазу барысында отандық және
Осы мәселе бойынша зерттеу жүргізген отандық ғалымдар мыналар: А.А.Таранов,
Әкімшілік жауапкершілік мәселесіне жан-жақты көңіл бөліп, өз ойларын ортаға
Аталған тұлғалардың еңбектері қазіргі заманғы заң ғылымының дамуына зор
Жұмыстың мақсаты, міндеттері. Жұмыстың мақсаты – Қазақстан Республикасында әкімшілік
- әкімшілік жауапкершіліктің түсінігін, оның негізгі белгілерін айқындап, ерекшеліктерін
- әкімшілік жауапкершіліктің фактілік, нормативті, процесуалды негіздеріне сипаттама беру;
- әкімшілік жауапкершіліктің заңды көрінісі – әкімшілік жаза: түсінігі,
- әкімшілік жауаптылықтан және әкімшілік жазадан босатуға талдау жасау
Жұмыстың ғылыми жаңалығы. Диплом жұмысында Қазақстан Республикасындағы әкімшілік жауапкершілік
Қорғауға шығарылатын тұжырымдар:
- әкімшілік жауапкершілік – әкімшілік құқықтың негізгі институттарының бірі,
- әкімшілік құқық бұзушылық – әкімшілік жауапкершіліктің фактілік негізі;
- әкімшілік жазалар – мемлекеттің мәжбүрлеу шарасы ретінде әкімшілік
- әкімшілік жауаптылықтан және әкімшілік жазадан босату – әкімшілік
Зерттеудің объектісі. Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісін мемлекеттегі заңдылықты қамтамасыз
Зерттеудің әдістері және әдістемесі. Зерттеу жұмысының жазылу барысында қолданылған
Жұмыстың құрылымы. Диплом құрылымы зерттеудің негізгі мақсаты мен міндеттеріне
1 Әкімшілік жауапкершіліктің түсінігі
Әкімшілік жауапкершіліктің тарихи дамуы, түсінігі, белгілері, оның басқа да
Құқық бұзушылықтармен қарсы күресте әкімшілік тәсілдерінің орны зор, олардың
Көптеген жылдар бойына құқық бұзушылықтармен күресте әкімшілік жауапкершіліктің ролі
Әкімшілік құқық бұзушылықтар мыңдаған адамдардың, азаматтардың, жеке және заңды
Осындай өзгерістердің барлығы елде жаңа кодекстің қабылдануына түрткі болды.
Осы уақытқа дейін аталған қолданыстағы әкімшілік заңнамада әкімшілік жауапкершілік
Заң шығарушы ӘҚБтК-те тек әкімшілік жауапкершілікке тартылатын тұлғалар ретінде:
Әкімшілік жауапкершілік түсінігіне анықтама бермес бұрын, бірінші, құқықтық жауапкершілік
Әкімшілік заң ғылымында әр түрлі авторлар заңда көрсетілмеген әкімшілік
Қазіргі әкімшілік жауапкершілік институтын анализдеуде ғылымда оны басқа құқықтық
Республикада қоғамдық тәртіпті, басқару тәртібін орнату, азаматтардың құқықтары мен
Әкімшілік жауапкершілік жасалынған әкімшілік кұқык бұзушылыққа деген мемлекеттің реакциясы
Әкімшілік жауапкершілік – құқықтық жауапкершілік түрлерінің ішіндегі ең көп
Қазақстан Республикасындағы әкімшілік жауапкершілік институты посткеңес кезеңінде айтарлықтай өзгерістерге
1961 жылға дейін әкімшілік құқықты бұзуға байланысты оған қолданылатын
Әкімшілік жауаптылық әрбір азаматтың қоғамдық-саяси белсенділігін арттырып, қоғам мен
Әкімшілік құқық әдебиеттерінде әр түрлі авторлар әкімшілік жауапкершілік терминіне
Н.Д.Бахрахпен берілген анықтаманы анализдейтін болсақ, ол әкімшілік жауапкершілікке анықтама
Г.А.Кузьмичева мен Л.А.Калинина әкімшілік жауапкершілікке берген дәстүрлі емес анықтамасын
Бұл анықтаманың кемшілігі «әкімшілік жауапкершілік» түсінігін «әкімшілік жаза» түсінігімен
Қылмыстық құқық пен криминологияда жауапкершілік пен жазаны неғұрлым толығырақ
дерлік барлығымен жоққа шығарылып отыр. Бұған себеп ретінде мынаны
Дегенмен барлық әкімшілік құқықтың зерттеушілері бұл ережеге қосылмайды. Оған
К.С.Бельский «аталған заңгер-ғалымдарға құрмет білдіре отырып, мынаны ескере кеткен
К.С.Бельскийдің білдірген мұндай ойымен келісу-келіспеу үлкен дискуссияны тудырады, бірақ
Айтылған анықтамадағы оның әкімшілік жаза «әкімшілік құқық бұзушылыққа» қатысты
Бұл анықтаманың өзіндік оң жақтары да бар, ол зерттеушінің
Бұл сияқты пікірді өзге де ғалымдардың еңбектерінен табуға болады.
әкімшілік жауапкершілік мәжбүрлеу, биліктік сипатқа ие;
әкімшілік жауапкерішілік құқық бұзушының іс-әрекетіне теріс баға береді» [16,
Бұл айтылғанмен келісуіміз керек, себебі, тек әкімшілік жауапкершілік қана
Бұл көзқарас тұрғысынан Қазақстан Республикасындағы әкімшілік жауапкершілік мәселелерін анализдеуде,
Осы айтылғандардың негізінде әкімшілік жауапкершілік түсінігіне белгілі бір нақты
Қазіргі уақытқа дейін қалыптасқан анықтамалардың ішінен О.М.Якубаның берген түсінігі
Дегенмен, бұл анықтаманың да кемшіліктері бар, оларды айтып кетсек,
Әкімшілік жауапкершілік институтын неғұрлым кеңірек түсіну мақсатында оның қызметімен
Оның қорғаушы функциясының мәні құқық бұзушымен келтірілген зиянның орнын
Келесі ескертуші функциясы – бұл әкімшілік құқық бұзушылықтардың жасалуының
Аталғандардан басқа Ю.М.Козлов өз еңбегінде әкімшілік жауапкершіліктің тағы бір
Жауапкершілікке тартудың бірінші негізі болып – белгілі бір құқық
А.Б.Агапов әкімшілік жауапкершілікке тән ерекшеліктердің ішінен мыналарды атап көрсеткен:
1) әкімшілік жауапкершілік қоғамға қауіптілік деңгейі онша ауыр емес
2) әкімшілік құқық бойынша жауапкершілік жеке және заңды тұлғалардың
3) әкімшілік жауапкершілік артықшылығы бойынша жеке құқықтық емес, жалпы
Әкімшілік жауапкершілік құқықтық жауапкершіліктің жалпы белгілері иелене отырып, сонымен
Әкімшілік құқықтың негізі белгілеріне мыналар жатады:
Әкімшілік жауапкершілік – құқықтық жауапкершілік. Ол әкімшілік құқық бұзушылық
Әкімшілік жауапкершілікке тартуды қолданыстағы заңға сәйкес өкілеттік берілген органдар
Әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін әкімшілік шаралар қолданыстағы заңда қарастырылған
Әкімшілік шараны қолдану соттылықты тудырмайды немесе жұмыстан босатылуды көздемейді
Әкімшілік жауапкершілік мемлекеттік мәжбүрлеумен және құқық бұзушыға қатысты теріс
Әкімшілік құқық бұзушылық және осы құқық бұзушылық үшін тиісті
Ережеге сай, әкімшілік жауапкершілік тек әкімшілік құқық бұзушылық орын
Әкімшілік жауапкершілікке оның түрлі аспектілерін реттеп отыратын құқықтық нормалардың
Әкімшілік жауапкершіліктің шаралары әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша
Әкімшілік жауапкершілікке тарту тәртібі заңмен көзделген ескіру мерзімдеріне ие;
Әкімшілік жауапкершілік барлық тұлғалар үшін, олардың қызметі мен мамандығына
Кінәліге тиісті шараларды қолдану арқылы әкімшілік жауапкершілік өз көрінісін
Әкімшілік жауапкершіліктің мүліктік санкцияларында көзделген материалдық жауапкершілікке де жалпы
Әкімшілік өндірулер мемлекеттік органдармен және лауазымды тұлғалармен оларға қызметі
Заңмен әкімшілік жауапкершілікке тартудың ерекше тәртібі бекітілген. Тәртіптік жауапкершілікке
Әкімшілік жауапкершіліктің шаралары әкімшілік жауапкершілікті реттейтін заңға сәйкес қолданылады.
Әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы органдардың (лауазымды тұлғалардың) іс-әрекеттері мен
Кеңес Үкіметі кезеңінде заң ғылымындағы әкімшілік құқық бұзушылық
А.И.Мурзинов барлық құқық бұзушылықтардың ұқсастығы олардың қоғамға қауіптілігінде деп
Қылмыс пен әкімшілік құқық бұзушылықты айыруда негізгі критерий құқық
Қылмыстық Кодекс бойынша, дәл осындай әрекет, тек жәбірленушінің денсаулығына
Қылмыс пен әкімшілік құқық бұзушылықты айыру өте маңызды болып
Әкімшілік жауаптылықтың басқа құқықтық жауаптылық түрлерінен айырмашылығы субьектілері бойынша
Әкімшілік жауапкершіліктің басқа құқықтық жауапкершілік түрлерінен тағы да бір
Мұнда тек ауыр зардаптардың орын алуы шарт емес, яғни
Әкімшілік құқық бұзушылықтың белгілерін иеленетін іс-әрекеттер, егер бұрын
1.2 Әкімшілік жауапкершіліктің заңи негіздері, қағидалары, жүйесі және ерекшеліктері
Әкімшілік жауапкершіліктің принциптері ретінде оның нормаларын орындаушылар: құқық
Бұл принциптерге тоқталмастан бұрын, әкімшілік жауапкершілік принциптерін әкімшілік іс
Заңдылық принціпі бойынша – әкімшілік жауапкершілікті тек заңмен белгіленген
Келесі принцип Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінде
Сонымен қатар, ҚР-ның ӘҚБтК-нің 68-бабына сәйкес, әкімшілік құқық бұзушылықпен
Негізділік принципі бойынша, құқық қорғау органдары әкімшілік құқық бұзушылық
Бұл принцип заңнамада тікелей көрсетілмегенмен, оның ноормаларынан өз көрінісін
Жазаның қолданылмай қалмайтындығы принципі бойынша, құқық бұзушылық іс-әрекет жасаған
Кінәсі үшін жауапкершілік немесе кінә принципі бойынша –
Гуманизм принципі - Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы
Өзге де құқықтық жауапкершіліктің түрлері сияқты әкімшілік жауапкершіліктің де
Әкімшілік жауапкершіліктің негізі;
Әкімшілік жауапкершіліктің субъектілері;
Әкімшілік жауапкершіліктің шарттары;
Әкімшілік жауапкершіліктің шаралары (жазалар);
Әкімшілік жауапкершілікке тартудың тәртібі, процедурасы, яғни әкімшілік іс жүргізу.
Әкімшілік жауапкершілік бірқатар ерекшеліктерді иеленеді:
Ол қылмыстық құқықпен салыстырғанда жұмсағырақ және бұл жауапкершілік түрі
Әкімшілік жауапкершілік құқық бұзушыға қатысты жазалау шараларын қолдануда нақты
Құқық бұзушы оған қатысты әкімшілік жауапкершілік шарасын қолданатын органға,
Әкімшілік жауапкершілікті жазалау шаралары оны қолдануға құзырлы органдармен, лауазымды
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерге қатысты іс жүргізу қылмыстық
Әкімшілік жауапкершілікті бекітетін құқықтық нормалары бар нормативтік-құқықтық актілердің жүйесі
Әкімшілік жауапкершілікке Қазақстан Республикасының азаматтарымен қатар, шетел азаматтары, сондай-ақ
Заң шығарушы гуманизм (ізгілік) қағидасын ұстана отырып, әкiмшiлiк құқық
Ал әкiмшiлiк құқық бұзушылық үшiн жауаптылықты белгiлейтiн немесе күшейтетiн
Әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасаған адам осы құқық бұзушылық жасалған
Егер әкімшілік құқық бұзушылық жасалғаннан кейінгі уақытта оған қолданылатын
Әкімшілік құқық бұзушылық әрекетті жасаған тұлға бұл әрекетті қай
Қазақстан Республикасының аумағында әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасаған адам 2001
Қазақстан Республикасының аумағында басталған немесе жалғасқан, не аяқталған әрекет
Әкімшілік жауапкершілікті бекіту және қолдану
Әкімшілік жауапкершілікті бекіту құқық шығармашылық болып табылады, нақтырақ айтсақ,
Әкімшілік жауапкершілікті бекіту дегеніміз – құқық нормасына оны бұзғаны
Әкімшілік жауапкершілікті бекіту жоғарғы заң шығарушы органның құзыретіне жатады.
Жергілікті өкілді және атқару органдарның әкімшілік жауаптылықты қолдануға қатысуы
Әкімшілік жауапкершілікті қолдану дегеніміз – заңда белгіленген тәртіппен нақты
Әкімшілік жауапкершілік оны қолдануға құқылы мемлекеттік органдардың көптігімен ерекшеленеді.
Сонымен бірге құқық қолдану органдарының ішінен орталық, негізгі буын,
Тек бір орган – сот қана жүзеге асыратын сот
Оның жеделдігі мен біршама оңайлығына зиян келтірмей әкімшілік құқық
Қазіргі кезде әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарайтын органдардың
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарайтын органдар жүйесі сонымен
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарайтын органдар жүйесі, сондай-ақ
Жүйенің ең төменгі буындары (мысалы, әскери комиссариаттар);
Жүйенің төменгі және жоғары тұрған буындары (қозғалыс қауіпсіздігіне мемлекеттік
Жүйенің барлық буындары (мысалы, мемлекеттік өрт қадағалаудың, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалаудың
Әкімшілік юрисдикцияны жүзеге асыратын органдар жүйесін құрудың негізгі принціпі
Аумақтық органдарға ең алдымен аудандық және оларға теңестірілген соттардың,
Мемлекеттік басқару салаларымен тығыз байланысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы
Әкімшілік юрисдикцияның салалық органдары үшін тек белгілі бір құқық
Салалық принцип аумықтық принциппен үйлестіріледі. Әрбір орган (лауазымды адам)
Салалық юрисдикцияның көптеген органдары өз функциясын, қағида бойынша, Қазақстанның
Мемлекеттік билік өкілеттіктерін иеленген әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді
Мамандандырылған әкімшілік соттардың судьялары. Мамандандырылған әкiмшiлiк соттардың ведомстволық қарауына
ӘҚБтК-пен өкілеттіктер берілген мемлекеттік органдардың лауазымды тұлғалары;
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама жасауға құқығы бар лауазымды
Әкімшілік заңнамамен көзделген жағдайларда прокурор әкімшілік құқық бұзушылық туралы
Енді осы аталған юрисдикциялық органдардың кейбіреулерінің құқықтық жағдайына толығырақ
Мамандандырылған әкімшілік соттардың судьялары ӘҚБтК-пен өздерінің қарауына жатқызылған әкімшілік
Мамандандырылған әкiмшiлiк соттардың ведомстволық қарауына жатқызылған әкiмшiлiк құқық бұзушылық
Салалық әкімшілік юрисдикция органдарының дербес және ең көп тобын
Юрисдикциялық органдарға ішкі істер органдары (полиция); мемлекеттік өрт сөндіру
Әкімшілік юрисдикция органдарының әр алуан түрлерін сипаттағанда мына жағдайды
Юрисдикциялық органдардың атынан әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарайтын
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарауға уәкілді берілген лауазымды
Лауазымды адамдардың өкілеттіктерінің көлемі (мазмұны) олардың құқық бұзушыларға қолдана
Әкімшілік жауапкершіліктің негіздері және әкімшілік жауапкершіліктің шаралары
Әкімшілік құқық бұзушылықтың түсінігі, оның басқа құқық бұзушылық түрлерінен
Әкімшілік жауапкершілік институтын зерттегенде әкімшілік құқық бұзушылық институтына нақты
Б.А.Жетписбаевтың құқық бұзушылыққа берген анықтамасында былай делінген: «құқық бұзушылық
Қазақстан Республикасында, осы кезеңдегі кез-келген өзге мемлекет сияқты, заңды
Бұл сияқты ережелердің мақсаты барлық немесе көптеген азаматтардың, сондай-ақ
Әкімшілік құқық бұзушылық өз көрінісін әлеуметтік-құқықтық құбылыс ретінде табады.
Қоғамның өмір сүрунің шарттарына, сапасына әсер ету ондағы құқық
Қазіргі құқықтық ғылым құқықтық жауапкершілік үшін, соның ішінде әкімшілік
Әкімшілік құқық бұзушылықтың түсінігі ҚР-ның ӘҚБтК-нің 28-бабында берілген: «жеке
Бұл анықтаманы анализдейтін болсақ, барлық әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін
Заңға қарсылық;
Кінәлілік;
Жазаланатындығы.
Әкімшіліқ құқық бұзушылық болуы үшін міндетті түрде заңға қайшы
Әрекет – бұл заңды талап түріндегі міндеттерін орындамау, сондай-ақ
Әрекетсіздік – бұл тұлғаның өзіне жүктелген міндеттерге байланысты жасауға
Әкімшілік құқық бұзушылықтың көптеген түрлері тек әрекет арқылы жасалуы
Әкімшілік құқық бұзушылық белгілі бір қоғамдық қатынастарды реттейтін нормаларды
Заң бойынша әкімшілік құқық бұзушылық – құқыққа қарсы іс-әрекет,
Біздің заңнама (тек әкімшілік емес, сонымен қатар қылмыстық, азаматтық,
Құқыққа қарсылық әкімшілік құқық бұзушылықтың қоғамдық қауіптілігі белгісінің заңдық
Әкімшілік құқық бұзушылықтың маңызды белгілерінің бірі – қоғамға қауіптілік
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 9–бабында қандай қоғамға қауіпті і-әрекеттер
Келесі бірқатар авторлардың ойынша, қазіргі қолданыста пайдаланылып жүрген заңға
Әкімшілік құқық бұзушылық – кінәлі іс-әрекет (абайсызда немесе қасақана
Құқық бұзушының кінәлілігін оны жауапкершілікке тартатын органдар (лауазымды
ӘҚБтК құқық бұзушының кінәсін анықтап, оған тиісті әкімшілік жауапкершілік
Әкімшілік құқық бұзушылықтың тағы да бір белгісі – жазаланатындығы
Әкімшілік жауапкершілікке тартуда кейбір құқық бұзушылық іс-әрекеттер ерекше болып
Мысалы, ҚР-ның ӘҚБтК-нің 87-бабы бойынша кәсіпорынның кадр бөліміндегі қызметкер
Әкімшілік құқық бұзушылықтың орын алуы үшін жоғарыда аталған белгілердің
Әкімшілік құқық бұзушылықтарды өзге құқық бұзушылықтардан айыру – әкімшілік
Бұл құқық бұзушылықтарды өзара айырмашалықтарын ажыратудың қиындығы – олардың
Қылмыстар;
Құқық бұзушылықтар [33, 248 б.].
Олардың айырмашылығы құқыққа қарсы іс-әрекеттерге қатысты қандай құқық нормаларының
Қылмыс – қылмыстық заңмен бекітілген, ал әкімшілік құқық бұзушылық
Нақты бір іс-әрекеттің қылмысқа немесе әкімшілік құқық бұзушық қатырына
Сонымен қатар құқық бұзушылықтың келесі бір түрі – тәртіптік
Тәртіптік құқық бұзушылықтар белгілі бір ұйымның ішкі тәртіп ережелерін,
Әкімшілік жауапкершілікке жалпыға ортақ орындалуы міндетті ережелерді бұзған адамдар,
Тәртіптік құқық бұзушылықтар үшін тәртіптік шаралар қолданылады. Олардың әкімшілік
Кейбір жағдайларда бір іс-әрекет тәртіптік және де әкімшілік құқық
Келесі құқық бұзушылық түрі – азаматтық-құқықтық деликтерді әкімшілік
Азаматтық-құқықтық деликт дегеніміз – тұлғаның субъектівтік құқықтарын бұзу, ал
ӘҚБтК-те әкімшілік құқық бұзушылықтарды барлығына тиесілі жалпы белгілері көрсетілген.
Мұндай әрбір жеке құқық бұзушылыққа тиесілі белгілердің сипаты ӘҚБтК-тің
Әкімшілік құқық бұзушылықтардың барлық түрлеріне тиесілі белгілері ӘҚБтК-тің жалпы
Әрбір жеке әкімшілік құқық бұзушылық іс-әрекет түрлі белгілерді иеленеді.
Барлық белгілер құқықтық мазмұнға ие емес. Сондықтан олардың ішінен
Әкімшілік құқық бұзушылықтың жалпы объектісі ретінде – мемлекеттің басқару
Әкімшілік құқық бұзушылықтарды саралауда негізіне – оның жеке объектісі
Жеке объектісі деп жалпы объектінің ажырамас және дербес бөлігі
Тұлғаның әкімшілік-құқықтық нормаларға сай келетін заңнамалармен тыйым салынған
Бұл іс-әрекеттің қоғамға қауіптілігі және оның зардаптары (салдары);
Іс-әрекет пен орын алған зардап арасындағы себепті байланыс [33,
Әкімшілік құқық бұзушылықтың объективтік жағын сипаттауда субъектінің іс-әрекетінің сыртқы
Әкімшіліқ құқық бұзушылық орын алып, оны жасаған тұлғаны әкімшілік
Әкімшілік жауапкершіліктің құқықтық және процессуалдық
негіздері
Әкімішілік құқықтың өзге құқық салаларынан ерекшелігі – оның
Қазақстан Республикасының Конституиясы, оның нормаларының біразының тікелей әкімшілік-құқықтық маңызы
Президентінің Нормативтік Жарлықтары және оның жарлықтарымен бекітілетін ережелер, тағы
ҚР-ның заң актілері;
ҚР-сы Үкіметінің нормативтік қаулылары, сондай-ақ олармен бекітілетін ережелер, тәртіптер,
ҚР-сы орталық атқарушы билік органдарының нормативтік актілері – министрліктердің,
Жергілікті өкілді (маслихаттың) және атқарушы билік органдарының (әкімнің, әкімдіктің)
ҚР-сы Конституциялық Кеңестің және Жоғарғы Соттың нормативтік қаулылары.
Мемлекеттік кәсіпорындар мен мекемелер басшыларының нормативтік актілерін әкімшілік құқық
Дегенмен жоғарыда аталғандардың барлығы әкімшілік жауапкершіліктің құқықтық негізі ретінде
Кез-кезген құқық саласы сияқты әкімшілік құқық та реттеуші және
Әкімшілік құқықтың қорғаушы функциясының ерекшелігі – ол белгілі бір
Кеңес үкіметі кезіндегі әкімшілік жауапкершілік туралы жазған И.А.Галаганның ойынша,
Сонымен әкімшілік құқықтың қайнар көздеріне, оны қолданудың негізіне жоғарыда
Еліміздің ӘҚБтК-нің 1-бабының 1-тармағына сәйкес, Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк құқық
Қазіргі уақытта әкімшілік жауапкершіліктің құқықтық (яғни формальды-нормативтік) негізгі заң
Жергілікті өкілді органдар мен атқару органдарының барлық деңгейлері үшін,
Әкімшілік жауапкершілік негіздерінің келесі түрі – процессуалдық негіз болып
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама өздігінен әкімшілік жауапкершіліктің негізі
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама, прокурордың қаулысы әкімшілік құқық
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қараудың қорытындысы ретінде ӘҚБтК-тің
Бірақ дегенмен әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттаманың толтырылуы міндетті
Әкімшілік жауапкершіліктің процессуалды негізі ретінде өкілетті органның нақты бір
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарау нәтижелері бойынша екі
Заңда көзделген қаулы түрлері шекті болып табылады және одан
Iс жүргiзудi қысқарту туралы қаулы тек заңда көзделген үш
ӘҚБтК-тiң 580-бабында көзделген iс жүргiзудi болдырмайтын мән-жайлар болған;
ӘҚБтК-тің 581-бабында көзделген әкiмшiлiк жауапқа тартпауға мүмкiндiк беретiн мән-жайлар
ӘҚБтК-тiң 35-бабына сәйкес адамды тәртiптiк жауапқа тарту туралы мәселенi
ӘҚБтК-тің 651-бабында әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жөніндегі қаулының
Істің қаралған күні мен орны көрсетіледі. Бұл мәліметтердің көрсетілуі
Әкімшілік жауапкершілікке тарту мерзімі өткеннен кейін әкімшілік құқық бұзушылық
Бұдан кейін оған қатысты іс қаралып жатқан тұлға туралы
Заңды тұлғаға қатысты – оның атауы, ұйымдық-құқықтық нысаны және
Сосын істі қарау кезінде анықталған мән-жайлар көрсетіледі. Кодексте мұндай
Жалпы ережеге сай әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс құқық
Қаулыда Кодекстің Ерекше бөлімінің осы әкімшілік құқық бұзушылық үшін
Іс бойынша қабылданған шешім негізделген және онда қаулыға шағымдану
Хаттамада шығарылған қаулыға шағымдану туралы қажетті мәліметтердің болуы әкімшілік
Әкімшілік айыппұл салынған жағдайда да қаулыда айыппұлды алушы туралы
Егер әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс судьямен қаралып жатса,
Мұндай жағдайда іс бойынша қаулыда өндірілуге тиісті залалдың мөлшері,
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді жүзеге
Егер ол заттарға және құжаттарға қатысты тиісті алып қою
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қаулыға төрағалық етуші
Қаулы-түбіртек – іс бойынша іс жүргізудің хаттама жасалмайтын нысаны
Жеке адам әкімшілік құқық бұзушылық жасаған жерде айыппұл алу
Бұл түбіртек – іс жүргізу құжаты, ол тек әкімшілік
Түбіртекте берілген күні, жаза қолданған лауазымды адамның қызметі, аты-жөні,
2.3 Әкімшілік жазалар: түсінігі, жүйесі, түрлері және қолдану тәртібі
Әкімшілік жауапкершілік өз көрінісін түрлі әкімшілік жазалар түрінде көрінісін
А.П.Алехиннің берген анықтамасы бойынша: «әкімшілік жазалар негізінен құқық бұзушыға
Жаза үнемі құқық бұзушылықтармен байланысты. Олар құқық бұзушылық жасаған
Кінәлілерді жазалау;
Жаңа құқық бұзушылықтардың алдын алу (құқық бұзушының және өзге
Құқық бұзушыны және оны қоршаған адамдарды заңды сыйлау рухында
Әкімшілік жазалар жазалайтын санкциялары болып табылады. Олар азаматтың субъективті
Негізінен әкімшілік жазалар құқық бұзушыға қатысты моральды немесе материалды
Барлық әкімшілік жазалар үш топқа бөлінеді:
1) моральды сипаттағы әкімшілік жазалар:
- ескерту жасау;
2) ақшалай және мүліктік сипаттағы әкімшілік жазалар:
- әкімшілік айыппұл салу;
- әкімшілік құқық бұзушылықты жасау құралы немесе нысанасы болған
- әкімшілік құқық бұзушылықты жасау құралы немесе нысанасы болған
- заңсыз салынып жатқан немесе салынған құрылысты мәжбүрлеп бұзып
3) құқық бұзушының жеке басына байланысты жазалар:
- арнаулы құқықтан айыру;
- лицензиядан, арнаулы рұқсаттан, біліктілік аттестатынан (куәліктен) айыру немесе
- жеке кәсіпкердің қызметін тоқтата тұру немесе оған тйым
- әкімшілік қамауға алу;
- шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен
Мұндай өзгешіліктерге қарамастан әкімішілік жазалардың барлығы бірдей белгілерге ие:
Олардың барлығы (ескерту мен бұлтартпау шараларынан айырмашылығы) жазалау сипатын
Кең ауқымды органдар шеңберімен бекітіледі.
Әкімшілік жазаны қолдану құқықтық салдардың орын алуымен сипатталады, яғни
Әкімшілік жазалар жүйесі өзіндік сипаты және ауырлығына байланысты түрлі
Әкімшілік жаза арнайы индивидуалды актілер негізінде қолданылады. Әкімшілік жазалар:
Бір кезекті:
Айыппұл;
Ескерту;
Тәркілеу;
Алып қою;
Шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды республика шегінен әкімшілік жолмен
Заңсыз салынып жатқан немесе салынған құрылысты мәжбүрлеп жұзып тастау.
Созылмалы:
Әкімшілік қамау;
Арнаулы құқықтан айыру;
Жеке кәсіпкердің қызметін тоқтата тұру немесе оған тыйым салу;
Лицензиядан, арнаулы рұқсаттан, біліктілік аттестатынан (куәліктен) айыру немесе қызметтің
Сонымен қатар, әкімшілік жазалау шаралары ӘҚБтК-тің 46-бабына сәйкес:
Негізгі (ескерту, әкiмшiлiк айыппұл салу және әкiмшiлiк қамауға алу);
Қосымша (әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасау құралы не нысанасы болған
Аралас (арнаулы құқықтан айыру, лицензиядан (арнайы рұқсаттан, бiлiктiлiк аттестатынан
Әкімшілік құқық жасағаны үшін жеке адамға жоғарыда көрстеіліп кеткен
Ескерту – тәрбиелік әсер ету және моральды сипаттағы жазалау
Құқық бұзушылық елеусіз жасалған жағдайда, сондай-ақ құқық бұзушының өзінің
Ескерту жазбаша түрде жасалады [20, 15 б.]. Ауызша ескерту
Әкімшілік айыппұл – әкімшілік құқық бұзушылық үшін заңмен көзделген
Әкімшілік заңнамаға сәйкес, жеке тұлғаға салынатын айыппұлдың мөлшерi айлық
Лауазымды адамға, дара кәсiпкерге, жеке нотариусқа, адвокатқа, сондай-ақ заңды
Ірi кәсiпкерлiк субъектiсi болып табылатын заңды тұлғаға салынатын айыппұлдың
Әкiмшiлiк жауапқа тартылған адам айыппұл салу туралы қаулы шығарған
Әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасағаны үшiн салынған айыппұлды мемлекеттiк бюджетке
Кәмелетке толмаған адамға салынатын әкiмшiлiк айыппұлдың мөлшерi айлық есептiк
Егер құқық бұзушы өз еркiмен орындамаса, тиісті мерзім бiткеннен
Жауапқа тартылған адам жұмыстан шығып кеткен не оның жалақысынан
Егер айыппұл салынған жеке адам жұмыс iстемесе немесе басқа
Әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасау құралы не нысанасы болған затты
Аңшылық қаруды, атыс оқ-дәрiлерiн және аңшылықтың басқа да қаруларын
Әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасау құралы не нысанасы болған затты,
Тәртiп бұзушының меншiгi болып табылатын зат қана тәркiленуге жатады.
Тәркiлеудi судья қолданады және оны тек заңда әкiмшiлiк жаза
Нақты адамға берiлген арнаулы құқықтан айыру осы құқықты пайдалану
Көлiк құралын масаң күйде жүргiзу, масаң күйдi куәландырудан белгiленген
Аң аулау, балық аулау құқығынан, аң аулау қаруларын, оның
Жеке тұлғаларды, дара кәсiпкерлердi, жеке нотариустарды, адвокаттарды және заңды
Белгiлi бiр қызмет түрiне не белгiлi бiр iс-әрекеттер жасауға
Жеке кәсiпкердiң немесе заңды тұлғаның қызметiн немесе қызметiнiң жекелеген
Жеке кәсiпкердiң немесе заңды тұлғаның қызметiн немесе қызметiнiң жекелеген
Жеке кәсiпкердiң немесе заңды тұлғаның қызметiн немесе қызметiнiң жекелеген
Заңсыз салып жатқан немесе салынған құрылысты мәжбүрлеп бұзуды судья
Салынып жатқан немесе салынған құрылысты мәжбүрлеп бұзу заң бұзушының
Әкiмшiлiк қамауға алуды судья ерекше жағдайларда жеке адамға қарсы
Жүктi әйелдерге және он төрт жасқа дейiнгi балалары бар
Шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарды Қазақстан Республикасының шегiнен әкiмшілік
Әкімшілік жазаны қолдануда заңдылық, гуманизм және жазаны индивидуализациялау принциптерінің
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамаға сай қолданылуы;
Нақ осы құқық бұзушылық үшін жауапкершілікті көздейтін тиісті нормамен
Оны қарауға құқылы тиісті органның қарауы, оның істі қарау
Жаза белгілеу барысындағы гуманизм принципін ұстану белгілі бір құқық
Жазаны индивидуализациялау принципінің маңызы жасалған құқық бұзушылықтың сипаты, құқық
Әкімшілік құқықта қылмыстықтан айырмашылығы – әрбір құқық бұзушылық үшін
Егер тұлға бірнеше құқық бұзушылықтар жасаса, бір органмен қаралатын
3 Әкімшілік жауапкершіліктен және әкімшілік жазадан босату – әкімшілік
Әкімшілік жауапкершіліктен және әкімшілік жазадан босатудың түсінігі, маңызы
Қазіргі әкімшілік-деликттік құқық пен әкімшілік заңнама бойынша әкімшілік құқық
Сонымен, әкімшілік құқық бұзушылық үшін әкімшілік жауапкершілік пен әкімшілік
Заңнама демократизм, гуманизм принциптерін ескере отырып, мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын
Іс-әрекетімен өкінгендігін білдіруіне байланысты әкімшілік жауаптылықтан босату (67-бап);
Құқық бұзушылық елеусiз болған жағдайда әкiмшiлiк жауаптылықтан босату (68-бап).
Ескiру мерзiмiнiң өтуiне байланысты әкiмшiлiк жауаптылықтан босату (69-бап);
Әкiмшiлiк жауаптылықтан және әкiмшiлiк жазадан рақымшылық жасау актiсi негiзiнде
Жағдайдың өзгеруiне, науқастануға байланысты әкiмшiлiк жауаптылықтан босату (71-бап);
Тараптардың бiтiмгершiлiкке келуiне байланысты әкiмшiлiк жауаптылықтан босату (71-1-бап);
Мұнда заң шығарушының әкімшілік құқық бұзушылық жасаған тұлғаны 67,
Біздің ойымызша, заң шығарушының мұндай әкімшілік жауапкершіліктен және әкімшілік
Біріншіден, қабылданған рақымшылық актісі негізінде;
Екіншіден, егер тиісті тәртіпте қабылданған рақымшылық жасау туралы акт
Бұл жайында профессор А.А.Тарановтың айтуынша: «мұндағы қолданылып отырған «әкімшілік
Сонымен қатар, егер рақымшылық жасау туралы акт әкімшілік жазаны
Бұл айтылғандардан мынаны айтуымызға болады: қазіргі әкімшілік құқық саясатында
Әкімшілік құқық бұзушылықтармен күресте мұның маңызы – құқық бұзушылық
Тұлғаны қайтадан тәрбиелеу тұлғада қалыптасқан құндылықтар жүйесімен байланысты және
Енді әкімшілік жауапкершіліктен және әкімшілік жазадан босатудың негіздеріне тоқталып
Созылып кеткен әкiмшiлiк құқық бұзушылық кезiнде, сондай-ақ қоғамның және
Заңнама әкімшілік құқық бұзушылықтарға «икемділікпен» қарауды бекіткенмен, барлық құқық
Мұндай жағдайда судья, әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарауға
Мұндағы әкiмшiлiк құқық бұзушылықтың елеусiздiгi дегеніміз – басқа мән-жайлармен
Заң бойынша ауызша ескерту деген әсер ету шарасының болуы
Мұнда бастысы құқық бұзушыны әкімшілік жауаптылықтан босату мәселесін шешкенде
Әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасаған адам әкiмшiлiк жауаптылықтан немесе қолданылған
Рақымшылық жасау туралы актiнi Қазақстан Республикасының Парламентi жеке белгiлi
Жағдайдың өзгеруiне, науқастануға байланысты әкiмшiлiк жауаптылықтан босату деп –
Әкімшілік жауапкершіліктен босатудың келесі жолы – тараптардың бiтiмгершiлiкке келуiне
Кейбір заңда көзделген әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстер жәбiрленушiнiң
Сонымен қатар заңнама кәмелетке толмағандарды әкімшілік жауаптылықтан және әкімшілік
Сөйтіп, «әкімшілік жауаптылықтан және әкімшілік жазадан босату» институтының маңызы
Әкімшілік жауапкершіліктен шектеу және босату және әкімшілік жауапкершілікті болдырмайтын
Көпшілік әдебиеттерде әкімшілік жауаптылықты болдырмайтын мән-жайларды әкімшілік жауапкершіліктен босатудың
Қолданыстағы әкімшілік заңнаманы анализдеу барысында, ҚР-ның ӘҚБтК-і әкімшілік жауапкершіліктен
Қажеттi қорғану (38-бап);
Қол сұғушылық жасаған адамды ұстау (39-бап);
Аса қажеттiлiк (40-бап);
Негiздi тәуекел (41-бап);
Күштеп немесе санаға әсер етiп мәжбүрлеу (42-бап);
Бұйрықты немесе өкiмдi орындау (43-бап).
ӘҚБтК әкімшілік құқық бұзушылықпен келтірілген зиян елеусiз болған жағдайда
Заңнама әкімшілік құқық бұзушыны әкімшілік жауапкершіліктен босату дегенде, тек
Қажеттi қорғану жағдайында, яғни жеке басын, тұрғын үйiн, меншiгiн,
Қажетті қорғану құқығы халықтың құқық бұзушылықтармен қарсы күресте, алдын
Адамның қажетті қорғанысқа құқығы – оған тумысынан тиесілі табиғи
Сонымен қатар, қажетті қорғаныс еліміздегі құқық бұзушылықтармен күресте, олардың
Құқыққа қарсы қол сұғушылық жасаған адамды ұстау кезiнде, бұл
Аса қажеттiлiк жағдайында, яғни осы адамның немесе өзге де
Қоғамдық пайдалы мақсатқа жету үшiн негiздi тәуекел жасалған кезде
Егер мәжбүрлеу салдарынан адам өз iс-әрекеттерiн (әрекетсiздiгiн) басқара алмаса,
Өзi үшiн мiндеттi бұйрықты немесе өкiмдi орындау үшiн әрекет
Бұл арада әкімшілік жауапкершілік және әкімшілік жазадан босату институтын
Енді осы айтылған мән-жайларды неғұрлым ашық, сондай-ақ теория жүзінде
Әкімшілік жауапкершіліктен шектеу әкімшілік құқық бұзушылықтың нақты бір субъектілеріне
Сонымен қатар мұндай жағдайға мынаны айтып кетуімізге болады, тұлға
Сонымен қатар әкімшілік жауапкершілікті жеңілдететін мән-жайлардың бар екендігін де
Бірқатар жағдайларда әкімшілік құқық бұзушылық әкімшілік емес, тәртіптік жауаптылықты
Әкімшілік жауапкершіліктен босату мазмұны мен құқықтық салдары бойынша әкімшілік
Аса қажеттілік жағдайында әрекет жасаған тұлға үшін әкімшілік жауапкершілік
ӘҚБтК-тің 33-бабына сәйкес ақыл-естің кемдігі де әкімшілік жауапкершілікті болдырмайды.
Әкімшілік жауапкершіліктен босатудың шарттары ретінде мыналарды айтуға болады: құқық
Әкімшілік жауапкершіліктен босатудың салдары болып әкімшілік жауапкершілік туралы матеиалдарды
Яғни әкімшілік құқық бұзушылық жасаған тұлға мұндай жағдайларда қоғам
Заңда осындай институттар көзделе отырып, оларды ашып түсінік бермеген
Әкімшілік құқық әдебиеттер оған ортақ анықтама беруге тырысқан. Солардың
Әкімшілік жауапкерішліктен босату жағдайларына: олардың пайда болуы нәтижесінде әкімшілік
ҚОРЫТЫНДЫ
Жұмысымды қорыта келе мынаны айта кеткім келеді, әкімшілік жауапкершілік
Жауапкершілік өзінің түрлі нысандарында ертенден бері келе жатқан ұғым.
Жауапкершілікке тарту кезінде әр адам өзінің ғана құқыққа қарсы
Жауапкершілік әрбір жеке жағдайда нақты бір саяси жүйенің әлеуметтік,
Сондықтан да жауапкершілік қоғамның сапалы өмірін қалыптастырып, қамтамасыз етуде
Әкімшілік жауапкершіліктің түсінігі мен мәнін анықтауда ортақ көзқарастың болмауы,
Әкімшілік юрисдикция құқықты қолдану мен құқық қорғау қызметінің бір
Көптеген әдебиеттер әкімшілік жауапкершіліктен босату институтына келгенде оның қатарына
Сонымен қатар, адамның психологиясына мән беретін болсақ, көп жағдайда
Еліміздегі әкімшілік құқық бұзушылық деңгейінің өсуі қазіргі таңдағы өзекті
Сонымен қатар әкімшілік заңнама адам мен азаматтың құқықтары мен
Қолданылған әдебиеттердің тізімі
Концепция правовой политики Республики Казахстан на период с 2010
Беккария Ч. О преступлениях и наказаниях / Сост. И
Қазақстан Республикасының Конституциясы. 30-тамыз 1995ж. «Юрист» баспасы, Алматы қаласы,
Послание Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева народу Казахстана. Март
Послание Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева народу Казахстана. Февраль
Нарикбаев М.С. Уголовное право Республики Казахстан. Учебное наглядное пособие.
Байсалова Г. Правовые проблемы определения понятия и признаков административной
Юридическая ответственность. http://ru.wikipedia.org/wiki
Перспективы развития административно-деликтного права (права административной ответственности) в Республике
Бахрах Д.Н. Административная ответственность. Учебное пособие. – Москва, 1999.
Кузьмичева Г.А., Калинина Л.А. Административная ответственность. Нормативные документы. Учебное
Багрий-Шахматов Л.В. Уголовная ответственность и наказание// Труды высшей школы
Бюллетень Верховного Суда СССР, 1980. – №3, с.
Алехин А.П., Кармолицкий А.А., Козлов Ю.М. Административное право Российской
Бельский К.С. Полицейское право. Лекционный курс/ Под ред. к.ю.н.
Таранов А.А. Административная ответственность Республики Казахстан. – Алматы: Жеті
Якуба О.М. Административная ответственность. – Москва: Юридическая литература, 1972.
Административное право. http://pravoznavec.com.ua/books/262/19291/13/
Ю.М.Козлов. Административное право: Учебник. – Москва: Юристъ, 2001. –
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының Кодексі. 30-қаңтар 2001ж.
Агапов А.Б. Административная ответственность, Учебник. – Москва: «Статут», 2000.
Российский Б.В. Административное право: Учебное пособие. - Москва: Новый
Розенфельд В.Г., Старилов Ю.Н. Административное принуждение, административная ответственность: Учебное
Жетписбаев Б.А. Административная ответственность в Республике Казахстан: Учебное пособие/
Жетписбаев Б.А. Теоретические проблемы административного-правового принуждения в Республике Казахстан.
Лунев А.Е. Административная ответственность за правонарушения. - Москва: Госюриздат,
А.И.Мурзинов. Административная ответственность. Учебник для вузов, Москва: 1994. –
Постатейный комментарий к кодексу Российской Федерации об административных правонарушениях.
Козлов Ю.М., Попов Л.Л. Административное право: Учебник для вузов
Административная ответственность. http://ru.wikipedia.org/wiki/
Масленников М.Я. Порядок применения административных взысканий: Учебно-практическое пособие. —
Коренев А. П. Административное право России. В трех частях
Баянов Е. Әкімшілі құқық. – Алматы: 2007. – 408
Теория государства и права. Учебник для юридических вузов и
Галаган И.А. Административная ответственность в СССР (государственное и материально-правовые
Бахрах Д.Н. Административное право. - Москва: издательский дом «ИНФРА-М»,
Овсянко Д.М. Административное право: Учебное пособие для вузов. –
Розенфельд В.Г., Старилов Ю.Н. Административное принуждение, административная ответственность: Учебное
Таранов А.А. Комментарий к Кодексу Республики Казахстан об административных
Уголовное право. Общая часть. Учебник для вузов. Отв. редакторы:
Освобождение от административной ответственности. http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_law/1474/ОСВОБОЖДЕНИЕ
19
Әкімшілік жауапкершіліктің түсінігі
ЗАҢДЫ ЖАУАПКЕРШІЛІК ҚАҒИДАЛАРЫНЫҢ ЖҮЙЕСІ
Құқықбұзушылықтардың түсінігі, белгілері және түрлері
Құқық бұзушылыққа қолданылатын заңды жауапкершілік
Мемлекеттік аппаратты құқықтық реттеу
Экологиялық заңдарды бұзғаны үшін құқықтық жауапкершіліктер
Кәсіпкерлік қызмет туралы заңды бұзғаны үшін заңдық жауаптылық түрлері мен нысандарды қолдана отырып кәсіпкерлік қызмет субъектілерін жауапкершілікке тарту
Азаматтық құқықтық
Басқару әдістемелері мен нысандары
ҚҰҚЫҚБҰЗУШЫЛЫҚ ЖƏНЕ ЗАҢДЫ ЖАУАПКЕРШІЛІК