Өмірді сақтандыру
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
I бөлім. Жеке басты сақтандырудың теориялық аспектілері 6
1.1. Сақтандырудың экономикалық мәні және оның атқаратын қызметі 6
1.2. Жеке басты сақтандырудың даму кезеңдері, мәні және қажеттілігі
1.3. Жеке басты сақтандырудың қалыптасуы мен дамуының шетелдік тәжірибесі
II бөлім. Қазақстан Республикасының сақтандыру рыногы мен өмірді сақтандырудың
2.1. Қазақстан Республикасы сақтандыру рыногының қазіргі жағдайы 28
2.2. Жеке басты сақтандырудың жекелеген түрлеріне сипаттама 37
2.3. Жеке басты сақтандырудың қаржылық жағдайын талдау 50
("БТА" сақтандыру компаниясының мысалында) 50
III бөлім. Қазақстан Республикасындағы жеке басты сақтандыруды жетілдіру жолдары
Қорытынды 71
Қолданылған әдебиеттер тізімі 74
Кіріспе
Сақтандыру - сақтандыру ұйымының өз активтері есебінен жүзеге асыратын,
Жеке сақтандыру бойынша сақтандыру обьектілері материалдық емес игіліктер -
Әлемде тек екі нәрсе бар - өлім және салықтар.
Сақтандырудың негізінде сақтандыру шарты жатыр. Сақтандыру шарты -бұл сақтандырушы
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, егер мемлекет сақтандырушы компаниялармен бірлесіп жұмыс
Дипломдық жұмыстың мақсаты сақтандыру, соның ішінде жеке сақтандыру түсінігін
Мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
«сақтандыру», «сақтандыру қатынастары» және «жеке сақтандыру» түсініктерінің теориялық ерекшеліктерін
жеке сақтандырудың қалыптасуы және даму кезеңдерін анықтау;
жеке сақтандыруды сипаттайтын ерекшеліктерін ашу;
жеке сақтандырудың шетелдік тәжірибесін оқу және талдау;
республикадағы өмірді
Қазақстан Республикасының сақтандыру рыногын кешеиді талдау;
Республикадағы жеке сақтандырудың даму жолдарын анықтау.
Зерттеудің объектісі - Қазақстан Республикасының
Зерттеудің пәні - өмірді сақтандырудагы сақтандыру қорын қалыптастыру және
Диплом жұмысының теориялық-әдістемелік негізі - сақтандыру мәселелері бойынша отандық
Қазақстан Республикасында сақтандыру рыногына деген қызығушылық жоғары. Бірақ жеке
Бірақ, жеке сақтандырудың жемісті дамуына қажет заң шығаруға, сонымен
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен және қортындыдан тұрады. Бірінші
I бөлім. Жеке басты сақтандырудың теориялық аспектілері
1.1. Сақтандырудың экономикалық мәні және оның атқаратын қызметі
Нарықтық қатынастарға негізделген айналымда сақтандыру маңызды орынға ие. Қатысушыларының
Сақтандыру ерекше қатынастардың пайда болуымен байланысты күрделі ерекше қатынастардың
Сақтандыру адамдарды, олардың істерін түрлі қауіптерден сақтық қорғаумен қамтамасыз
Сақтық қорғауды табиғи, техногендік, экономикалық, әлеуметтік, экологиялық және басқа
Егер сақтануға деген қажеттілік қорқыныштан туса, ол қорғануға деген
Сонымен, сақтық қорғауды жеке және заңды тұлғалардың мүлігін, денсаулығын,
Қоғамдық тәжірибе ұзақ уақыттың ішінде сақтандыру қорын ұйымдастырудың үш
Бюджеттік және басқа да мемлекеттік қаражаттар есебінен құрылатын орталықтанған
Өзін-өзі сақтандыру шаруашылық жүргізуші субъектілер мен адамдардың сақтандыру қорларын
Сақтандыру сақтандыруға мүдделілік білдіретін тараптардың сақтандыру жарналарының есебінен сақтандыру
Сонымен, сақтандырудың экономикалық мәні сақтандыруға мүдделілік білдіретін тараптардың жарналары
Сақтандырудың қазіргі заманғы анықтамасы 2000 жылдың 18 желтоқсанындағы №
Яғни, айтып өткендей, сақтандыру жағдайы кездейсоқтық немесе ықтималдық белгісіне
Сонымен бірге сақтандырудың мынадай түрлері бар:
міндеттілік дәрежесіне байланысты: ерікті және міндетті;
сақтандыру объектісіне байланысты: жеке және мүліктік.
"Сақтандыру қызметі туралы" Заңға сәйкес Қазақстан Республикасында
сақтандыру ұйымдарының сақтандыру қызметі "өмірді сақтандыру" саласы және "жалпы
"Өмірді сақтандыру" саласы сақтандырудың ерікті нысанындағы мынадай сыныптарды қамтиды:
өмірді сақтандыру;
аннуитеттік сақтандыру.
"Жалпы сақтандыру" саласы сақтандырудың ерікті нысанындағы мынадай сыныптарды қамтиды:
жазатайым жағдайдан және аурудан сақтандыру;
медициналық сақтандыру;
автомобиль көлігін сақтандыру;
темір жол көлігін сақтандыру;
әуе көлігін сақтандыру;
су көлігін сақтандыру;
жүкті сақтандыру;
осы тармақтың 3)-7) тармақшаларында аталған сыныптарды қоспағанда, мүлікті сақтандыру;
автомобиль көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;
әуе көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;
су көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;
осы тармақтың 10)-14) тармақшаларында аталған сыныптарды қоспағанда, зиян келтіргені
заемдарды сақтандыру;
ипотекалық сақтандыру;
кепілгер мен кепілдікті сақтандыру;
басқа қаржылық шығындардан сақтандыру;
сот шығындарын сақтандыру.
Сақтандыру қатынастарының заңды түрде бекітілген анықтамасы қазіргі заманғы сақтандырудың
Қазіргі заманғы заң жүйелері азаматтық құқықтың обьектілеріне материалды емес
Сақтандыру қазіргі заманғы нарықтық қоғамда маңызды орынды иеленеді. Сақтандыру
1. Инвестициялық қызмет. Сақтандыру қорының уақытша бос ақша қаражаттарының
Өмірді сақтандыру компаниялары (зейнетақы қорларымен бірге) экономиканың тапшылықтық және
- өмірді сақтандыру компаниялары басқа қаржылық иституттарға
қарағанда сақтанушының бос қаражаттарын төмен пайызбен тарту мүмкіндігіне
ие, өйткені ол сақтық қорғауды қамтамасыз ету негізінде тартылады;
- өмірді сақтандыру шарттары ұзақ мерзімге жасалады, өтемақы бойынша
Мысалы, Францияда 1999 жылы 701 млрд евро көлеміндегі сақтандырушылардың
2. Алдын алушылық қызмет. Сақтандыру қоры қаражаттарының бір
бөлігінің есебінен сақтандыру тәуекелін төмендету бойынша шаралар
қаржыландырылады. Мысалы, өрттен сақтандыруға жинақталған
қаражаттардың бір бөлігінің есебінен өртке қарсы шаралар, сонымен бірге
өрттен мүмкін болатын зиянды азайтуға бағытталған шаралар
қаржыландырылады. Ал жеке сақтандыруда сауықтыру кешендерін салумен
байланысты шаралар қаржыландырылады.
3. Жинақтаушылық қызмет. Өмірді сақтандыруда сақтандыру
категориясы несие категориясына жақын болады, өйткені сақтандьфу шарты
бойынша белгілі бір сақтандыру сомасының жинақталуы жүзеге асады, яғни
сақтандыру жинақтаушылық қызметін деатқарады.
4. Бақылау қызметі. Сақтандыру қорлары қаражаттарының қатаң
мақсатта қалыптасуы және қолданылуы. Бұл қызмет жоғарыда көрсетілген үш
қызметтің нәтижесінде туындайды және нақты сақтандыру қатынастары
кезінде, сақтандыру шартында пайда болады. Бақылау қызметіне сай заң
актілері мен инструктивті құжаттардыңнегізінде сақтандыру операцияларының
дүрыс жүргізілуіне каржылық сақтандырушылык бақылау жүзеге асырылады.
Қазіргі заманғы мемлекет сақтандыру категорияларын әлеуметтік сақтандыру және зейнетақылық
Сонымен, сақтандыру коммпанияларының әлеуметтік проблемаларды шешуде және жеке сақтандырудың
қосымша зейнетақымен қамтамасыз ету;
жоғары сапалы медициналық қызмет көрсету;
асыраушысынан айрылғанда немесе мүгедектік жағдайына байланысты қосымша әлеуметтік кепілдіктер.
Мемлекет үшін:
бюджеттегі жүктемені төмендетуге;
инвестициялық ресурстарды тартуға;
асырауында боуды жоюға;
қоғамда әлеуметтік тұрақтылықты құруға;
кәсіпорындағы салық жүктемесн төмендетуге.
Берілген дипломдық жұмыста қолданылатын түсініктер қатарына тоқталып өтейік -
Сақтандыру тәуекелі туындаған жағдайында сақтандыру жүзеге асырылатын, мүмкін болатын
Сақтандыру жағдайы - туындау жағдайында сақтандыру шарты ысыраптың орнын
Сақтандыру сомасы - сақтандыру объектісі сақтандырылатын және сақтандыру жағдайы
Экономиканың нарықтық қатынастарға көшуі, кәсіпкерлік қызметтің дамуы, тауар мен
Сақтандырудың экономикальщ мәні барлық қатысушылардың төлемдері есебінен оқыс оқиғаға
1.2. Жеке басты сақтандырудың даму кезеңдері, мәні және қажеттілігі
Өмірді сақтандыру алғашқылардың бірі болып қалыптасты. Б.э.д. 5 ғасырда
Кейіннен осындай коллегиялардың қызметі күрделене түсті - олар белгілі
Орта ғасырларда қаржыгерлер аннуитет механизмін шіркеулер салған шіркеудің шектеуін
11-13 ғасырларда көптеген елдер мен ерікті қалалардың үкіметтері сақтандырудың
16-17 ғасырларда өмірді сақтандыру күрделене түсті. Төлемдер мен жарналарды
Италияда сақтандырудың Бұл нысаны "montes pietatis" ("monte di pieta"
Германияда 16 ғасырдың ортасында осындай кассаның негізінде екі қаржылық
Францияға эмиграцияланған Неополитандық дәрігер Лоренцо Тонти өзінің атымен "тонтиндық
Одан әрі қарай жаңа нәрселер ойланып шығарылмады. Тек кана
Ресейде өмірді сақтандыру барынша жай дамыды. Тек 1835 жылы
Жеке сақтандырудың кездейсоқ оқиғалар мен аурулардан сақтандыру сияқты шарт
Сақтандырудың бұл түрі 18 ғасырдың соңында дами түсті, себебі
Ресейде 1861 жылы 6-шы наурыздағы заңмен барлық қазынылық тау-кен
Революцияға дейінгі Ресей Бұл процестің аяқталуы жұмыс берушілердің өздерінің
Жеке сақтандыру оны мынадай топтарға бөлетін өзінің ерекшеліктеріне ие:
Өмірді сақтандыру сақтанушының өлімі немесе оның сақтану мерзімінің аяқталуына
Аннуитеттік сақтандыру сақтандырылған жеке табыстың төмендеуіне немесе жоғалуына әкелетін
Кездейсоқ оқиғадан немесе аурудан сақтандыру сақтанушының өлімі, еңбек қабілеттілігін
Медициналық сақтандыру сақтанушының медициналық сақтандыру бағдарламасына енгізілген медициналық қызмет
Кейбір кездерде сақтандыру жағдайлары осындай жағдай болып табылмайды. Мысалы,
сақтанушының немесе өзін-өзі
егер осы уақытқа дейін сақтандыру екі жылдан кем мерзімде
сақтанушының алкогольден немесе есірткіден улануы.
ҚР АК-ның 806 бап, 3 п. сай "өз өмірін
Өмірді сақтандыру келесі принциптерді қамтиды: компанияның пайдасына катысудағы сақтандыру
Сурет 1. Өмірді сақтандырудың әлеуметтік- экономикалық негіздері
* Маянлаева Г.И. Организация страхового дела в Республике Казахстан.
Жеке сақтандыруға өмірді, денсаулықты, еңбек қабілеттілікті және азаматтың жеке
Сонымен, жеке сақтандыру тек қана ерікті түрде жүргізіледі, егер
Елдегі жеке сақтандырудың дамуына қызығушылық тудыратын субъект мемлекет болуы
Біріншіден, мемлекеттік проблемаларды шешу үшін кажетті қаражаттарды іздестіру проблемасы.
Екіншіден, жеке сақтандыру мемлекеттік әлуметтік кепілдіктердің тапшылығын өтейді.
Үшіншіден, сақтандыру салаларының еңбек сиымдылығы мен ғылыми сиымдылықты қажет
1.3. Жеке басты сақтандырудың қалыптасуы мен дамуының шетелдік тәжірибесі
Қазіргі заманғы нарықтық қоғамды экономикалық катынастардың ерекше түрі -сақтандырусыз
Жеке сақтандыруға әрбір адамның өміріндегі мүмкін болатын жағдайлармен байланысты
Кесте 1.
Түрлі елдерде сақтандырудың дамуын сипаттайтын негізгі
көрсеткіштер
Елдер Бір тұргынга есептегендегі жинақталатын сақтандыру жарналарыньщ көлемі, мың.
%
Швейцария 2,9 8,6
Жапония 2,6 8,6
АҚШ 2,1 8,7
Люксембург 1,9 7,9
Ұлыбритания 1,8 11,4
Нидерланды 1,7 8,4
Франция 1,5 6,6
Германия 1,4 5,7
Швеция 1,3 -
Норвегия 1,3 -
Дания 1,3 4,8
Ирландия 1,2 9,1
Бельгия 1,1 5,0
Италия 0,6 3,0
Венгрия 0,08 2,1
Чехия 0,07 2,9
Словакия 0,05 2,3
Польша 0,04 1,4
Ресей 0,02 1,2
* Основы страхования.Учебное пособие /С.К.Казанцев. Екатеринбург: изд. ИПК УГТУ.-2002ж-3бет.
Әлемдік тәжірибеде жақсы дамыған сақтандыру ісі экономиканың дамуына және
Адамдардың жеке сақтандыруға деген мүдделері жоғары. Әлемде екі нақты
Негізінен адамдар тәуекелге барғысы келмейді және тәуекел ауыртпалығын болдырмас
Сақтандыру адамдар мен компаниялардың тәуекелдерін төмендетудің негізгі әдістерІнің бірі
Бүгінгі күні европалық елдерде өмірді ұзақ мерзімділік сақтандыруға каржылық
Барлық дамыған елдерде сақтандыру компаниялары ең бай қаржылық институттар
Инвестициялық ресурстар көзінен басқа өмірді сақтандыру әлеуметтік проблемаларды шешудің
Барлық елдерде тұрғындарды қол жеткізген материалдық әл-ауқатының нашарлауынан қорғаудың
Мемлекеттік әлеуметтік қамсыздандыру;
Ерікті жеке сақтандыру.
Дамыған экономикалық жүйелердің өзінде дамыған және жан-жақты мемлекеттік әлеуметтік
Қазіргі уақытта сақтандыру компаниялары әлеуметтік кепілдер жүйесін қалыптастыратын көптеген
Сақтандырушылар мен мемлекеттің серіктестік қатынастарын орнатуға ұмтылуының нақты мақсаты
Мұндай көзқарас элемдік тэжірибемен де расталады. АҚШ-та, Финляндияда, Канадада
Әлемнің, соның ішінде АҚШ-тың ірі сақтандыру компаниялары көп функционалды
АҚШ сақтандыру компанияларының басты табыс көзі мыналар болып табылады:
инвестициялық қызметтен алынатын табыстар;
зейнетақы қорларының ірі қаражаттарын басқарудан алынатын табыстар (басқарылатын сомадан
АҚШ сақтандыру компаниялары қызыметінің бұл бағыттары оларды өндірістік корпорацияларға
АҚШ-тағы әлеуметтік көмек бағдарламаларының және трансферттік бағдарламалардың көп бөлігін
АҚТТІ- халқында 258 млн. адам және 9133 сақтандыру компаниялары
Кесте 2.
АҚШ-тағы мемлекеттік әлеуметтік көмек және әлеуметтік
сақтандыру Бағдарламасы
Алушылар Әлеуметтік сақтандыру Акшалай көмек Натуралды нысандағы жәрдемақы
Қарт адамдар Қарттарға және асыраушысынан жоғалтқан
Зейнеткерлікке
Азық-тұлік
талондары;
Тұрғын-үй
қызметкері
Мүгедектер Мүгедектер үшін
қамсыздандыру;
Медикейр Әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінен қосымша табыс Медикейд
Басқалары Жұмыссыздық
сақтандыру;
Кездейсоқ оқиғаларға байланысты
жұмысшыларға өтемақылар төлеу Кішкентай балалары
Азық-тұлік
талондары;
Тұргын-үй
қызметкері
С.Фишер, Р. Дорнбуш, Р.Шмалензи. Экономика. Пер.с анг. -М: "Дело",
** Медикейд -АКШ-ғы ақысыз немесе женілдікті медициналык көмектің мемлекеттік
*** Медикейр -Қарт адамдарга акысыз медициналык көмек көрсетудің мемлекеттік
Вэлфердің (АҚШ-ң әлеуметтік көмек Бағдарламасы) реципиенттері ішінен қарттар, мүгедектер
АҚШ-тағы арнаулы сақтандыру көптеген адамдардың жеке жинақтарының көлемі әлеуметтік
Ұлыбританияда 1986 жылғы қаржылық қызмет көрсету Заңның негізінде өмірді
Бұл елдегі зейнетақы заңы еңбекке қабілетті тұрғындарды жеке зейнетақылық
Жеке сақтандырудың дамуына халықтың дәтүрлі басқа тәсіл жинақтарды қолдану
Сақтандыру қаржы кызметтерінің әбден интегралданған түрлеріне жатады. Дүние жүзінің
Мысалы: 1992 жылы Маастрокт келісім- шартына сәйкес Еуропа Одағы
Кесте 3.
Халықаралық сақтандыру рыногыныц негізгі көрсеткіштері*
Көрсеткіштер АҚШ Жапония Германия Польша Ресей Қазақстан
Сақтандыру сыйақысының сомасы (млн.долл.) 1157516 342421 164773 4795 9481
Жеке сақтандыру бойынша
Сақтандыру төлемдерінің сомасы (млн. долл.) 897075 112423 117585 2345
Шығын коэффициенті (%) 77,5 33 71 49 62 16,8
Жан
Сақтандыру сыйақысының ЖІӨ-ге қатынасы (%) 10,6 7,09
Өзіндік ұстап қалу коэффициенте (%)
Резидент еместерге қайта
144,03
* Сплетухов А.Б. «Механизм регулирование страхового рынка». Журнал
Кесте мәліметінен көріп отырғанымыздай, Америка мен Жапония мемлекеттерімен салыстырғанда
Сонымен, Батыста сақтандырудың дамуына мемлекет үлкен көңіл аударады деген
Қорыта айтатын болсақ, сақтандыру әртүрлі елдерде бірталай түрлілік формаларын
II бөлім. Қазақстан Республикасының сақтандыру рыногы мен өмірді сақтандырудың
2.1. Қазақстан Республикасы сақтандыру рыногының қазіргі жағдайы
Ұлттық сақтандыру рыногының бастапқы қалыптасу кезеңі Қазақстанның дербес ел
Заң шығару базасының жетілдірілуі, соңғы жылдардың ішінде ЖІӨ-нің, жан
* Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын қадағалау агенттік мәліметі
Диаграмма 1. Сақтандыру ұйымдарының санының өзгерісі
2007 жылы Қазакстан Республикасының сақтандыру нарығында 40 лицензияланған сақтандыру
2006 жылдың желтоқсанында Агенттік өмірді сақтандыру саласы бойынша қайта
Кесте 4.
Сақтандыру секторының институционалды құрылымы*
Көрсеткіш 2005
жыл. 2006 жыл. 2007 жыл.
Сақтандыру ұйымдарының саны, барлығы 36 37 40
Резидент есемтердің қатысуымен 6 4 6
Өмірді сақтандыру бойынша 2 3 5
Сақтандыру брокерлері 8 12 12
Актуарилер саны 27 30 33
Лицензиясы бар аудиторлык ұйымдар саны 34 36 36
*Қаржы нарығы мен каржы ұйымдарын кадағалау агентігінің мәлімет
Кесте мәліметтерінде көріп отырғанымыздай, сақтандыру ұйымдарының жылдан жылға өсіп
Кесте 5.
Сақтандыру сыйақылары мен төлемдері*
2005 жьш 2006 жыл 2007 жыл 2006ж.
салыстыр-
ғанда, %
өзгерістер
сомасы %, үлесі
1. Сақтандьфу сыйақылары, барлығы 39978,1 67123,1 120265,9 100,0 79,2
2. Сақтандыру төлемдері, барлығы 6742,5 10769,8 14092,2 100,0 30,8
1.1 Міндетті сақтандыру (сыйакылары) 4446,2 12950,9 17884,6 14,9 38,1
2.1. Міндетті сақтандыру (төлемдері) 2839,1 3328,0 4973,7 35,3 49,5
1.2. Ерікті түрде
жеке сақтандыру (сыйакы) 4546,3 7831,0 12888,1 10,7 64,6
2.2. Ерікті түрде жеке сақтандыру (төлемдері) 1265,5 1677,8 2012,8
1.3. Ерікті түрде мүліктік сақтандыру (сыйакылары) 30985,6 46341,1 89493,2
2.3. Ерікті түрде муліктік сақтандыру (төлемдері) 2637,9 5764,0 7105,7
* Қаржы нарығы мен каржы ұйымдарын қадағалау агентігінің мәліметі
Кестеде көріп отырғанымыздай, сақтандыру сыйакылары мен төлемдерінің көлемінің өсуі
Сақтандыру төлемдерінің жиынтық көлемі 2007 жылы төленген жалпы сақтандыру
* Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын кадагалау агенттігінін. мәліметі
Диаграмма 2. Жан басына шаққандағы сақтандыру сыйақылары мен төлемдерінің
Жоғарыдағы диаграммадан байқап отырғанымыздай, сақтандыру сыйақыларының түсімдері 2004:2006 жылдар
Кесте 6.
Сақтандыру салалары бойынша сақтандыру сыйақыларының түсімі
(млн.тн.)
Сақтандыру
сшіалары
бойынша
сыйакылардың
түсімі 2005 жыл 2006 жыл 2007 жыл 2006-ж.
салыстыр-
ғанда, %
өзгерістер
сомасы %, үлесі сомасы %, үлесі сомасы үлесі
Барлығы,
сақтандыру
саласы
бойынша 39978,1 100 67123,1 100,0 120265,9 100,0 79,2
Өмірді сақтандыру 661,9 1,7 1432,5 2,1 3702,7 3,1 2,6
Жалпы сақтандьфу 39316,2 98,3 65690,6 97,9 116563,2 96,9 77,4
* Қаржы нарығы мен каржы ұйымдарын кадагалау агенттігінін мәліметі
"Өмірді сақтандыру"
"Жалпы сақтандыру" саласы. Бұл сала бойынша 2007 жылы жиналған
* Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын қадағалау агенттігінік мәліметі
Диаграмма 3. "Өмірді сақтандыру"саласы бойынша сақтандыру
сыйақысының құрылымы
Есепті кезеңге, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарымен, өздеріне алған міндеттерді
Енді, біз сақтандыру ұйымдарының тікелей қаржылық жағдайын анықтау үшін
Кесте мәліметіне көз жүгіртсек, 2007 жылы 1 қаңтарына сақтандыру
Кесте 7.
Сақтандыру ұйымдарының активтері
Активтер 2005 жыл 2006 жыл 2007 жыл 2006ж.
салыстыр-
ганда, %
өзгерістер
сомасы үлесі сомас ы үлесі сомасы үлесі
Ақша 1565,5 3,6 3798,6 5,2 9193,1 6.8 2,4 есе
Орналастырылған салымдар 7075,9 16,0 12907, 9 17,6 25554,5 18,9
Бағалы кагаздар 24656,2 55,9 36883, 4 50,3 66259,2 48,9
"Кері РЕПО" операциясы - - 6090,9 8,3 13360,0 9,9
Сақтанушылар мен
делдалдардан
алынатын
сақтандыру
сыйақысы 3594,3 8,1 5181,4 7,1 10638,0 7,8 2,1 есе
Негізгі қорлар 1747,9 4,0 1553,0 2,1 2920,2 2,2 88,0
Материалдық емес активтер 55,4 од 164,6 0,2 315,4 0,2
Басқа дебиторлық берешек 1831,8 4,2 3219,0 4,4 3455,5 2,5
Басқа активтер 3567,7 8,1 3547,5 4,8 3793,8 2,8 6,9
Активтердің барлығы - - 73346, 3 100,0 135489, 7
* Каржы нарығы мен қаржы ұйымдарын қадағалау агенттігінін мәліметі
2007 жылы 1 қаңтарына сақтандыру компанияларының жиынтық меншікті капиталының
Кесте 8.
Қаржылық көрсеткіштер
Қаржылық көрсеткіштер 2005жыл 2006 жыл 2007 жыл 2006ж.
салыстыр-
ғанда, %
өзгерістер
Жиынтық активтер 44094,7 73346,3 135489,7 84,7
Міндеттемелер 14506,6 28086,5 55289,0 96,9
Таза сақтандыру қорлары 8150,7 21010,5 45749,5 2,2 есе
Өзге де міндеттемелер 6355,9 7076,0 9539,5 34,8
Меншікті капитал (баланстық) 29588,1 45259,8 80200,7 77,2
* Қаржы нарығы мен каржы ұйымдарын қадагалау агентгігінін мәліметі
"Жалпы сақтандыру" саласында резидент еместердің қатысуымен кызмет ететін
Бүгінгі күнде сақтандыру қызыметтерінің сапасы төмен болып отыр, ал
Осы уақытқа дейін мемлекеттік әлеуметтік жэрдемақыларды алуға үйренген тұрғындардың
Түрғындарды мемлекеттік емес әлеуметтік қорғаумен қамтамасыз ету сферасының басты
Өмірді сақтандыру бойынша дамыған идустрия болмай (өмірді және еңбекке
Бұл мәселеге сақтанушыларға салық салудың қолданылып отырған көзқарасы да
Қазақстан Республикасының сақтандыру компанияларының басты проблемалары компаниялардың темен капитализациялануы,
Қоғамды мемлекеттік емес әлеуметтік көмекпен қамтамасыз етудің бірден-бір көзі
Өмірді сақтандыру индустриясының дамуынсыз, мемлекетімізде жүріп жатқан зейнеттік қамтамасыз
Өмірді сақтандырудың дамымауының бір себебі, потенциалды тұлынушының өзіне қатысты
Бүгінде, сақтандыру қызметтерінің сапасы томен деңгейде, ал олардың сыныптары
Қайта сақтандыру саласында сақтандыру индустриясы шетел нарықтарына бағытталған. 2004
Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының жағдайы мен проблемаларының талдауын қорытындылай
Бағдарлама қорғалмаған түрғындарды мемлекеттік бюджет есебінен әлеуметтік
Оны ескере отырып, өмірді, еңбекке қабілеттілікті және денсаулықты сақтандыруды,
Қызмет етіп жатқан жинақтаушы зейнетақы жүйесі өмірді сақтандыру бойынша
Алдымен, сақтандыру ұйымдары арқылы әлеуметтік өтемақылардың жекелеген түрлерін жүзеге
Өмір бойы зейнетақы төлемдерімен қамтамасыз ететін аннуитеттерді алу үшін
Қазақстанда әлеуметтік және экономикалық жағынан өте қажет жеке сақтандыруды
2.2. Жеке басты сақтандырудың жекелеген түрлеріне сипаттама
Жеке сақтандырудың барлық түрлері ерікті сақтандыруға жатады. Сақтандыруды дамыту
Өмірді сақтандыру;
Аннуитеттік сақтандыру;
Жазатайым жағдайдан және аурудан сақтандыру;
Медициналық сақтандыру.
Жеке сақтандыруды жүргізудің шартары келесі суретте бейнеленген.
* Зубец A.H., Зернов А.А. «Управление деятельностью страховой компании»
Сурет 2. Өмірді сақтандыру шартының түрлері
Жеке сақтандырудың түрлерін карастырайық:
Өмірді сақтандыру. өмірді сақтандыруға сақтандыру объектісі адам өмірі болып
жағдайларда төлеуді қарастырады: сақтанушының сақтандыру мерзімі біткенге дейін өмір
Сақтандыру сомасы. Сақтандыру сомасы әдетте 10000 теңгеге еселенген шексіз
Жасына жетуіне, еңбек қабілетінен немесе денсаулығынан айрылуына байланысты сақтанушы
Сақтанушы кайтыс болған жағдайда заңнамаға сәйкес сақтандыру сомасын оның
Сақтандыру мерзімі. Сақтандыру мерзімін әдетте сақтанушы таңдайды, мысалға 3,
Сақтандыру мерзімі әдетте алғашқы (немесе бір жолғы) сақтандыру жарнасы
Сақтандыру тарифі. Сақтандыру жарналарын төлеу. Сақтандыру тарифі сақтандыру сомасыныіъ
Айлық сақтандыру жарнасы (төлемі) сақтандыру тарифін сақтандыру сомасының жүз
Сақтандыру жарналары келісімде көрсетілген уақыттарда төленеді - ай сайын,
Сақтандырудыц басқа да шарттары. Кезекті сақтандыру жарнасы төленбеген жағдайда
Тоқтатылған келісім қарызды өтеу және кезекті жарнаны төлеу немесе
Жарналар резерві сақтандырушының міндеттемелері (сақтандыру сомасын төлеу бойынша) және
Келісім әрекет етіп тұрған уақытта сақтандыру сомасының мөлшері сақтанушының
Сақтанушы әр түрлі мерзімге бір немесе бірнеше сақтандырушымен бірнеше
Сақтандыру келісімінде сақтанушының мүддесі үшін қосымша шарттар қарастырылуы мүмкін.
Өмірді сақтандырумен анықталатын сақтандыру жауапкершілігінің көлемі келесі сақтандыру жағдайларын
Сақтандыру мерзімінің аяцтапуына дейін өмір сүрумен байланысты.
Мүлда жауапкершіліктің нэтижесінде сақтандыру сомасы төленетін сақтандыру жағдайы сақтанушының
Сақтанушыныц өлімі жағдайына байпанысты.
Бұл сақтандыру жағдайының туындауы сақтанушының өлімі жағдайында оның тірі
Қайтыс болу жағдайын сақтандыру немесе өмірлік сақтандыру шет елдерде
Өмірді сақтандырудың бірнеше түрлері бар: балаларды сақтандыру, балаларды некеге
Балаларды сақтандыру. Сақтанушылар мен сақтандырылғандар контингенті. Сақтанушылар ретінде баланың
Сақтандыру жағдайлары:
сақтандырылған баланың (сәбидің) сақтандыру мерзімінің соңына дейін өмір сүруі;
қолайсыз (апатты) жағдайлардың нэтижесінде сақтандырылған баланың денсаулығынан айрылуы;
сақтандырылған баланың қайтыс болуы.
Сақтандыру жағдайы орын алған жағдайда сақтандыру сомасы сақтанушының өтініші
Сақтандыру мерзімі. Сақтандыру мерзімі сақтандырылған баланың (сәбидің) 18 жасқа
Сақтандырудың басца да шарттары. Сақтандыру келісімін жасау процедурасы, сақтандыру
Денсаулықтан және еңбек қабілетінен айрылуды сақтандыру.
Қолайсыз жағдайларды жеке сақтандыру. Сақтанушылар мен сақтандырылған тұлғалар контингенті
Сақтандырушы мен сақтандырылған - бір тұлга болып табылады. Сондыктан
Сақтанушының денсаулық жағдайына, жасына және азаматтығына қарай ақтандырушы шектеулер
Сақтандыру жағдайлары
Травматикалық жарақаттардың, кездейсоқ уланудың, қолайсыз жағдайларға жатататын аурулардың нәтижесінде
Жоғарыда аталған себептерге байланысты тұлғаның қайтыс болуы. Дем алу
Сақтандыру сомасы және оны алушылар. Сақтандыру сомасының мөлшері сақтанушы
Сақтандыру мерзімі. Сақтандыру шарттары келісімдерді 5 жылға дейінгі мерзімге
Сақтандыру келісімі сақтанушы сақтандыру сыйақысын төлеген күннен бастап өз
Сақтандыру тарифтері. Сақтандыру сыйакысын төлеу тәртібі. Сақтандыру тарифі сақтанушының
Денсаулықты және еңбек қабілетін сақтандырудың басқа түрлері. Қолайсыз
Балаларды сақтандыру бойынша жас шеңбері 1 жастан 16 жасқа
Балаларды сақтандыру бойынша сақтандыру тарифтері олардың жасына қарай орнатылады,
Өндірісте жұмыс істейтін жұмысшылар мен кызметкерлерді апатты жағдайлардан кесіпорын
Сақтандыру келісімі сақтанушының өтініші бойынша әдетте 1 жылға жасалады.
Сақтандыру төлемдерінің тәртібі, сақтандыру келісімінің күшіне енуі, әрекет ету
Баланы (сәбиді) ұрлау жағдайынан сақтандыру:
сақтанушылар ретінде сәбидің ата-анасы немесе асыраушысы ғана қарастырыла алады
сәби ұрланған жағдайда сақтанушыға сәбиді ұрлаған адамға төлеген сатып
Аннуитеттік сақтандыру. Жеке сақтандырудың бұл түрі бойынша сақтандыру мекемесі
Аннуитеттік сақтандыру, жалпы жеке сақтандыру секілді, үлкен әлеуметтік маңызға
Сақтанушылар ретінде кәсіпорындар, ұйымдар, жеке тұлғалар, ал сақтандырылғандар ретінде
Ренталарды сақтандыру. Ренталарды сақтандыру (немістің Rente сөзінен -кәсіпкерлік қызметпен
Ренталарды сақтандырудың келесідей түрлері болуы мүмкін: түрақты табыс сақтандыру
Ренталарды сақтандыру келісімі бір жолғы немесе мерзімі ұзартылған формада
Практика жүзінде ренталар қолма-қол ақшалармен төленбей, оларды акцияларға орналастыру
Зейнетацыны сақтандыру. Ренталарды сақтандыру шет елдерде негізінен зейнетақыны сақтандыру
Қазақстан Республикасында «Зейнетақылық қамтамасыз ету туралы» Заңға сәйкес, Жинақтаушы
Табыстарды сақтандыру. Табыстарды сақтандыру сақтандырудың біркатар дербес түрлерінің (еңбек
Сақтандыру тәуекелі ретінде өміріндегі қолайсыз (апатты) жағдайлардың салдарынан азаматтың
Жазатайым жағдайдан және аурудан сақтандыру.
Жазатайым жағдайдан сақтандыру сақтанушының денсаулығын жоғалтуы және өлімі бойынша
Жазатайым жағдайдан сақтандыру шарты бойынша сақтандыру жауапкершілігінің көлеміне кездейсоқ
Уакытша еңбек қабілетсіздігін сақтандыру. Бұл сақтандыру әр түрлі аурулардың
Медицинальщ сақтандыру - егер сақтанушыға кездейсоқ оқиға нәтижесінде медициналық
Сақтандырушының төлейтін медициналық қызмет көрсету мерзімі шектеулі және бір
Мединалық сақтандырудың мәні. Медициналық сақтандыру кез-келген себептерге, соның ішінде
Сақтанушылар мен сақтандырылған тұлгалар. Сақтанушылар болып кесіпорындар, ұйымдар, жеке
Сақтандыру сомасы. Медициналық сақтандыру объектісі бір науқас тұлғаға келетін
Сақтандыру жағдайлары. Медициналық сақтандыруда сақтандыру жағдайы ретінде сақтандырылған тұлғаның
Туристер мен іс сапардагыларды медщиналык сақтандыру. Туристерді және іссапардағы
2.3. Жеке басты сақтандырудың қаржылық жағдайын талдау
("БТА" сақтандыру компаниясының мысалында)
"БТА" сақтандыру компаниясы 1998 жылы Қазақстан Республикасының ең ірі
Компания клиенттері 2000-ға жуық заңцы тұлғалар мен 100000-нан аса
* "БТА" сақтандыру компаниясының жылдык есебі 2006 ж.
Диаграмма 4. Қазақстан Республикасы сақтандыру рыногындағы жиналған сақтандыру сыйақылары
Жоғарыдағы диаграмма мәліметтеріне талдау жүргізсек, онда Қазақстан Республикасы сақтандыру
"БТА" сақтандыру компаниясы Қазақстан Республикасы сақтандыру рыногының жоғарғы үлесін
*"БТА" сақтандыру компаниясынын жылдык есебі 2006 ж.
Диаграмма 5. «БТА» сақтандыру компаниясынын сыйақыларының
түсу динамикасы
Диаграммадан көріп отырғанымыздай, «БТА» сақтандыру компаниясының сыйақыларының түсу динамикасы
"БТА" сақтандыру
Жазатайым жағдайдан және аурудан сақтандыру (ерікті);
Медициналық сақтандыру (ерікті);
Құрлық көлік құралдарын сақтандыру (ерікті);
Әуе көлігін сақтандыру (ерікті);
Су көлігін сақтандыру (ерікті);
Жүктерді сақтандыру (ерікті);
Басқа мүлік түрлерін сақтандыру (ерікті);
Қаржылық тәуекелді сақтандыру (ерікті);
Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін сақтандыру (ерікті);
Тасымалдаушының азаматтық жауапкершілігін сақтандыру (ерікті);
Басқа да азаматтық жауапкершілік түрлерін сақтандыру (ерікті);
Қайта сақтандыру;
Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін сақтандыру (міндетті);
"БТА" сақтандыру компаниясының клиентері 2006 жылы сақтандырудың ерікті түрлеріне
Кесте 9.
Сақтандыру түрлері бойынша түсімдер үлесі*
Сақтандыру түрлері 2004 жыл 2005 жыл 2006 жыл
млн. тг % млн. тг % млн. тг %
Міндетті (АҚЖ) 31,35 12,9 89,97 13 142,06 13
Ерікті мүліктік сақтандыру 141,8 58,4 399,59 58,1 648,48 58
Ерікті жеке сақтандыру 69,69 28,7 197,98 28,9 318,81 29
Барлығы 242,84 100 687,54 100 1109,35 100
* "БТА" сақтандыру компаниясынын жылдык есебі 2006 ж.
Бұл азаматтардың Қазакстан Республикасының сақтандыру жүйесіне сенімнің өскенін көрсетеді.
Кестеден және диаграммадан ерікті жеке сақтандырудан түскен түсімдер ерікті
* "БТА" сақтандыру компаниясынын жылдык есебі 2006 ж.
Диаграмма 6. Сақтандыру түрлері бойынша түсімдер үлесі
Сақтандыру компаниясы жеке сақтандырудың келесі түрлерін ұсынады: жазатайым жағдайдан
Кесте 10.
"БТА" компаниясының жеке сақтандыру портфеліндегі сақтандыру түрлершің үлесі
Сыныптар Үлесі (%)
Жазатайым жағдайдан сақтандыру 32
Ерікті медициналық сақтандыру 24
Жұмыс берушінің жауапкершілігін сақтандыру 31
Туристерді сақтандыру 13
Барлығы 100
* "БТА" сакгандыру компаниясының жылдык есебі 2006 ж.
"БТА сақтандыру компаниясы "Забота" жобасы шеңберінде медициналық сақтандырудың бірнеше
* "БТА" сақтандыру компаниясының жылдық есебі 2006 ж.
Диаграмма 7. "БТА" сақтандыру компаниясының жеке сақтандыру
портфеліндегі түрлерінің үлесі
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес "БТА" сақтандыру компаниясымен сақтандыру бойынша
Сақтандыру объектісі Қазақстан Республикасының заңына қайшы келмейтін оқиға пайда
Сақтандыру шарты сақтандырушы және сақтанушымен келісілген мерзімде жасалады және
Сақтандыру мерзімінің азаюына байланысты сақтандыру сыйақысының мөлшері және сақтандырушының
Кесте 11.
Сақтандыру мерзімі және сақтандыру сыйақысыныц мөлшері
Сақтандыру мерзімі Сақтандыру сыйақысынан процент
2 айға дейін 30%
3 40%
4 50%
5 60%
6 70%
7 75%
8 80%
9 85%
10 90%
11 95%
12 100%
"БТА" сақтандыру компаниясының ережесіне сәйкес
Сақтандыру сыйақысы сақтандыру шартына сәйкес сақтанушының толық ақша қаражат
Шарттың әрекет ету мерзімінде шығысталмаған сыйақылар қайтарылмайды. Олар сақтандырушымен
Кесте 12.
Сақтандырылатындарға төленетін шығыстар
Медициналық қызмет
Card WHITE
Card BLUE Card SILVER Card GOLD
Card
1. Жедел жәрдем * * * * *
2. Терапевтік қызметтер
ІТІүгыл көрсетінді бойынша * * * * *
Диагностикалық бойынша
* * * *
USD- гы дәрі-дэрмек бойынша
50 75 200 350
Емдік көрсетінді бойынша
* * * *
USD- гы стоматология бой-ша
100 200 350
Үйде қызмет көрсету * * * * *
Профилактикалық қызмет
*
3. Лабораториялық зеріттеулер
Шұгыл көрсетінді бойынша * * * * *
Диагностикалық бойынша
* * * *
Емдік көрсетінді бойынша
* * *
Профилактикалық қызмет
*
4.Инструментальді әдістемелер
Шұгыл көрсетінді бойынша * * * * *
Диагностикалық бойынша
* * * *
Емдік көрсетінді бойынша
* * *
Профилактикалық қызмет
*
5. Хирургиялық қызмет көрсетулер
Шұгыл көрсетінді бойынша * * * * *
Диагностикалық бойынша
* *
Емдік көрсетінді бойынша
* *
Профилактикалық қызмет
*
6. Госпитализациялау
ІТІүгыл көрсетінді бойынша * * * * *
Диагностикалық бойынша
* *
Емдік көрсетінді бойынша
* *
Профилактикалық қызмет
*
* Көрсетілген саннаттар бойынша толық өтеу
Сақтандыру төлемдері - сақтандырушымен сақтанушыға көрсетілген медициналық қызмет көрсету
Сақтандырушы клиникалық базаларында уақытында, білікті, адекватты медициналық қызмет көрсетуді
Шұғыл медициналық көмекке шүғыл медициналық көмек бригадасының жолсапарлары, емдік
Ерікті медициналық ережелерде ескерілген шарттарға сәйкес "БТА" сақтандыру компаниясы
Егер сақтандырушымен бірдей медициналық қызмет көрсетумен қамтамасыз ететін, бірақ
"БТА" сақтандыру компаниясы
1. RED Card багдарламасы
Бағдарламаның аталуы Жауапкершілік шегі
1000 Толық өтеу
Құны
RED Card (single) құны 35 44,39
RED Card (family) кұны, әрбір жанұя мүшесі үшін 25
2. WHITE Card багдарламасы
Багдарламаның аталуы Жауапкершілік шегі
1200 Толык өтеу Дәрі-дәрмек бойынша лимит
Құны
WHITE Card (single) құны 80 105 50
WHITE Card (family) құны, эрбір
3. BLUE Card багдарламасы
Багдарламаның аталуы
Жауапкершілік шегі
1800 Толык өтеу Стоматология бойынша лимит Дәрі-дәрмек
бойынша
лимит
\ұны
BLUE Card (single) құны 149 182 100 75
BLUE Card (family) құны, эрбір жанұя
жанұя
мүшесі
үшін) +25 (әрбір жанүя мүшесі үшін) 100
жанүя
мүшелеріне)
4. SILVER Card багдарламасы
Багдарламаның аталуы Жауапкершілік шегі
Толық өтеу Стоматология
бойынша
лимит Дәрі-дәрмек бойынша лимит
Құны
SILVER Card (single) құны 667 200 200
SILVER Card (family) кұны, эрбір жанұя мүшесі үшін
5. GOLD Card багдарламасы
Бағдарламаның аталуы Жауапкершілік шегі
Толық өтеу Стоматология
бойынша
лимит Дәрі-дэрмек бойынша лимит
Құны
GOLD Card (single) құны 797 350 350
GOLD Card (family)
Мысал ретінде ерікті медициналық сақтандыру бағдарламасының қалай жұмыс істейтінін
Иванов Иван Петрович (әрі қарай сақтанушы, ол өзі сақтандырылған)
Бағдарламаға сәйкес сақтандырылушы жасы 65-ке дейін болуы тиіс. Сақтанушы
ВИЧ инфекцияланбаған;
Ісіктері, соның ішінде онкогематологиялығы жоқ;
1 және 2 топтағы мүгедек емес;
Госпиталданған емес.
Бұл жайында сақтанушымен табыс етілген медициналық құжаттар куәландырады.
Сақтанушы 1 жыл мерзімге шартқа отырғысы келеді. Red card
Бұл бағдарлама бойынша сақтандыру оқиғасы сақтандырылушының №1 қосымшаға сәйкес
Шартқа отыру мезетіндегі сақтандырылушының сақтандыру сомасы: стоматология бойынша шығыстар
Сөйтіп, сақтандырылушының медициналық қызмет көрсетулердің келесі түрлері бойынша шығыстары
Жедел жәрдем (шұғыл көрсеткіштер бойынша);
Терапевтік қызметтер (птүғыл көрсеткіштер бойынша);
Лабораториялық зеріттеулер (шүғыл көрсеткіштер бойынша);
Инструменталды әдістемелер (шұғыл көрсеткіштер бойынша);
Хирургиялық қызмет көрсетулер (шұғыл көрсеткіштер бойынша);
Госпитализация (шұғыл көрсеткіштер бойынша).
Шұғыл медициналық көмек өмірге қауіп төнгенде және жедел медициналық
Ауру симптомдары, травмалар, жоғары психикалық стресстер;
Жоғары дене температурасы (38оС жоғары);
Естен тану, қысылу;
Артериялық қысымның өзгеруі;
Қансырау.
Егер сақтандыру шартында мына жағдайлар белгіленбесе, онда олар сақтандыру
Протездеу;
Мүше және ұлпалар трансплантациясы;
Пластикалық хирургия, косметологиялық қызмет корсету, ортопедия және ортодонтия (дене
Кәсіптік аурулар, өткір сәулеленулер;
Қоршаған адамдарға қауіп төндіретін, әлеуметтік маңызы бар аурулар тобы
Сақтанушының травмалары, күюі және қайтыс болу мына жағдайлармен болса:
о Алкогольді, нашақорды немесе токсикалық улану нэтижесінде;
о Көлік құралын жүргізуге сәйкес құқығы жоқ сақтандырылушының көлік
о Өзін-өзі өлтіру немесе сақтандыру оқиғасын туғызуға
қасақана әрекеттер нәтижесінде;
о Сақтандырылушының қоғамдық
Еркіндігі сот шешімі бойынша
Медициналық емес көрсеткіштер
Red card бағдарламасы бойынша шартжасасу мерзіміндегі сақтандыру сыйақысының көлемі
"БТА" сақтандыру компаниясының медициналық желісіне қосылудың кілті - пластикалық
Сақтанушы тек қана "БТА" сақтандыру компаниясының медициналық желісінен қызмет
Сақтандырылушының Қазақстан Республикасының "БТА" компаниясының медициналық желісі жоқ аймақтарда
Егер сақтандырылушы "БТА" сақтандыру компаниясының медициналық желісіне кірмейтін емдік
"Толық өтеу" жауапкершілік шегіндегі медициналық шыгыстар 1 жыл ішінде
Сақтандыру шартына отырғанда сақтандырылушы медициналық ұйымдар дәрігерлерін белгілі сақтандыру
"БТА" сақтандыру компаниясының ерікті медициналық сақтандыру бағдарламасын талдау, оны
III бөлім. Қазақстан Республикасындағы жеке басты сақтандыруды жетілдіру жолдары
Қазақстан Республикасында өмірді сақтандыру біршама өсуде. Жоғары жастағы халық
Өмірді сақтандыру алғашқылардың бірі болып дамыды. Оның төмендегідей кезеңдерін
Қайтыс болғандарды жерлеуге арналған қоғамдық өзара сақтандырудың пайда болуы;
Анықталған жасқа дейін өмір сүру жағдайын сақтандыру;
Аннуитет механизімінің құрылуы;
Жасты есептудегі сақтандыру дифференциациасы;
Жазатайым жағдайдан және аурудан сақтандырудың дамуы;
Қазіргі кезеңдегі сақтандыру түрлерінің пайда болуы.
Бүгінгі күні сақтандыру рыногы мемлекет экономикасының бөлінбейтін бөлігі болып
Жеке сақтандыру - экономиканың өсуіне ықпал етуші инвестициалық ресурстардың
Қазіргі кездегі ұлттық сақтандыру жүйесін құру сақтандыру қызметтері нарығының
"Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 18.12.00 жылғы 126-11 Заңымен
"Салықтар мен бюджетке төленетін міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының
Республикамызда сақтандыру және сақтандыру қызметін дамыту бойынша негізгі басымдықтар
үлттық сақтандыру нарығының сенімділігін қамтамасыз ету, сақтандыру және қайта
өмірді ұзақмерзімді сақтандыру, зейнетақылық, аннуитеттік сақтандыру және әлеуметтік маңызы
Үкіметпен бірге сақтандырудың міндетті түрі тізімін және қажыландыру көздерін
сақтандыру қызметін реттеу жәгне сақтық қадагалау мәселелері бойынша нормативтік
сақтандыру рыногының кәсіби (сақтандыру делдалдары, актуарилер және аудиторлар) және
сақтандыру мен қайта сақтандырудың халықаралық схемаларына сақтандыру нарығын интеграциялау.
мөлшері бойынша салыстырмалы ірі және мардымсыз аймақтық) сақтандыру ұйымдарының
эзірге өмірді сақтандыру жөнінде сақтандыру ұйымдарының нарығы үлесі төмен,
халықтың және коммерциялық ұйымдардың сақтандыру мэдениетін көтеру бойынша нақтылау
Осы мәселені шешудің басқа мүмкін жолдараның бірі өмірді ұзақ
Қоғамда мемлекеттік емес әлеуметтік көмекпен қамтамасыз етудің бірден-бір көзі
Өмірді сақтандыру индустриясының дамуынсыз, мемлекетімізде жүріп жатқан зейнетақыны қамтамасыз
Өмірді сақтандырудың дамымауының бір себебі, потенциалды тұтынушының өзіне қатысты
халықтың сенімін дамыту. Екіншіден, ұзақ мерзімді сақтандыру экономиканың болашақ
Жеке сақтандырудың дамуының перспективасы мемлекеттік мәселелерді шешудегі қаражат табу
аннуиттеттерді беру саласындағы сақтандыру заңдылықтарын қайта құру, өмірді және
өмірді сақтандырумен айналысатын ұйымдарда жинақтардың сақталынуын қамтамасыз ету;
ұзақ мерзімді (жинақтау) сақтандыруды дамыту мақсатында салык салу режимін
өмірді сақтандырумен айналысатын ұйымдарды институтционалдандыру үшін жағдай туғызу;
өмірді сақтандырумен
Бүгінгі күні Қазакстан Республикасының өмірді сақтандыру рыногы ТМД мемлекеттерінен
Мү-ның себептерін эксперттер батыстың консервативті заңдарынан, қаржы нарықтарының тұрақсыздығынан,
Сақтандыру компаниялары өмірді сақтандыру сегментін дамыту және жетілдіру жолдарын
Сақтандырудың, негізінен өмірді сақтандырудың дамуына кері әсер ететін негізгі
Эксперттердің ойы бойынша өмірді сақтандыру және ерікті зейнетақыны сақтандыру
Өмірді сақтандыру экономиканың өсуіне ықпал ететін, инвестициалық ресурстардың дэстүрлі,
Зейнетақыны сақтандыруды коса алғанда өмірді ұзақ мерзімді сақтандыруды дамыту
Сақтандырушылардың қаржы түрақтылығына деген нормативтік талаптарын жүргізіп қана қоймай,
Өмірді сақтандыруды жетілдірудің тағы бір әдісі - жазатайым жағдайлардан,
Сақтандырудың перспективалық дамуы - өндірісте жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыруды
Сонымен, өмірді сақтандыруды жетілдірудің жолдары көп: заңдарды жетілдіруден бастап
Қорытынды
Сақтандыру қатынастарының, сақтандырудың түрлі түсініктерін зеріттеп олардың Қазақстан Республикасындағы
Сақтандыру - сақтандыруға қатысушылардың түрлі сақтандыру мүдделерінің болумен, сақтандыру
Дегенмен, жеке сақтандырудың тура анықтамасы мынадай:
"Жеке сақтандыру - индивидумге немесе оның жанүясына оның қайтыс
Жеке сақтандырудың экономикалық мазмыны келесі функциялардан көрінеді:
Инвестициялық функциясы, яғни сақтандыру қорларының уақытша бос қаражаттары есебінен
Алдын-алушылық функциясы, яғни сақтандыру қорларының ақша қаражаттарының бір бөлігі
Жинақтық функциясы. Өмірді сақтандыруда сақтандыру категориясы несие категориясымен аса
Сонымен қатар, жеке сақтандыру тек экономиканы ғана емес, мемлекеттің
Әлеуметтік-нарықтық қатынастар шеңберінде белсенді елдерде сақтандыру аса тұрақты және
Жеке сақтандыру шеңберінде мемлекет пен сақтандыру компаниялары арасындағы тыгыз
Қазіргі кездегі сақтандыру компаниялар санының қысқаруына қарамастан "Сақтандыру қызметі
Тәжірибе Қазақстан Республикасында сақтандыру компанияларының жеке сақтандыру дамуының жоғары
Жеке сақтандыру Қазақстан Республикасының заңына сәйкес келесі багыттар бойынша
Өмірді сақтандыру;
Аннуитетік сақтандыру;
Жазатайым жағдайдан және аурудан сақтандыру;
Медициналық сақтандыру.
Қазақстан Республикасының ¥лттық Банкінің мәліметтері бойынша жеке сақтандыру бойынша
Қазақстан Республикасында жеке сақтандырудың барлық түрлері дамып отыр, мұндай
"БТА" сақтандыру компаниясының ерікті медициналық сақтандыру бағдарламасын талдау нэтижесінде
Жеке сақтандыру шарты сақтандыру сомаларын алушы сақтандыру шарты сол
Сақтандыру сомасын алушының өлімі жағдайында, оның құқығы мұрагерлеріне беріледі.
келісімі жөнінде жазбаша куә екенін
Сақтандыру келісімінің негізгі шарты жағымсыз жағдайлардан қорғануды анықтау болып
Дегенмен, бүгінгі күні Қазақстан Республикасында өмірді сақтандыру АҚШ, Финляндия,
Жеке сақтандырудың қарқынды дамуы үшін қажет шаралар:
Заңның және сақтандыру қызметін реттеу принциптерін өзгерту;
Өмірді сақтандыру бойынша резервтер құру;
Сақтандыру ұйымдарының мамандандыруларын;
Міндетті жеке сақтандыру түрін енгізу;
Зейнетакыны коса алғанда, ұзақ мерзімді өмірді сақтандыруды дамыту стимулдарын
Кепілдік жүйесін кұру және Қазакстан Республикасында жеке сақтандыруды дамытуға
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы. Алматы, 2001 ж.
Қазақстан Республикасының "Сақтандыру қызметі туралы" 18.12.2000 ж.
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі. Алматы.//Жеті жарғы, 2000 ж.
«Страховое дело». Б.Ю. Сербиновский, В.Н. Гарькуша, Ростов-на-Дону, 2000 ж.
Сухоруков А.Б. «Современное состояние и развитие страхового дела в
Маянлаева Г.И. Организация страхового дела в Республике Казахстан. Алматы:
Основы страхования.Учебное пособие /С.К.Казанцев. Екатеринбург: изд. ИПК УГТУ.-1998 ж-3бет.
Лукинов «Функционирование единого страхового рынка ЕС». Журнал «Страховое ревю»,
Зернов «Государственное регулирование страхового рынка в США». Журнал «Страховое
Ю.С.Фишер, Р. Дорнбуш, Р.Шмалензи. Экономика. Пер.с анг. -М: "Дело",
И.Сплетухов А.Б. «Механизм регулирование страхового рынка». Журнал «Страховое ревю».
Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын қадағалау агенттігінің мәліметі//Журнал "РЦБ"
Зубец А.Н. Страховой маркетинг. Москва, 1998 ж.
3убец А.Н., Зернов А.А. «Управление деятельностью страховой компании» Москва,
Жуйриков К.К. и др. Страхование: теория, практика и зарубежный
Гостенко Л.Н. Страхование: учебное пособие. -Алматы: 2003 ж.
«Страхование от А до Я». Под ред., Корчевской Л.И.,
Страховое дело: учебник // Под. ред. проф. Рейтмана Л.И.
1992 ж.
"БТА" сақтандыру компаниясының жылдық есебі 2006 ж.
2004-2006 жылдарға арналған Қазакстан Республикасының сақтандыру рыногын дамыту Бағдарламасы.
Силласте Г. Единый страховой рынок СНГ: реальности и перспективы,
Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы. Алматы, 2001 ж.
Қазакстан Республикасынын "Сактандыру қызметі туралы" 18.12.2000 ж.
Казақстан Республикасынын Азаматтық Кодексі. Алматы.//Жеті жарғы, 2000 ж.
«Страховое дело». Б.Ю. Сербиновский, B.H. Гарькуша, Ростов-на-Дону, 2000 ж.
Сухорукое А.Б «Современное состояние и развитие страхового дела в
№3, 2005ж.
Маянлаева Г.И. Организация страхового дела в Республике Казахстан. Алматы:
Основы страхования.Учебное пособие /С.К.Казанцев. Екатеринбург: изд. ИПК УГТУ.-2002ж-3бет.
Лукинов «Функционирование единого страхового рынка ЕС». Журнал «Страховое ревю»,
Зернов «Государственное регулирование страхового рынка в США». Журнал «Страховое
С.Фишер, Р. Дорнбуш, Р.Шмалензи. Экономика. Пер.с анг. -М: "Дело",
Сплетухов А.Б. «Механизм регулирование страхового рынка». Журнал
Қаржы нарыгы мен каржы ұйымдарын қадағалау агентігінің мәліметі //
Зубец А.Н. Страховой маркетинг. Москва, 1998 ж.
Зубец А.Н., Зернов А.А. «Управление деятельностью страховой компании» Москва,
Жуйриков К.К, и др. Страхование: теория, практика и зарубежный
Гостенко Л.Н. Страхование: учебное пособие. -Алматы: 2003 ж.
«Страхование от А до Я». Под ред., Корчевской Л.И.,
Страховое дело: учебник // Под. ред. проф. Рейтмана Л.И.
"БТА" сактандыру компаниясының жылдық есебі 2006 ж.
2004-2006 жылдарга арналған Қазақстан Республикасының сақгандыру рыногын дамыту Багдарламасы.
Силласте Г. Единый страховой рынок СНГ: реальности и перспективы,
28
Мемлекеттің әлеуметтік қамтамасыз ету жүйесінің жетілмеген жерлерін жеңуге көмектеседі
Жеке пайданың көбеюіне ықпал етеді, қаржылық - несиелік операциялардың
Қаржылық сипаттың мақсаттары
1) Капиталға салулар мен
инвестициялық табыстарды алумен
байланысты жинақтар;
2) Жеке бизнесті
бойынша серіктестің және
кәсіпорынды басқарушының немесе
«маңызды» персоналдық қайтыс болу
жағдайындағы;
3) Әртүрлі тәсйшен мұраны қорғау
(өмірді сақтандыру полисі бойынша
сақтандыру сомасы арқылы
мұрагерге салынатын
төлеу, сақтандыру
мұрагерге салынатын
босату);
4) өмірді сақтандыру бойынша
сақтандыру сыйақылары мен
төлемдеріне салық салу бойынша
жеңілдік беру арқылы жеке табысты
үлғайту.
Әлеуметтік сипаттың мақсаттары
1) асыраушысынан айырылған жағдайда отбасын қорғау;
2) Уақытша немесе тұрақты жұмыс қабілетін жоғалту жағдайындағы қамтамасыз
3) Кәрілік шағында зейнетақымен қамтамасыз етілуі;
4) Балаларды материалдық қолдау үшін қаржылық жинақ (кәмелеттік жас,
5) Жерлеу қызметіне төлем.
Әлеуметтік
Қаржылық
Топтар
2004
2005
2006
Өмірді
мерзімді сақтандыру
Шарттың негізгі типтері
Өмірді
аралас сақтандыру
Өмірді
өмірлік
сақтандыру
Зейнетақы сақтандыру
шарттары
Өмірді ренталық
сақтандыру немесе
аннунттеп
2004
2005
2006
2004
2005
2006
төлемдер
сыйақылар
"БТА"
сақтандыру компаниясы
ҚР сақтандыру рыногы
Өмірді сақтандыру
Қазақстан Республикасының сақтандыру рыногы мен өмірді сақтандыру
Сақтандыру, соның ішінде жеке сақтандыру түсінігін зерттеу
Сақтандыру
Өмірді сақтандыруда компанияның стохастикалық моделін құрудың ерекшеліктері
ЖАЛПЫ САҚТАНДЫРУДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК –ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының даму жағдайын талдау
Шет елдердегі сақтандыру жағдайы
Қытай Халық Республикасының сақтандыру дамуының жағдайы
Қазақстан Республикасының өмірді сақтандыру компаниялары