Көлік құралдарының соқтығысулары
КІРІСПЕ
ҚАРАСТЫРЫЛЫП ОТЫРҒАН ТАҚЫРЫПТЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҢ ЖАҒДАЙЫНА ШОЛУ.
1.1 КӨШЕ-ЖОЛ ТОРАБЫНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
1.2 ҚЫЗЫЛОРДА ҚАЛАСЫНЫҢ АБАЙ
1.2 ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ
2 ЗЕРТТЕУ БӨЛІМІ
2.1
2.2
2.3 АБАЙ ДАҢҒЫЛЫНДАҒЫ КӨЛІК ЖӘНЕ
2.4 ҚИЫЛЫСТАРДЫҢ ӨТКІЗУ ҚАБІЛЕТТІГІН
2.5 ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ ОСЫ ҚАРАСТЫРЫЛҒАН
3 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 БАҒДАРШАМ СИГНАЛДАРЫН КООРДИНАЦИЯЛЫҚ РЕТТЕУ ЖҮЙЕСІНҚАРАСТЫРУ
3.1.1 КООРДИНАЦИЯЛАУДЫҢ ЖЫЛДАМДЫҒЫН
3.1.2 РЕТТЕУ
3.1.3 «ЖОЛ-УАҚЫТ»
3.1.4
3.2 АБАЙ-ТӘКЕ ХАН ҚИЫЛЫСЫНДА АЙНАЛМАЛЫ ҚОЗҒАЛЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУЫ
4 ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 АВТОМОБИЛЬ КӨЛІГІ ЛАСТАНУДЫҢ КӨЗІ
4.2 АУАНЫ
4.3 КӨЛІК
4.4 КӨЛІК
5 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
5.1 ЖАЛПЫ
5.2 ҚОЗҒАЛЫС ҚАУІПСІЗДІГІН
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының 2000-2010 жылдар мен 2030 жылға дейінгі негізгі
Дүние жүзі бойынша автомобиль өндірісі автомобильдерді жасап шығаруды жылдан-жылға
Жол қозғалысының қауіпсіздігі проблемасы экономикалық тұрғыдан қарағанда үлкен назар
Жолдағы қозғалыс қауіпсіздігін жоғарлату үшін алуан түрлі іс-шаралар жинағын
Құрылыс-жол жұмыстарын орындаудың технологиясын жетілдіру, көше-жол тораптарын және жолдарды
Қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін келесі талаптар орындалу қажет
-жол қозғалысы ережесін жүгізушілер мен жүргізушілердің қатаң түрде сақтап
-көлік құралдарының жақсы техникалық күйі;
-жүргізушілердің кәсіби шеберлігін арттыру;
-қозғалысты басқару мақсатында маршруттар бойынша және кейбір көшелерде ықтимал
-жүргізушілерді жолдағы тұрақты ауыспалы қозғалыс шарттарымен уақытылы ақпараттандырып отыру.
Қазіргі талаптарға орай, жол қозғалысын ұйымдастыратын инженерлер жол-көлік апаттарын
1. ҚҰРАСТЫРЫЛЫП ОТЫРҒАН ТАҚЫРЫПТЫҢ ЖАҒДАЙЫНА ШОЛУ.
1.1 КӨШЕ ЖОЛ ТОРАБЫНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ.
Қызылорда қаласы өзімен аттас облыстың орталығы болып есептеледі.Бұл облыс
Соңғы санақ бойынша Қызылорда қаласында 210 мың адам тұрады.Тұрғындардың
Дипломдық жобаның тақырыбы бойынша қарастырылатын Абай даңғылының ұзындығы 2340м.
1.2 ҚЫЗЫЛОРДА ҚАЛАСЫНЫҢ АБАЙ ДАҢҒЫЛЫНДАҒЫ 2002-2004 ЖЫЛДАРДА ОРЫН АЛҒАН
Жол-көлік оқиғаларын талдаудың мақсаты-көше-жол торабындағы белгілі-бір уақыт мерізімінде орын
Көлік құралдарындағы жол бойындағы қозғалысы барысында және оның қатысуымен
Жол-көлік оқиғаларының шоғырлану орындарын анықтау мақсатында апаттардың түрлері мен
Қызылорда қаласының Абай даңғылындағы 2002-2004 жылдарында болған жол-көлік оқиғаларының
КЕСТЕ 1.1
АБАЙ ДАҢҒЫЛЫНДАҒЫ 2002-2004 ЖЫЛДАРЫ БОЛҒАН ЖОЛ-КӨЛІК ОҚИҒАЛАРЫНЫҢ ТАЛДАМАСЫ .
Көрсет-
кіштер 2002
2003
Жоғарылауі,
% Төмендеуі,
% 2003
2004
Жоғарылауі,
% Төмендеуі,
%
ЖКО
саны 24
29 21 - 29 34 17 -
Қаза
Болған-дар
саны 3 2 - 33 2 2 - -
Жарақат алғандар саны 26 32 23 - 32 38
Кестеде көрсетілген мәліметтерге сүйене отырып, келесі қорытындыны жасауға болады.2002-2004
Абай даңғылындғы жол-көлік оқиғаларын жылдар бойынша таратудың гистограммасы1.1-ші суретте
Сурет 1.1 2002-2004 ЖЫЛДАРЫ АБАЙ ДАҢҒЫЛЫНДА БОЛҒАН ЖОЛ-КӨЛІК ОҚИҒАЛАРЫНЫҢ
Жылдың айлары бойынша талдау жол-көлік оқиғаларына толығырақ сипаттама береді.Айлар
Айлар бойынша талдамада, жол-көлік оқиғаларының ең үлкен саны күз
КЕСТЕ 1.2
2002-2004 ЖЫЛДАРДАҒЫ ЖОЛ-КӨЛІК ОҚИҒАЛАРЫНЫҢ АЙЛАР БОЙЫНША ТАЛДАМАСЫ.
АЙЛАР 2002жыл 2003жыл
жко Қаза болғандар Жарақат алғандар жко Қаза болғандар Жарақат
Қантар 4 2 3 4 0 4 - -
Ақпан 2 0 3 1 0 1 3 1
Наурыз - - - 1 0 1 2 0
Сәуір - - - 1 0 1 4 0
Мамыр 5 0 5 - - - 5 0
Маусым - - - 3 0 3 6 0
Шілде 3 0 3 2 1 3 1 0
Тамыз 2 0 2 5 0 5 2 0
Қыркүйек 2 0 3 4 0 5 2 0
Қазан 3 1 2 2 1 1 7 1
Қараша 1 0 3 5 0 7 2 0
Желтоқсан 2 0 2 1 0 1 - -
Барлығы 24 3 26 29 2 32 34 2
Күз айларында жол-көлік оқиғаларының көп болатын себебі, жылдың бұл
Қыс айларындағы қозғалыс негізінен жасанды жарықтандыру кезінде өтеді, жүргізушілер
Осы жерде айтып өтетін бір мәселе, жаз айларында болған
1.2-ші суретте Абай даңғылындағы 2002-2004 жылдары орын алған жол-көлік
СУРЕТ 1.2 ЖОЛ-КӨЛІК ОҚИҒАЛАРЫН АЙЛАР БОЙЫНША ҮЛЕСТІРУ ГИСТОГРАММАСЫ.
Жол-көлік оқиғаларын талдау және санаққа алу үшін сипатына қарай
1.Көлік құралдарының соқтығысулары.
2.Көлік құралдарының аударылуы.
3.Тұрған көлік құралын қағу.
4.Кедергіні қағу.
5.Көлік құралымен жүргіншіні қағу.
6.Велосипед айдаушыны қағу.
7.Жануарларды қағу және тағы басқалар.
2002-2004 жылдардағы жол-көлік оқиғаларын түрлері бойынша талдау төмендегі 1.3-ші
КЕСТЕ 1.3
2002-2004 ЖЫЛДАРДАҒЫ ЖОЛ –КӨЛІК ОҚИҒАЛАРЫН ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША ТАЛДАУ.
№
Жол-көлік оқиғаларының
түрлері 2002 2003 2004 2002-2004
Саны % Саны % Саны % Саны %
1 Көлік құралда-
рының соқтығысуы 4 17 7 24 7 21 18
2 Көлік құралда-
рының аударылуы 1 4 1 3 0 0 2
3 Тұрған көлік құралын қағу 1 4 0 0
4 Кедергіні қағу 2 8 2 7 2 6
5
Жүргіншіні қағу 14 59 18 63 22 64 54
6
Велосипад айдаушыны қазу 2 8 1 3 3 9
Барлығы 24 100 29 100 34 100 87 100
Жоғарыда1.3-ші кестеде көрсетілген мәліметтер ең алдымен, жол-көлік оқиғаларының негізінен
Көптеген жағдайларда жүргізушілердің жүргіншілерді өткізіп жіберу қажеттілігімен байланысты болатын
Абай даңғылында 1998-2000 жылдары орын алған жол-көлік оқиғаларын түрлері
«Жол себепкерлері» сипсттамасының мәліметтеріне сәйке, олар апаттар себептері сапасында
Бірақ та арнайы зерттеулер бұл көрсеткіштердің төмендетіліп көрсетілгенін айқындайды.Шынайы
СУРЕТ 1.3 ЖОЛ-КӨЛІК ОҚИҒАЛАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІНЕ ҚАРАЙ ҮЛЕСТІРУДІҢ ГИСТОГРАММАСЫ.
Жол-көлік оқиғаларын тәулік мезгілдері бойынша талдау жол полициясының инспекторлық
Қызылорда қаласының Абай даңғылындаболған 2002-2004 жылдардағы жол-көлік оқиғаларының тәулік
КЕСТЕ 1.4
2002-2004 ЖЫЛДАРДАҒЫ ТӘУЛІК МЕЗГІЛДЕРІ БОЙЫНША ЖОЛ-КӨЛІК ОҚИҒАЛАРЫНЫҢ ТАЛДАМАСЫ.
Сағаттар аралығы 2002 2003 2004 2002-2004
саны % саны % саны % саны %
00-03 аралығында 2 8 4 14 4 12 10
03-06 аралығында 1 4 2 7 1 3 4
06-09 аралығында 1 4 2 7 4 12 7
09-12 аралығында 6 25 7 24 4 12 17
12-15 аралығында 2 8 3 10 4 12 9
15-18 аралығында 3 13 2 7 3 9 8
18-21 аралығында 4 17 6 21 6 18 16
21-24 аралығында 5 21 3 10 1 22 16
Барлығы 24 100 29 100 34 100 87 100
2002-2004 жылғы жол-көлік оқиғаларын тәлік мезгілдері бойынша талдамасы уақыттың
Абай даңғылындағы 2002-2004 жылдарда орын алған жол-көлік оқиғаларын тәулік
Жүргіншілер қозғалысының қауіпсіздігі туралы сұрақты қарастырған кезде балалардың қатысуымен
2004 жылы Қызылордада 204 жол-көлік оқиғасы болды осы кезде
СУРЕТ1.4 ЖКО-НЫҢ ТӘЛІК УАҚЫТТАРЫ БОЙЫНША ТАРАТЫЛУЫ
Кәмелетке толған және ересек адамдарды алғанд, бір қатар жағдайларда
2002-2004 жылдары балалардың жол-көлік оқиғасынан зардап шегуінің талдамасы 1.5-ші
КЕСТЕ 1.5 БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕРДІҢ ЖОЛ-КӨЛІК ОҚИҒАЛАРЫ
Зардап шеккен балалар категориясы 2002-2004 жылдары ЖКО кезінде зардап
Қаза болғандар саны Жарақат алғандар саны Қаза болғандар саны
Жүргіншілер 5 19 2 14
Жолаушылар - 4 - 2
Велосипедшілер 1 3 1 1
Барлығы 6 26 3 17
1.5-ші кестедегі мәліметтерге назар аударсақ, 2002-2004 жылдары жол-көлік апаттарынан
Балаларды оқытудың мәнін бағалай отырып, жол қозғалысы ережелерін жастайынан
Сондай-ақ жол полициясының ең басты міндеті болып көше-жол тораптарында,
Қазіргі уақытта Қызылорда қаласында жалпы алғанда осы сұрақтарға байланысты
1.3 ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ.
Осы жасалып жатқан дипломдық жобаның мақсаты-Қызылорда қаласының Абай даңғылындағы
Жоғарыда аталған мақсатты орындау үшін келесі міндеттерді шешеу қажет:
Абай даңғылындағы көлік құралдарымен жүргізушілердің қауіпті қиылыстардағы қақтығысу нүктелерін
Абай даңғылындағы қиылыстардағы көлік және жүргіншілер ағымдарының қарқындылығын зерттеу;
Аталған талдаулар мен зерттеулерге сүйене отырып, Абай даңғылындағы тар
Көлік құралының ауа атмосферасына зиянды, улы заттарды шығаруын есептеу
Ұсынылған іс-шараларды Абай даңғылында пайдаланудың экономикалық тиімділігін анықтау.
2. ЗЕРТТЕУ БӨЛІМІ.
2.1. ЖАЛПЫ НҰСҚАУЛАР.
Көшелердегі,жалпы жол-көлік тораптарындағы «тар орындарды» қазіргі жағдайда аңықтаудың басты
Көше-жол торабындағы қиылыс дегеніміз жол қиылысуынан туындайтын аймақ. Қиылыс
Көлік ағындарының осы аталған әсерлесулері жүзеге асырылатын көше-жол
СУРЕТ 2.1 БАРЛЫҚ БАҒЫТТАРДАҒЫ ҚОЗҒАЛЫСЫ РҰҚСАТ ЕТІЛГЕН ЖАҒДАЙДАҒЫ
Әрбір бағытында бір қозғалыс жолағы қарапайым реттелмейтін төрт жақты
2.2 КӨЛІК ЖӘНЕ ЖҮРГІНШІ АҒЫНДАРЫНЫҢ ҚАҚТЫҒЫСУ НҮКТЕЛЕРІН АНЫҚТАУ.
Қарастырып отырған Қызылодада қаласының Абай даңғылында қала шекарасында сегіз
Төмендегі 2.2-ші суретте Абай даңғылы мен Мұратбаев көшесінің қилысындағы
Абай-Мұратбаев көшелерінің қиылысындағы қақтығысу нүктелерін талдау келесі нәтижені берді:
Қиылыстың күрделік дәрежесін төмендегі формула бойынша анықтаймыз.
m =5*nқ+3*nm+na
Мұндағы nқ- қиылысу нүктелерінің саны;
nm –тоғысу (қосылу) нүктелерінің саны;
na –ауытқу нүктклкрінің саны.
Сандық мәндерін 2.1-ші формулаға қойып келесі нәтижені аламыз:
m =5*36+3*8+8=212
m > 150 болғандықтан қарастырылып отырған көлік торабы өте
СУРЕТ 2.2 АБАЙ-МҰРАТБАЕВ ҚИЫЛЫСЫНДАҒЫ ҚАҚТЫҒЫСУ НҮКТЕЛЕРІ.
→
→
○
●
○
2.3-ші суретте Абай-Шүкіров көшелерінің қиылысындағы қақтығысу нүктелерінің талдамасы келтірілген.
СУРЕТ 2.3 АБАЙ-ШҮКІРОВ КӨШЕЛЕРІНІҢ ҚИЫЛЫСЫНДАҒЫ ҚАҚТЫҒЫСУ НҮКТЕЛЕРІ.
Абай-шүкіров көшелерінің қиылысындағы қақтығысу нүктелерінің талдамасы бойынша, мұнда үш
Қиылыстың күрделілік дәрежесі мынаған тең:
m =5*5+3*3+3=37
Бұл қиылысы қарапайым болып есептеледі, өйткені m < 40
2.4-ші суретте көрсетілген қиылыста Понфилов көшесінде бір бағытта екі
Қиылыстың күрделілік дәрежесін 2.1-ші формулаға қойып анықтаймыз:
m =5*30+3*8+8=182
Бұл көлік торабы өте күрделі болып саналады, өйткені күрделілік
Келесі 2.5-ші суретте Абай-б-Бөкейхан көшелерінің қиылысындағы қақтығысу нүктелерін анықтау
Абай-Бөкейхан көшелерінің қиылысындағы қақтығысу нүктелерін талдаудың нәтижесі бойынша қиылыста
Қиылыстың күрделілік дәрежесі төмендейді:
m =5*5+3*2+2=33
Көлік торабы және қиылыс қарапайым болып табылады.
СУРЕТ 2.4 АБАЙ-ПОНФИЛОВ КӨШЕЛЕРІНІҢ ҚИЫЛЫСЫНДАҒЫ
СУРЕТ 2.5 АБАЙ-БӨКЕЙХАН КӨШЕЛЕРІНІҢ ҚИЫЛЫСЫНДАҒЫ ҚАҚТЫҒЫСУ НҮКТЕЛЕРІ.
Төмендегі 2.6-шы суретте қарастырылып отырған қиылыста бес қиылысу нүктесі,
Қиылыстың күрделілік дәрежесін анықтаймыз:
m =5*5+3*3+3=37
Күрделілік дәрежесі m t ж.min-координация бағыты бойынша жасыл
Егер есептеу кезінде ty>t ж.min болса,онда ty орнына ty>t
ty=0,4*39=15.6
Есептеу кезінде ty>t ж.min болып табылатындықтан уақыт лентасының енін
3.1.3 « ЖОЛ-УАҚЫТ» СЫЗБАНҰСҚАСЫНЫҢ КӨЛБЕУ БҰРЫШЫН АНЫҚТАУ
Координация сызба ңұсқасы «жол- уақыт» тәуілділігінен тек бұрышты координата
«Жол-уақыты» сызба нұсқасының көлбеу бұрышының тангенсі қозғалыстың есептік жылдамдығымен
Координация сызба нұсқасын тұрғызу кезінде келесідегі масштабтарды қабылдаймыз: жол
Онда «жол-уақыт» сызба нұсқасының көлбеу бұрышының тангенсі мына формуламен
tgl=Vесеп*Mt
3.6*Me
мұндағы Vесеп-координацияның есептік жылдамдығы,км/сағ;
Mt –уақыт масштабы,сек/см
Mе-жол масштабы,м/см
Сонда көлбеу бұрышының мәні мынаған тең:
БАҒДАРШАМАДАР СИГНАЛДАРЫН КООРДИНАЦИЯЛАУ СЫЗБА НҰСҚАСЫН РЕТТЕУ ЖӘНЕ ТҰРҒЫЗУ.
Сызба нұсқаны тұрғызуды графо-аналитикалық әдіспен
орындаймыз.Бұл координация әдістерімен сызба ңұсқа салудың негізгі әдістерімен танысуға
Сызба нұсқаның тікелей осі бойынша сол жағында «нөлдік бақылау
Жоспарда қиыластарды жоғарында төмен қарай нөмірлейміз.Қиылыстар арасындағы қашықтықты бастапқы
Жанаманың тангенс бұрышын есептікжылдамдықпен анықтаймыз.Mt масштабымен tу уақыт лентасының
Қарапайым тұрғызуларды кілттік қиылыстың басқа реттеу циклдарына жүргіземіз.Осыдан кейін
Координациялық реттеудің сызба нұсқасын түзету есептік жылдамдық немесе реттеу
Қозғалыс жылдамдығының өзгеруі кезінде қозғалыс сызба нұсқасы сызығының көлбеу
Егер реттеудің талап етілетін тиімділігіне жетпесе барлық магистраль үшін
Уақыт лентасының еніннің азайуынан «жасыл толқынның» тиімділігі төмендейді, ал
Кейбір жағдайларда бір немесе екі қиылыстың жасыл сигналының ұзақтығын
Қозғалысты ұйымдастырудың күрделі сызба нұсқаларынан координация сызба нұсқасын реттеу
Қарастырылып отырған көшедегі әрбір қиылыс үшін координациялық реттеу сызба
Көрші қиылысқа қатысты фазалардың ауытқуы- бұл бірінші қиылыста координация
Анықталған мәндерді 3.4-ші кестеге енгіземіз және ол жұмыста техникалық
КЕСТЕ 3.4
ЕСЕПТІК БЕРІЛГЕНДЕР МӘНДЕРІ.
Қиылыс нөмері
Жасыл сигналдың ауытқыу ,сек Сигналдардың жану уақыты,сек.
Қиылыстар арасындағы қашықтық ,м
Қиылыстаң шүріп өту
уақыты
Нөлдік Көрші сызыктан
to1 Tap1 to2 tap2
1 19 0 17 4 14 4 420 1,33
2 26 7 20 4 11 4 180 1,12
3 8 21 19 4 12 4 450 1,33
4 18 10 20 4 11 4
1,19
5 0 21 17 4 14 4 750 1,19
3.2 АБАЙ-ТӘКЕ ХАН ҚИЫЛЫСЫНДА АЙНАЛМАЛЫ ҚОЗҒАЛЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ.
Жол қозғалысын ұйымдастыруды жетілдірудің бағыты болып бір деңгейде орналасқан
Күрделі конфигурациялы қиылыс алаңдарында;
Төрт және одан да көп бағыттағы қиылыстарда;
Ірі автомобиль жолдрының тоғысу орындарында.
Айналмалы қозғалыстың ең басты артықшылығы- қиылысу нүктелерінің болмауы және
Айналмалы қозғалыс ұйымдастырылған қиылыстың ортасына орталық аралша жасалады, осы
Айналмалы қозғалыс ұйымдастырылған қиылыстар келесі параметрлермен сипатталады:
қиылыстарда қақтығысу нүтелерінің болмауы;
тік сызықты қозғалыс аумақшаларымен салыстырғанда жылдамдықтың төмендеуі;
көлік ағындарының үзіліссіздігі және олардың тоқтауларының азайуы;
бағдаршам-обьектілерінің қалпында ұстап отыруға жұмсалатын шығындардың болмауы.
Аталған көрсеткіштерге байланысты айналмалы қозғалыс кезіндекөлік ағындарының қозғалыс қауіпсіздігі
Айналмалы қозғалысты ұйымдастыру көлік ағындарының қиылыстағы бағыттарбойынша біркелкі таратылуы
Ары қарай Абай-Тәке хан қиылысына айналмалы қозғалысты енгізу үшін
Талдамаға сүйене отырып, Абай-Тәке хан көшелерінің қиылысындағы қақтығысу нүктелерінің
m = 5*36+3*8+8 = 212
Қарастырылып отырған қиылыс өте күрделі қиылстарға жатады, өйткені m
СУРЕТ 31 АБАЙ –ТӘУКЕ ХАН ҚИЫЛЫСЫНДАҒЫ
2002-2004 ЖЫЛДАР ІШІНДЕ БҰЛ ҚИЫЛЫСТА негізінен соқтығысу апаттары орын
Абай-Тәуке хан қиылысында айналмалы қозғалысты ұйымдастырған кездегі қақтығысу нүктелерінің
СУРЕТ 3.2 АБАЙ-ТӘУКЕ ХАН ҚИЫЛЫСЫНДА АЙНАЛМАЛЫ ҚОЗҒАЛЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРҒАНДАҒЫ
Айналмалы қозғалысты ұйымдастырған кезде қақтығысу нүктелерінің саны мынаған тең:
m=5*0+3*4+4=16
Қиылыс қарапайым болып есептеледі, үиткені m
Көше – жол торабының талдамасы туралы ақпарат
Көше-жол торабының талдамасы
Тараз-Шымкент автотрассасында қыс мезгіліндегі ЖКО санын азайтуға арналған іс-шараларды өңдеу
Тараз қаласының көше - жол торабының сипаттамасы
Алматы қаласы Гоголь көшесі бойындағы жол-көлік оқиғаларын төмендету бойынша іс-шаралар жасау
Галактикалар эволюциясы
Идеал газ моделі
Бұлттың гравитациялық сығылу шарты
Көлік құралдарының соқтығысуы
Сейфуллин көшесінің орналасу схемасы