Құқықтық нормалардың белгілері

Кіріспе.
І тарау Әлеуметтік нормалар жүйесіндегі құқықтың алатын орны
1.1.Құқық адамзат тарихының әлеуметтік жағдайдан келісімге дейін дамуының
1.2. Құқықтық норманың құрылымы, жүйелері және олардың түрлері........................................................................................................................
ΙΙ. Әлеуметтік нормалар қоғамдық қатынастарды реттеуші ретінде...................
2.1.Әлеуметтік нормалардың түсінігі,мазмұны......................................................
2.2. Құқықтың техникалық, корпоративтік, діни, салт - дәстүр,
2.3.Әлеуметтік қоғамдағы құқық пен моральдың арақатынасы, айырмашылығы және
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
І тарау. Әлеуметтік нормалар жүйесіндегі құқықтың алатын
1.1.Құқық адамзат тарихының әлеуметтік жағдайдан келісімге дейін дамуының
Құқық әлеуметтік нормалардың ерекше жүйесі болып,мемлекетпен бірге өмірге
Құқық адамадардың өмірі мен тығыз байланыста дамиды:олардың бостандығын
Құқық қоғамды реттеп басқарудағы негізгі құрал;құқық қоғамдағы бостандықты,әділеттікті
Қоғамның объективтік даму процесінде құқықтың маңызы туралы екі
Заң ғылымында «құқық» термині бірнеше мағынада қолданылады.Біріншіден, «құқық»
Қазіргі замандағы өркениетті мемлекеттерде құқық барлық азаматтардың еркін
Құқық-мемлекет шығарған немесе бекіткен,орындалуы мемлекеттік аппараттың күшімен
Құқықтың түсініктері бірнеше,бірақ мазмұндары біреу-ақ.Құқықтың мазмұнының негізгі элементтері:
қоғамның және адамдардың мүдде-мақсатын қорғау,орындау;
қарым-қатынастарды реттеп –басқару;
қоғамды дағдарысқа ұшыратпай,экономикалық,саяси әлеуметтік,мәдениеттік бағытын дамытып,нығайту;мемлекеттік органдардың,қоғамдық ұйымдардың
халықаралық қатынастарды реттеп басқару.
Құқықтың екі түрлі ғылыми түсінігі болады :1)құқықтың объективтік
Құқықтың негізгі қағидалары:
1.Қоғамдағы әртүрлі мүдде-мақсаттарды нормативтік жүйемен реттеп-басқару;
2.Адамдардың,ұйымдардың ара қатынасындағы келіспеушілікті шешудің,реттеудің негізгі түрлерін белгілеп
3.Мемлекеттік органның қабылдаған,бекіткен нормативтік актілернің орындалуын бақылап
Құқықтың мазмұны дегеніміз-қоғамдағы қатынастарды реттеп,басқарып отыратын нормативтік актілердің
Құқық-үстем таптың және қоғамның заңға айналдырылған мүддесі.Бұл мүддені
Сонымен.құқық дегеніміз адам мен қоғамның объективтік құрылысымен
1.Қоғамның әр саласына сәйкес құқықтың экономикалық,әлеуметтік,мәдениеттік,тәрбиелік,экологиялық,қаржылық функциялары болады.
2.Мемлекеттік биліктің үш түріне сәйкес құқықтың да үш
Құқықтың бұл екі топтағы функциялары мемлекеттің функцияларымен сәйкес
Құқықтың реттеу функциясы-нормативтік актілер арқылы қоғамдық қатынастардың байланысын,орындалу
Құқықтың қорғау функциясы-нормативтік актілердің қоғамдағы қарым-қатынасқа ықпалын,әсерін күшейту,жаман
-қоғамдағы қатынастардың дұрыс орындалуын бақылау;
-құқықты нормада тыйым салудың себептерін көрсету;
-жауапкершіліктің түрін көрсету;
-жасаған қателіктері үшін субъектілерді жауапқа тарту.
Сонымен құқықтың функциясы дегеніміз-адамдардың іс-әрекетіне,мінезіне,тәртібіне нормативтік актілердің жасайтын
Құқықтың әлеуметтік құндылығы:
1.Құқық адамдардың іс-әрекетінің,жұмысының нақты келісімді,тұрақты,жақсы орындалуын қамтамасыз етеді.Құқық
2.Құқық адамдардың өзара қатынасын дұрыс реттеп,дұрыс басқарып
3.Құқықтың құндылығы адамдардың бостандығын,теңдігін қалыптастырып,қорғауында.Құқық пен бостандық
4.Құқық қоғамдағы әділеттікті жақтап,бақылап отырады.
5.Құқық қоғамдағы барлық прогрестік дамудың негізгі құралы.азаматтық қоғамды,демократиялық
6.Құқық халықаралық прогрестік қатынастың,байланыстың қайнар-көзі бұлағы.Дүниежүзілік экологияны жақсартудың
Құқықтың өзіне тән мынандай нышандары бар:
1.Құқық мемлекетпен норма ретінде бекітіледі және өзгертіледі.Парламент-заң,президент-жарлық,үкімет-қаулы мен
2.Құқық қоғамдық қатынастарға түскен барлық субъектілерге бірдей қолданылады.Құқық
3.Құқық қоғамдық қатынастарды ретейтін және ең кең қолданатын
4.Құқық формальды –айқын болып сипатталады,яғни мемлекет тарапынан мойындалып,нормативтік-құқықтық
5.Құқық бүкіл халықтың,ұлттардың,партиялардың,әлеуметтік топтардың және жеке адамдардың
6.Құқық өзінің ішкі құрылымымен,жеке салалар мен институттарға
7.Мемлекеттің күшімен қамтамасыз етіледі.Мемлекет басқару,билік жүргізу барысында құқықтық
Сонымен.,құқық қоғамда зор қызмет атқарады.Ол қоғам өмірінің
1.2. Құқықтық норманың құрылымы, жүйелері және олардың түрлері
Жеке дара норма немесе нормалардың бір жүйесі құқық
Құқықтық норманың құндылығы:
құқықтық нормалар қоғамды реттеп-басқарудың құралы, сол арқылы адамдардың,
құқықтық нормалар қоғамдық құрылыс жүйені қорғаудағы ең сапалы
құқықтық нормалар қоғамның дамуына пайдалы қатынастарды қолдап, қолайсыздарын
құқықтық нормалар халықаралық,мемлекетаралық байланысты, қатынасты жақсартудың құралы.
Құқық – жалпыға бірдей міндетті, мемлекетпен қамтамасыз етілетін,
қатынастарды реттейтін нормалардың жиынтығы. Құқықтық норма – құқықтық
Адамдардың бостандығын реттейтін норма екі тұрғыдан қарастырады:
бірінші – адамдардың өздерінің, өз істерін, өз тәртібін
екінші - өз мүдде-мақсаттарын өздері анықтап, оны өздерінің
Қоғамдағы барлық процесс, барлық қарым-қатынастар құқықтық нормалар арқылы
Құқықтық норманың негізгі сипаттары:
Норма қоғамға, адамдарға ең қажетті, керекті қарым-қатынастарды реттеп-басқарып
Норма көп қатынастардың мазмұнын, орындалу бағыттарын, әдіс-тәсілдерін алдын-ала
Нормативтік актілердің көпшілігі өзгермей қатынастарды көп жылдар дұрыс,
Нормативтік актілер жалпы мемлекеттік норма, оның орындалуы жалпы
Сонымен құқықтық норманың жоғарыда көрсетілген сипаттары, оның мазмұнын,
маңызын, қоғамдағы қарым-қатынастарды реттеп-басқаруын толық түсінуге болады.
Құқықтық нормалардың белгілері:
Норма мемлекеттік органның қабылдаған бекіткен актісі, оның заңды
Нормада субъектілердің құқығы мен міндеттері, орындалу жолдары толық
Норма ерікті түрде орындалмаса, еріксіз орындатылуы.
Құқықтық нормалардың жүзеге асырылуын, орындалуын мемлекет қамтамасыз етеді.
Құқықтық норма адамдардың, қоғамның тәртібінің кепілдігі болуы.
Құқықтық нормасыз қоғамда ешқандай дәрежелі заңдылық, тәртіп, жоспар,
мағыналы, сапалы қарым-қатынас болуға тиіс емес. Құқықтық норманың
Сонымен құқықтық норма – қоғамдағы қатынас субъектілерінің құқықтары
Құқықтық нормаларының құрылымы, жүйелері және түрлері.
Құқықтық нормалардың элементтері бірігіп оның құрылымын қалыптастырады. Бірақ
Негізгі заңды нормаларда элементтердің мазмұны норманың кіріспесінде немесе
Тәртіп ережелерінің нормаларында элементтер нормативтік актілердің баптарында, бөлімдерінде
Диспозиция – қатынастың мазмұны мен субъектілердің құқығы мен
жалпылама түрі-нормада субъектілердің құқығы мен міндеттері анық-айқын көрсетілмейді;
толық-айқын түрі – диспозицияның мазмұны нормада анық көрсетіледі.
сілтеу түрі – диспозицияның мазмұны туралыбасқа нормаға сілтеу
Гипотеза – диспозиция қашан басталады, аяқталады, нормативтік акті
орындалуы керек, осы жағдайларды көрсетеді. Мысалы, бұзақылық үшін
егерде норманың іс-әрекеті бір жағдайдың болуы немесе болмауымен
егерде норманың жұмысы бірнеше жағдайдың болуы немесе болмауымен
егерде норманың іс-әрекеті бірнеше жағдайдың біреуін таңдау арқылы
Санкция – диспозиция мен гипотеза дұрыс орындалмаса оның
және жауапкершіліктің басталуы мен қолдануы. Санкцияның үш түрі
абсолютті-айқын санкция: жұмыстан шығару, қызметін төмендету, айып төлеу
салыстырмалы айқын санкция: минимум мен максимумның арасындағы жауапкершілік
альтернативтік санкция. Санкцияның көрсетілген түрлерінің қайсысын қолдану тиісті
Осы үш элементтер толық болса ғана нормативтік акті
уақытында, жақсы орындай алады. Егерде нормада бір екі
Нормативтік актілердің жеке баптарына норманың элементтері толық болмайды.
Құқықтық нормалардың элементтерінің құрылу тәсілдері.
Тікелей норманың үш элементін (гипотеза, диспозиция, санкция) толық
Сілтеме тәсіл норманың жетіспейтін элементі туралы осы заңның
Бланкеттік тәсіл – норманың жетіспейтін элементі туралы басқа
Сонымен құқықтық норма, заңның немесе нормативтік актілердің баптары
ұқсас емес баптарда норманың элементтері түгел болмайды, бірақ
Құқықтық нормалар бірнеше түоге бөлінеді:
Қоғамның әр саласына қарай өндірістік, ауыл-шаруашылық, құрылыс, мәдениет,
Құқықтың саласына қарай мемлекеттік, әкімшілік, қаржы, еңбек, жанұя,
Атқаратын жұмысына қарай нормалар екіге бөлінеді: реттеуші нормалар;
Мазмұнына қарай нормалар үшке бөлінеді: міндеттеуші нормалар; тыйым
Норманың элементтерінің құрылымына қарай нормативтік актілер үшке бөлінеді;
Субъектілеріне қарай нормалар екіге бөлінеді: жалпылама нормалар, арнаулы
Мамандандырылған құқықтық нормалар – қоғамның мамандық салаларының қарым-қатынасын
Міне осы көрсетілген бағыттар бойынша құқық өзінің күнделікті
реттеп, басқарып отырады. Мазмұны жағынан құқық нормалары
Сонымен құқықтық норма – қоғамдық қатынастарды реттеуге қолданылатын
Қазақстан Республикасының құқықтық нормалары.
Қазақстан тәуелсіздікке қолы жетіп, егеменді мемлекет құру кезінде
Құқық пен мемлекет қоғамның экономикалық, әлеуметтік даму процесін,
қоғамда өмірге келіп, қалыптасқан қатынастарды реттеп-басқару үшін құқықтық
қоғамның объективтік даму процесінің болашағын болжап, оларды басқару
қоғамның өткен дәірін ғылыми тұрғыдан зерттеп заңды тәжірибелік
Сонымен құқықтық нормалар қоғамның экономикалық-әлеуметтік қажеттіліктері
Арқылы өмірге келіп құқықты қалыптастырады. Құқық тек қоғамның
Осы процесте халықтың, ұйымдардың қоғамның дамуы қажеттілігін, тілектерін
Бұл екі процестің арасында тығыз байланыс, бір-біріне тәуелділік,
субъектілердің құқықтарының заңды түрде болуы;
ол құқықтарды іске асыруға, пайдалануға мүмкіншіліктің болуы;
субъектілердің бостандығын, құқықтарының дұрыс дамуын мемлекеттің бақылауында, қорғауында
Қазақстан мемлекетінің құқығының объективтік және субъективтік қалыптасу
жолдары осындай. Бұл жолмен әлемдегі барлық мемлекеттерде өтті.
құқықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр;
құқықтық прецедент;
нормативтік шарттар;
нормативтік құқықтық актілер.
Қазақстан мемлекетінің нормативтік актілерінің түрлері, жүйелері Конститутцияда
толығымен көрсетілген. Мемлекеттік органдар, қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктер,
Республика Конститутциясында көрсетілген жағдайда Президент заң күші бар
Республика Президентінің актісін шығаруды талап ететін Президенттің конститутциялық
Конститутцияда және өкімет органдарының халқының алдындағы жауапкершілік заңдарында
Парламенттің заңды міндетіне кірмейтін, сондай-ақ Үкәмет пен басқа
Республиканың экономикалық және саяси-әлеуметтік дамуы жөніндегі стратегиялық мәселелер
Республика парламентінің актілері: Парламент Республиканың бүкіл аумағында
міндетті күші бар Республиканың заңдары, оның ішінде Парламенттің
Парламент пен Палаталар өз құзіретіндегі мәселелер бойынша үндеулер,
Үкімет актілері – заңдардың және Республика Президенті актілерінің
Жоғары сот актілері – Республика сот билігінің жоғарғы
Министрлік – ведомстволар өз құзіреті бойынша бұйрық, нұсқау
Жергілікті мемлекеттік басқару органдарының актілері – Кеңестер, Мәслихаттар
Парламеттік Республика. Заң жүзінде жоғарғы өкімет органы парламент,
Мемлекеттің басқа органдарының нормативтік актілер шығару, қабылдау, бекіту
Құқық нормаларының мазмұны.
Құқықтық нормалар жеке тұлғалар мен заңды тұлғалардың нақтылы
«мен солай істеуім керек, құқық нормасы меннен соны
Құқықтық нормаларда қайсыбір болмасын заманның, тарихи жағдайлардың тілек-талаптары
Субъектілердің құқықтары мен міндеттері нақтылы, айқын мағынада бекітіледі.
Құқықтық нормалардың мазмұны, түсініктілігі және санаға ұйымдылығы оны
Белгілі күштер, партиялар, топтар және таптар лоббизм тетіктерін
Әр кезде тиімді құқықтық нормалар қоғамдық қатынастарды реттеуде
Құқық нормалары және дара кесімдер.
Құқықтық нормалар басқа әлеуметтік нормалармен салыстырып қарағанда жалпы
2.1. Әлеуметтік нормалардың түсінігі және мазмұны.
Өркенитте адамдардың күнделікті өмірінде және қызметтерінде қолданылатын көптеген
Әлеуметтік нормалар тарихи дамудың белгілі бір кезеңінде қоғамдық
Заң ғылымында қоғамдағы нормаларды 2 үлкен топқа бөледі:әлеуметтік
Әлеуметтік норма-адамдардың бір-бірінің,адамдардың бірлестіктермен қарым-қатынасын, басқаша айтқанда әлеуметтік
Техникалық нормалардың арасында құқықтық актілермен бекітілетін,осының арқасында заңды
Экологиялық жағдайларды және теңдікті бұзған кезде жауаптылық шаралары
Енді адамадардың жануарларға:жабайы,үй жануарларына,жалпы жануарлар әлеміне деген қарым-қатынасын
Жоғарыда айтылғандай,әлеуметтік нормалар адамдардың іс-әрекетінің ережелерін және олардың
Әлеуметтік норма – бұл адамдарға қажетті және қажетті
Құқық басқа нормативтік жүйелерден кейін және солардың негізінде
Әлеуметтік норма- жай ерікті іс-әрекеттің абслютті ережесі емес.Ол
Норма-бұл белгілі бір нәтижеге,мақсатқа бағытталған қоғамдық пайдалы іс-әрекеттің
Әлеуметтік нормалардың мәнін ғылыми жолмен түсіну үшін,ең
Қоғамдағы индивидтердің, адамдардың мінез-құлықтары арнайы нормалар шеңберімен шектелген.Қоғамда
Жеке адамның мінез-құлықтары қоғамдық қатынастарда пайда болып,қалыптасқан нормаларға
Әлеуметтік нормалар қоғамдық сана деңгейімен қабылданады,бірақ бәріне бірдей
Тарихи дамудың сатысымен бағаланады немесе айқындалады.Мысалы,жасы үлкенді сыйлауды
Қоғамдық қатынастардың барлық салаларын реттейтін нормалардан қалыптасады.
Әлеуметтік нормалар қоғам алдындағы тарихи міндеттерін атқару
Әлеуметтік нормаларды қабылдауға бейімдеу жолдарының бірі-нормаларды саналы түрде
Қоғамдағы әлеуметтік тәртіптің дамып нығаюына сан-қырлы құбылыстар мен
табиғи құбылыстардың,факторлардың,уақиғалардың тигізетін әсерлері:демографиялық процестер,халықтың миграциясы,адамдардың өмір сүруінің
нормативтік актілердің ерікті түрде жақсы орындалуы;
адамдардың өзара қатынастарын өздерінің сапалы орындауы.
Қоғам реттеушіліксіз өмір сүре алмайды, ол
Қоғамдағы қатынастарды реттеп басқаратын нормаларды төрт топқа бөлуге
табиғи нормалар-ғылыми тұрғыдан зерттеліп,тәжірибеден өткен ұсыныстар.Мұндай ұсыныстарды
ғылыми зерттеуден өткен,тексерілген техникалық және табиғи ережелер,инструкциялар;
әлеуметтік нормалардың көпшілігі осы топқа жатады;
құқықтық нормалар.
Қоғамдағы көптеген қарым-қатынастарды реттеп басқарып отыратын негізгі құрал-әлеуметтік
Әлеуметтік нормалар – қоғадық қатынастарды реттеуде қолданылатын
Әлеуметтік нормалардың белгі –нышандары:
1Әлеуметтік нормалар адамдардың іс-әрекетінің мінезінің,тәртібінің қоғамдық ережесі.Жеке адамдар
2Әлеуметтік нормалар-қоғамдық дәрежедегі ереже,бұл нормаларды дұрыс,жақсы орындау бар
3Әлеуметтік нормалар-жай ғана ереже емес,ол қоғамдық міндетті түрдегі
Міне осы көрсетілген белгі-нышандары,ерекшеліктері арқылы әлеуметтік нормалар қоғамды
құқық нормасы;
моральдық нормалар-жақсы-жаман,дұрыс-бұрыс,әділеттік-әділетсіздік,достық-қастық,инабаттылық,парасаттылық,адамгершілік т.б қасиеттер;
саяси нормалар;
эстетикалық нормалар;
қоғамдық ұйым,ұжымдардың ереже-қағидалары;
адамгершілік нормалары-олар адамдарды жақсылыққа,инабаттылыққа,парасаттылыққа,әділеттікке,адамгершілікке тәрбиелейді;
әдет-ғұрып нормалары-адамдардың көне дәуірден қалыптасқан жақсы қасиеттері мен
салт-дәстүр нормалары-әр ұлттың,әр халықтың өздерінің ерекшеліктерінен қалыптасқан дәстүрлері
діни,имандылық,инабаттылық нормалар.
Осы әлеуметтік нормалар біріге келе-адамдардың қоғамдық өмір сүруінің
Әлеуметтік нормалар-бұл адамдардың арасындағы қатынастарды реттейтін мінез-құлық ережесі
Әлеуметтік нормалардың мазмұнын екі тұрғыдан түсіну керек:біріншісі-қоғамдық мүдде-мақсатты
Өмірде адамдар әр түрлі қатынастарда болып тұратыны бәрімізге
Сонымен,әлеуметтік норма-қоғам қабылдаған адамдардың мінез-құлқының,іс-әрекетінің,тәртібінің ережелерімен оларды реттеп-басқару
Техникалық және әлеуметтік нормалар өзара тығыз байланыстылықта болады.
1.Техникалық нормативтік актілер,оның өзі бірнеше түрге бөлінеді:өндірістік,ауыл-шаруашылық,әскери, техникалық
2.Технологиялық нормативтік актілер,мұның да бірнеше түрі бар.
3.Экологиялық техникалық нормалар.
4.Табиғат,адамды қоршаған ортаны қорғайтын техникалық нормалар.
5.Халықтың денсулығын сақтау бағытындағы техникалық нормалар.
6.Отбасында пайдаланатын техникалық нормалар.
7.Мемлекеттік органдарда,қоғамдық ұйымдарда,ұжымдарда пайдаланатын техникалық нормалар.
8.Адамның еңбегін жеңілдететін техникалық нормалар.
Құқықтың маңызы,рөлі,әсіресе нормативтік актілер арқылы ғылыми-техникалық,технологиялық,экологиялық процестің сапасын
Техникалық норманың ең күрделі саласы-табиғатты қорғау нормалары.Адамды
Техникалық норманың екінші маңызды саласы-халықтың денсулығын сақтау.Осы бағытта
Қазіргі заманда техникалық,технологиялық,экологиялық процестерді жақсарту тек құқықтық норманың
2.2. Құқықтың техникалық, корпоративтік, діни, салт - дәстүр,
Құқықтық нормалар. Мемлекет бекіткен және қабылдаған бәріне
Құқық және діни нормалар.Азамат тарихында жаратқан иемізден жер
а)Орындау жеке адамның өз еркімен болады. «Дінде зорлық
б)Діни нормалар зайырлы мемлекеттерде адам және азаматтардың бәріне
в)Мемлект діни нормаларын уағыздайтын қоғам,ұйымдардың қызметтерінің антиконституциялық насихатқа
г)Діни нормаларын насихаттау арқылы гуманизм,адамгершілік сияқты қағидаларды іс
Діни нормалар деп әртүрлі діндермен орнықтырылған
Тарихқа көз жүгіртетін болсақ бір қатар дәуірлерде
Діни ұйымдар орнықтырған нормалар бірқатар қатынастарда қолданыстағы құқықпен
Құқық және корпоративтік нормалар. Корпоративтік нормаларға
Корпоративтік нормалар мен құқықтық нормалардың ұқсастығы олардың екеуінің
Құқық және әдет-ғұрып. Әдет ретінде күнделікті
Құқық және салт-дәстүр.Дәстүр қоғамдық өмірдің әр түрлі
Заң ғылымдарында дәстүр құқықтық(жай құқық) және құқықтық емес
Саяси норма. Құқық пен саясат дәстүрлі түрде тығыз
Аристотель өз заманында саясат адамдарды,қоғамды,мелекетті басқару өнері деп
Саяси норма- бұл көптеген саяси процестің субъектілерінің ережелері.Бұл
Заңдық нормалар,әдетте,адамдардың санасында бекіп қалған мінез-құлықтың жалпы принциптері,оның
Мораль нормалары- қоғам өміріндегі процестерде табиғи жолдармен қалыптасқан
Осы жоғарыда көрсетілген нормалардың барлығына Қазақстан Республикасының Конституциясы
Егер құқықпен басқа әлеуметтік нормалардың арақатынасында келіспеушілік немесе
Көне заманнан ғалымдар құқықтың мәні мен мазмұнын түсінбекші
Құқыққа социологиялық және философиялық тұрғыдан қарағанда ол өте
Құқық нормаларының талаптары өздігінен жүзеге аспайды.Оларды іске асыру
Құқықтың тағы бір тірегі-имандылық.Имандылықтың өзіде адамдар арасындағы қатынастарды
Сонымен,құқық нормалары арқылы мемлекет имандылық талаптарына ресми мағына
1.Құқық жазылған нормалардан тұрады.Құқықтық норманы мемлекеттік органдар қабылдайды,бекітеді,
2.Құқық әділдік және бостандық идеяларын білдіреді.Бостандық-адамннан ажыратылмайтын қасиет.Тек
3.Құқықтың бейнелейтін обьектілері болады.Олар-билік,мемлекет,қоғамдағы тәртіп.Әділдік,бостандық,демократия солар арқылы жүзеге
4.Құқықтың формалды анықтылығы.Заңдарда бекітілген нормативті нұсқаулар ерекше қасиетке
5.Құқықтық нормалар қоғамдағы қатынастардың басым көпшілігін реттеп,басқарады.Басқа
6.Құқықтық нормалардың орындалуы ерікті және еріксіз түрде жүргізіледі.Басқа
Әлеуметтік нормалар құқықтық норманың дамуына,орындалуына ,нығаюына өте зор
Сонымен әлеуметтік нормалар бір-бірімен тығыз байланыста дамып,өзгеріп,нығайып жаңарып
2.3.Әлеуметтік қоғамдағы құқық пен моральдың арақатынасы, айырмашылығы және
Оқу тәжірибе мақсатында барлық әлеуметтік норма түрлерінің қарым-қатынасын
Заман өзгерген сайын қоғамдағы лайықты мінез-құлқы жөніндегі талаптар
1.Тарихи даму барысында таптық қоғамның ерекшеліктерне байланысты қалыптасады.Құл
2.Моральдық нормаларды іс жүзіне асыру -тек сендіру арқылы
3.Реттеу шеңбері бойынша моральдық нормалар құқық нормаларына қарағанда
4.Моральдық нормаларының теориялық негізін этика құрайды.
5.Қоғамда қабылданған моральдық нормалар жеке адамдардың мінез-құлықтарын бір
Құқық пен моральдың бірлігі.
1)олар әлеуметтік норманың әртүрлігін көрсетеді және бірдей
2)құқық пен мораль бір мақсатты көздейді-қоамдағы тәртіпті сақтау,адам
3)құқық пен мораль әртүрлі көлемде бір объектіні реттейді-қоғамдыық
4)құқық пен мораль нормативтік құбылыс ретінде субъектілердің рұқсат
5)құқық пен мораль философиялық жағдайда экономикалық,саяси,мәдени категорияларға
6)құқық пен мораль жалпы құқықтық құндылықтардың негізі ,қоғамның
7 )әлеуметтік нормалар жүйесінде олар қоғамға ең кеңінен
8 )олардың реттеу объектісі біреу- қоғамдық қатынастар;
9 )олар түп негізінде қоғамның өзінен туындайды.
Мораль құқық бұзушылықты әсіресе қылмысты жазалайды.Мұндай жағдайларда құқық
Құқықтың мақсаты адам- «адамның бірлесіп өмір сүруін қалыптастыру,өзара
Негізгі ерекшеліктері:
Құқық пен мораль ең алдымен қалыптасу және құрылу
Мораль басқаша қалыптасады.Оның нормалары мемлекет пен емес және
Құқық пен моральдың арасындағы айырмашылықтар төмендегідей:
Құқықтан моральдың айырмашылығы мемлекеттік емес маңызға ие.Бірақта бұл
Мораль басқаша қамтамасыз етіледі.Ол мемлекеттік аппарат күшіне емес,қоғамдық
1) пайда болуы бойынша : егер мораль қоғаммен
2) көріну нысаны бойынша: мораль қоғамдық қатынастардан
3) әрекет ету саласы бойынша: мораль барлық қоғамдық
4) күшіне ену мерзімі бойынша: моральдық нормалар олардың
5) қамтамасыз ету тәсілі бойынша: моральдық нормалар
6) бағалау негізі бойынша: моральдық нормалар қоғамдық
Құқықпен мораль көріну формасы бойынша ажыратылады.Егер құқық нормасы
Құқық пен мораль мазмұны бойынша және
Құқық пен мораль оны бұзған жағдайда жауапкершілік нысаны
Мораль-қоғамдық сананың бір формасы,маңызды әлеуметтік институт.Ол белгілі өмірлік
. Мораль- бұл адамдардың жүріс-тұрысын жақсылық пен жамандық,
Пайдаланған деректемелер тізімі
Нормативтік-құқықтық актілер:
Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жыл.
Арнайы әдебиеттер:
1.Булгакова Д.А. «Мемлекет және құқық теориясы».
2.Баянов Е. «Қазақстан Республикасының мемлекеті мен құқығының негіздері».
3.Табанов С.А. «Салыстырмалы құқықтану негіздері». Алматы «Жеті
4.Ашитов З.О. «Қазақстан Республикасының құқықтық негіздері». Алматы «Жеті
5.Ашитов З.О. «Егемен Қазақстанның құқығы». Алматы «Жеті
6.Жоламанов К.Д. «Мемлекет және құқық теориясы». Алматы «Эверо»
7.Н.И.Матузов.А.В.Малько «Теория государства и право .Москва. Юристь 2005
8.Т.Н.Радько.«Теория государства и право.Москва.Академический Проект 2005
9.М.И.Абдулаев. Теория государства и право.Питер 2003
2

Ұқсас жұмыстар

Нормалар бәсекелестігінің түсінігі және түрлері

Құқық түсінігі және қоғамдағы рөлі

Құқық пен мемлекеттің арақатынасы

Көптік қылмыстар

Құқық нормалары әлеуметтік нормаларының ерекше түрі

Құқықтың ендігі бір белгісі мемлекеттің күшіне сүйенуі

Құқық нормасы түсінігі және белгілері

Құқықтық нормалардың түсінігі, элементтері және белгілері

Құқық нормаларының құрылымы