Экономикалық циклдің фазалары
Жоспар
Кіріспе.......................................................................................................................4
І бөлім. Экономикалық цикл: пайда болу себептері, мәні
1.1 Экономикалық цикл түсінігі және мәні (фазалары)......................................5
1.2 Экономикалық циклдің пайда болу себептері, факторлары........................8
1.3 Экономикалық циклдің салдары...................................................................11
ІІ бөлім. Қазақстанның экономикалық циклдік даму кезеңдері
2.1 Өтпелі экономика арқылы дағдарыстан өту жолдары................................13
2.2 Нарықтық экономикаға көшу барысында экономикалық циклдің өрлеу фазасындағы
2.3 ҚР-дағы экономикалық циклді дамыту үрдістерін талдау.........................20
Қорытынды............................................................................................................23
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі........................................................................25
Кіріспе
Қазіргі әлемде экономикалық циклға,
шамамен алғанда, ертедегі Египеттердің Ніл
тосқанына қарағандағыдай қарайды.
Бұл құбылыс бір шама уақыт аралығы
өткеннен кейін қайталанады,
баршамыз үшін өте маңызды, мәні бар.
Ал оның шынайы себебі сырт көзден
жасырынқы.
Джон Бейтс Кларк
Осы курстық жұмыстын тақырыбы «Экономикалық цикл: түсінігі фазалары,себептері, факторлары,ерекшеліктері»
Қазақстандағы нарықтық
Байсалды экономикалық саясаттың арқасында
2000 жылдан бастап Қазақстанның
- экономикалық цикл мағынасын ашу;
- ерекшелігін айқындау
І бөлім. Экономикалық цикл: пайда болу себептері, мәні
1.1 Экономикалық цикл: түсінігі және мәні (фазалары)
Қоғам біркелгі түрде экономикалық өсуге, жұмыссыздықты толық жоюға және
Экономикалық (іскерлік) цикл деп өндірістің, инфляцияның және жұмыспен қамтылу
Макроэкономика ғылымында экономиканың циклдігі туралы тұрақты теория жоқ деп
Жалпы айтқанда, экономикалық (іскерлік) цикл – бірнеше жылдар
1.Шың.
2.Құлдырау.
3.Құлдырау немесе тоқыраудың ең төменгі нүктесі.
4.Көтерілу.
Циклдер бірдей фазалардан өтсе де, олар өздерінің ұзақтылығы және
1-сурет. Экономикалық циклдің фазалары
ЖҰӨ Шың Шың нақты
ЖҰӨ тренді
Рецессия
Көтерілу
құлдыраудың
төменгі нүктесі
экономикалық цикл
Экономикалық цикл - бұл дағдарыстар арасындағы мерзім және осы
Дағдарыс кезеңінде өткерілмеген өнім саны тез ұлғайып жұмысшылар босатылады,
Келесі фаза – тірілу, бұған тән нәрсе өндірісті ұлғайту,
Өрлеу өнім өндірудің қарқындылығымен сипатталады және ол дағдарыс алдындағы
Нарық жағдайында өндіріс қозғалысының циклдық себептеріне экономикалық теорияда
Ағылшын экономисі Дж.Кейнстің ойынша, цикл фазасының алмасуы күрделі қаржы
Қазіргі Дж.Кейнстің ізбасарлары – «неокейнстіктер» - мәселен американ экономиксі
Американ экономиксі Милтон Фридмен басқарған «монетаристік мектеп» өкілдері «неокейстіктерден»
Монетаристік мектептің негізін қалауші Милтон Фридменнің ойынша, дағдарыстар мемлекеттің
Нарықтық экономиканың циклдық дамуын жою жолдары немесе жұмсартуды жоғарыдағы
Мәселен, Ф.Энгельстің пайымдауынша, нарықтық анархияны «өндірісті қоғамдық- жоспарлы
1.2 Экономикалық циклдің пайда болу себептері, факторлары, ерекшеліктері
Мәселен, К.Маркс экономикалық циклдың дағдарысының қайталану себептерін тұрақты капиталдың
Қазақстан экономикасының дағдарыстан кейінгі
қалпына келтіруге байланысты өсу,
канъюнктуралық өсу, әлем
жүйелік өсу тауарлар
Инновациялық өсу факторы Қазақстанда
Қазіргі кезде циклдық дамудың өзіндік ерекшеліктері бар. Олар екінші
Бір жағынан макроэкономиканың ғылым сіңіргіш жаңа салалар- прибор құрау,
Циклдық теорияны жасауда айрықша орынды Николай Дмитриевич Кондратьев (1892-1938жж)
Әдетте циклдарды классификациялағанда екі критерий қолданылады: ұзақтығы немесе циклдың
1. Н.Д.Кондратьевтің циклдары немесе ұзақтығы 40-60 жылға созылған ұзын
2. Белгілі американ экономиксі С.Кузнецтің (1901-1983жж) циклдары және
3. Жеке шаруашылық циклдары. Бұл 1 жылдан бастап 12
Нарықтық экономикаға тұрақсыздық, көтерілу және құлдырау қасиеттері тән, ол
Экономикалық кезең (цикл) - бұл бір экономикалық дағдарыстың басынан
Экономикадағы кезеңдік ауытқуларға әсер ететін факторлар сыртқы және ішкі
Сыртқы факторлар - халықтың санының өзгеруі, технологиядағы түпкілікті өзгерістер,
Ішкі факторлар - тұтыну, инвестициялау, үкіметтің қызметі (қазынагерлік және
Қазіргі даму кезеңіне экономиканың кезеңдік сипатының кейбір ерекшеліктері тән:
Кезеңнің мерзімдерінің қысқаруы (орташа 3-5 жыл);
Дағдарыстардың әлсіреуі (ЖҰӨ-нің төмендеу тереңдігінің азаюы);
Кезең құрылымының өзгеруі (кейбір фазаларының түсуі) немесе олардың уақытша
Дағдарысқа қарсы саясат - бұл мемлекеттің экономикалық белсенділіктің дағдарыс
1.3 Экономикалық циклдің салдары. Циклдік емес тербелістер.
Экономистер іскерлік белсенділік тербелістерін түсіндіретін әр түрлі теорияларды ұсынған.
Енді бір ғалымдар экономикалық циклдер салдарын саяси немесе кездейсоқ
Таза монетарлық құбылысты цикл деп есептейтін экономистер де бар.
Пікірлердің осындай әртүрлілігіне қарамастан, жұмысбастылық пен ішкі өндірістің деңгейін
ІІ бөлім. Қазақстанның экономикалық циклдік даму кезеңдері
2.1 Өтпелі экономика арқылы дағдарыстан өту жолдары
Қазақстан Республикасы экономикасының
- 1 – кезең 1992 -1995 жылдарды
- 2 – кезең (1995 -2005 жылдар)
- 3 – кезең (2006 – 2012
1997 жылдың қараша
Қойылған мақсаттарды жүзеге
- 1998 - 2000 жылдар,
- ұзақ мерзімді басымдықта
2030 бағдарламасының 1 -
Президент ұзақ мерзімді
20 – ғасырдың қарсаңындағы
- әлеуметтік ахуалды жақсарту
- басқарудың тиімділігін арттыру;
- өндіріс секторына несие
- экономикалық шикізат
- аймақтық диспропорцияларды жою.
Қазақстан Республикасының әлеуметтік -
Президент әлеуметтік ахуалды
Аталған бағдарлама
Қазақстан Республикасының экономикалық саясатының
Мұнай өңдеуді ұйымдастыру,
Осы жұмыстың негізгісі
Экономикалық саясаттың тағы
2.2 Нарықтық экономикаға көшу барысында экономикалық циклдің өрлеу фазасындағы
Біз Қазақстанның жаһандық
Қысқа мерзім ішінде Қазақстанды егеменді тәуелсіз мемлекет ретінде әлемнің
Өнеркәсібі дамыған елдермен атап айтар болсақ, АҚШ, Германия, Ұлыбритания,
Ресей, Өзбек, Қырғыз елдерімен экономикалық қатынастар басым бағыттар ұстауда.
Дәстүрлі экономикалық қатынастарда Қазақстан барлық ТМД елдерімен және Шығыс
Қытаймен өзара ұзақ мерзімді қатынас жаңа деңгейге көтерілді. Қазақстан
Қазақстан экономиканы реформалауда шетел капиталының бәсекелестік негізде тартуды алға
Жоғарыда атап өткеніміздей, экспорттық өндірісті дамыту Қазақстанда басым бағыттарға
Қазақстан Республикасы ТМД елдерімен кең көлемде экономикалық байланыстар
Осы өнімдерді алыс жаққа тасу экономикалық жағынан тиімсіз. Себебі,
Тұжырымдамада интеграциялық процесті дамытудың мынадай принциптері қаралған: кеден кедергілерін
Шаруашылық субъектісінің әртүрлі осы аталған негізде «микродеңгейдегі интеграцияны»
Қазақстанның сауда әріптестері қатарында еуропалық елдермен қатар, Азия өңірінің,
1997 жылдан бастап елдің сыртқы саудасының географиясы шалғай шетел
1995 жылмен салыстырғанда 2005 жылы сыртқы сауда айналымының көлемі
2007 жылы Қазақстан республикасы кәсіпорындарының 167 әлем елдерінде сауда
Қазақстан Республикасының сыртқы сауда айналымында Ресей Федерациясымен жасалатын сауда
Әлемдегі басқа мемлекеттермен сыртқы сауда айналымы 33000,8 млн
Шет ел инвестицияларымен кәсіпорындар құру, шет ел инвестицияларын тарту
Қазақстан республикасының табиғи ресурстарының бай және әртүрлі қорлары оның
Қазақстанда бірлескен кәсіпкерліктің дамуы, шетел капиталының қатысуымен құрылған кәсіпорындар
Бірлескен кәсіпорындар, сыртқы сауданың дамуына айтарлықтай үлес қосады және
Егер, 2006 жылы Қазақстан Республикасында шетел капиталы қатысқан
Шетел капиталы қатысқан кәсіпорындардың ең жоғары саны Алматы қаласының
Шет ел капиталы қатысқан жұмыс істейтін кәсіпорындардың жалпы санынан
Шетел капиталы қатысқан кәсіпорындардағы қызметкерлердің ең көп саны өңдеу
2007 жылы шетел капиталы қатысқан жұмыс істейтін кәсіпорындар 3240,
Азық – түлік өнімдерін өндірумен айналысатын шетел капиталы қатысқан
2.3 ҚР-дағы экономикалық циклді дамыту үрдістерін талдау
2006 жылы Қазақстан Республикасының Үкіметі отандық экономиканың тұрақты өсуі
2006 жылы өткен жылдардағы сияқты экономика өсуінің жеткілікті түрде
2005 жылы экономика өсуінің қарқыны нақты мәнде 9,7 %-ті
2006 жылы ЖІӨ-нің көлемі 9,7 трлн-нан астам теңгеге жетті,
Нақты жағдай Қазақстанның 2010 жылға дейінгі әлеуметтік-экономикалық дамуының стратегиялық
2005 жылдың деңгейіне қарағанда екі еселеу жөніндегі міндет 2008
Өнеркәсіптік өндірісі көлемінің өсімі 2008 жылы 2006 жылмен салыстырғанда
7 %-ті құрады. Ауыл шаруашылығының жалпы өнімі көлемінің өсімі
Сыртқы сауда айналымы 2008 жылы 37%-ке, оның ішінде экспорттың
Еңбек нарығында халықтың жұмыспен қамтылу деңгейін және жалақы деңгейін
Қаржы нарығы экономиканың ең серпінді дамып келе жатқан секторларының
2007 жылы инфляциялық әлеуеттің ұлғаюын болдырмау және экономиканың «қызып
8,0 %-тен 8,5 %-ке дейін, 1 шілдеден бастап 9,0
Алайда, қабылданған шараларға қарамастан, 2008 жылы инфляция деңгейі 2006
(7,6 %) және 2006 жылға жоспарланған шаманың жоғары шегінен
Теңгенің АҚШ долларына орташа өлшемді биржалық айырбас бағамы бір
Бағалы қағаздар нарығын дамыту, оны халықаралық капитал нарығымен кіріктіруді
Ұлттық қордың активтері жыл басынан бастап 74,5 %-ке ұлғайып,
Зейнетақы жинақтарының көлемі 2007 жылы 2006 жылмен салыстырғанда 40,3
2007 жылдың ішінде мемлекеттік бюджетке түсетін кірістер түсімінің жоспарын
Қорытынды
Осы курстық жұмысты қортындылай отырып, қандай да болмасын
Бірақ ұзақ мерзімді экономикалық даму
Жалпы айтар болсақ экономикалық цикл
Көптеген жетекші экономистер еліміздің болашағын, қазақстан экономикасына кең көлемде
Тұтастай алғанда Қазақстан экономикасының перспективаға серпінді және қарышты дамуын
Біз Қазақстанның жаһандық
Біздің республика саяси және экономикалық тәуелсіздікке ие болып, халықаралық
Осының барысында, қысқа мерзім ішінде Қазақстанды егеменді тәуелсіз мемлекет
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика: Учебник – МГУ,
2. Бисенгазиев М.Б., Макроэкономика., О., 2001 ж.
3. Бурдо М., Виплош Ч Макроэкономика. СПб.: «Судостроение», 1998
4. Гальперин В.М. Гребенников П.И., Лесусский А.И.,
5. Долан Э. Дж и др. Деньги, банковское дело
6. Долан Э. Дж., Линдсей Д. Макроэкономика. Пер, с
7. Жумаев Ж., Экономиканың мемлекеттік реттелінуі., О., 2001 ж
8. Ивашковский С.И. Макроэкономика. М., «Дело», 2000 г.
9. Мамыров Н.Қ., Тілеужанов М.Ә., Макроэкономика., А., 2003 г.
10. Мэнкью Н.Г. Макроэкономика. Пер. С англ. – М.,
11. Шеденов Ө.Қ және тағы басқалар. «Жалпы экономикалық теория».,
12. Шеденов Ө.Қ және тағы басқалар «Экономикалық теория»., А;
24
Ұлттық шаруашылықтың циклдік өсу қарқыны
Экономикалық цикл: түсінігі, түрлері, фазалары, себептері, факторлары
Экономикалық цикл және оның фазаларының сипаттамасы
Қазақстан Республикасындағы экономикалық циклдер: инфляция мен жұмыссыздықтың байланысы
Экономикалық даму
Экономиканың циклдық концепциялары
Экономикалық цикл және оның фазалары
Абсорбциялық жылу сорғылар:даму преспективалары
Отынның жану процесі
Экономикалық тұрақсыздар: Инфляция