Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің орны
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Р Е Ф Е Р А Т
Тақырыбы: Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингітің рөлі
МАЗМҰНЫ:
Кіріспе................................................................................................................... 2
МАРКЕТИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ.
1.1. Маркетинг түсінігі, оның қызметі және жіктелімі .............................
1.2. Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің орны ..................... 4
1.3 Маркетингті ұйымдастыру және зерттеу
2. АҚ “РАХАТ” БОЙЫНША МАРКЕТИНГТІК ҚЫЗМЕТТІ
2.1. “Рахат” Акционерлік қоғамның технико – экономикалық сипаттамасы.........................................................................................................9
2.2 “Рахат” Акционерлік қоғамның маркетинг қызметін талдау...................................................................................................................14
Қорытынды....................................................................................................... 19
Падаланған әдебиет көздері............................................................................ 20
Кіріспе
Соңғы он жылдықтағы Қазақстан Республикасы әлеуметтік – экономикалық
Осыған байланысты іс жүзінде өте маңызды және құнды
Отандық өнеркәсіп орындарында маркетинг жарнама және тауарды өткізу
Маркетингті жүзеге асыруға арналған еңбектер шетел тәжірибесін қолдануға
МАРКЕТИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Маркетинг түсінігі, оның қызметі және жіктелімі
Маркетингтің біздің бәріміздің өмірімізге қатысы бар. Бұл процесс
Маркетинг – мұқтаждық және тұтыныс қажеттерін алмастыру арқылы
Фирманың маркетингілік орталығы – фирма маркетинг қызметін басқаруға,
Сурет 1. - Маркетинг түрлерінің жіктелуі және
1.2 Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің орны
Қазіргі кездегі өндіріс дамуында маркетинг, тек қана нарықтық
- нарық туралы нақтылы және сенімді ақпараттармен, қажеттілік
- тұтынушы проблемасын шешетін, сұранысты қанағаттандыратын , бәсекелестер
- өндіріс сферасына максималды мүмкін болатын бақылау жасауды
Маркетинг – тұтынушылар сұраныстарына жауап беретін өнімнің жоғары
маркетинг, нарықты іздеу және зерттеу;
өнімді шығару, техникалық ;
материалдық – техникалық қамсыздандыру;
өндірістік процесстерді жасау және дайындау;
өндіріс;
бақылау, зерттеу жүргізу;
қораптау және сақтау;
өнімді бөлу;
монтаж және эксплуатациялау;
техникалық қызмет және көмек көрсету;
қолданылғаннан кейін утилизациялау.
Осыған сәйкес, әрбір кәсіпорынның басқару жүйесі жоғарыда көрсетілген
Тауарлық циклдің өмірлік концепцияы:
1.Енгізу. Бұл этапта тауарды жасау идеясы туындайды. Тауарды
2.Өсу. Бұл этапта тауар тұтынушыға қарай жылжиды, жарнама
3.Кемелдену. Сұраныс тұрақтанады. Пайда тұрақтанады немесе төмендей бастайды.
4.Құлдырау кезеңі. Тауар көп партиямен шығарылады, өткізу жылдамдығы
Өнімнің өмірлік циклінде біренші деңгейде бола тұрып, маркетинг
Маркетингті енгізу кезіндегі кәсіпорынды басқарудың ұйымдастырушылық құрылымын дамытуды
1.Нарықтық экономика кезінде кәсіпорын - өткізу нарығын,
2.Маркетинг қызметі кәсіпорынның басқа да бөлімшелерімен тұрақты және
3.Кәсіпорынның барлық жұмысшылары маркетинг тактикасын, оның стратегиясын және
4.Маркетинг тек қана өнімді өткізу ғана емес, ол
5.Маркетинг принциптерімен басқаруды ұйымдастыру тіпті дефицит жағдайында өте
Сурет 2.- Бүгінгі кәсіпорындағы маркетинегтің орны.
Бұл суреттен маркетингтің атқаратын қызметтері нарықта қалыптасқан қажетіліктерді
Маркентингтің шарушылық қызметі ретінде орындайтын толық жұмыс түрлері
- Қандай тауарларды нарыққа ұсыну керек (жаңа өнімді
- өнімді кімге ұсыну керек (тұтынушыларды зерттеу)?
- қашан және қандай шарттарды (баға, шығын, сапа,
- тауардың тұтынушыға қандай арнамен жетуі керек (өткізу
Егер кәсіпорын осы сұраққа жауап берсе, яғни оның
1.3 Кәсіпорындағы маркетингті ұйымдастыру формалары және зерттеу жүйесі
Маркетингті ұйымдастыру қызметі – маркетинг бойынша өздеріне жүктелген
Функционалдық ұйымдастыру – тауарлары мен нарық мөлшері аз
- Басқарудың қарапайымдылығы;
- Басқару функцияларында қайталану болмайды;
- Қызметкерлердің кәсіби мамандығының өсуіне әсер етеді;
Кемшіліктері:
- Тауар сапасына жеткілікті түрде мән берілмейді;
- Жаңа енгізулерге тез бейімделмейді;
- Эгоизм және жеке мүдденің болуы.
Маркетингті тауарлы ұйымдастыру – мұнда өндіріс пен өткізудің
Оның артықшылықтары;
- Тауар бойынша маркетинг кешенін оңтайландыру мүмкіншілігі;
- Сыртқы орта жағдайларына жақсы бейімделу.
Кемшіліктері:
- Тауарлар бойынша сарапшы бола тұрып, менеджерлер міндетті
Маркетинг қызметін ұйымдастырудың нарықтық үлгісі - бұл
Оның артықшылықтары:
- Өз тұтынушыларының талғамы мен қажеттіліктерін жақсы білу;
- Нарық ерекшеліктерін ескері отырып сенімді болжау жасау.
Кемшіліктері:
- Міндетті іс - әрекеттерінің қайталануы;
- Жұмысқа икемділіктің жоқтығы;
- Күрделі ұйымдастырушылық құрылым;
- Тауар ассортиментін нашар білу.
Маркетингті географиялық прицитері бойынша ұйымдастыру- ірі компаниялар кеңейтілген
Кәсіпорынды маркетингілік зерттеу жүйесі
Тұтынушыларды зерттеу – тұтынушыларды зертеу олардың қажеттіліктерін зерттеуден
Бәсекелестерді зерттеу – бәсекелестерді зерттеудің бірінші деңгейі –
Тауарлық нарықты зерттеу - нарықты зерттеу деген ол
Нарық сиымдылығы – нарық өзінің құрылымын өзгерптей қанша
Қазіргі жағдайда ірі және орта кәсіпорындарды, сондай –
- Геогрфиялық (тұрғылықты жердің көлміне және халықтың
- Демографиялық (халықтың жасы мен жынысына байланысты).
- Әлеуметтік – экономикалық ( білімі, мамандығы, халық
- Психологиялық (индивидтің ерекшелігін ескере отырып) .
Қорытындылай келе, кәсіпорын кездесетін көптеген аспектілерді зерттей отырып,
2. АҚ “РАХАТ” БОЙЫНША МАРКЕТИНГТІК ҚЫЗМЕТТІ
2.1. АҚ “Рахаттың” технико – экономикалық сипаттамасы
АҚ “Рахат” кондитерлік фабрикасы 1942 жылы Харьковьтегі
Алғашқы жылдары кондитерлік бұйымдардың өндірісі ауыр қол еңбегімен
1992 жылы мемлекеттік кәсіпорын 100 % жеке капиталы
Фабрика негізгі 6 цехтан тұрады: крамельді, конфетті, иристі,
АҚ кең салалы кәсіпорын болып табылады. Ол 152
Компания өзінің барлық өнімдерінің жартысын Алматы қаласы мен
Компания үнемі өндірісті басқару мен ұйымның ішкі құрылымын
Өндірістік корпустан 5 шақырымда орналасқан қойма мекемесі, темір
Кәсіпорынның негізгі қызметі – кондитерлік өнімдерді өндіру мен
Компанияның жоғарғы басқару органы – Жалпы акционерлер жиналысы,
АҚ “Рахат” кәсіпорында сапаны бақылау қызметі дәстүрлі түрде
Өндірістік өнімге кететін шығындар динамикасын және деңгейін 1
Кесте 1. - 2003 жылдың “Рахат” АҚ –
Көрсеткіштер Барлығы цехтар бойынша
Карамель Конфет Ирис Биск вит Шоко лад
Шикізат және материалдар 70,1 74,8 62,9 74,7 73,9
Энергия және жанармай 2,7 3,1 2,4 2,4 1,9
Еңбек ақы 7,5 6,2 6,7 6,7 8,3 8,4
Амортизация 5,3 0,9 15,2 15,2 0,6 6,9
Өзге де шығындар 1,9 1,9 2 2 2
Өндірістік өзіндік құн 88,8 88,2 90,4 90,4 88,3
Кезең шығындары 11,2 11,8 9,6 9,6 11,7 12,2
Барлық шығындар 100 100 100 100 100 100
Маркетинг баға саясатының негізгі элементтері мыналар:
- сұраныс пен оған әсер етуші факторларды талдау;
Кесте 2. - “ Рахат” АҚ бойынша 2003
технико– экономикалық көрсеткіштер
№
Негізгі көрсеткіштер Өлшем бірлігі 2003 жыл 2004 жыл
Абсол. Қат ысты (%)
1 Кондитерлік өнімдер тонна 45600 48000 +2400 105,3
2 Өткізуден түскен табыс мың тг 6020639 8041420
3 Жалпы табыс мың тг 906630 921160 14530
4 Тауар өнімінің өзіндік құны мың тг 5114009
5 1 адамға шаққандағы өткізу көлемі
мың тг кг
2808 21,2
3612 21,6
804 -1,6
128 112
6 Персоналдың орташа тізімі адам 2144 2226 82
7 Өткізілген өнімнің 1 тг кеткен шығын тиын
8 Кезең шығындары мың тг 443919 480655 36736
9 Негізгі қызмет түрінен түсетін табыс мың тг
10 Салыққа дейінгі табыс мың тг 459248 650270
11 Таза табыс мың тг 291787 405620 113833
12 Өнім рентебельділігі % 5,2 7,3 2,1 105
13 Өндіріс рентабельділігі % 19,25 25 5,75 130
14 Сату рентабельділігі % 4,8 5,0 0,2 104
15 Қор қайтарымдылығы мың тг 4,03 5,04 1,01
16 Қор сиымдылығы мың тг 0,25 0,2 -0,05
17 Қормен қарулану мың тг 737,0 747,4 10,4
18 Негізгі құралдардың жылдық орт құны мың.тг 1494689
1596522 101833 107
19 Айналым құралдарының жылдық ортқұны мың.тг 21265,4
20 Төлем коэф - ті % 1,8 2,02
2 – ші кестеде көріп отырғанымыздай кондитерлік өнім
45600 тонна бұйымды құраған, ал 2004 жылы өндіріс
Кәсіпорынның жалпы табысын есептесек - жалпы табыс бұнда:
Жалпы табыс = Өткізуден түскен табыс -
Жалпы табыс = 6020639-5114009=906630. (2003)
= 8041420-7120260 = 921160. (2004)
2003 жылы өнімнің өзіндік құны 5114009 тенге құрады.Екі
Келесі көрсеткішті талдасақ, 2003 жылы өткізілген өнім көлемі
АҚ “Рахат” бойынша адам саны өсті, яғни персоналдың
Пайда арасындағы тікелей байланыстың бар екенін көрсететін көсеткіш
1 тенге шығын = өзіндік құн+кезең шығыны/өткізуден түскен
=7120260+480655/8041420 = 0,94 (2004).
Кезең шығындары. Бұл көрсеткішке жалпы шығындар, өткізуге кеткен
Негізгі қызмет түрінен түсетін табыс 2003 жылы 462711
Негізгі қызметтен түскен табыс = жалпы табыс -
= 921160-480655 = 440505 (2004)
Таза табыс 2002 жылы 291787 тенгені құрады,ал 2003
Өнім рентабельділігін анықтау үшін келесі формула қолданылады:
Өнім рентабелділігі =Таза табыс / Толық өзіндік құн
Бұл жердегі толық өзіндік құнды келесідей табамыз:
Толық өзіндік құн = өзіндік құн + кезең
Сонымен, өнім рентабельділігі = 291787/5557928 *100% =5,2 (2003)
= 405620/5557928*100% = 7,3 (2004)
2002 жылы бұл көрсеткіш 5,2% болса, 2003 7,3
Кәсіпорынның өндірістік қызметін есептеуде ең негізгі көрсеткіштердің бірі
Өндіріс рентабельділігі = Таза табыс / ОС+ОПС *100%
= 291787/21265,4+1494689= 19, 25 (2003)
= 405620/27956,3+1596522 =25 (2004)
Кәсіпорынның келесі көрсеткішін, яғни сату рентабельділігін келесідей
Сату рентабельділігі = Таза табыс/өтк. түскен табыс
= 291787/6020639 = 4,8 (2003)
= 405620/8041420 = 5,0 (2004)
Қор қайтарымдылығы. Бұл көрсеткіш халық шаруашылығында, өндірісте көп
Қор қайтарым =өнімді өткізуден түскен табыс/негізгі құрал (орт)
=6020639/1494689 = 4,03 (2003)
=8041420/1596522 = 5,04 (2004)
Қор қайтарымдылық көрсеткішіне кері көрсеткіш бұл - қор
Қор сиымд =негізгі қордың (орт)/ өнімді өткізуден түскен
=1494689/ 6020639 = 0,25 (2003)
=1596522/8041420 = 0,2 (2004)
Қормен қарулану, 2003 жылы бұл көрсеткіш 307,1 мың
Қормен қарулану = негізгі қордың (орт)/жұмыс істейтін дер
=1494689/2028 = 737,0 (2003)
=1596522/2100 = 747,4 (2004)
Негізгі құралдарының жылдық орташа құнына кәсіпорын жері,
Төлем коэффициенті. 2003 жылы 12 пайызға өскен. Бұл
Қорыта айтқанда жалпы табыс 2003 жылы 1112420 тг
2.2. “Рахат” Акционерлік қоғамның маркетинг қызметін талдау
“Рахат” акционерлік қоғамында маркетинг қызметі жұмыс істейді. Ол
Сурет 3. - “Рахат” АҚ – ның маркетингті
“ Рахат” маркетинг құрылымы бес бөлімнен тұрады.
Маркетингті зерттеу бөлімі – мұнда ең басты әлеуетті
Баға бөлімінде – тұтынушының, тауардың, сату орнының ерекшелігіне
Өткізу бөлімінде - өндірістің дамуына және тұтынушылардың қажеттеріне
Тауарды өткізу үш түлі болады:
- тікелей – тұтынушы мен өндіруші
- жарнама – тұтынушы мен өндіруші арасында делдал
- Аралас – жоғарыдағы екі әдісті
Жарнама бөлімінде - өндірісті өткізу, тауарды сатып
1.“Рахат” АҚ өнім ассортименті, бағалары, сату шарттары туралы
2.өнімнің жеке түрлерін жылжыту бойынша тауарлық жарнама; Баспасөзде
“Рахат” АҚ туралы нарықтың ақпараттану мақсатында иландыру, еске
Маркетингті бақылау – бұл бөлімде өз мақсаттарына жету
Соңғы жылы “Рахат” АҚ шығаратын өнімді көркемдеу жағынан
АҚ “ Рахат” өзінің өнімінің 99% ұлттық
Шетелдік тәжірибелерге жүгінсек - 90 пайыз маркетингтік
Маркетингте негізгі орындардың бірін бәсекелестер алады, сондықтан оларды
Сурет 4. - Қазақстан кондитерлік кәсіпорындарының өнім өткізудіұйымдастыру
Сонымен, тауарды жылжыту жөніндегі кәсіпорын іс -
Келесі кестеде “Рахат” АҚ кондитерлік фабрикасының бәсекелестерінің
Кесте 3. - “Рахат” АҚ кондитерлік фабрикасының бәсекелестерінің
Компания Қызмет көрсету облысы Бәсекелестік артықшылығы Әлсіз жақтары
1 "Карағанды конфеті" Орталық Қазақстан Әйгілі таурлық марка,
2 "Рахат" АҚ Бүкіл Қазақстан, Оңтүстік Әйгілі таурлық
3 "Баян-Сұлу" АҚ Солтүстік Қазақстан т.б облыстар Орамның
4 "Сладко" Ресей Ресей, шекаралық облыстар Жоғарғы сапа,өндірушілердің
5 Мәскеулік өндіруші лер Бүкіл Қазақстан Имидждің жоғарылығы,әдемі
Барлық көрсетілген кәсіпорындар ұқсас технологияны қолданады, және өндірістік
Қазіргі кезде біздің нарықта ең жоғарғы деңгейді АҚ
Жалпы бүгінгі таңда “Рахат” АҚ Қазақстандағы тамақ
Сонымен қатар, Акционерлік Қоғамның қызметінің жемісті болуына ондағы
Қорытынды
Нарықтық қатынастардың дамуына орай, экономикалық субъектілердің қызметін басқарудың
Қазақстан Республикасындағы кейбір мекемелердің маркетинг ерекшелікткрі қазіргі заманға
Шетелдік деректерге сүйенсек, олар нақты бір фирмаға жан-жақты
Маркетингтік мақсаттар және стратегиялық бағдарламасы осымен қатар ескірумен
Пайдаланған әдебиет көздері
1. “Маркетинг в России и за рубежом”
2. “Маркетинг в России и за рубежом”
3. “Қаржы –Қаражат” №3 – 4, Алматы, 2003
4. Есимжанава С.Р. “Маркетинг в Казахстане”-Экономика, Алматы,
5. Есімжанова С.Р. “Маркетинг негіздері” – Экономика, Алматы,
6. Савицкая
1
Фирмалық дүкендер
жалға алынған орын
Көтерме саудагерлер
Сауда делдалдары
Сауда үйлері
Бөлшек сауда
Еншілес кәсіпорындар
Ұсақ көтерме дүкен
Кәсіпорын
Өткізу бөлімі
Баға бөлімі
Өткізі бөлімі
жарнама бөлімі
Маркетингті бақылау
Маркетингті зерттеу
Маркетинг бойынша директор
“Рахат” АҚ – ның президенті
Өндірісті қамтамасыз ету
Фирманың қаржы экономикалық жағдайын қамтамасыз ету
Сатып алушыны, оның қажетін белгілеу
Маркетинг
өнімді дайындау
Өнімді шығару
Желілік
Өткізуді ұйымдастыруға арналған жеке байланыстар
Тікелей
Тұтынушылармен қатынас көзіне байланысты
Телефон,интернет
Қолдаушы
Толық сұраныс
Демаркетинг
Сұр-с ирроционалды
Қарсы әрекет етуші
Шамадан тыс сұр-с
Ремаркетинг
Төмендеуші сұр-с
Синхромаркетин
Сұраныс жағдайына байланысты
Құбылмалы сұр-с
Жасырын сұраныс
Дамытушы
Ынталандырушы
Сұраныстың болмауы
Конверсиондық
Кері сұраныс
Идеяны насихаттау
Идеялар
Тұлғаны насихаттау
Тұлғалық
Территоррия,аймақ
Әрекет ету объектісі
Орындар
Әлемдік нарық
Глобальды
Шетел нарықтары
Халықаралық
Жүзеге асыру сипаты бойынша
Ел ішінде
Ұлттық
Маркетинг жедел қызметі
Жедел
Қызмет көрсету сипаты бойынша
Талдаушылар аумағы
Стратегиялық
Әлеуметтік сала
Коммерц емес
Қызмет көрсетудегі іс әрекет
Қызмет көрсету
Тұтынушылық
Негізгі тұтынушы арасындағы қызмет
Тұтынушылар
Өнеркәсіптік
Ұйымдар мен мекемелелер арасындағы қызмет
Фирма, компания
микромаркетинг
Пайдалану деңгейі
макромаркетинг
макродеңгей
Қолдану аумағы
Түрлері
Жіктелу белгісі
Фирманың басқару жүйесіндегі маркетинг
Маркетингтің негізгі принциптері
Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингітің рөлі
МАРКЕТИНГТІК БАСҚАРУ ТЕОРИЯСЫ НАРЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТТЕР ЖҮЙЕСІ РЕТІНДЕ
Нарықтағы өндірістік және басқару жүйелері
Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің ролі
Маркетингтің негізгі принциптері өндіру, сату мен тұтынушы қажеттілігін анықтау
Маркетингтің әлеуметтік-экономикалық мәні
Кәсіпорындағы маркетингтік және өндірістік қызметін талдау
Кәсіпорынды маркетинг басқару жүйесінің отандық тәжірибелері