Кәсіпкерлік қызметтің субъектілері
Жоспар
Кіріспе
Ι-Тарау. Кәсіпкерліктің мәні, және түрлері
Кәсіпкерліктің түсінігі және маңызы
1.2 Кәсіпкерліктің түрлері
II-Тарау. ҚР-ғы кәсіпкерліктің негізгі ұйымдастыру формалары
ҚР-ғы кәсіпкерліктің дамуының құқықты негізі және
жолдары (бағыттары)
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе.
Нарықты экономикаға өту меншікті заңды тану Қазақстанда кәсіпкерлікті
Кәсіпкерлік барлық уақытта елдің иэкономикалық дамуының негізгі факторы
Елбасының жыл сайынғы Қазақстан халқына жолдауында үсынылған және
Қазақстан кәсіпкерлерінің 2002 жылдың қыркүйек айында өткен форумында
Республикамыздың тәуелсіздік алған жылдарының ішінде көптеген жүмыстар, түбегейлі
қанағаттандыруға бейімделуі шарт. Сондықтан да ақша-тауар қатынасына негізделген
Ι-Тарау. Кәсіпкерліктің мәні, және түрлері
Кәсіпкерліктің түсінігі және маңызы
Кәсіпкерлік - меншік иесінің өзіндік және қарыз қүралдарын
Шет елде де, біздің елде де кәсіпкерліктің жалпы
Біріншісі- 18 ғасырда пайда болған, бүл кәсіпкердің тәуекелдікке
Екіншісі- ғылыми негізінде кәсіпкерліктің негізгі ерекше қасиеті ретінде
Үшіншісі- кәсіпкердің жекеленген ерекше сапалық қасиеттеріне (қоғамдық
Қазіргі уақытта теориялық зерттеулер тәуелсіз негізде, ерікті қызмет
Интрапренерствоның пайда болуы көптеген ірі өндірістік қүрылымдардың өндірісті
Кәсіпкерлік экономикалық көрініс ретінде нарықтың экономикалық
( сұраныс пен ұсыныс , бәсекелестік ,құн ,
Кәсіпкерлік- инновациялы кәсіпкерлік идеяға, жауапкершілікке, ерікті инициативаға негізделген
сатушы жалдамалы жүмысшы болса, индивидуалды өндіруші, мемлекеттік немесе
Кәсіпкерлік белсенділіктің негізгі субъектісі кәсіпкер болып табылады. Бірақ
Алдыменен батыс елдерінің кәсіпкерліктің маңызын анықтау жолдары туралы
Батыс елдерінде осы заманғы кәсіпкерлік ерекше, новаторлық, антибюрократиялық
Американ ғалымы Р.С. Ронстадтың пайымдауынша, кәсіпкерлік- ол байлықты
процесс, көздеген мақсат орындалған жағдайда өзіндік қанағаттандырушылық пен
Бүдан былай көптеген экономист ғалымдар көптеген әдебиеттерде түрлі
Біздіңше "кәсіпкерлік"- ол шаруашылық етуші субъектілердің бюджеттер алдында
Кәсіпкерлік- ол кәсіпорын иеленушілердің инновациялық мінез-қүлқына негізделген, жаңа
1.2.Кәсіпкерліктің түрлері
Кәсіпкерлік қызметті әр түрлі міндеттемелері мен белгілері бойынша
Меншік формасына келетін болсақ нарықтық экономикада кәсіпкерлік негізінен
-мемлекеттік;
-жеке меншік формаларында дамып келеді. Жеке меншік:
-индивидуалды;
-коллективті формаларда көрініс табады.
Заңдылық белгілері бойынша кәсіпкерлік:
-заңды;
-заңсыз;
-алдамшы кәсіпкерлік болып бөлінеді.
Алғашқы түрлері бойынша біздің түсінігіміз бар, ал алдамшы
Қызметінің түрлі аймақтарға таралуы бойынша:
-жергілікті;
-үлттық;
-халықаралық;
-әлемдік;
-аймақтық болып бөлінеді.
Қүрылтайшылар қүрамы бойынша:
-әйелдер;
-жасөспірімдер кәсіпкерлігі болып бөлінеді.
Көптеген елдерде әйелдер және жасөспірімдер кәсіпкерлігінің дамуына қолдау
Даму қарқыны мен табыстылық деңгейі және түсімділігі бойынша
-қарқынды өспелі;
-даму қарқыны бәсең;
-жоғары табысты;
-рентабелділігі төмен үйьшдар деп жіктейміз.
Өзінің қызметінде инновацияларды, жаңалықтарды, жаңа технологияларды, жаңа тауарларды
Өз ісінің құрылтайшылар көлеміне байланысты
-жеке кәсіпкерлік .
-колективті кәсіпкер болып бөлінеді .
Жалпы персоналдық тізімі, жарғылық капиталдағы басқа да субъектілер
Құру механизміне, құрылтайшылар санына, қызмет ету және басқару
Коммерциялық кәсіпкерліктің қызмет алаңы болып тауарлы биржалар және
Тауарлы биржа-бүл сатып алушымен үлгілермен ертеректе жасалған тауардың
Бүл биржаның мақсаты- еркін бәсекелестіктің басқару механизмін қүру
жалпы алмастырушы тауарлардың түрақты қызмет
Тауарлы биржалар келесі функцияларды орындайды:
-сауда келісімдерін жасауға делдалдық қызмет көрсету;
-тауарлы сауданы, сауда операцияларын реттеу және сауда дауларын
-бағаға әсер ететін факторлар, бағалар жағдайы туралы мәліметтер
Тауарлы биржалар ашық және жабық болуы мүмкін. Жабық
Кәсіпкерлік қызметтің ерекше түрі болып қаржылық кәсіпкерлік табылады.
Қаржылық кәсіпкерліктің негізгі қызмет алаңы болып коммерциялық банктер
Коммерциялық банктер- бүл коммерциялық үйымдарды төлемді негізде несиелейтін,
Коммерциялық банк операциялары 3 топқа бөлінеді:
-пассивті;
-активті;
-коммиссиялы-делдалдық;
Қор биржасы- капитал мобилділігінің жоғарлауына әсер етіп, активтердің
Қор нарығында бағалы қағаз катировкасы жүргізіледі. Олар биржадан
бойынша есептеліп, биржалық белсенділік индексін алуға негіз болып,
Сондай-ақ айта кететін бір жайт мемлекеттік-монополистік капитализм жағдайында
"Консультант" сөзі латынның "кеңес беруші" дегенінен шыққан. Бұл
Нарықты экономикалы өнеркәсібі дамыған елдерде консул ыациялық қызмет
Консалтінгтік қызметтер ауызша бірлік кеңестер формасында болуы мүмкін.
-проблеманың анықталуы;
-жобаның шешімдерін дайындау;
-жобаның жүзеге асырылуы;
Қорытынды этап жоба көлеміне тәуелді, бірнеше айға созылуы
-эксперттік;
-үрдістік;
-баулашы;
Экспертік кеңес беруші- консалтингтің неғүрлым белсенді емес формасы.
Үрдісті кеңес беруде- кеңес беруші фирма мамандары жобаның
Баулушу кеңес беруде мамандардың басты мақсаты идеялардың тууына,
Өндірістік кәсіпкерлікті кәсіпкерліктің жетекші түрі деп айтуға болады.
Өндірістік қызметпен айналысқысы келген әр кәсіпкер ең алдымен
Өндірістік кәсіпкерліктің келесі сатысы өндіріс факторларын жалға алу
Негізгі өндіріс қорларына: қүрылыс, ғимараттар, машиналар мен жабдықтар,
Өндірістік айналым қорларын шикізаттар, негізгі және көмекші материалдар,
Қаржы қүралдарына және оның есебі кәсіпкерлік істі жүзеге
Акг= Аж+Ам+Ажқ+Аа+Ақк, мүндағы: Аж-жалдамалы жүмысшыларга төленетін еңбек ақы.
Ажқ-жұмыс құралдарын сатып алу, қолдануға жұмсалатын ақша.
Аа-керекті ақпараттарға жұмсалатын ақша.
Ақк-ұйымдар мен тұлғалардың көрсеткен қызметін төлеуге кеткен ақша.
Өндірістік қызмет нәтижелілігі. Кәсіпкердің өндірістік қызметінің нәтижесі оның
Пайданы жалпы табыс пен газа табысқа бөледі. Жалпы
II-Тарау. ҚР-ғы кәсіпкерліктің негізгі ұйымдастыру формалары
Кәсіпкерлік қызметтің ұйымдастырылу формасы кәсіпрорындағы серіктестер арасындағы ішкі
Кәсіпкерліктің ұйымдастырылу-құқықтық формасын таңдау көптеген
факторларға тәуеді: өзіндік капиталдың болуы не оны тарту
болуы, кәсіпкерлік қызметтің сипаты мен көлемі, кәсіпкерлік жобаны
асыру мерзімі, жеке тәжірибесі және нарық жағдайында кәсіпкердің
ұйымдасгырушылық әрекеті, сонымен қатар басқа кәсігюрындардан
ерекшелігі. Ұйымдастыру-құқықтық формасын таңдау кәсіпкерлік жобаны іске асыру
Ең бірінші кәсіпорын меншік түріне байланысты: қоғамдық және
Қоғамдық: мемлекеттік және муниципалды кәсіпорын болып бөлінеді. Олардың
Муниципалды: жеке меншік, серіктестік, акционерлік қоғам, аралас кәсіпорын,
экономиканың жеке меншік секторындаға кәсіпорын оның иесінің санына
Шектелген жауапкешілік кәсіпорынға қорын салғантұлға кәсіпорын міндеттемесі бойынша
Шектелмеген жауапкершілік кәсіпорынга қорын салған түлга кәсіпорын міндеттемесімен
Жеке меншік сектордагы кәсіпорындардың үйымдастырылу формалары коп.
Жеке кәсіпорын азаматтардың жеке меншігіне негізделген. Оның иесі
Артықшылығы: табыфсты бөлу мәселесі туындамайды, салық салу жүйесі
Кемшілігі: алғашқы капитал көлемінің аздығы, банктік несие алудағы
Толық серіктестік мүшелерінің үлестік, пайлық меншігіне негізделген, заңдық
Артықшылығы: қысқа мерзімде белгілі қорды шоғырладыру мүмкіндігі,
салық салу бағытының икемділігі, экономиканың түрлі саласыпа салым
салуда әртараптандыруды қолдану.
Кемшілігі: серіктестің құрылтайшылары арасында пайдапы бөлу қиындығы, салық
Аралас серіктестік те үлестік меншіккенегізделген. Аралас серіктестік заңды
Жауапкершілігі шектелген серіктестік- бұның жарғылық қоры тек құрылтайшылардың
Негізгі ерекшелігі құрылтайшылардың өз пайын ашық парықта сатуда
Ашық акционерлік қоғам- бұл кәсіпорынның қаржылық қоры акция
Акционерлердің кәсіпорын шығындары және міндеттемелер бойынша қаржы-экономикалық жауапкершілігі
Акционерлік қоғамның қызметінің сипаттамасы мен бағыты әр гүрлі
Біріккен кәсіпорын- кәсіпорындардың келісімге негізделген ерікті бірігуі. Олар:
Артықшылығы: қауіптің және қаржылық шығын көлемінің азаюы, шикізат
Кемшілігі: бюрократиялық төбе топтың пайда болуы, икемділікті жоғалту,
Еңбек коллективінің мүлікті жалға беру және сатып алу
Нарықтық қатынасқа өту жағдайында кәсіпкерліктің кооперативтік түрі болады.
Кәсіпкерліктің бүл хүрінің кемшілігі кооператив мүшелерінің міндеггеме бойынша
Жауапкершілікті шектеуге үмтылу бірлестікке кіретіндердің экономикалық қауіпсіздігіне кепілдік
Кәсіпкерліктің тағы бір түрі холдинг болып табылады.Ол күрделі
функцияларды жүзеге асыруды мақсат етіп қояды. Басты холдингтік
Кәсіпорындардың негізгі ұйымдастырушылық-құқықтық формалары осындай.
Экономика тек аз инициативаға негізделе алмайды. Қазіргі өндірістің
Үлкен кәсіпорындардың шағын кәсіпорындармен салыстырғанда
кәсіпкерлік жетістікке жетуге көп мүмкіндігі бар, өйткені олардың
артықшылығы бар.
Ол артықшылықтар мынылар: капиталдың көп шоғырлануы, қымбат тұратын
ҚР-ғы кәсіпкерліктің дамуының құқықты негізі және
жолдары (бағыттары)
Қазақстандағы экономикалық реформаның жетістіктерінің бірі шағын бизнестің қүрылуы
Әлемдік практика көрсеткендей шағын бизнес мемлекет дамуына үлкен
Шағын кәсіпорындар басқару сферасында байланыстың қарапайымдылығы және нарықтық
- негізгі капиталдың жоқ немесе жетіспеушілігі;
- бюрократия, коррупция;
- қылмыстық қүрылымның қысымы;
- мемлекеттік қолдаудың , білім беру сұрақтарындағы нарықтылықтың
Сондықтан жеке кәсіпкерлікке мемлекет тарапынан көмек қажет.
Экономика және сауда Министерствосының мәліметі бойынша 2003 жылы
Статистикалық мәліметтерді талдау, сонымен қатар басқа да материалдарды
Ғалымдардың негізгі тапсырмасы оларды жоюдың комплексті шараларын жасау.
Тәжірибеден белгілі, шағын бизнестің дамуына қатысты тиімді шешімдер
осымен байланысты Қазақстанда шағын кәсіпкерліктің дамуы, қүрылуы және
Шағын және орта бизнесті қолдауға арналған ҚР Президентінің
Шағын кәсіпорынды қаржыландыру мәселесі өте шиеленіскен. Шағын бизнеске
Орнында көмек көрсетуге арналған ҚР- сы реформасы және
ҚР Президентінің " Шағын кәсіпкерлікті дамуын белсендіру және
Қазақстандағы шағын орта кәсіпорындар көптеген қиыншылықтармен кездеседі.
-кредитке қол жетпестік, яғни банк тағайындаған пайыз мөлшелемесі
-нормативті базадағы түрақсыздық (мыс, салық салу саласында);
-өнімге сүраныстың аздығы;
-сатылар қызметі арасындағы келіспеушілік;
-кәсіпорынның ішкі үйымдасхыру мәселелері;
Көптеген кәсіпорындарға табысты стратегиялық қызметті анықхауға мүмкіндік жетпейді.
Біздің республикамызда аз деградацияланған қалалары мен артта қалған
Сондықтан шағын бизнес мәселесін шешуге жүйелі жақындау ғана,
Кәсіпкерлік субъектілердің пайда болуы идиологиялық, саяси және әлеуметтік
Тиімді деңгейде кәсіпкерлік дамуы осы қызметті іске асыру,
Кәсіпкер белсенділіктің негізгі субектісі болып табылады . Бірақ
Кесте 1
Кәсіпкерлік қызметтің субъектілері .
Мемлекет
Тұтынушы
Серіктес
Кәсіпкер
Жалдамалы жұмысшы
Мұндай жағдайда кез-келген кәсіпкер іскер адам бола алады
Қорытынды
Бұл курстық жүмыста студент ғылыми жетекшімен біріге отырып,
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
ҚазМҰҮ «Кәсіпкерлік – ерекше экономикалық құбылыс»
«Экономиканы дамыту – кәсіпкерлер қолында» Ілдебаев
Кәсіпорын экономикасы Жолдасбаева
Президенттің Қазақстан халқына Жолдауы Егемен Қазақстан
Назарбаев Н. А. «Қазақстан - 2030» Алматы 2002
Под ред. Жатканбаева Е. Б. «Малое предпринимательство» ,
Кәсіпкерлік қызмет субъектілері туралы
Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау және лицензиялау
Шағын кәсіпкерліктің түсінігі мен қызметінің құқықтық негіздері
Ветеринариялық кәсіпкерлік құқық
Заңды тұлғалар кәсіпкерлік құқықтық қатынастардың субъектілері ретінде
Кәсіпкерлік құқық пәнінен дәрістер кешені
Кәсіпкерлік қызметтің мәні
Кәсіпкерлік ұғымы және оның негізгі түрлері
Жеке кәсіпкерлік субъектісі
Кәсiпкерлiк қызметінің ұйымдастыру нысандары құқықтық түрлері