Жабдықтаушы шотының төленуі
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
I ТАУАРЛЫҚ-МАТЕРИАЛДЫҚ ҚОРЛАРДЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Тауарлық-материалдық құндылықтар жөнінде түсінік, олардың жіктелуі мен
1.2. Тауарлық-материалдық қорлардың синтетикалық және
II ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТАНДАРТТАРҒА КӨШУ ЖАҒДАЙЫНДА МАТЕРИАЛДЫҚ ҚОРЛАР ЕСЕБІНІҢ
2.1 Тауарлық-материалдық қорлар қозғалысының құжатталуы, қоймадағы және бухгалтериядағы
2.2. Тауарлық-материалдық қорлар есебінің кәсіпорынның қаржылық қызметінің нәтижесіне
ҚОРЫТЫНДЫ 24
Пайдаланылған әдебиеттер 25
Кіріспе
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметі барысында өздерінің өндірген дайын
Бухгалтерлік есеп жүйесінің негізгі міндеттерінің бірі - әрбір
Қазіргі нарықтық қатынастардың дамуы барысында халықаралық сауда қатынастарының
Бухгалтерлік есеп және есеп беру жүйесінің халықаралық стандарттарға
Жоғарыда аталған жағдайлардан тауарлық-материалдық құндылықтардың ұйымдарға негізгі қызмет
«Тауарлы-материалдық қорларының есебі» тақырыбында курстық жұмыс жазудағы басты
Зерттеу жүргізу мақсатында төмендегідей міндеттер койдым:
тауарлық-материалдық құндылықтардың есебін жүргізуді реттеуші нормативтік-құқықтық негіздерге сәйкес
тауарлық-материалдық игіліктердің жіктелуі мен бағалануының ерекшеліктерін қарастыру;
ұйымдардың тауарлық-материалдық игіліктермен қамтамасыз етілуін және олардың тиімді
материалдық қорлармен қамтамасыз ету мен ұтымды жұмсалуын талдау;
дайын өнімдер мен аяқталмаған өндіріс есептерін ұйымдастыру ерекшеліктерін
халықаралық қаржылық қорытынды есеп стандарттарына көшуге байланысты тауарлық-материалдық
Бұл мақсаттарға кол жеткізу үшін негізгі нормативтік-құқықтық актілермен
Тауарлық-материалдық игіліктер есебінің практикалық мәселелерін қарастыру үшін жұмысты
«Нур-ер» жауапкершілігі шектелген серіктестік Алматы облыстық заң мекемесінде
I ТАУАРЛЫҚ-МАТЕРИАЛДЫҚ ҚОРЛАРДЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Тауарлық-материалдық құндылықтар жөнінде түсінік, олардың жіктелуі мен
Өндіріс процесінің басты объектілері еңбек құралдары мен еңбек
Материалдық қорлардың сатылып алынуы, сақталуы мен пайдаланылуының есебі
Отандық есеп жүйесінде тауарлық-материалдық игіліктер есебі 7 «Тауарлық-материалдық
Тауарлық-материалдық қорлар есебін ұйымдастырудың негізгі міндеттері төмендегідей: қорлардың
Тауарлық-материалдық құндылықтардың есебінің тиімді ұйымдастырылуының басты шарттары олардың
Тауарлық-материалдық қорлардың физикалық қасиеттері мен экономикалық мақсатына байланысты,
1) 20-шы «Материалдар» бөлімшесі бойынша:
1310 «Шикізаттар мен материалдар» шотында өндірілетін өнімнің
1311 «Сатылып алъшатын жартылай өнімдер мен құрастырушы бұйымдар,
1312 «Отын» шотында
1313 «Ыдыс және ыдыстық материалдар» шоты барлық
1314 «Қосалқы бөлшектер» пюты
1315 «Басқа да материалдар» шотында өндіріс қалдықтары, жөнделмейтін
1316 «Өңдеуге берілген материалдар» шоты сырт жаққа өңдеуге
1317 «Құрылыс материалдары» шотында тікелей құрылыс және орнату
Бухгалтерлік есеп жүйесінің қаржылық және басқару бухгалтериясы болып
2) 21 «Аяқталмаған өндіріс» бөлімшесі бойынша:
1340 «Негізгі өндіріс» шотында кәсіпорынның негізгі өндірісінің дайын
ретінде аяқталмаған шығындарының қалдығы есепке алынады;
1341 «Өз өндірісіндегі жартылай өнімдер» - шотында кәсіпорындағы
1342 «Көмекші өндіріс» - бұл шотта негізгі
Тауарлар дегеніміз - сатуға арналған дайын өнімдер. Дайын
3) 22 «Тауарлар» бөлімшесі бойынша:
1320 «Дайын өнімдер» шотында негізгі және көмекші өндірістердің
1330 «Сатып алынған тауарлар» шоты сату мақсатында
1331 «Басқа тауарлар» шотында сату мақсатындағы басқа да
Жоғарыда келтірілген тауарлық-материалдық құндылықтар өз ішінде олардың түрлері,
Тауарлық-материалдық қорлар есебіндегі ерекше маңызды мәселе олардың бағалануы.
Тауарлық-материалдық қорлар өзіндік құны мен таза сату құны
Тауарлық-материалдық қорлардың өзіндік құнына төмендегідей шығындар түрлері кірмейді:
Кәсiпорынның қоймасында материалдар әртүрлi уақытта жеткiзiлген партиялардан тұрады.
Орташа алынған құн - бұл ай басында қолда
FIFO - бұл материалдық құндылықтарды олардың бастапқы
LIFO - бұл материалдық құндылықтарды «Соңғы топтама -
Ерекше идентификациялық әдiс - бұл әдіс материалдық құндылықтардың
Орташа алынған құн әдiсi (average-cost method)
1.12. -2006жыл 150деталь*30теңге=4500
5.12 .-2006жыл 200деталь*42
10.12.-2006жыл 180деталь*50 теңге =9000
20.12.-2006жыл 80деталь*25 теңге =
24.12.-2006жыл 120деталь*20 теңге =2400
150+200+180+80+120=730
4500+8400+9000+2000+2400=26300
26300/730=36
360 қоймадағы деталь
Біздің өндіріс процесінде 500 деталь қажет 500*36=18000
1.12.-2006жыл 26300-18000 =8300теңге
2. FIFO (first-in, first-out method -
100деталь*30теңге=3000 теңге
200деталь*42теңге=8400 теңге
150деталь*50теңге=7500 теңге
50деталь*25теңге=1250 теңге
100+200+150+50=500 деталь
3000+8400+7500+1250=20150 теңге
26300-20150=6150 теңге
3. LIFO (last-in, first-out method
100деталь*20теңге=2000 теңге
50деталь*25теңге=1250 теңге
150деталь*50теңге=7500 теңге
200деталь*42теңге=8400 теңге
100+50+150+200=500 деталь
2000+1250+7500+8400=19150 теңге
26300-19150=7150 теңге
Идентификациялау ( specific identification method)
100деталь*30теңге=3000 теңге
150деталь*42теңге=6300 теңге
100деталь*50теңге=5000 теңге
50деталь*25теңге=1250 теңге
100деталь*20теңге=2000 теңге
100+150+100+50+100=500деталь
3000+6300+5000+1250+2000=17550 теңге
26300-17550=8750теңге
Тауарлық-материалдық қорлардың ең төменгі мәні бойынша бағалануын анықтаудың
• әрбір
тауарлардың әрқайсысының өзіндік құны мен сату бағасы өзара
салыстырылады;
негізгі тауарлық топтар
қорлардың жалпы деңгейі
Бухгалтерлік есепте дайын өнімдер төмендегіде бағалары бойынша бағаланады:
1) өндірістік (жоспарлы, нақты) өзіндік құны бойынша бағасына
2) толық өзіндік құны бойынша бағасы өндірістік өзіндік
3) кәсіпорынның келісім бағасы бойынша;
4) босату (көтерме, бөлшек сауда) бағалары.
Тауарлық-материалдық құндылықтардың бухгалтерлік есебін ұйымдастырудағы маңызды мәселелердің екінші
1.2. Тауарлық-материалдық қорлардың синтетикалық және аналитикалық есептері, үздіксіз
Кәсіпорында бухгалтерлік есепті жүзеге асырудың бірнеше жүйелері бар.
Дт 1310-1315, 1317 Кт 4110 - жабдықтаушылардан
Дт 1250, Кт 4110 - жабдықтаушылардың салықтық счет-фактурасында
Дт 1310-1315, 1317 Кт 1251 -
Дт 1315, Кт 6110 - негізгі құралдарды бұзу-бөлшектеуге
Дт 1316, Кт 1310-1315, 1317
Дт 8011, 8021, 8031, 8041, Кт
Дт 7110, Кт 1313 - тауарларды сату операцияларына
Дт 7440, Кт 1310-1315, 1317 - әкімшілік және
Сонымен қатар, бұл бөлімше шоттары аналитикалық есеп жүргізуді
Есел шоттарының балансқа қатысты баланстық және баланстан тыс
1315 «Басқа да материалдар» және 1316 «Өңдеуге берілген
1340-1342 «Аяқталмаған өндіріс» есебінің шоттарының дебеттік айналымында өндірістік
Дт 1340-1342 Кт
Дт 8010, 8020, 8030 Кт 1340-1342
Тауарлар есебін жүргізуші 22 «Тауарлар» бөлімшенің шоттары бойынша
Дт 1320 Кт 8010, 8020, 8030 - дайын
Дт 7010 Кт 1320 - сатылған дайын өнімдердің
Синтетикалық есепте тауарлық-материалдық құндылықтар нақты өзіндік құны бойынша
Кесте 2
Дайындау-тасымалдау шығындарын (ДТШ) немесе
ауытқуларды (+, -) есептеу
Рет саны Көрсеткіштер 1310 шот (тг. ес.)
Накты өзіндік құны Есепті бағасы
Келіп түскен материалдық құндылықтар жөніндегі жиынтық мәліметтер:
1. 3310 шоттың кредиті, төленуге тиісті шоттар 402000
2. 3330 шоттың кредиті, еншілес серіктестіктерге карыз 23400
3. 3210 шоттың кредиті, басқа да кредиторлық қарыз
4. 1040 шоттың кредиті, есеп айырысу шоты 56000
5. 6.
7. Келіп түскен материалдар жиыны: 601400 553100
ДТШ немесе ауытқуларды есептеу (+,-):
Өткен ай ведомостінде көрсетілген материалдық
құндылықтардың қалдығы 2180300 1981000
9. Қалдығымен қоса есептегендегі материалдар
жиыны (5жол + 7 жол) 2873700 2534100
ДТШ немесе есепті бағасы арасындағы ауытку (-Ң-) (8
249600
10.
11. Ауытқулар проценті (10жол/9жол*100) — есепті баға бағаны
9,85
Ай соңындағы материалдарға келетін ДТШ немесе ауытқулар сомасы
130888
12. Есептен шығарылуға тиісті ДТШ немесе ауытқулар (+,-),
Кестеде көрсетілгендей материалдардың босатылуы есептелген шоттарға есептен шығарылуға
Өндірілетін өнімдердің сапасын және бәсеке қабілеттілігін жоғарылату мен
EXW (Ex Works) - франко-зауыт - жабдықтаушы тауарды
ҒСА/ҒRС (frее саrrіеr/паmеd роіnt) - франко-жеткізуші - жүк
ҒОR/ҒОТ (frее оf rаіl/truck) - франко-вагон - жабдықтаушы
ҒОА/ҒОВ (frее оf аіrрогt) - франко-аэропорт - жабдықтаушы
СҒR (cost and freight) - құн және фрахт
GІҒ (cost, insurance, freight) – құн, сақтандыру және
Тауарлық-материалдық қорларды сатып алумен байланысты шығындар құнына сатып
Тауарлық-материалдық қорлар есебін ұйымдастырудағы ерекшеліктердің бірі оларды есептеу
Кезеңдік есеп жүйесін пайдаланғанда жыл бойы тауарлық-материалдық құндылықтар
есепті кезең басындағы материалдар қалдығы
+
есепті кезеңде келіп түскен материалдар
=
сатуға дайын тауарлы-материалдық қорлардың өзіндік құны
-
есепті кезең соңындағы материалдар қалдығы
=
сатылған материалдардың өзіндік құны
Сатылған тауарлық-материалдық құндылықтардың өзіндік құны пайдаланылатын бағалау әдісіне
Үздіксіз есеп жүргізу жүйесін пайдалану тауарлық-материалдық қорлардың кіріске
сәйкес 7010 «Сатылған дайын өнімдер (жұмыстар, қызметтердің)
Сонымен, бухгалтерлік есептегі кезеңдік және үздіксіз есеп жүйелерінің
Екі есеп жүйесіндегі ерекшеліктерді көру үшін төмендегідей мысал
Кесте 3 Үздіксіз және кезеңдік есеп жүйелерін салыстыру
Үздіксіз есеп жуйесі: Кезеңдік есеп жүйесі:
Дт 20 «Материалдар» шоттары -117600тг. Кт 4110
Егер 20 данасы 30000 тг. сатылса:
Дт 7010,7110 Кт 1310,1320-235200тг. сатылган қорлардың өзіндік құнына,
Егер жабдықтаушыға қорлардың 10 данасын қайтаратыы болсақ:
Дт 3310 Кт 1310,1320-11760тг. Егер жабдықтаушыға қорлардың 10
Дт 3310 Кт 1310,1320-11760тг.
Жабдықтаушы шотының төленуі: Дт1010 Кт 2110-105840тг. Жабдықтаушы
Кесте мәліметтерінен біз алғашқы үш операциялар бойынша өзгешеліктерді
Өндірістік-шаруашылық қызметпен айналысушы ұйымдардың кезеңдік және үздіксіз есеп
II ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТАНДАРТТАРҒА КӨШУ ЖАҒДАЙЫНДА МАТЕРИАЛДЫҚ ҚОРЛАР ЕСЕБІНІҢ
2.1 Тауарлық-материалдық қорлар қозғалысының құжатталуы, қоймадағы және бухгалтериядағы
Жалпы бухгалтерлік есеп жүйесін ұйымдастырудағы маңызды шарттардың бірі
сенім хат (ф. М-2 немесе ф. М-2а), Бұл
берілген сенім хаттарды тіркеу журналы (ф. М-7а), берілген
кіріс ордері (ф. М-4), жабдықтаушылардан немесе
материалдарды кіріске алу жөніндегі акт (ф. М-7), жабдықтаушылардың
материалдық құндылықтардың дайындау және өндірісте сақтау процестерінде
табиғи жойылу шегіндегі материалдардың жетіспеушілігі жөніндегі акт (ф.
материалдардың (тауарлардың) бұзылуы, шатынауы, сынуы жөніндегі акт (ф.
шекті-заборлы карта (ф. М-8),
материалдар есебі карточкалары
талап актісі (ф. М-10), материалдардың босатылу шегінен артық
материалдардың босатылуын
- үйлер мен ғимараттарды салу және орнату мақсатында
Өндіріс процесінде басқа да көптеген шаруашылық жағдайлары орын
Тауарлық-материалдық құндылықтардың қоймадағы есебіы материалды-жауапты адамдар жүргізеді. Қойма
Белгіленген мерзімде бухгалтерия қоймадағы карточкалардағы жазбалардың дұрыстығын, материалдар
Қоймаға дайын өнімдер «Қабылдау-тапсыру накладнойың немесе «Өндіріліп шығарылған
Материалды-жауапты адамдардың жұмыстарындағы кемістіктер мен тәртіп бұзушылықтар жөнінде,
Есепті кезең соңында бухгалтериядан қоймаға «Материалдар қалдықтарының есеп
Материалдық қорлардың бухгалтериядағы есебі жедел-бухгалтерлік әдіспен жүргізіледі. Бұл
Тауарлық-материалдық құндылықтар есебі қалдықтық әдіспен жүргізілгенде қоймада олардың
Бухгалтерияда матреиалдардың синтетикалық есебінің жинақтау ведомості негізінде «Материалдар
бірінші бөлімінде материалдардың нақты өзіндік құны бойынша және
есепті бағасы бойынша келіп түсулері жөнінде жиынтық мәліметтер
беріледі, дайындау-тасымалдау шығындарының сомасы мен пайызы
немесе ауыткулар (+,-) анықталады, содан кейін дайындау-тасымалдау
шығындарының материалдардың қалдықтарына қатысты мөлшері мен
есептен шығарылуы тиіс мөлшері есептеледі.
екінші бөлімінде барлық құжаттар бойынша материалдық қорлардың
ай бойындагы қалдықтары мен козғалыстары жөніндегі мәліметтер
жинақталып көрсетіледі. Бүл бөлімдегі деректер Бас кітаптың 20-шы
«Материалдар» бөлімшесінің шоттарының мәліметтерімен салыстырылады.
«Материалдар қозғалысының есебін жүргізу» ведомості бойынша дайындау-тасымалдау шығындары
Бухгалтерияда материалдардың жұмсалынуы жөніндегі құжаттардың алғашқы үлгідері бойынша
Тауарлық-материалдық құндылықтардың сақталуын қамтамасыз ету мақсатында бухгалтерия оларды
Осы мақсатта көптеген әдістер пайдаланылады: мөлшерден ауытқуын құжаттармен
Құжаттармен рәсімдеу әдісі бойынша материалдардың бір түрінің екіншісімен
Өлшеніп босатылатын материалдардың әрбір партиясы бойынша ауытқуын анықтау
Материалдардың әрбір түрі, жеке орындаушылар, бригадалар, бөлімшелер, цехтар
Түгендеу жүргізу меншіктің сақталуын, құндылықтардың сапасының жоғалмауын, қоймалық
Түгендеу жүргізу барысында келіп түскен материалдарды материалды жауапты
материалдардың босатылуы кей
Бұрын есепке алынбаған материалдар анықталған жағдайда олар да
материалдардың жетіспеушілігі мен
алынуы 20 «Материалдар»
кредитінде көрсетіледі;
Дт 20 «Материалдар» бөлімшесі шоттары Кт
емес қызмет түрімен
материалдардың кіріске алынуы, бұл жағдайда олардың артық шығу
себептері мен оған жауаптылар анықталады;
Дт 2810 «Басқа да дебиторлық борыш» Кт
Дт 2418, 7440, 8045 Кт 2810 -
Түгендеу тауарлық-материалдық құндылықтардың сақталуын және үнемде жұмсалуын қамтамасыз
Кәсіпорындардың материалдық қорлармен қамтамасыз етілуі мен пайдаланылуы аудиторлық
2.2. Тауарлық-материалдық қорлар есебінің кәсіпорынның қаржылық қызметінің нәтижесіне
Кәсіпорынның бүкіл қаржылық-шаруашылық қызметінің құжатталуы, есепке алыиуы, нәтижесінің
Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық қорытынды есеп
Тауарлық-материалдық қорлар есебі №2 «Қорлар» Халықаралық қорытынды есеп
қалыпты қызмет барысында сатуға арналған активтер;
стау мақсатындағы өндіріс процесінің активтері;
өндірісте немесе қызмет көрсетуде пайдаланылатын материалдар мен
шикізаттар түріндегі активтер.
Сонымен қатар, алып-сату үшін алынған тауарларда қорлар құрамына
Олардың өзіндік құны қорларды сатып алуға жұмсалған шығындардан,
Қорлар сатылғаннан кейін есепке алынған құны бойынша сәйкес
1 - мысал. Қорлар қалдығы - 10 000
А: Сатылған тауарлардың өзіндік құны:
Бастапқы қорлар - 12000, Сатылып алынған
Сатылатын тауарлардың өзіндік құны - 70000,
сатылған тауарлардың өзіндік құны - 60000.
В: Табыстар мен шығындар жөніндегі қорытынды есеп:
Сатылған қорлардың нетто құны - 100000, сатылған тауарлардың
- 60000, Сатудан алынған жалпы табыс - 40000,
32000, Таза пайда - 8000.
2 - мысал. Қорлар қалдығы 6000 мың тг.
А: Сатылған тауарлардың өзіндік құны:
Бастапқы қорлар - 12000, Сатылып алынған
Сатылатын тауарлардың өзіндік
сатылған тауарлардың өзіндік құны - 54000.
В: Табыстар мен шығындар жөніндегі қорытынды есеп:
Сатылған қорлардың нетто құны - 100000, сатылған тауарлардың
- 54000, Сатудан алынған жалпы табыс - 46000,
32000, Таза пайда- 14000.
3 - мысал. Қорлар қалдығының құны
А: Сатылған тауарлардың өзіндік құны:
Бастапқы қорлар - 12000, Сатылып алынғаи
Сатылган қорлардың нетто құны - 100000, сатылған тауарлардың
Бұл мысал ретінде алынған шарттардағы негізгі өзгешелік 1
Тауарлық-материалдық қорлар есебіндегі қызықты және көп талқыланылатын мәселелердің
Материалдық қорлар бағаның өсуі жағдайында ЛИФО әдісіне сәйкес
Материалдық қорларды бағалау әдісі бухгалтерлік есептің жүзеге асырылу
Шет елдер тәжірибесінде ЛИФО, ФИФО, орташа құн әдістері
Кәсіпорьшның қаржылық-шаруашылық қызметіыің нәтижесі бойынша құрастырылатын қаржылық қорытынды
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстан Республикасында осы күнгі қолданылып жүрген ереже бойынша
Ұйымның қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижесінің табы түрінде қалыптасуына ықпал
Міне осындай алғышарттар кәсіпкерлерге тауарлық-материалдық құндылықтардың дұрыс сақталуын,
Қазақстан Республикасының "Бухгалтерлік есеп және қаржылық қорытыиды есеп
Курстық жұмыс ретінде «Тауарлы-материалдық қорларының есебі» тақырыбы зерттеу
материалдық қорлар сату бағасының қалыптасуына әсер ететін бірден
кәсіпорынның қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижесінің табыс ретінде анықталуына ықпал
- тауарлық-материалдық құндылықтарды сату нәтижесшде алынғаы түсім сол
Тақырыпты қорыта келе төмендегідей ұсыныстарым бар:
Тауарлық-материалдық игіліктердің кәсіпорын қоймасына кіріске алыну, сол кәсіпорын
Кәсіпорындар өздерінің техникасы мен технологиясына және басқа шарттарға
Тауарлық-материалдық қорлармен қамтамасыз етуші жабдықтаушылармен уақтылы және толығымен
Міне осындай шаралардың дұрыс ұйымдастырылуы, яғни кәсіпорындағы тауарлық-материалдық
Пайдаланылған әдебиеттер
I. Нормативтік-кұкықтық актілер:
1. "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы
Халықаралық қаржылық есеп беру стандарттары. (аудармашы ТарусинаВ.И.), -
Бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспары. Қазақстан Республикасы қаржы
"Қаржылық қорытынды есепті құрастыру және тапсыру жөніндегі концептуалдық
II. Монографиялар мен оқулықтар:
Баймұханова С.Б., Балапанова А.Ж. Бухгалтерлік есеп негіздері, оқулық
Әбдіманапов Ә. Бухгалтерлік және каржылық есеп принциптері (халықаралық
Ержанов М.С., Ержанова С.М. Основы бухгалтерскогоучет и новая
Нидлз Б.,Андерсон Х.,Колдуэлл Д. Принципы бухгалтерского учета. М..,
Радостовец В.К., Радостовец В.В. Бухгалтерский учет на предприятии,
Тасмағамбетов Қаржы есебі, Алматы, 1997ж.
1
Міндеттемелер аудиті
Есеп айырысулар түсінігі
Дивиденттер бойынша есеп айырысу
Жабдықтаушылар және мердігерлермен есеп айырысу есебі
Дебиторлық және кредиторлық берешектер есебі
ДЕБИТОРЛАРМЕН ЕСЕП АЙЫРЫСУ ЕСЕБІ ТУРАЛЫ
Алынуға тиісті борыштар шоты
Ұйымдағы бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың тәртібі
Кәсіпорындағы қысқа мерзімді міндеттемелер есебінің теориялық негіздері
Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер